„კვირის პალიტრა“: ინტერვიუ ვახტანგ ძაბირაძესთან: „მთავრობა მეზობლებთან მაგრად უნდა დადგეს“ // „ლაპარაკი, რომ მიწას „ზურგზე არავინ მოიკიდებს, არასწორია – მოიკიდეს და წაიღეს კიდეც… ქვეყანა ზედმეტი პრობლემებისგან უნდა დავიცვათ“
„კვირის პალიტრა“: ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან: იქნება თუ არა კახა შარტავა მერობის კანდიდატი?! // „ბოლო 30 წელი სახელმწიფოს ნგრევაში გავატარეთ, დღეს კი მხოლოდ პირობითად გვაქვს სახელმწიფო“
„კვირის პალიტრა“: ინტერვიუ ვენეციის კომისიის მდივან თომას მარკერტთან: „არის საკითხები, რაც ჩვენთვის დამაფიქრებელია“
—–
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ კახა კუკავასთან: „2020 წლიდან ხელისუფლებას კახა კალაძე გადაიბარებს“ // „ბიძინა ივანიშვილი უშვებს იმ შეცდომას, რომელიც ბადრი პატარკაციშვილმა დაუშვა“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან: „დავით უსუფაშვილს ქარიზმა საერთოდ არ აქვს“ // „ჩემთვის მიხეილ სააკაშვილი ყოველთვის პოლიტიკური კლოუნი იყო»
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ დავით ლორთქიფანიძესთან: „დავით ნარმანიას ან ელჩად გაუშვებენ, ან ბიზნესში წავა” // „არასოდეს გამომიყენებია ჩემი მდგომარეობა ჩემი მეუღლისთვის სამუშაოს მოსაძებნად“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ანზორ აბრალავასთან: „განათლების სისტემაში სრული ფიასკო გვაქვს”
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ სიმონ ჯანაშიასთან: „არ მესმის, რატომ არ უნდა მიეცეთ ჩაჭრილ მოსწავლეებს გადაბარების შანსი“
„ახალი თაობა“: „ბიძინა ივანიშვილი ჭორვილაში არ დაგვხვდა“ // რას აცხადებს ყოფილი პრემიერის დაცვა
—–
„კვირის პალიტრა“: ინტერვიუ ეკონომიკის ექსპერტ სოსო არჩვაძესთან: „1988 VS 2016 – როდის იდგა XX საუკუნეში საქართველო ეკონომიკურად ყველაზე მაღალ საფეხურზე?
———————
„კვირის პალიტრა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ვახტანგ ძაბირაძესთან: „მთავრობა მეზობლებთან მაგრად უნდა დადგეს“ // „ლაპარაკი, რომ მიწას „ზურგზე არავინ მოიკიდებს, არასწორია – მოიკიდეს და წაიღეს კიდეც… ქვეყანა ზედმეტი პრობლემებისგან უნდა დავიცვათ“
ნათია დოლიძე
გასული კვირა საერთაშორისო ასპარეზზე საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა. ჯერ იყო და, აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუჰთარლის საქმეზე ევროპარლამენტმა სპეციალური რეზოლუცია მიიღო, რასაც ვენეციის კომისიის პლენარულ სხდომაზე საქართველოს საკონსტიტუციო ცვლილებების თაობაზე მსჯელობა მოჰყვა. თუ პირველ შემთხვევაში ევროპარლამენტი უკიდურესად მკაცრი იყო საქართველოს ხელისუფლების მიმართ, ვენეციის კომისიამ დადებითად შეაფასა საქართველოში კონსტიტუციის ცვლილებების პროცესი, მაგრამ ხელისუფლებას მოუწოდა, გადახედოს პარლამენტის ფორმირების წესებს, რათა პარლამენტში პლურალიზმი მეტად გამოიკვეთოს. ამასთან ერთად, მმართველი პარტია ე.წ. ბონუსსისტემის განაწილების ახალ წესზე ალაპარაკდა, რაც, როგორც ირკვევა, უკვე გააცნეს ვენეციის კომისიასაც.
“საკონსტიტუციო ცვლილებებზე თქვენ გჭირდებათ რაც შეიძლება ფართო კონსენსუსი და ვფიქრობ, რომ საქართველოს პარლამენტი ყველაფერს აკეთებს ამის მისაღწევად”, – განაცხადა ვენეციის კომისიის პრეზიდენტმა ჯანი ბუკიკიომ. საუბარი ექსპერტ ვახტანგ ძაბირაძესთან სწორედ ამ საკითხზე მსჯელობით დავიწყეთ:
- ვენეციის კომისია რეკომენდაციებში უპირველესად მიუთითებს, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებები რაც შეიძლება ფართო საზოგადოებრივი კონსენსუსის საფუძველზე უნდა განხორციელდეს, რაც სწორია, თუმცა ძნელი სათქმელია, შესაძლებელია თუ არა ჩვენს ვითარებაში ამის განხორციელება. სამწუხაროდ, ჯერჯერობით არათუ ფართო, საშუალო დონის კონსენსუსიც ვერ შედგა იმ საარჩევნო კომისიაშიც კი, რომელმაც ეს დოკუმენტი მოამზადა. მეტიც – პოლიტიკური სპექტრის, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და ექსპერტთა უმრავლესობისთვის დაგეგმილი შესწორებების დიდი წილი მიუღებელია. ასე რომ, ვენეციის კომისიის მთავარი რეკომენდაცია, ალბათ, ვერ შესრულდება და კონსტიტუციის შესწორებულ ვარიანტსაც დაერქმევა “ქართული ოცნების” კონსტიტუცია, ისევე, როგორც წინა ცვლილებისას ერქვა “ნაციონალური მოძრაობისა”, რაც ძალიან სამწუხაროა. გვქონდა შანსი, ამჯერად მაინც მიგვეღო მართლაც კონსენსუსზე დაფუძნებული და მეტ-ნაკლებად სრულყოფილი კონსტიტუცია, მაგრამ…
- საკონსტიტუციო ცვლილებების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია საპარლამენტო არჩევნების სრულად პროპორციულ წესზე გადასვლა, რაზეც კარგა ხანია, თითქოს მიღწეულია შეთანხმება, თუმცა ბოლო კვირების განმავლობაში თვალს ვადევნებთ პროცესს, რომელიც “მაჟორიტართა აჯანყებად” შეფასდა. როდესაც ისინი ამ შეთანხმების წინააღმდეგ ძალიან გააქტიურდნენ, ითქვა, რომ მაჟორიტარული სისტემა შეიცვლება, თუმცა მხოლოდ 2024 წლიდან შევა ძალაში…
- თუ გახსოვთ, წინა პარლამენტის დროს “ქართული ოცნება” გვთავაზობდა, 2016 წლის არჩევნები ჩატარებულიყო არსებული წესით, ოღონდ მიგვეღო ცვლილებები, რომელთა საფუძველზე 2020 წლიდან საარჩევნო წესად პროპორციული სისტემა განისაზღვრებოდა. ამას ოპოზიცია არ დათანხმდა, რაც შეცდომა იყო. როგორც ჩანს, ამჯერადაც შეიძლება განმეორდეს იგივე სცენარი, ოღონდ – გაუარესებული.
საპარლამენტო მმართველობა იმით არის მომხიბვლელი, რომ საპრეზიდენტოსგან განსხვავებით, კოალიციური მთავრობის შექმნის შესაძლებლობას იძლევა. თუ ხელოვნური მექანიზმებით ისევ დავტოვებთ ერთპარტიული მმართველობის შესაძლებლობას, მაშინ რა აზრი ჰქონდა საპრეზიდენტო მმართველობის საპარლამენტოთი შეცვლას?
სამწუხაროდ, ჩვენი კონსტიტუცია ამ ცვლილებების მიღების შემდეგაც დარჩება ისეთივედ, როგორიც იყო სააკაშვილის თუ მისი წინამორბედის მმართველობისას, ანუ ის ვერ შეასრულებს მთავარ ფუნქციას – იყოს ერის გამაერთიანებელი და სახელმწიფოს ფუნდამენტი. გულდასაწყვეტია, რომ საკონსტიტუციო მოწყობის კიდევ ერთი პროცესი ამაო იქნება.
რაც შეეხება მაჟორიტარების პოზიციას… ცოტა სასაცილოც კი იყო იმ ადამიანების განცხადებები, ვისგანაც, ვგონებ, წლების განმავლობაში არაფერი მოგვისმენია.
სამწუხაროდ, ჩვენში ყველა ხელისუფლებას ხელს აძლევს მაჟორიტართა კორპუსი, რომელიც ყოველთვის მისი მხარდამჭერი იქნება. რომელიმე სხვა საკითხი გახსოვთ, მაჟორიტარებს, იშვიათი გამონაკლისის გარდა, ხმა რომ ამოეღოთ?! მათ ასე ერთობლივად ოდესმე რამე გაუპროტესტებიათ?! არა მხოლოდ ამ მოწვევის, არამედ წინა პარლამენტებსაც ვგულისხმობ.
ამ პროცესში, რა თქმა უნდა, არის მაჟორიტართა პირადი ინტერესებიც, მაგრამ თუ “ქართული ოცნება” მოინდომებს მათ დათანხმებას, ამას იოლად მოახერხებს. ძალიან მეეჭვება, მათი პროტესტი შინაგანი რწმენითა და პრინციპებით იყოს გამოწვეული…
ჩემი აზრით, უმრავლესობა მაჟორიტარებს ოპოზიციაზე პოლიტიკური ზეწოლისთვის იყენებდა, ანუ ამით ეუბნებოდა – თუ არ დათანხმდებით პროპორციული არჩევნების იმ მოდელს, რომელსაც გთავაზობთ, თავისი ბონუსსისტემით, ავდგებით და, მაჟორიტარულ წესს არ გავაუქმებთ, რადგან მაჟორიტარები არ გვთანხმდებიანო…
- ხელისუფლება ოპოზიციასა და საზოგადოებას საპარლამენტო არჩევნებისას გაუნაწილებელი მანდატების განაწილების ახალ წესს სთავაზობს, რომლის მიხედვით, გამარჯვებული პარტიისთვის დადგინდება ბონუსის ზედა, ქვედა და ფარდობითი ზღვარი. როგორც უმრავლესობის წარმომადგენელმა არჩილ თალაკვაძემ განმარტა, თუ პირველ ადგილზე გასული პარტია ვერ შეძლებს ბონუსით უბრალო უმრავლესობის, ანუ 75 მანდატის მოპოვებას, ის ბონუსს ვერ მიიღებს და მაშინ დარჩენილი მანდატები ყველა ბარიერგადალახულ პარტიას თანაბრად გაუნაწილდება, ხოლო თუ მიიღებს 50%-ზე მეტს, ე.წ. ბონუსის სახით დაემატება მანდატები, თუმცა ამისთვის დაუწესდება ზედა ზღვარი და 89-ზე მეტი დეპუტატის შეყვანის უფლება არ მიეცემა; დანარჩენი მანდატები კი ისევ სხვა პარტიებს გაუნაწილდება. გარდა ამისა, გამარჯვებული პარტიის მიერ მიღებული ბონუსი არ უნდა აღემატებოდეს მხარდამჭერი ხმების 35%-ს…
- ჩემთვის ეს სქემა გაუგებარია. ვფიქრობ, ბევრი რამ არის გასარკვევი. მთავარია, ამ ბონუსსისტემით გამარჯვებულმა პარტიამ საკონსტიტუციო უმრავლესობა ადვილად ვერ ჩაიგდოს ხელში. თუ ამისთვის მართლაც დაწესდება ზედა ზღვარი, ნამდვილად კარგი იქნება. ძალიან ბევრი კითხვა არსებობს ამ გაუნაწილებელ მანდატებთან დაკავშირებითაც. ვნახოთ, როგორ გასცემს ამას პასუხს ხელისუფლება…
- სამეურნეო დანიშნულების მიწების უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის მიყიდვის თაობაზე მორატორიუმის გამოცხადების პროექტი პარლამენტმა მესამე მოსმენით მიიღო. ის დაჩქარებული წესით განიხილეს და პროექტს 87-მა დეპუტატმა დაუჭირა მხარი. მოგეხსენებათ, ეს გადაწყვეტილება პრემიერ გიორგი კვირიკაშვილის ინიციატივის შემდეგ მიიღეს… პროექტის მიხედვით, მორატორიუმი იმოქმედებს კონსტიტუციაში დაგეგმილი ცვლილებების ძალაში შესვლამდე. ბევრი მიიჩნევს, რომ ხელისუფლების გადაწყვეტილება – კონსტიტუციაში გაჩნდეს ამგვარი ჩანაწერი, პოპულისტურია…
- ჩვენი უბედურება ის არის, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა ხელისუფლებას არ ენდობა. რა თქმა უნდა, უკეთესი იქნებოდა, ეს საკითხი დაერეგულირებინა არა კონსტიტუციას, არამედ ორგანულ კანონს, მაგრამ ვინაიდან მასში ცვლილების შეტანა ადვილია, საზოგადოება კი მთავრობას მაინცდამაინც არ ენდობა, გაჩნდა მოთხოვნა, რომ საკითხი კონსტიტუციით მოგვარდეს, რათა მისი შეცვლა იოლი არ იყოს… მეც მომხრე ვარ, რომ უცხოელებს მიწა არ მივყიდოთ, რადგან მგონია, რომ ჩვენს ქვეყანასა და მის მოქალაქეებს ამ რესურსის გამოყენებით წარმატებების მიღწევა შეუძლიათ. რაც შეეხება უცხო ქვეყნის მოქალაქეს… თუ მას უნდა საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება, შეიძლება მოვიფიქროთ იჯარის შეღავათიანი ფორმა, მაგალითად, მივცეთ მიწა გრძელვადიანი იჯარით. პირველი ორი-სამი წლის განმავლობაში საიჯარო გადასახადისგან გავათავისუფლოთ, მაგრამ თუ ის მიწას დანიშნულებისამებრ არ გამოიყენებს, ჯარიმა გადავახდევინოთ. ეს უფრო მისაღები არ უნდა იყოს სოფლის მეურნეობის წარმოების მსურველი ინვესტორისთვის?
ლაპარაკი, რომ მიწას ზურგზე არავინ მოიკიდებს, არასწორია – მოიკიდეს და წაიღეს კიდეც… ქვეყანა ზედმეტი პრობლემებისგან უნდა დავიცვათ. თუ ხელისუფლება სწორად მიუდგება ამ საკითხს, შეიძლება იმგვარი რეგულაციების ამოქმედება, რაც არც ინვესტიციებს შეუშლის ხელს, არც ქვეყანას და კორუფციული გარიგებების შესაძლებლობასაც გამორიცხავს. გარდა ამისა, ხელისუფლებამ უნდა გააკეთოს ყველაფერი, რათა ხელი შეუწყოს სოფლის მეურნეობის განვითარებას, მაგრამ არა – ხალხისთვის სახნავ-სათესი ფულის დარიგებით. ამას რომ შედეგი არ მოაქვს, უკვე ვნახეთ… საჭიროა ახლებური მიდგომების დანერგვა, გლეხების სხვაგვარად წახალისება და არა ისე, ხელოვნურად რომ აქმნევინებენ კოოპერატივებს…
- მკაცრი გამოდგა აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუჰთარლის საქმეზე ევროპარლამენტის რეზოლუცია, რომელიც მოუწოდებს საქართველოს მთავრობას, უზრუნველყოს დროული, გამჭვირვალე და ეფექტიანი გამოძიება. ევროპარლამენტარები ასევე მნიშვნელოვნად მიიჩნევენ, საქართველოს ხელისუფლებამ გამოიძიოს ეჭვი, რომელიც ამ ინციდენტში საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სტრუქტურების შესაძლო მონაწილეობაზე გაჩნდა… გავიხსენოთ, მუჰთარლის ამბავს უსწრებდა თურქეთის მოქალაქის, დემირელის კოლეჯის ერთ-ერთი მმართველის დაკავება. გაჩნდა ვარაუდი, რომ საქართველოს ხელისუფლება ორწყალშუაა: ერთი მხრივ, ცდილობს მეზობლებისა და პარტნიორების ინტერესების გათვალისწინებას, მეორე მხრივ კი, აშკარად უწევს ქვეყანაში აღიარებული ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების დარღვევა, რასაც ევროპელი პარტნიორები არ გვაპატიებენ…
- ეს საკითხი ორ ნაწილად უნდა გავყოთ. დემირელის კოლეჯის ერთ-ერთ მმართველთან დაკავშირებით იურიდიული პროცედურები დაცულია და პროცესი კანონის ფარგლებშია მოქცეული. სხვა საკითხია, უნდა გადაეცეს თუ არა ეს ადამიანი თურქეთს. რაც შეეხება მუჰთარლის საქმეს, ეს სრული კატასტროფაა! ამ საკითხზე როგორი ვერსიაც უნდა იყოს რეალური, ჩვენი ხელისუფლებისთვის ყველა საზიანოა. თუ მომხდარში ჩვენი ხელისუფლება არ არის გარეული, ეს ერთი უბედურებაა. რა გამოდის – უცხო ქვეყანამ ჩვენს ტერიტორიაზე სპეცოპერაცია ჩაატარა და ჩვენ არაფერი ვიცით? მაშ, რა სახელმწიფო გვქონია?! თუ გარეულია და, ეს მეორე უბედურებაა! გამოდის, ქვეყნის სპეცსამსახურები ადამიანის გატაცებაში მონაწილეობდნენ…
ლაპარაკი, რომ თურმე საქართველო და აზერბაიჯანი მეგობრები და პარტნიორები არიან, გაუგებარია. ეს არ არის პარტნიორობა! პარტნიორობა ნიშნავს, ერთმანეთისთვის ანგარიშის გაწევას. თუ ანგარიშს არავინ გიწევს და მხოლოდ გაშანტაჟებენ, ჯობს, დროულად თქვა ასეთ ურთიერთობაზე უარი – გაზზეც და სხვა ყველაფერზეც… სახელმწიფომ თავის ტერიტორიაზე ადამიანის უფლებები უნდა დაიცვას. თუ სახელმწიფო სხვა სახელმწიფოს ინტერესებს ემსახურება, ასეთი დამოუკიდებლობა არავის სჭირდება.
რაც უნდა მძიმე იყოს, ხელისუფლებამ ეს საქმე უნდა გამოიძიოს და ყველაფერი აცნობოს საზოგადოებას, იმის მიუხედავად, ვისი დანაშაული გამოიკვეთება… სხვა შემთხვევაში ეს იქნება საზიანო არა მხოლოდ საგარეო იმიჯის, არამედ საშინაო ვითარებისთვისაც.
დღეს საქართველოში არაერთი ადამიანია, რომლებიც მიუღებელი არიან როგორც აზერბაიჯანის, ასევე თურქეთის ხელისუფლებისთვის. თუ ჩვენ პრინციპული პოზიციის გამოვლენა არ შეგვიძლია, მაშინ მოვუხადოთ მათ ბოდიში და ჩვენს ევროპელ პარტნიორებს ვთხოვოთ მათი შეფარება!
ისე კი, რა პარტნიორობაზეა ლაპარაკი, როდესაც დავითგარეჯში რამდენიმე მეტრის გამო გვედავებიან და ჩვენი ინტერესი ვერ დაგვიცავს?! აღარაფერს ვამბობ ჰერეთსა და იქ მცხოვრები ქართველების მდგომარეობაზე! ჩვენ თუ გვჭირდება აზერბაიჯანი, მასაც ვჭირდებით, ისევე, როგორც თურქეთს. ხელისუფლების მოვალეობაა, მათ ეს შევაგნებინოთ. სწორედ მთავრობას მართებს მეზობლებთან ურთიერთობაში მეტი პრინციპულობის გამოჩენა და მაგრად უნდა დადგეს!
- კიდევ ერთი საკითხი, რასაც უამრავი კითხვა მოჰყვა, რეპჯგუფ “ბირჟა მაფიას” ეხება, რომლის წევრები ნარკოდანაშაულისთვის დააკავეს. პირველი ინსტანციის სასამართლომ მათ წინასწარი პატიმრობა მიუსაჯა, თუმცა მალევე სააპელაციო სასამართლომ გირაოს სანაცვლოდ გაათავისუფლა… არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ ეს ბიჭები პოლიციაზე გადაღებული კლიპისთვის დააკავეს და მათ ნარკოტიკი “ჩაუდეს…”..
- ვისმენ ურთიერთბრალდებებს ამ კლიპის გადაღების თაობაზე – რომ თურმე ვიღაცამ ფული გადაიხადა და დაუკვეთა, მომღერლებმა კი ეს არ იცოდნენ; ის ვიღაც კი ამბობს, რომ მხოლოდ ფული გადაიხადა და ა.შ., თუმცა ეს ყველაფერი მეორეხარისხოვანია. მთავარი პრობლემა ის საფუძვლიანი ეჭვია, რომ ეს ბიჭები ანგარიშსწორების მიზნით დააკავეს და ნარკოტიკიც ამისთვის “ჩაუდეს”… უფრო დიდი პრობლემაა ის, რომ ამ ვერსიის ჩვენში ყველას სჯერა, ანუ “ჩადება”, წინა ხელისუფლებიდან მოყოლებული, ისეთი ჩვეულებრივი რამაა, ეჭვიც კი არ გვეპარება… ბოლოს და ბოლოს, ამ ქვეყანაში ეს ოდესმე ხომ უნდა დამთავრდეს?!
- გასულ კვირას პარლამენტის ყოფილი თავმჯდომარე დავით უსუფაშვილი ახალი გუნდით წარდგა საზოგადოების წინაშე – მან “შენების მოძრაობა” დააფუძნა. ამ ორგანიზაციაში ბევრია უცნობი ადამიანი, თუმცა არიან ნაცნობებიც, მაგალითად, ვახტანგ ხმალაძე, რეზო შავიშვილი, კახა შარტავა…
- იქ ბევრი ჩემი მეგობარია და გამიჭირდება შეფასება. მათ წარმატებას ვუსურვებ. ვფიქრობ, საინტერესო ძალა ყალიბდება, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ მოძრაობა აუცილებლად მიაღწევს წარმატებას. მათ მძიმე და ხანგრძლივი მუშაობა მოუწევთ. 2016 წლის შემდეგ ოპოზიციური სპექტრი დაიშალა; ახლა მისი ახლებურად ჩამოყალიბება მიმდინარეობს.ვფიქრობ, მომავალი თვითმმართველობის არჩევნები ამ პროცესის გაგრძელება იქნება და ალბათ, წლის ბოლოსთვის გამოიკვეთებიან ოპოზიციური ფლანგის ძირითადი მოთამაშეები…
„კვირის პალიტრა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ დავით უსუფაშვილთან: იქნება თუ არა კახა შარტავა მერობის კანდიდატი?! // „ბოლო 30 წელი სახელმწიფოს ნგრევაში გავატარეთ, დღეს კი მხოლოდ პირობითად გვაქვს სახელმწიფო“
რუსუდან შელია
პარლამენტის ყოფილმა თავმჯდომარემ, დავით უსუფაშვილმა, საზოგადოებას დაპირებული პარტიის ნაცვლად ორგანიზაცია “შენების მოძრაობა” გააცნო და პარტიული ძალის ჩამოყალიბება 2018 წლის გაზაფხულისთვის დააანონსა – რა ფინანსებითა და ამბიციებით ბრუნდება პოლიტიკაში “შენების მოძრაობის” ლიდერი დავით უსუფაშვილი გვესაუბრება:
- ორგანიზაციისთვის “შენების მოძრაობა” შემთხვევით არ დაგვირქმევია – დღეს ქვეყანას სწორედ შენება, აღმშენებლობა, სოფელსა თუ ქალაქში მოქალაქეებს უკეთესი პირობები სჭირდებათ. სამწუხაროდ, წლების განმავლობაში ბევრი რამ დავანგრიეთ, პირველ რიგში კი, საზოგადოებაში ეროვნული ერთიანობის განცდა – ახლა ხელახლა უნდა ავაშენოთ იმ ტიპის საზოგადოება, რომელშიც ეროვნული ენთუზიაზმი ისევეა მობილიზებული ქვეყნის წინსვლისთვის, როგორც ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის დროს იყო. ბოლო 30 წელი სახელმწიფოს ნგრევაში გავატარეთ, დღეს კი მხოლოდ პირობითად გვაქვს სახელმწიფო, რეალურად კი, სახელმწიფო ინსტიტუტები ვიწროპოლიტიკურ ჯგუფს აქვს პრივატიზებული. სწორედ ამიტომ გვჭირდება სახელმწიფო, რომელიც ძლიერ მოქალაქეს ეფუძნება.
- თქვენ და ახალ მოძრაობაში გაწევრებული ძველი სახეები სწორედ ამ ბოლო 30 წლის განმავლობაში არაერთხელ გამოგცადათ საზოგადოებამ როგორც ოპოზიციაში, ისე ხელისუფლებაში, ახლა რატომ უნდა გენდოთ?
- შენებას კარგად გააზრებული პროექტი სჭირდება, ახლა ჩვენი კრედოც ასეთია – ჯერ სამოქმედო პროგრამა, შემდეგ ხელისუფლება! შენებას ბევრი მაღალკვალიფიციური კადრი და ერთობლივი, ჰარმონიული შრომა სჭირდება, წინააღმდეგ შემთხვევაში, აუცილებლად ჩამოგენგრევა – ეს კარგად გავაცნობიერეთ “შენების მოძრაობის” წევრებმა, შევთანხმდით, რომ რაც გაკეთებულა, მოვუვლით და ვუპატრონებთ, რაც გვაკლია, შევქმნით!
- სამჯერ დააანონსეთ პარტიის შექმნა, თუმცა ახლა ამომრჩეველს ისევ მოძრაობას სთავაზობთ და არა პარტიას. რატომ გაგიჭირდათ გუნდის ჩამოყალიბება?
- მომავალი წლის გაზაფხულზე ოფიციალურად პარტიად დავრეგისტრირდებით, თუმცა რა სახელწოდებაზე შევჯერდებით, ჯერ ვერ ვიტყვი. ახლა არარეგისტრირებული, არაფორმალური გუნდი ვართ, რომელიც პროცესებში, შესაძლოა, სწორედ ამ რეჟიმით ჩაერთოს. გვინდა, თვეების განმავლობაში ერთმანეთი გამოვცადოთ და ახალი თანამოაზრეები შემოვიკრიბოთ, რომ 2020 წელს არჩევნებში გავიმარჯვოთ. 2016 წელს ამომრჩეველმა არჩევანი გააკეთა, ხალხის ნებას კი ჩვენ ყოველთვის პატივს ვცემთ, მაგრამ მიმაჩნია, რომ უკეთესი პოლიტიკური ხედვის შეთავაზება შეგვიძლია.
- თქვენ ზომიერი პოლიტიკური შეფასებებით გამოირჩევით, არ ფიქრობთ, რომ ამ რიტორიკით მკვეთრად ოპოზიციური ნიშის დაკავება გაგიჭირდებათ?
- ჩვენ ყველას ოპონენტები ვიქნებით, ვინც არასწორ გზას უჭერს მხარს, ოპონირებას კი, რა თქმა უნდა, პირველ რიგში, სახელისუფლებო გუნდთან ვგეგმავ, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ სხვა პოლიტიკურ ძალებთან არ ვიქნებით ოპონირების რეჟიმში.
- ახლა თქვენი პოლიტიკური წონის გამოსაცდელად პირველი ტესტი მოახლოებული თვითმმართველობის არჩევნები იქნება. ამბობენ, რომ მერობის კანდიდატობას ანა დოლიძეს და ასევე, კახა შარტავასაც სთავაზობთ…
- ანა დოლიძე ჩემი მეგობარი და კოლეგაა, ორივე საიას ყოფილი თავმჯდომარეები ვართ. თუ ხვალ-ზეგ მე და ანა ერთად შენებას დავიწყებთ, არ ვიცი, მაგრამ ჯერჯერობით ეს არ იგეგმება. რაც შეეხება კახა შარტავას, საკმაოდ საინტერესო არჩევანი გვაქვს როგორც პოლიტიკოსებს, ისე თვითმმართველობის მიმართულებით მომუშავე სპეციალისტებს შორისაც. თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ისინი ნებისმიერი კანდიდატის სერიოზული კონკურენტები იქნებიან. თბილისის მერის არჩევნებში აუცილებლად ჩავერთვებით და კანდიდატსაც ერთ თვეში დავასახელებთ, მანამდე კი საკუთარ ძალებსაც გამოვცდით და საზოგადოებამდე ჩვენი ხედვებისა და პრინციპების მიწოდებას მაქსიმალურად შევეცდებით. პირადად მე მზად ვარ ყველა იმ როლის შესასრულებლად, რომელიც საერთო ამოცანას წაადგება. მე პირადი პოლიტიკური წარმატება გადავდე, რადგან გამარჯვებაც ვნახე და დამარცხებაც, ახლა დროა, ჩემი გამოცდილება გავუზიარო და მოვახმარო ახალი გუნდის წარმატებას.
- ჯერ კიდევ ოფიციალურად დაუფუძნებელ მოძრაობას აქვს თუნდაც საკმარისი ფინანსური რესურსი, რომ არჩევნებში მინიმალურ წარმატებას მაინც მიაღწიოს?
- მოძრაობის წევრების უმრავლესობა დასაქმებულია და ხარჯების გაღებაც შეუძლია. ზოგადად, ფინანსური მიმართულებით საკმაოდ ცუდი გამოცდილება გვაქვს, რომლის გამეორებასაც არ ვაპირებთ. როგორც სრულიად უსახსროდ რთულია წარმატების მიღწევა, ასევე დამღუპველია მხოლოდ ფინანსებზე აგებული პოლიტიკური პროცესები. ასე რომ, ფინანსურ რესურსზე დაფუძნებულ საქმეს კი არ ვიწყებთ, პოლიტიკური პროდუქტის შექმნას გპირდებით, რომელსაც, დარწმუნებული ვარ, არა მხოლოდ ინტელექტუალური მხარდამჭერები, ფინანსური პარტნიორებიც გამოუჩნდებიან. უკვე გამოჩნდა რამდენიმე ახალგაზრდა მეწარმე და ბიზნესმენი, რომლებმაც მოძრაობის დაფინანსების სურვილი გამოთქვეს.
- თქვენს პოლიტიკურ მომავალს ასე ოპტიმისტურად ყოფილი თანაგუნდელები სულაც არ აფასებენ. ლევან ბერძენიშვილის განცხადებით, თქვენ დაბადებიდან უპერსპექტივო პოლიტიკოსი ხართ, დავით ბერძენიშვილის განცხადებით კი თქვენ საზოგადოებისგან ის მხარდაჭერა ვერ მიიღეთ, რასაც ელოდით…
- დავით ბერძენიშვილი არის პოლიტიკოსი და ადამიანი, რომლის ცხოვრებისეული ბიოგრაფია თუ მისი პოლიტიკური ანალიზის უნარი და პროფესიონალიზმი ერთ-ერთი გამორჩეულია უახლოეს ისტორიაში.
- ლევან ბერძენიშვილზე ასეთივე წარმოდგენის არა ხართ?
- ბევრ თანაგუნდელთან მქონდა ახლო და საქმიანი ურთიერთობა, ამიტომ მათი წარმატების კეთილმოსურნედ ვრჩები. ბუნებრივია, ადამიანები ვართ და ადამიანურ სისუსტესაც ვავლენთ ხოლმე, შესაძლოა, მსგავსი რამ ხვალ მეც დამემართოს, თუმცა ჩემთვის გასული წლების მოფრთხილება და შეურყვნელად შენახვა ჩემს მეხსიერებაში მნიშვნელოვანია.
„კვირის პალიტრა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ვენეციის კომისიის მდივან თომას მარკერტთან: „არის საკითხები, რაც ჩვენთვის დამაფიქრებელია“
ვაჟა თავბერიძე
საქართველოს კონსტიტუციაში დაგეგმილ ცვლილებებზე საბოლოო დასკვნას ვენეციის კომისია, სავარაუდოდ, მმართველ გუნდთან ორდღიანი კონსულტაციის შემდეგ გამოაქვეყნებს. თუმცა ამასობაში საზოგადოებას უამრავი კითხვა დაუგროვდა როგორც ხელისუფლებასთან, ასევე კომისიასთანაც… ახდენდა თუ არა ზეწოლას საქართველოს ხელისუფლება ვენეციის კომისიაზე და, ბოლოს და ბოლოს, საიდან გაჟონა”განხეთქილების ვაშლად ქცეულმა წინასწარმა დასკვნამ? ჩვენს კითხვებს “კვირის პალიტრასთან” ექსკლუზიურ ინტერვიუში ვენეციის კომისიის მდივანი თომას მარკერტი პასუხობს:
- როგორია თქვენი საბოლოო დასკვნა, მიაღწიეთ თუ არა იმ კომპრომისს, რომელზეც შეხვედრების დაწყებამდე საუბრობდით?
- კომპრომისი ამ საკითხებზე საქართველოში უნდა იქნეს მიღწეული, ჩვენ მხოლოდ გიზიარებთ ჩვენს მოსაზრებებს იმ დოკუმენტზე, რომელიც საქართველომ მოგვაწოდა და მე შემიძლია ვთქვა, რომ ჩვენი შეფასება ძალიან დადებითია. კმაყოფილი ვართ იმ თანამშრომლობით, რომელიც მხარეებს შორის შედგა და ვფიქრობთ, რომ განახლებული კონსტიტუცია წინ გადადგმული ნაბიჯია – ნაბიჯი ფუნქციონირებადი საპარლამენტო სისტემისა და ეფექტიანი მმართველობისაკენ.
- მინდა გკითხოთ, რამდენად შეესაბამება სიმართლეს საპარლამენტო ოპოზიციის წევრების მოსაზრება იმის შესახებ, რომ მთავრობა ვენეციის კომისიას აშანტაჟებს, ულტიმატუმებს უყენებს და ა.შ.?
- არანაირი ზეწოლა და შანტაჟი არ ყოფილა. ჩვენი თანამშრომლობა საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლებთან კორექტული და პროდუქტიული იყო.
- ხომ ვერ გვეტყვით, ვისგან ან საიდან გაჟონა წინასწარი დასკვნის დოკუმენტმა?
- ვერ გეტყვით. მხოლოდ ის შემიძლია დაგიდასტუროთ, რომ ჩვენ დოკუმენტი ყველა ჩართულ მხარეს გავუგზავნეთ.
- მათ შორის პრეზიდენტსაც?
- როგორც პრეზიდენტს, ასევე პარლამენტის თავმჯდომარეს და საქართველოს ოფიციალურ წარმომადგენელს სტრასბურგში.
- რას იტყვით პრეზიდენტის არაპირდაპირი წესით არჩევაზე? კრიტიკოსები ამბობენ, რომ ეს ხალხისთვის გამოხატვის უფლების წართმევას ნიშნავს, ასევე გამორიცხავს ნეიტრალური პერსონის, ასე ვთქვათ, პარტიებთან არააფილირებული პირის პრეზიდენტად გახდომის შესაძლებლობას…
- ვერ დაგეთანხმებით. ცვლილებების მიზანია, საქართველოს ჰქონდეს გამართული საპარლამენტო სისტემა. საპარლამენტო სისტემებისთვის სავსებით ნორმალურია, რომ პრეზიდენტი პირდაპირ ხალხმა არ აირჩიოს. ხშირად, როდესაც საპარლამენტო სისტემის ქვეყანაში პრეზიდენტს პირდაპირ ხალხი ირჩევს, საქმე იქამდე მიდის, რომ პრეზიდენტი საკუთარ პოლიტიკურ კამპანიას აწარმოებს, ეს კი თავისთავად გამორიცხავს ნეიტრალურობას. ხაზგასმით მინდა აღვნიშნო – ვენეციის კომისია არ თვლის, რომ პრეზიდენტის ირიბი არჩევის წესი აუცილებელია, მაგრამ არც ეწინააღმდეგება ამ ცვლილებას. აქ ერთადერთი დათქმაა: ჩვენ ვთვლით, რომ ამ სისტემაზე გადასვლას დრო სჭირდება, შესაბამისად, ეს ცვლილება ძალაში უნდა შევიდეს არა დაუყოვნებლივ ან შემდეგ წელს, არამედ 2023 წლიდან. სხვა ყველაფერთან ერთად, ეს იმასაც გამორიცხავს, რომ მსგავსი სისტემური ცვლილება რომელიმე კონკრეტული პირის წინააღმდეგ იყოს მიმართული.
- კრიტიკული შეფასებები კეთდება პრემიერის უფლებამოსილებების თაობაზეც. ახალი ცვლილებების შემდგომ პრემიერს, პრაქტიკულად, შეუძლია თავისი შეხედულებისამებრ შეცვალოს მინისტრები, მაშინ როცა ახლანდელი ფორმატით მას 5 მინისტრის შეცვლის შემდეგ პარლამენტმა ნდობა უნდა გამოუცხადოს. ხომ არ წარმოშობს ეს პრემიერის გავლენის გაზრდის რისკს?
- ახალი ცვლილებები, პირიქით, ამარტივებს პარლამენტისთვის პრემიერისა და მთავრობის დათხოვნას, თუკი ისინი პარლამენტის ნდობით ვეღარ სარგებლობენ. ეს მექანიზმი საიმედოდაა გარანტირებული კონსტიტუციით.
- კითხვებია პროპორციული სისტემის შესახებ. რამდენად არის ეს უფრო დემოკრატიული, ვიდრე არსებული მაჟორიტარული სისტემა? ცალკე საკითხია გაუნაწილებელი ხმების გადანაწილებაც...
- კარგი არ არის, როდესაც რომელიმე პარტია შერეული სისტემის წყალობით ხმათა დიდ რაოდენობას ავტომატურად ინაღდებს. ამიტომ მხარს ვუჭერთ ცვლილებას, რომლითაც დაწესდება პროპორციული სისტემა. იარსებებს ასევე ერთგვარი ჭერი, რომელიც გაუნაწილებელი ხმების გადანაწილებისას დაწესდება, რაც გამორიცხავს უმრავლესობისთვის ხმების განუზომელი რაოდენობით მიკუთვნებას.
- გამოსვლისას აღნიშნეთ, რომ რჩება საკითხები, რომლებზეც ჯერ კიდევ მიმდინარეობს მოლაპარაკება. რა თემებზეა საუბარი?
- არის საკითხები, რაც ჩვენთვის დამაფიქრებელია. ერთ-ერთი, რაშიც არ ვეთანხმებით ქართულ მხარეს, ის არის, რომ საქართველომ უკვე უნდა შექმნას სენატი, მეორე პალატა და არ დაელოდოს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დაბრუნებას. ასევე არსებობს შეკითხვები მართლმსაჯულების შესახებ. გვაცნობეს, რომ იგეგმება პრობაციის პერიოდის გაუქმება მოსამართლეებისთვის შემდეგი რამდენიმე წლის განმავლობაში… ჯერ კიდევ განვიხილავთ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების არჩევისა და დანიშვნის საკითხს.
- განახლებულ კონსტიტუციაში დაფიქსირდება, რომ ოჯახი არის ქალისა და მამაკაცის კავშირი, და სავარაუდოდ, აიკრძალება სასოფლო დანიშნულების მიწის გასხვისება უცხოელებზე. როგორ აფასებთ ამ ცვლილებებს?
- პირველ ცვლილებაზე ვერ ვიტყოდი, რომ ვიწონებთ. არსებული კონსტიტუცია ჩვენთვის მისაღები იყო. აუცილებელია დარჩეს სამართლებრივი სივრცე შემდგომი განვითარებისთვის, მაგრამ იმასაც ვერ ვიტყვით, რომ ეს ცვლილება ევროპულ სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. მაგრამ ასევე მნიშვნელოვანია, რომ არ მოხდეს ამ ცვლილების არასწორად ინტერპრეტირება – თითქოსდა, ეს გამორიცხავს ერთსქესიანი პარტნიორობის, როგორც სამართლებრივი კავშირის დარეგისტრირების შესაძლებლობას… რაც შეეხება მიწის გაყიდვას, ეს ნაკლებადაა ვენეციის კომისიის კომპეტენციის საკითხი.
———————–
„ახალი თაობა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ კახა კუკავასთან: „2020 წლიდან ხელისუფლებას კახა კალაძე გადაიბარებს“ // „ბიძინა ივანიშვილი უშვებს იმ შეცდომას, რომელიც ბადრი პატარკაციშვილმა დაუშვა“
ვენეციის კომისიის დასკვნაზე, პარლამენტის თავმჯდომარის შესაძლო გადადგომაზე, „ოცნებაში“ არსებულ დაპირისპირებასა და კალაძის სამომავლო გეგმებზე `ახალ თაობას~ „თავისუფალი საქართველოს“ ლიდერი კახა კუკავა ესაუბრება.
- ბატონო კახა, დღეს ვენეციის კომისიის საბოლოო დასკვნა უნდა გახდეს ცნობილი. უმრავლესობის ლიდერები აცხადებენ, რომ დასკვნა ნორმალური და მათთვის მისაღებია. რამდენად იქნება გათვალისწინებული შენიშვნები?
- ვენეციის კომისიის დასკვნა არის ნეგატიური. ჯერჯერობით გამოქვეყნებულია მხოლოდ პრესრელიზი, სადაც საუბარია იმაზე, რომ კონსტიტუცია მიღებულ უნდა იქნეს კონსენსუსით. ეს არის ის, რასაც ზუსტად 6 თვეა იმეორებს ოპოზიცია და ვერ შეაგნებინა ხელისუფლებას.
- შენიშვნების შესახებ რას იტყვით?
- რაც შეეხება შენიშვნებს, ცალკეულ მუხლებთან დაკავშირებით დღეს გამოქვეყნდება. თუმცა, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ეს იქნება იგივე შენიშვნები, რომლებიც იყო წინა დოკუმენტში. ამ დოკუმენტში გაკრიტიკებული იყო პრეზიდენტის საარჩევნო სისტემაც, პარლამენტისა და საკონსტიტუციო სასამართლოში შესატანი ცვლილებები. საბოლოო ჯამში, არის კიდევ ერთი ნიუანსი, რომელიც ცოტა კომიკურ ელფერსაც აძლევს ამ ყველაფერს.
- რას გულისხმობთ?
- იმას, რომ ჩვენ არ ვიცით საქართველოს კონსტიტუციის პროექტის ვარიანტი, რომელიც ამჟამად არის განხილვაში. ვინაიდან ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ ის დაეთანხმება ზოგიერთ შენიშვნას. ეს შენიშვნები არის მრავალრიცხოვანი.
ირაკლი კობახიძემ კომიტეტის სხდომაზე წარმოადგინა კონსტიტუციის პროექტი ზეპირად. ასეთი რამ ბოლო რამდენიმე ასწლეულის განმავლობაში არ მომხდარა მსოფლიო პარლამენტების ისტორიაში ანუ დაწერილი კონსტიტუციის ტექსტი ჩვენ არ ვიცით, მათ შორის პრინციპების დონეზეც კი, რადგან დღემდე გრძელდება ინსიუნაციები პარლამენტის უმრავლესობაში, იქნება საარჩევნო სისტემა პროპორციული თუ მაჟორიტარული. ამ პროექტის განხილვა კი მიმდინარეობს პროცედურების უხეში დარღვევით.
- ირაკლი კობახიძე აცხადებს, პროპორციულ სისტემაზე შესაძლოა გარკვეული ვადის შემდეგ გადავიდეთო. თუმცა კობახიძე თავის დროზე აცხადებდა, რომ გადადგებოდა, თუკი პროპორციულ სისტემაზე არ გადავიდოდნენ. რა შეიცვალა?
- კობახიძის გადადგომას აქვს სხვა მიზეზი. კობახიძემ აიღო ვალდებულებები ბიძინა ივანიშვილის წინაშე, რომელთა შესრულებაც არის შეუძლებელი. პროცესის დასაწყისში ანუ შარშან მან აიღო ვალდებულება ბიძინა ივანიშვილის წინაშე, რომ კონსტიტუცია მიღებული იქნებოდა ზედმეტი ხმაურის გარეშე და იქნებოდა დადებითი დასკვნები ვენეციის კომისიისგან. ეს კონსტიტუციის პროექტი უქადის ქვეყანას როგორც მზარდ საერთაშორისო კრიტიკას, ასევე შემოდგომა მოდის და შესაძლოა ამან გამოიწვიოს საპროტესტო აქციები.
- ანუ ირაკლი კობახიძეს გადადგომა მოუწევს?
- ირაკლი კობახიძის გადადგომა დაკავშირებულია იმასთან, რომ ეს პროცესი აღმოჩნდა წარუმატებელი. კონსტიტუციის პროექტისგან ეს ხელისუფლება რაიმე პოზიტივს ვერ მიიღებს, ნეგატივს კი მიიღებს ძალიან ბევრს. იქნება სამოქალაქო დაპირისპირება და მეორე საერთაშორისო იზოლაცია!
- ხელისუფლებაში სერიოზული დაპირისპირებაა, მაჟორიტარები აუჯანყდნენ, ამიტომ დაიხიეს უკან და ტოვებენ ძველ საარჩევნო სისტემას. ასეა?
- ჩვენ გვახსოვს ამ ტიპის დისკუსიები როგორც ამ, ისე წინა სახელისუფლებო გუნდში და პირდაპირ უნდა ვთქვათ, რომ არანაირი მაჟორიტარების პროტესტი რეალურად არ არსებობს.
- ეს როგორ? გამოგონილი სცენარია?
- მაჟორიტარები არიან ბიზნესმენები და ისინი არიან უფრო მორჩილი დეპუტატები, ვიდრე სხვები. აქედან გამომდინარე, ის, რომ მაჟორიტარები რაიმეზე პროტესტს აცხადებენ, ძალიან სასაცილოა. საუბარია სპექტაკლზე. ეს სპექტაკლი გულისხმობს იმას, რომ თუ ხელისუფლებამ ვერ მოახერხა იმავე ვენეციის კომისიის დასკვნების გათვალისწინებით ბონუსების ისეთი ვარიანტის მიღება, რომელიც მას აწყობს, ის აპირებს დააშანტაჟოს ოპოზიცია მაჟორიტარული სისტემით. ეს არის ზუსტად ის სცენარი, რომელიც 2008 წელს იქნა განხორციელებული ნაციონალური მოძრაობის მიერ. ეს არის სპექტაკლი, რომელიც დადგმულია ივანიშვილის რეზიდენციაში და მას ჩვენ სერიოზულად არ უნდა მოვეკიდოთ.
- რას იზამს „ოცნება“, გადააბიჯებს ვენეციის კომისიის შენიშვნებს, არ გაითვალისწინებს მის დასკვნას და, თუ ასე მოხდა, რას მიიღებს ამ შემთხვევაში?
- ცენტრალური კითხვა დასვით. ეს ყველაფერი კეთდება იმისთვის, რომ 2020 წელს „ქართულმა ოცნებამ“ მიიღოს საპარლამენტო უმრავლესობა. დიქტატორებს არ სჯერათ, რომ ისინი სამარადჟამოები ვერ იქნებიან. ყველა დიქტატურას აქვს თავისი დასასრული!
თანამედროვე დეკოლონიალურ სისტემაში არის ასეთი წესი, რომელიც დაამკვიდრა ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა სხვა დიდ სახელმწიფოებთან ერთად, რომ პატარა ქვეყნის ავტოკრატი მმართველები შეიძლება მოვიდნენ ხელისუფლებაში ორი ვადით. ამ ორი ვადის პერიოდში ისეთ გარდამავალ ქვეყანას, როგორიც საქართველოა, საერთაშორისო საზოგადოება არ აქცევს დიდ ყურადღებას, იქნება თუ არა დემოკრატია, კორუფცია და ასე შემდეგ, მაგრამ ორი ვადის შემდეგ ეს ხელისუფლებები უნდა წავიდნენ და გამოიცვალონ. რაც უნდა მილიარდები ხარჯოს, რაც უნდა კონსტიტუციები კეროს, მოცემულობა არის ასეთი, არაფერი შეიცვლება, 2020 წელს ეს ხელისუფლება დასრულდება და დასრულდება სრულად.
- რა ალტერნატივა აქვს ბიძინა ივანიშვილს?
- ეს ხელისუფლება დასრულდება სრულად, ყველა ბერკეტის ჩაბარებით! ალტერნატივა იმაში კი არ არის, ივანიშვილი შეძლებს თუ არა სახელისუფლებო ბერკეტის შენარჩუნებას, არა, ეს გარკვეულია. ალტერნატივა არის იმაში, იქნება ეს პროცესი მტკივნეული თუ უმტკივნეულო. ეს დამოკიდებულია ხელისუფლებაზე, თუ ისინი ნებით, დემოკრატიული არჩევნების გზით, რეპრესიების გარეშე გადასცემენ ხელისუფლებას, შესაბამისად, მათ მიმართ კარგი დამოკიდებულება იქნება, ხოლო თუ…
- თუ არ ემზადება „ოცნება“ ამისთვის?
- მაშინ მეორე ალტერნატივა არის ის, რომ ხელისუფლების შენარჩუნების რესურსი „ოცნებას“ არ აქვს, იმიტომ, რომ ივანიშვილის 8 მილიარდი და ჩემი 500 ლარი, მსოფლიო მასშტაბით, ერთი და იგივე სიდიდეა. არც 500 ლარი წარმოადგენს არაფერს გლობალური მოთამაშეებისთვის და არც 8 მილიარდი. ორივე გროშებია. ამ ადამიანს კი ეს არ ესმის.
ბიძინა ივანიშვილს არ ესმის, რომ 2020 წელს ხელისუფლებას ვერ შეინარჩუნებს, იმიტომ, რომ ეს არის წესი, რომელიც დაადგინა მსოფლიოს უძლიერესმა ზესახელმწიფომ. თუ ის ამას წინააღმდეგობას გაუწევს, რაც ხდება ახლა ვენეციის კომისიის კონტექსტში, ეს გაისადაც გაგრძელდება და შემდეგ წლებშიც, მას მოექცევიან ისე, როგორც ექცევიან იმ ლიდერებს, რომლებიც წინააღმდეგობას უწევენ შეერთებული შტატების ნებას. საქართველოში მოვლენები განვითარდება ზუსტად იმ სცენარით, როგორც განვითარდა 2003 და 2012 წლებში.
- სერიოზულ პროტესტს ელოდებით?
- ეს ხელისუფლება ბოლომდე შეეცდება ძალაუფლების შენარჩუნებას, რასაც მოჰყვება იგივე სცენარი. ჯერ გეუბნება ვენეციის კომისია, მერე ევროპის საბჭო, მერე გეუბნება ევროპის პარლამენტი, ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი. თუ ვერცერთს ვერ გაიგებ, მერე ჩამოვა რომელიმე პოლკოვნიკი და ყველაფერი დატრიალდება იმ სცენარით, რომელიც არაერთხელ გვაქვს ნანახი. ამ სცენარს კი წინააღმდეგობას ვერ გაუწევს საქართველოს ტიპის ქვეყანა და არც უნდა გაუწიოს. გამოსავალი არის ერთადერთი _ ხელისუფლების მშვიდობიანი გადაცემა.
- ხედავთ დღეს ქართულ პოლიტიკაში გამოკვეთილ ძალას? ვინ შეიძლება შეცვალოს ბიძინა ივანიშვილის ხელისუფლება?
- საინტერესო კითხვაა. ამ ეტაპზე ერთ ვარაუდს გამოვთქვამდი, ეს შეიძლება იყოს კახი კალაძე.
- კახა კალაძე?
- დიახ. თუ კახი კალაძე დასახელდა თბილისის მერობის კანდიდატად, რაშიც დარწმუნებული არ ვარ, ასეთ შემთხვევაში ჩვენ შეგვიძლია 90% ალბათობით ვთქვათ, რომ ის არის საქართველოს მომავალი პრემიერ-მინისტრი.
- რატომ?
- იმიტომ რომ, ჯერ ერთი, ეს ადამიანი არის ერთადერთი მმართველ გუნდში, რომელიც აკეთებს ღია, საჯარო განცხადებებს, რომლებიც დისტანცირებულია ხელისუფლებისგან. მეორეც, ყველა ხვდებით, რომ თბილისის მერი ამ კონსტიტუციურ მოწყობაში, რომელიც „ოცნებამ თვითონ გააკეთა, ერთადერთი პოლიტიკური თანამდებობაა მთელ ქვეყანაში. პრეზიდენტს ფუნქციები აღარ ექნება, პრემიერ-მინისტრი არჩევითი არ არის და მარიონეტია, რომელსაც როცა უნდათ, ხსნიან და როცა უნდათ, ნიშნავენ. ქვეყანაში ყველაზე ლეგიტიმური თანამდებობა არის თბილისის მერი, რომელსაც ჰყავს თბილისში ათასობით დასაქმებული შტატი, რომელსაც აქვს 800-მილიონიანი ბიუჯეტი და უზარმაზარი პოლიტიკური ლეგიტიმაცია.
- აქვს ამის ბერკეტი კახა კალაძეს, რომ ახალი პოლიტიკური თამაში წამოიწყოს?
- ის ქმნის. ჯერჯერობით მას არ ჰყავს ეს გუნდი, მაგრამ ეს მოგვარებადი პრობლემაა. 2018-2019 წლებში ის დატოვებს მმართველ პარტიას და მის ირგვლივ შეიქმნება ახალი პოლიტიკური გუნდი მათ შორის არსებული პოლიტიკური სპექტრისგან.
- ანუ 2020 წლისთვის ხელისუფლებას კახი კალაძე გადაიბარებს?
- თუ ის დააყენეს თბილისის მერის კანდიდატად. დღეს აქტიური მსჯელობა მიმდინარეობს ამ საკითხზე მმართველ გუნდში. ამ ეტაპზე მისი კანდიდატად გამოცხადება გადაიდო. ყველამ იცის, რომ კალაძე იქნება, მაგრამ ამას არ აცხადებენ. თუ კალაძე იქნება მერობის კანდიდატი, ყველაზე მაღალი ალბათობით, ის იქნება შემდეგი ხელისუფალი.
- ბიძინა ივანიშვილი მას გადააბარებს ქვეყნის მართვის ბერკეტებს?
- არა, ეს არ იქნება გადაბარება. კახა კალაძე წავა სააკაშვილის გზით. ის დატოვებს მმართველ პარტიას, გააერთიანებს ოპოზიციურ კოალიციას და 2020-ში მოუგებს არჩევნებს ივანიშვილს. ეს ძალიან ჰგავს სააკაშვილის საკრებულოს თავმჯდომარეობას და შემდეგ დაწყებულ კამპანიას. კალაძეს სერიოზული პოლიტიკური ამბიციები აქვს, მაგრამ, რომც არ ჰქონდეს ეს ამბიცია, ჩვენს პოლიტიკურ სისტემაში თბილისის მერი არის ისეთი თანამდებობა, რომ პირდაპირ უბიძგებს ადამიანს ამისკენ.
- დავით ნარმანიაზე რომ ამას ვერ ვიტყვით?
- დავით ნარმანიას არ ჰქონდა პოლიტიკური ამბიციები, თანაც აქ მნიშვნელოვანია, რომ კალაძე კენჭს იყრის იმ არჩევნებზე, რომელიც წინ უძღვის 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებს, თანაც ეს არის მეორე ვადა. პირველი ვადაში გარესამყარო არ ერევა – ძარცვე, დაარბიე, დაიმონე, რაც გინდა, გააკეთე, არავინ არაფერს გეუბნება. მეორე ვადის ამოწურვის შემდეგ კი უნდა წახვიდე! კალაძეც ხვდება, რომ ასეა სწორედ – ახლა დაიწყება ეს მოძრაობა. დასრულდება ადგილობრივი არჩევნები და ვნახავთ, როგორ გააქტიურდებიან, როგორ დატოვებენ მმართველ გუნდს და დაუპირისპირდებიან ივანიშვილს.
- წავა ბიძინა ივანიშვილი ამხელა რისკზე და დაუშვებს კახა კალაძის მერობას?
- მიუხედავად იმისა, რომ ივანიშვილი ნამდვილად არ არის სულელი და ფიქრობს ამის შესახებ, ივანიშვილის მთავარი ნაკლი ის არის, რომ ზედმეტად თავდაჯერებულია. როგორც მეუბნებიან, ის დარწმუნებულია, რომ კალაძე ვერ გაბედავს ივანიშვილთან დაპირისპირებას და, თუ გაბედავს, ბიძინა თავისი ფინანსური კაპიტალით გაანეიტრალებს. შეიძლება ცოტა უხერხული იყოს, მაგრამ ეს ძალიან ზუსტი შეფასებაა. ის, რაც ემართება ივანიშვილს, ერთხელ უკვე დაემართა ბადრი პატარკაციშვილს.
- რას გულისხმობთ?
- ბადრი პატარკაციშვილი იყო ბიზნესმენი, იყო ელიტარულ ლიგაში, იყო მილიარდერი და მსოფლიოს მილიარდერთა ელიტაში შედიოდა. ფოქს ტივი ჩამოიყვანა საქართველოში, ბუშის ძმასთან ერთად სადილობდა, მოკლედ, გვახსოვს მისი სანაცნობო წრე და როგორც ბიზნესმენი, ის იყო როგორც თევზი წყალში, ხოლო როგორც კი გადავიდა პოლიტიკაში, გახდა აუტსაიდერი. თუ ბიზნესმენისთვის 12 მილიარდი არის დიდი კაპიტალი, პოლიტიკოსისთვის არის ძალიან ცოტა. გვახსოვს მისი ტრაგიკული აღსასრულიც.
ჩემი აზრით, ივანიშვილიც უშვებს ამ შეცდომას. ივანიშვილმა თავისი კაპიტალით შეიძლება ტელევიზიები იყიდოს და ოპოზიცია მოქრთამოს, მაგრამ ეს კაპიტალი ძალიან უმწეოა იმისთვის, რომ დაუპირისპირდე გლობალურ მოთამაშეებს. ვინც წავა ამ ნების წინააღმდეგ, როგორც გასრისეს ბადრი, ისე გასრესენ ნებისმიერ სხვასაც.
„ახალი თაობა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან: „დავით უსუფაშვილს ქარიზმა საერთოდ არ აქვს“ // „ჩემთვის მიხეილ სააკაშვილი ყოველთვის პოლიტიკური კლოუნი იყო»
პარლამენტის ყოფილი წევრი პეტრე მამრაძე „ახალ თაობასთან“ აცხადებს, რომ დავით უსუფაშვილის პოლიტიკურ მოძრაობას „შენებისთვის“ ამ ეტაპზე არ აქვს პერსპექტივა. „საქართველოში 26 წლის განმავლობაში, რაც დამოუკიდებლობა გამოვაცხადეთ, პოლიტიკური პარტია ჯერაც არ შექმნილა, 250-ზე მეტი პოლიტიკური პარტია და რეგისტრირებული ჯგუფია, მაგრამ ისინი არ აკმაყოფილებენ პოლიტიკური პარტიის მოთხოვნებს, არ წარმოადგენენ მოსახლეობის მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვანი ფენის არც ეკონომიკურ და არც პოლიტიკურ ინტერესებს. საქმე გვაქვს მხოლოდ მეტ-ნაკლებად ცნობად სახეებთან და ლიდერებთან, რომელთა ირგვლივაც ერთიანდებიან», – ამბობს პეტრე მამრაძე.
- ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა არ აქვს იმას, რომ უსუფაშვილი ყოფილი პარლამენტის თავმჯდომარეა და საკმაო გამოცდილებაც აქვს?
- რაც შეეხება უსუფაშვილსა და მის წარსულს, სამწუხაროდ, პოლიტიკური ჯგუფის შექმნისთვის მხოლოდ უარყოფითი დატვირთვა აქვს.
- რა გაგებით?
- ეს გამოჩნდა კიდევაც. მიუხედავად იმისა, რომ გარდა პარლამენტის თავმჯდომარისა, კიდევ რამდენიმე საკვანძო თანამდებობასა და მინისტრის პორტფელს ფლობდნენ, კატასტროფულად დამარცხდნენ არჩევნებში. პირადად უსუფაშვილმა არ შეასრულა პარლამენტის წევრის ფიცი.
- რას გულისხმობთ?
- არ გამოიჩინა ის აუცილებელი პრინციპულობა როგორც ადამიანის უფლებების, ისე ეროვნული ინტერესების დაცვის საქმეში, რომელსაც პარლამენტის ფიცი ავალებს დეპუტატს.
- შეიძლება მისი აზრი და მრწამსი ემთხვეოდა არსებულ ვითარებას და აღარ შეიწუხა თავი...
- ნებისმიერ მოაზროვნე ადამიანს ესმოდა, რაც ხდებოდა. მაგალითებს მოგიყვანთ. ვთქვათ, მერაბიშვილის უკანონო გაყვანა ციხის საკნიდან. ყველასათვის ცხადი იყო, რომ მერაბიშვილი სიმართლეს ამბობდა.
- თუმცა, ჯერ არ დამტკიცებულა.
- სიმართლეს ამბობდა და იმასაც ამბობდა, რომ ვიდეოკამერებმა დააფიქსირა მისი საკნიდან გაყვანა. იმ ვიდეოფირების გაყალბება შეუძლებელია, ისეთი მექანიზმია და ისეა დაპროგრამებული. ყოველი წამი აღბეჭდილია ფირებზე, რომელთა გაყალბება შეუძლებელია. ხელისუფლებას ის ფირები რომ ეჩვენებინა, კიდევაც გამოჩნდებოდა მტყუან-მართალი. უსუფაშვილის მეუღლემ, ხიდაშელმა, სკანდალურად თქვა, არ არის საჭირო ლაპარაკი, ვაჩვენოთ ყველას ვიდეოჩანაწერები და ყველაფერი გაირკვევაო.
- თინა ხიდაშელმა აჯობა დავით უსუფაშვილს ანუ ცოლმა აჯობა ქმარს?
- პირიქით. ეტყობა, იმ საღამოს გაიგეს, რომ ფარცხალაძის ხელის ხლება არ შეიძლება, ვინაიდან ივანიშვილის ახლობელია (ბერას მისი შვილიშვილი ჰყავს მონათლული თუ რაღაც ამის მსგავსი) და მეორე დღეს თავისი სიტყვები უკან წაიღო. შემდეგ გაირკვა, რომ ფარცხალაძე გერმანიაში იყო ნასამართლევი. მაგრამ ესენი ტრიბუნასთან იდგნენ და აცხადებდნენ, ტყუილიაო. დამტკიცდა სამარცხვინო სიმართლე. ანდა საგარეჯოს არჩევნები რად ღირს.
- ანუ დაღი დაესვათ ამ პოლიტიკურ ფიგურებს და ვერ ჩამოირეცხავენ, რაც უნდა ახალი მოძრაობა წამოიწყონ?
- არა. მე ვლაპარაკობ იმაზე, რომ საქმეებით ვერ გამოიჩინეს თავი და უპრინციპობა ლამის ერთადერთ საქმედ იქცა. გაიხსენეთ, რესპუბლიკელები საპარლამენტო კომისიას რომ ითხოვდნენ, ხოლო შემდეგ ისევ თვითონ თქვეს უარი.
- თუმცა ლევან ბერძენიძვილმა გააკრიტიკა უსუფაშვილი და ძალიან უღიმღამო პოლიტიკოსად მოიხსენია…
- გააკრიტიკა პოლიტიკური კატასტროფის შემდეგ. ახლა ერთმანეთს რას დაუძახებენ, თვითონ იციან. ბერძენიშვილის სიტყვები, რომ სააკაშვილის წინააღმდეგ გამოძიების დაწყებაც კი არ შეიძლება, ვინაიდან სააკაშვილი მსოფლიოში უფრო პოპულარულია, ვიდრე მთლიანად საქართველო, მაგრამ, შემდეგ რომ გაიგო, თურმე საქმე აღძრულია და უფროსობას ასე უნდა, საპირისპიროს გაიძახოდნენ.
- 30 წელია ასე მოდიან, თან ამბობენ, ძველი პარტია ვართო, მაგრამ, როგორც ჩანს, ძველმა პარტიულობამ არ უშველა...
- პირიქით. წლების წინ ვთქვი, რომ ბანანების რესპუბლიკა ვართ, მაგრამ ბანანები არ გვაქვს. იმავეს გავიმეორებ ახლა – არა მარტო ასეთ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა (ობიექტური მიზეზების გამო), არამედ ევროპის ყველაზე განვითარებულ ქვეყნებშიც პოლიტიკურ პარტიებსა და მათ პროგრამებს ყურადღებას აღარ აქცევენ.
- ახლა დავით უსუფაშვილისა და მისი ახალი მოძრაობა „შენებისაგან“ თუ დაინახეთ ახალი კონცეფცია?
- იმ დონეზე, კომუნისტებს რომ ჰქონდათ „პრავდაში» საპირველმაისოდ – „ყველაფერი კარგი გავაკეთოთ და ცუდს ნუ გავაკეთებთ“.
- სათაურიც, «შენებისთვის“, აქედან გამომდინარეა?
- ამას არაფერს აქვს ფასი.
- რატომ?
- საფრანგეთში ყველა პარტია დამარცხდა და გაიმარჯვა პიროვნებამ, რომელიც ამ მომენტისთვის ქარიზმატული აღმოჩნდა. დავით უსუფაშვილს დაღზე უარესი რამ აქვს.
- რა არის დაღზე უარესი?
- მას საერთოდ არ აქვს ქარიზმა. ანტიქარიზმა თუ აქვს. გავიხსენოთ, როგორ ხარხარებდა მოსახლეობა, საარჩევნო ლოზუნგი რომ ჰქონდა „გავთავისუფლდეთ“. რისგან უნდა გავთავისუფლდეთო, ამაზე ხარხარებდნენ თბილისში. კლოუნადად აღიქვეს.
- სახეები, რომლებიც უნდა შემოიკრიბოს თუ შემოიკრიბა დავით უსუფაშვილმა, რამეს გეუბნებათ?
- არაფერს მეუბნება, გარდა იმისა, რომ განწირულნი არიან, უკეთეს შემთხვევაში, პოლიტიკურ კლუბად დარჩნენ. რესპუბლიკელები წლების წინ მეუბნებოდნენ პირადად მე, რა ვქნათ, თავიდან ვიყავით პოლიტიკური კლუბი და პოლიტიკურ კლუბად დავრჩითო. მაგრამ ყველაზე საინტერესო ახლა მინდა გითხრათ.
- მიუხედავად ამისა, ყოველთვის ახერხებდნენ უმრავლესობით მოსვლას ხელისუფლებაში სხვა პარტიებთან ერთად...
- სწორედ ეს უნდა მეთქვა – ასეთ პოლიტიკურ კლუბს, სადაც მეტ-ნაკლებად ცნობადი ადამიანები იყრიან თავს, ზოგ მათგანს ლაპარაკიც ეხერხება და აქვთ შანსი, შეეკრან რომელიღაც პიროვნებას, რომელსაც აქვს შანსი ქარიზმის თვალსაზრისით და მოხვდნენ პარლამენტსა თუ მთავრობაში. ასე იყო, როცა ნაციონალებს შეეკვრნენ რესპუბლიკელები და აღმოჩნდნენ პარლამენტში. შემდეგ დამოუკიდებელი თამაში მოსინჯეს, უსუფაშვილს პრეზიდენტობაც უნდოდა, მაგრამ ჩაფლავდნენ, პრაიმერიში ვერ გაიმარჯვა ლევან გაჩეჩილაძესთან. 2012 წელს მოახერხეს ბიძინა ივანიშვილთან შეკვრა, ცოტა ხნით მისი ნდობის მოპოვება და პარლამენტშიც მოხვდნენ, რამდენიმე საკვანძო თანამდებობა დაიკავეს პარლამენტსა და მთავრობაში.
- გუნდური თამაში კარგად გამოსდით?
- არა, მით უმეტეს, სადღა ჰყავთ გუნდი, რესპუბლიკელები 2016 წლის შემდეგ დაიშალნენ.
- ახლა არც ეროვნულ ფორუმს ეშველება რამე?
- არც ეროვნულ ფორუმს ეშველება, არც სხვას. საქართველოში არ არის პოლიტიკური პარტიის ჩამოყალიბების პირობები, შესაბამისად, არც იმის პირობებია, მოსახლეობის ნაწილი მაინც გაეცნოს პროგრამას, გააანალიზოს და პროგრამების მიხედვით მისცეს ხმა პოლიტიკურ პარტიასა და მის ლიდერებს.
- უპრინციპობაც ხომ არ იწვევს რეიტინგის დაწევას? მაგალითად, ფორუმელებიდან ზოგი ადრე თუ აკრიტიკებდა ნაცმოძრაობასა და რუსთავი-2-ს, ახლა აქებენ და მხარს უჭერენ…
- ვერ დაგეთანხმებით. სააკაშვილი ყველაზე უპრინციპო იყო, მაგრამ მას ჰქონდა უნარი, როცა საჯაროდ გამოდიოდა, ბევრი ადამიანი მის ნათქვამს იწონებდა და ხმას აძლევდა. ეს არის ქარიზმა. დონალდ ტრამპმა 100 დღეში 488-ჯერ თქვა ტყუილი, ფაქტობრივად და დოკუმენტურად, ტრამპის ყველა ტყუილი ამხილეს, მაგრამ რეიტინგი იგივე დარჩა, რადგან სულ სხვაა მისი ზემოქმედება მასების ერთ ნაწილზე.
ჩემთვის მიხეილ სააკაშვილი ყოველთვის პოლიტიკური კლოუნი იყო. სხვათა შორის, ჟვანია ეძახდა სააკაშვილს ასე. როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ, მერე გულში ფიქრობდა ასე. ჟვანია შევარდნაძეს ჩემი თანდასწრებით ეუბნებოდა, ჩავატაროთ რეფორმები, დავამარცხოთ კორუფცია, თუ არადა, სააკაშვილი პოლიტიკური კლოუნია და შეიძლება ხელისუფლებაში მოვიდესო. ზოგისთვის სააკაშვილი დღესაც ქარიზმატულია, მიუხედავად იმისა, რას ჩადიოდა წლების განმავლობაში.
- ანუ დავით უსუფაშვილის პოლიტიკური პარტია არც არაფერს შესძენს პოლიტიკურ სპექტრს, არც არაფერს დააკლებს და ვერ შეცვლის პოლიტიკურ ამინდს?
- პრაქტიკულად – არა, ამ ეტაპზე – არა, მაგრამ ნამდვილად არ შეიძლება იმის გამორიცხვა, როდესაც ვითარება შეიცვლება საქართველოში, შეიძლება გამოჩნდეს პიროვნება, რომელიც მხარში დაიყენებს უსუფაშვილისა და რომელიმე სხვა პარტიასაც. ივანიშვილის გამოჩენის შემდეგ კოალიცია „ოცნებაში“ იყვნენ ადამიანები, რომლებიც სხვა შემთხვევაში ვერასოდეს შეთანხმდებოდნენ, ვინაიდან ერთმანეთს კონკურენტებად მიიჩნევდნენ, მაგრამ, როცა გამოჩნდა ივანიშვილი და ხელისუფლებაში მოსვლის შანსი გაჩნდა, შეთანხმდნენ.
- ადგილობრივ არჩევნებზე არაფერი შეიცვლება, თუმცა მომავალ საპარლამენტო არჩევნებზე შეიძლება მოხდეს ცვლილებები?
- დიახ. ოთხ წელიწადში „ოცნებას“ შეიძლება გაუჭირდეს იმ შემთხვევაში, თუ ეკონომიკური გაჭირვების გამო საქართველოში დაიწყება აქტიური, საერთო-სახალხო დუღილი „ოცნების“ წინააღმდეგ. მაშინ შეიძლება გამოჩნდეს ახალი ქარიზმატული ლიდერი, თუმცა ივანიშვილს რჩება რესურსი – გამოცვალოს გუნდი.
„ახალი თაობა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ დავით ლორთქიფანიძესთან: „დავით ნარმანიას ან ელჩად გაუშვებენ, ან ბიზნესში წავა” // „არასოდეს გამომიყენებია ჩემი მდგომარეობა ჩემი მეუღლისთვის სამუშაოს მოსაძებნად“
დავით ლორთქიფანიძეს „ახალი თაობა“ ნეპოტიზმსა და სხვა პრობლემებზე ესაუბრა.
- ბატონო დავით, ძალიან ხშირად საუბრობენ ხელისუფლებაში არსებულ ნეპოტიზმზე. ამჯერად გამოქვეყნდა მთელი სია იმ ათეულობით ჩინოვნიკისა თუ დეპუტატისა, რომლებმაც ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ თავიანთი მეუღლეები თუ ოჯახის სხვა წევრები სახელმწიფო სტრუქტურებში დაასაქმეს. ეს რას ნიშნავს?
- მე ეგ სია არ მინახავს, თუმცა, ყური მოვკარი, რომ სამინისტროებსა და სხვა სახელმწიფო სტრუქტურებში ნათესავები დაუსაქმებიათ.
- 37 თუ 38 ჩინოსანი და დეპუტატი გამოავლინეს ისეთი, რომლებმაც თურმე თავიანთი ახლობლები დაასაქმეს. თქვენ არ დაგისაქმებიათ თქვენი მეუღლე, როცა დეპუტატი ბრძანდებოდით?
- ძალიან კარგი იქნებოდა, საქართველოში ყველას ჰქონდეს დასაქმების საშუალება, იღებდეს ხელფასს. სამწუხაროდ, ამის საშუალება არ არის. ამ ფონზე ადამიანებში გარკვეულ უსიამოვნებას იწვევს მაღალი თანამდებობის პირების მიერ ოჯახის წევრების დასაქმება სახელმწიფო სტრუქტურებში. დასაქმებასა და საჯარო სამსახურში მუშაობაში ცუდი არაფერია, მაგრამ, თუ სახელმწიფო პოლიტიკურ თანამდებობაზე პირის დანიშვნის შემდეგ მისი ოჯახის წევრის დასაქმება მოხდა, ეს კითხვებს ბადებს. თუმცა, ეს არ გამორიცხავს თანამდებობის პირის ოჯახის წევრის კომპეტენტურობას. მან კონკურსი უნდა გაიაროს. თუ კონკურსში არ მიუღიათ მონაწილეობა ან შტატგარეშე თანამშრომლად ჰყავთ აყვანილი, რომლის უფლებასაც თანამდებობა იძლევა, ეს საზოგადოებაში უკმაყოფილებას იწვევს.
თქვენ ჩემი მეუღლის დასაქმებაზე მკითხეთ – ჩემს მეუღლეს მას შემდეგ, რაც ჩემი მეუღლე გახდა, არ უმუშავია. მანამდე სულ მუშაობდა. მე სულ თანამდებობის პირი ვიყავი. პარლამენტის წევრი, სერიოზული სახელმწიფო საწარმოს, ეროვნული ზარაფხანის გენერალური დირექტორი ვიყავი, ვმუშაობდი პარლამენტში, როგორც აპარატის თანამშრომელი და ა.შ. ჩემი მეუღლე კი მთელი ამ ხნის განმავლობაში არსად მუშაობდა. ეს არის ჩვენ შორის ერთგვარი „უსიამოვნების“ მიზეზი.
- მეუღლე რატომ არ ამუშავეთ?
- ჯერ ბავშვები პატარები იყვნენ, შემდგომ არ გადავდგი ნაბიჯი, ვინმესთვის მეთხოვა, ჩემი თანამდებობა გამომეყენებინა და სხვა ადამიანის ადგილი ჩემს მეუღლეს დაეკავებინა. მე ეს არასოდეს გამიკეთებია.
- რა სპეციალობა აქვს?
- ჩემი მეუღლე სამართალმცოდნეა, კარგად ფლობს უცხო ენას, მაგრამ ჩავთვალე, რომ ქართველი მანდილოსნისთვის მნიშვნელოვანი იყო შვილების აღზრდა ქართული ოჯახის ტრადიციებით.
- ბატონო დავით, თქვენ ბრძანეთ, არ მინდოდა, ვინმესთვის მეთხოვა, ჩემი მეუღლე დაესაქმებინათო ანუ გინდათ თქვათ, რომ წლების განმავლობაში ისეთი სიტუაციაა ქვეყანაში, თუ ვინმეს არ სთხოვე, სამსახურს ვერ დაიწყებ?
- კეკლუცობა არ მჩვევია, პირდაპირ გეტყვით, ეს ძალიან მარტივი გზა იქნებოდა. მე შემეძლო, ვინმესთვის მეთხოვა, მაგრამ შეგნებულად არ გავაკეთე. ახლა ცხადდება კონკურსები, შეიტანოს სივი, ჩააბაროს გამოცდები და, თუ მუშაობას დაიწყებს, მხოლოდ მივესალმები. დამატებითი რესურსის შემოსვლა ოჯახში ნამდვილად არ მაწყენდა.
- არ არის ადვილი დღეს დასაქმება, მაგრამ როგორ შეიძლება გადაწყდეს ნეპოტიზმის პრობლემა?
- ნეპოტიზმი ძალიან ცუდად მოქმედებს მოსახლეობაზე. განსაკუთრებით ეს იგრძნობა რაიონებში, სადაც ადამიანები ერთმანეთს იცნობენ, საჯარო სექტორში ერთი ოჯახიდან ყველა დასაქმებულია, ხოლო მეორიდან – არავინ. ეს უხერხულობას ქმნის. მეორე მხრივ, მამისა თუ ბაბუის თანამდებობა არ უნდა იყოს დამაბრკოლებელი დასაქმებისთვის.
- ამ საკითხის მოგვარება როგორ წარმოგიდგენიათ?
_ სახელმწიფო მოხელეების თვითშეგნება უნდა გაიზარდოს, რაც გარანტია იქნება იმისა, რომ არ გადააბიჯებენ მორალურ ზღვარს და არ დაუშვებენ ახლობლების დასაქმებისთვის პროტექციას. როცა პირის თანამდებობაზე დანიშვნის შემდეგ მისი შვილი, რძალი, სიძე გარკვეულ სახელმწიფო სამსახურებში აღმოჩნდებიან დასაქმებულები, ეს მოსახლეობაში ხელისუფლების მიმართ ნიჰილიზმს გამოიწვევს.
- თქვენ არ გაკითხავდნენ ნათესავები, დასაქმებაში დამეხმარეთო?
- ჩემთან ძალიან ბევრი ადამიანი მოსულა დასაქმებასთან დაკავშირებით. ყველასთვის _ არა, ვისშიც ეჭვი არ შემპარვია, რომ ის ადამიანი გამოადგებოდა ამა თუ იმ საქმეს, რეკომენდაცია გამიწევია. არ მახსენდება არცერთი შემთხვევა, ჩემ მიერ რეკომენდებულ ადამიანს თავი შეერცხვინოს. რეკომენდატორის ინსტიტუტი გარკვეული ფორმაა და მე არ მრცხვენია ამის თქმა. თუმცა, ჩემი ახლობლების რეკომენდატორი არ ვყოფილვარ და არც ვიქნები. ადამიანები, რომლებიც ჩემთან მოსულან ჯანმრთელობისა და სხვა პრობლემების გამო, არ დაგიმალავთ და ჩავრთულვარ ამ პროცესში. ვაპირებ, ასე გავაგრძელო.
- მოგმართავდნენ, როგორც დეპუტატს?
- დიახ. ურთიერთობები წლების განმავლობაში ყალიბდება, მით უმეტეს, საჯარო სივრცეში. თუმცა, არ დაგიმალავთ და ნაციონალებთან არავითარი შეხება არ მქონია, მათთვის რა უნდა მეთხოვა, მაგრამ მე მაქვს იმის პოლიტიკური წონა, ვიყო რეკომენდატორი. თუ ამას არ ვაღიარებ, ადამიანები, რომლებიც ამ ინტერვიუს წაიკითხავენ, რომელთა მიმართაც მაქვს ადამიანური წვლილი ცხოვრების გაუმჯობესებაში, ისინი ნაწყენი დარჩებიან. თუმცა, ყველას არ ვაძლევ რეკომენდაციას.
- „ქართულ ოცნებაში“ თუ მიეცით რეკომენდაცია ვინმეს?
- „ქართულ ოცნებაში“ ძალიან ბევრ ადამიანს მივეცი რეკომენდაცია და ისინი გამორჩეულები არიან, მათ შორის, რაიონებში.
- „ქართულ ოცნებაში~ კადრების შერჩევა როგორ ხდება?
- კადრების შერჩევაზე დაწერილი კანონმდებლობა არ არსებობს, მაგრამ ადამიანები, რომლებიც ვართ „ოცნებაში“ 2011 წლიდან მოყოლებული (ვართ პოლიტიკური ძალის დამფუძნებლები), ამ ქვეყანაში ვიცნობთ ადამიანებს, მათთან გვაქვს ურთიერთობა და ძალიან მარტივად ხდება ეს ყველაფერი – ან თვითონ ვარჩევთ, მოგვწონს მათი დამოკიდებულება საქმისადმი, ან ჩვენი ახლობლები მოდიან და გვეუბნებიან, დავუშვათ, ესა და ის ადამიანი ჩვენ გამოგვადგება და თქვენ რას იტყვითო. ძალიან მარტივად ხდება, ვაკვირდებით ადამიანებს და არასოდეს ერთი ადამიანის რეკომენდაციით არ მიმიღია გადაწყვეტილება. რამდენიმე ადამიანთან ვამოწმებ ხოლმე, რომ არ შევცდე ამ ადამიანების რეკომენდაციაში და არასოდეს შევმცდარვარ. თუმცა, ერთი ადამიანი მთლად ვერ გამოვიცანი, მაგრამ, არა უშავს, ისიც არ არის ისეთი, რამე ავნოს სახელმწიფოს.
- თქვენ გავნოთ?
- ალბათ, მე მავნო იმიტომ, რომ (ხომ ხედავთ, როგორი გულწრფელი ვარ) მე მივეცი რეკომენდაცია და, როგორც ჩანს, მის თვისებებში რაღაც ცვლილება მოხდა. ამას ვერ გათვლი, თუ ადამიანი თვითტრანსფორმირებას განიცდის, აღმოჩნდება თუ არა გარკვეულ გარემოში, მან ტრანსფორმაცია განიცადა არა სიკეთისკენ.
- ნანობთ?
- არ ვნანობ. რაღაც პერიოდი ამართლებდა, რაღაც პერიოდი აღარ ამართლებდა. თუმცა, ჩემ გამო არ მომხდარა მისი სახეცვლილება. ეტყობა, გარემომ, რომელშიც მოხვდა, შეცვალა. ჩემთან ისეთი აქტიური ურთიერთობა აღარ აქვს, რაიონშია.
განსაკუთრებით სტუდენტებს ვეხმარები. ერთი შემთხვევა მქონდა _ ამასწინათ ერთი ახალგაზრდა, რომელმაც ახლახან დაამთავრა უნივერსიტეტი, ფეისბუქგვერდზე წერდა, რომ მისი დიპლომის აღებაში გარკვეული წვლილი მქონდა. ეს იყო ჩემთვის ყველაზე დიდი ჯილდო. საკმაოდ ხელმოკლე ოჯახის წარმომადგენელი იყო, სწავლის საფასურის გადახდის საშუალება არ ჰქონდა. ჩემი დახმარებით მას ეს პრობლემა მოუგვარდა.
- კადრები ყველა ხელისუფლების პრობლემა იყო. თქვენი ხელისუფლების პრობლემა კადრები არის? „ქართულ ოცნებას“ როგორი კადრები ჰყავს? პროცესებს შიგნიდან ხედავთ?
- მე პროცესებს შიგნიდან ვხედავ, რა როგორაა. პოლიტიკური ძალის საკადრო პოლიტიკის შემფასებელი ამომრჩეველია. შედეგს არჩევნები დებს. ამიტომ, თუ ჩვენს პოლიტიკურ ძალას საკადრო საკითხში რაიმე პრობლემა აქვს, ამომრჩეველი იტყვის. ყოველ წელს არჩევნებია და დიდხანს არ გაახარებს. განსაკუთრებით ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში საზოგადოება პასუხს გასცემს. არჩევნები თავისუფალია. ამაზე ორი აზრი არ არსებობს.
ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები არ არის საპარლამენტო არჩევნებზე ნაკლები, რადგან ადგილებზე იცვლება ხელისუფლებები, რაც შემდეგ განაპირობებს ახალი კადრების კულტივაციას. ადგილობრივ არჩევნებში რაიონებში ვერავის ჩაიყვან, იქ ადგილობრივი კადრებია, რომელთაც მოსახლეობა ძალიან კარგად იცნობს. როგორც უნდა ვეცადოთ პარტიული ატრიბუტიკით, თუ კადრი არ არის ღირსეული, ხალხი არ მიიღებს. პარტია უნდა ეცადოს, ადგილებზე წახალისებული იყვნენ ის კადრები, რომლებმაც 2011 წლიდან თავი გადადეს ნაცრეჟიმთან ბრძოლაში.
2012 წლის შემდეგ არაორდინარული მდგომარეობა იყო. კოაბიტაციამ ძალიან დაგვაზარალა. დღეს არ არის არავითარი აუცილებლობა, ანგარიში გავუწიოთ ნაცმოძრაობასა და მის განაყოფებს. ჩვენ დღეს აქცენტი უნდა გავაკეთოთ ჩვენს აქტივზე. ადგილზე ბევრი პროფესიონალი გვყავს. თუ ჩვენს თანამებრძოლებს დავეყრდნობით, წარმატებას მივაღწევთ.
- მთავრობაში საკადრო ცვლილებები მოსალოდნელია?
- ერთი ცვლილება აუცილებლად იქნება. მოგეხსენებათ, კახა კალაძე `ოცნების~ მერობის კანდიდატი უნდა იყოს.
- დავით ნარმანია სად მიდის, გენერალურ აუდიტორად?
- გენერალურ აუდიტორად, არ ვიცი. შეიძლება ელჩად გაუშვან, ან ბიზნესში წავიდეს.
- ბიზნესს ხომ ფული უნდა?
- ბიზნესს მხოლოდ ფული არ სჭირდება, მართვაც საჭიროა.
- დიდ ბიზნესში ხომ არ მიდის, ბიძინა ივანიშვილთან?
- ეგ არ ვიცი, მაგრამ გამორიცხული არ არის.
„ახალი თაობა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ანზორ აბრალავასთან: „განათლების სისტემაში სრული ფიასკო გვაქვს”
ბოლო დროს ხელისუფლებას ადანაშაულებენ იმაში, რომ მან დემოკრატიულობის კურსს გადაუხვია. ყოფილი დეპუტატი ანზორ აბრალავა „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში აღნიშნავს, რომ დემოკრატია მუდმივი პროცესია და საქართველომ დემოკრატიული პრინციპების დაცვაზე სისტემატურად უნდა იზრუნოს.
- ანტიდემოკრატიულ ნაბიჯად ჩაითვალა „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ ბადიდან რადიო „თავისუფლების“ორი გადაცემის გაუქმების გადაწყვეტილება...
- დემოკრატიას მუდმივი შრომა სჭირდება, მუდმივად ხელი უნდა გვეჭიროს მაჯაზე, რომ არაფერი შეგვეშალოს. თუ ვინმეს უნდა თავისუფალი სიტყვის მოგუდვა, ეს არ გამოვა. თუ ეს გადაცემები იმიტომ იხურება, რომ განსხვავებული აზრის ჩახშობა უნდათ, ეს საგანგაშოა. ზოგადად, ყველა სტრუქტურაში არიან მოხელეები, რომლებსაც მეტი ძალაუფლების კონცენტრაცია უნდათ. თუ ეს გადაწყვეტილება სტრუქტურულ რეორგანიზაციასა და მოდერნიზაციას უკავშირდება, მაშინ მღელვარების საფუძველი არ ყოფილა. სამწუხარო ის არის, რომ დემოკრატიის შეზღუდვაზე ვაი-უშველებელი აქვთ ატეხილი მარგინალურ სოციალურ ჯგუფებს. ამით ცალმხრივი თავდასხმები ძლიერდება.
- რას გულისხმობთ?
- ამ საკითხზე, ისევე, როგორც სხვა პრობლემებზე, აქტიურობს ერთი და იგივე ხალხი. მისი ნაწილი გაერთიანებულია არასამთავრობო ორგანიზაციებში. ზოგადად, არასამთავრობო სექტორს არ ვერჩი. ვგულისხმობ კარგად დაფინანსებულ ჯგუფებს. ისინი გადაიქცნენ ახალ კომკავშირად და კადრების სამჭედლოდ. ეს ადამიანები ვერ იტანენ მათგან განსხვავებულ აზრს და ცალმხრივად ესხმიან თავს ყველასა და ყველაფერს. მათი ისე ეშინიათ, რომ სიტყვის შებრუნებას ვერ უბედავენ. გული მწყდება, რომ ამ ცალმხრივ თავდასხმებზე არანაირი მსჯელობა არ მიმდინარეობს. ამას ემატება კიდევ ერთი სატკივარი – ქვეყანაში ზოგადი განათლების ძალიან დაბალი დონე. ყურადღებას არ ამახვილებენ ჭეშმარიტ პრობლემებზე. ამის მაგივრად ყურადღება გადადის იმაზე, რაზეც ხმაურობს ესა თუ ის მარგინალური ჯგუფი. ნორმალური განათლების გარდა, ხალხისთვის აუცილებელია ეკონომიკური საქმიანობის თავისუფლება.
- რაზე მეტყველებს 11 ათასზე მეტი ჩაჭრილი მოსწავლე გამოსაშვებ გამოცდებზე?
- ეს საგანგაშო ფაქტია და იმას ნიშნავს, რომ ხელისუფლებამ მდგომარეობის გამოსასწორებლად კონკრეტული, რეალისტური პროგრამა უნდა დადოს.
- განათლების მინისტრი ამაში საგანგაშოს ვერაფერს ხედავს. იგი ჩაჭრილებს პროფესიული განათლების მიღებას ურჩევს...
- განათლების სისტემაში რომ სრული ფიასკო და კრახი გვაქვს, ეს ახლანდელი მინისტრის ბრალი არ არის. მისი განცხადებები დაახლოებით ასახავს იმას, რა რეალობაც შეიქმნა ამ სფეროში. სააკაშვილის დროს სკოლების დირექტორებს ლოტოტრონით არჩევდნენ, არაპროფესიონალი მინისტრები კი ერთმანეთზე უარეს გადაწყვეტილებებს იღებდნენ. განათლება, ისევე, როგორც ეკლესია და სამხედრო სფერო, ის კონსერვატიული სეგმენტებია, რომლებიც მუტაციებს ვერ უძლებს. აქ ყველანაირი ექსპერიმენტი არ უნდა ატარო.
- რა უნდა ქნას ხელისუფლებამ?
- მდგომარეობიდან გამოსვლა შესაძლებელია გააზრებული, სწორი პროგრამით. განათლებას შველა სჭირდება სამი მიმართულებით. ესენია: უახლესი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა; კარგი პედაგოგები ყველა საფეხურზე და მსოფლიო სტანდარტების შესაბამისი სასწავლო პროგრამები. ამ საკითხებზე ჭკუას არ ეკითხებიან მცოდნე ხალხს. სიტუაცია უარესობისაკენ იცვლება. სხვები, მათ შორის, აკადემიური წრეები, იგნორირებული არიან. ასე თუ გაგრძელდა, ახალგაზრდებს, მათ შორის, ტელეჟურნალისტებს მშობლიური ენა დაავიწყდებათ. უკვე შემოიღეს გამოთქმა „ხეების გადანერგვა“.
- ე.ი. განათლების სფეროში მდგომარეობის გამოსწორება შესაძლებელია?
- სანამ რაიმე ნაბიჯებს გადადგამდეს, განათლების სამინისტრო უნდა დაელაპარაკოს სამეცნიერო წრეებს. პირადად მეც მაქვს ამ თემაზე ჩამოყალიბებული კონცეპტუალური ხედვა და სხვებსაც აქვთ პროგრამები. ინტერვიუ დემოკრატიაზე საუბრით დაიწყეთ. დემოკრატიული მიდგომა იქნება, თუ განათლების პრობლემების გადაჭრაში კომპეტენტურ საზოგადოებას ჩართავენ. ჩვენც ამ ქვეყნის შვილები ვართ და გამოსავალი ერთად უნდა მოვძებნოთ!
„ახალი თაობა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ სიმონ ჯანაშიასთან: „არ მესმის, რატომ არ უნდა მიეცეთ ჩაჭრილ მოსწავლეებს გადაბარების შანსი~
განათლების ექსპერტი, პროფესორი სიმონ ჯანაშია, „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში სასკოლო განათლების სისტემაში არსებულ პრობლემებზე საუბრობს.
- ბატონო სიმონ, საატესტატო გამოცდაზე ძალიან ბევრი მოსწავლე ჩაიჭრა. რა არის ამის რეალური მიზეზი? რამდენად იყო მოსალოდნელი, რომ მოვლენები ასე განვითარდებოდა?
- ეს მაჩვენებელი, რომელიც მივიღეთ, დამოკიდებულია გამოცდების სირთულეზე. გამოცდები უფრო მარტივი რომ ყოფილიყო, ჩაჭრილების რაოდენობა ნაკლები იქნებოდა. გამოცდების სირთულე არ არის ობიექტური საზომი. ეს არის გამოცდების შემქმნელების მიერ დაწესებული ბარიერი, რაც ძალიან პირობითია.
რამდენად აჩვენებს გამოცდები პრობლემებს – ვფიქრობ, რომ საერთოდ არ აჩვენებს. პრობლემებს რეალურად კვლევები წარმოაჩენს, რომელიც ადგილობრივ და საერთაშორისო დონეზე ტარდება. მოსწავლეების საკმაოდ დიდი ნაწილი სხვადასხვა ასაკში ვერ სძლევს იმ მოთხოვნებს, რომლებიც მათ წინაშეა. საუბარი არ არის მხოლოდ ტესტირების მოთხოვნებზე.
- რამდენად ეთანხმებით პარლამენტის განათლებისა და მეცნიერების კომიტეტის თავმჯდომარის იდეას, რომ ჩაჭრილ მოსწავლეებს გადაბარების შანსი მიეცეთ?
- გადაბარების უფლება აქვთ ერთი წლის შემდეგ, მაგრამ რატომ არ შეიძლება, მანამდე ჰქონდეთ, ეს გაუგებარია. არ არსებობს არანაირი არგუმენტი, თუ რა ობიექტური საჭიროებიდან გამომდინარეობს ეს ერთი წელი. მიზეზი ბიუროკრატიაშია. გამოცდების ცენტრს არ უნდა ხშირად გამოცდის ჩატარება. მოსწავლეს ვეუბნებით, რაღაც შეგეშალა და მისი გამოსწორებისთვის ერთი წელი დაგჭირდება. ეს იგივეა, მართვის მოწმობის აღება გინდოდეს, მაგრამ გადაბარების შესაძლებლობა არ გქონდეს.
- დღევანდელი განათლების პოლიტიკა რამდენად არის მიმართული ამ პრობლემების დაძლევისაკენ?
- სახელმწიფოს პოლიტიკა ხელს უწყობს, რომ არსებული პრობლემა კი არ აღმოიფხვრას, არამედ დაიმალოს. როდესაც საატესტატო გამოცდები შემოვიდა, სკოლებს აფასებდნენ წარმატებულ და წარუმატებელ სკოლებად სწორედ ამ გამოცდებზე მიღებული შედეგებით. იმ მონაცემებს, რომლებიც ვნახეთ, ცხადია, საზოგადოების მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება მოჰყვა.
- მინისტრი ალექსანდრე ჯეჯელავა ბარიერის აწევაზე საუბრობს…
- ალექსანდრე ჯეჯელავა პასუხობს ამომრჩევლების განწყობებს. ის არის პოლიტიკოსი, დიდი წარმოდგენა არ აქვს განათლებაზე, მაგრამ ის ზრუნავს, რომ რაც შეიძლება მეტი საარჩევნო ხმა მიიღოს იმ პარტიამ, რომელსაც წარმოადგენს. მოსახლეობის დიდი ნაწილი ფიქრობს, რომ სკოლებში არ არის სწავლების სათანადო ხარისხი, შესაბამისად, ბარიერის დაწევა არ არის პოპულარული ნაბიჯი. ამდენად, პოპულარული მესიჯით პასუხობს ამ განწყობებს ის, რომ სწავლას კიდევ უფრო გაართულებს.
- რა უნდა გაკეთდეს, რომ სკოლაში განათლების ხარისხი გაიზარდოს, რაზეა ეს დამოკიდებული?
- კომპლექსური მიდგომაა საჭირო. განათლების შედეგების ხარისხი დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე: სკოლაზე, მოსწავლეების სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობასა და ზოგადად ქვეყანაში არსებულ იდეოლოგიაზე. ასევე არის რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორი: თუ მასწავლებელი არ იქნება დაფასებული ქვეყანაში, რასაკვირველია, ამ მიზნის მიღწევა რთული იქნება, ასევე, მოსწავლე უნდა გრძნობდეს, უნდა ჰქონდეს რწმენა, რომ მას განათლება დაეხმარება უკეთესი ცხოვრების შექმნაში, პიროვნული წარმატების მიღწევაში და რომ ეს არ არის მხოლოდ მის მოხერხებულობაზე დამოკიდებული, თუმცა, თუ რეალობა რადიკალურად განსხვავებულია, მაგალითად, ოჯახს უჭირს, მოსწავლეს უწევს სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოების შესრულება, უმცროსი და-ძმის მოვლა, თუ მას სკოლაში სიარული არ შეუძლია, ვინაიდან შემოსავლის წყაროს დაკარგავს, ამ შემთხვევაში გასაგებია, რა არჩევანის წინაშე დგას ეს მოსწავლე.
ეს ფაქტორები პირდაპირ ახდენს გავლენას განათლების ხარისხზე. ცხადია, ყველაფერზე კონტროლი ვერ ექნება განათლების სისტემას, მაგრამ არსებობს სხვა ქვეყნების წარმატებული გამოცდილება, მაგალითად, იმ საჭიროებების ფინანსური კომპენსირება ხდება, რომლებიც მოსწავლეს ხელს უშლის სწავლაში და ა.შ.
- ბატონო სიმონ, პედაგოგების კვალიფიკაციაზეც მინდა გკითხოთ: რა უნდა გაკეთდეს, რომ პედაგოგი უფრო მოტივირებული იყოს? ასეთი მოსაზრებაც მომისმენია, არ ვიცი, რამდენად რელევანტურია, მაგრამ ერთ ღამეში გაუშვეს პოლიციელები და რატომ არ შეიძლება ნაკლებად კვალიფიციური პედაგოგების ჩანაცვლება?
- პოლიციაშიც არ არიან დიდი პროფესიონალები. სამწუხაროდ, ამას ვხედავთ, მაგრამ სისტემა იძლევა შესაძლებლობას, რომ რაც შეიძლება ნაკლები დარღვევით იმუშაოს პოლიციამ. რაც შეეხება მასწავლებელს, აქ განსხვავებულია მიდგომები. აქ უფრო წარმმართველია სუბიექტური მიდგომა, ვიდრე ობიექტური, მაგალითად, კანონი. მასწავლებელი ერთ და ორ თვეში ვერ მოემზადება, როგორც პოლიციელი ემზადებოდა. თუ ქიმიის მასწავლებელმა ქიმია არ იცის, ის ორ თვეში ვერ ისწავლის ქიმიას.
- ასაკოვანი მასწავლებელი სკოლაში, არ მინდა, ასაკობრივი დისკრიმინაცია გამომივიდეს, მაგრამ რამდენად არის პრობლემა?
- მიუხედავად იმისა, რომ მათ ყველაზე მეტი გამოცდილება აქვთ, შეიძლება ცოდნაც არანაკლები ჰქონდეთ, ვიდრე ახალგაზრდებს, მათი პროფესიული განვითარების ენთუზიაზმი ეცემა, რადგან იციან, რომ რამდენიმე წელიწადში სკოლას დატოვებენ. რატომ რჩებიან ეს ადამიანები სკოლაში? რამდენიმე მიზეზის გამო: პენსია უფრო დაბალია, ვიდრე ხელფასი, ასევე, რეპეტიტორობის ნაკლები შანსი აქვთ, რომელიც დამატებითი შემოსავლის წყაროა და საზოგადოებრივ ფუნქციას კარგავენ. განათლების პოლიტიკაში გათვალისწინებული უნდა იყოს, როგორ უმტკივნეულოდ გაიყვანონ ეს ადამიანები სისტემიდან. არათუ უმტკივნეულოდ, როგორ გამოადგნენ დამატებით სისტემას.
- როგორ უნდა მოხდეს ამ რესურსის გამოყენება?
- უცხოეთში არსებობს პროგრამები, მაგალითად, პენსიონერი მასწავლებლები, რომლებიც მოსწავლეებს დამატებითი გაკვეთილებით ეხმარებიან. განათლებული ხალხი ყველა დროში არის რესურსი, რომლის გამოყენებაც შეიძლება.
- დღეს საქართველოში მასწავლებლობა არ არის პოპულარული პროფესია. რა უნდა გაკეთდეს ამ მიმართულებით, რომ ცოტა ხანში დარგის სპეციალისტების კრიზისის წინაშე არ აღმოვჩნდეთ?
- დღეს მასწავლებლის პროფესია ვერ იქნება პოპულარული რამდენიმე მიზეზის გამო: ერთი დასაქმების პრობლემაა, მეორე – ანაზღაურების.
იმდენად აბსურდულია განათლების პოლიტიკა, რომ, მაგალითად, ინგლისელ, ინგლისური ენის სერტიფიცირებულ მასწავლებელს ვერ აფორმებენ მასწავლებლად, რადგან სახელმწიფო მას მასწავლებლად არ აღიარებს, მაგრამ აღიარებს იმ მასწავლებელს, რომელიც ინგლისურის გამოცდაზე ორჯერ თუ სამჯერ ჩაიჭრა. ასევე, სკოლას რომ სურდეს, ჩვენი საუკეთესო მეცნიერი მიიწვიოს მასწავლებლად, გაუჭირდება. ასეთია არსებული ბიუროკრატია.
- რა არის დღეს ზოგადი განათლების მიზანი, როგორი მოქალაქე აღზარდოს სკოლამ?
- არსებობს შეთანხმება, რომ სკოლადამთავრებულ ადამიანს ჰქონდეს განსხვავებული კულტურის წარმომადგენლებთან ურთიერთობის უნარი, შეეძლოს სხვადასხვა ენაზე ურთიერთობის დამყარება, შეეძლოს გარემოსთან ურთიერთობა, დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების მიღება, იყოს შემოქმედებითი, მაგრამ, სამწუხაროდ, განათლების სისტემა მაინცდამაინც არ არის მიმართული, რომ ეს მიზნები მიღწეული იყოს.
- იდეალური განათლების სისტემა, თუ არსებობს ასეთი, როგორია, ევროპული, ამერიკული?
- იდეალურია განათლების სისტემა, რომელიც საზოგადოების ინტერესებს ემსახურება, ცხადია, პიროვნების ინტერესების გათვალისწინებით. არასწორია რაღაცის ბრმად გადმოღება. ჩვენ ჩვენი გამოცდილების გათვალისწინებით უნდა შევქმნათ ის სისტემა, რომელიც ჩვენს საზოგადოებას მოერგება.
„ახალი თაობა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
„ბიძინა ივანიშვილი ჭორვილაში არ დაგვხვდა“
რას აცხადებს ყოფილი პრემიერის დაცვა
ბიძინა ივანიშვილის გარშემო სკანდალი გრძელდება. 16 ივნისს „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ გაავრცელა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ყოფილი პრემიერი ცუდად არის და სამკურნალოდ ევროპის ერთ-ერთ კლინიკაში გადაიყვანეს. ამ ინფორმაციას კატეგორიულად უარყოფს „ქართული ოცნება“. ყოფილი პრემიერის ავადმყოფობის შესახებ გავრცელებული ინფორმაცია მისმა შვილმა ბერა ივანიშვილმაც უარყო.
ბიძინა ივანიშვილის გარემოცვის ინფორმაციით, ყოფილი პრემიერი სოფელ ჭორვილაში, საკუთარ სახლში იმყოფება. თუმცა ეს განმარტებები ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლებისთვის საკმარისი არ აღმოჩნდა. მათი თქმით, ბიძინა ივანიშვილი კარგად რომ ყოფილიყო, საკუთარი კარგად ყოფნის შესახებ ერს ან აუდიომიმართვით აცნობებდა, ან ვიდეოს გადაიღებდა.
ყოფილი პრემიერის გასაიდუმლოებულ ჯანმრთელობის მდგომარეობას გუშინ, 18 ივნისს, ჭორვილაში დიდი ცემა-ტყეპა მოჰყვა. დაპირისპირების მიზეზი თბილისიდან ჩასული 4-ქალიანი დელეგაცია იყო. მეგი გოცირიძემ, დიანა გაბროშვილმა, მარინა გეგიძემ და ირინა ცააძემ ჭორვილაში წასვლის შესახებ ინფორმაცია 17 ივნისს გაავრცელეს.
„ჩვენ, „დედების ორგანიზაციის“ წევრებმა, გადავწყვიტეთ, ჩავსულიყავით ჭორვილაში და ადგილზე გადაგვემოწმებინა ინფორმაცია ბიძინა ივანიშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ. არავინ დავობს იმაზე, რომ დღეს საქართველოს ის მართავს. აქედან გამომდინარე, როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქეებს, სრული უფლება გვქონდა მოგვეკითხა, თუ როგორ არის ქვეყნის მმართველი“, – განაცხადა „ახალ თაობასთან“ საუბარში ყოფილმა დეპუტატმა მეგი გოცირიძემ.
მოვლენების განვითარების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, დედების ორგანიზაციის წევრები საჩხერეში მხოლოდ ივანიშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გასაგებად არ ჩასულან. მათ ივანიშვილის ჭიშკართან „ვენოკი“ და სტაფილო დააწყვეს.
საზოგადოების დიდი ნაწილი ამ ქმედებამ ძალიან გააღიზიანა. მეგი გოცირიძე ამ ქმედებას შემდეგნაირად განმარტავს: „ბიძინა ივანიშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ რამდენიმე ურთიერთგამომრიცხავი ინფორმაცია არსებობს. ერთნი ამბობენ, რომ ის კარგად არის, მეორენი ამტკიცებენ, რომ ევროპის ერთ-ერთ კლინიკაშია. ქოცები ამ თემაზეც კი უაზრო განცხადებებს აკეთებენ. აქედან გამომდინარე, ვერ დავადგინეთ, რა მდგომარეობაშია ივანიშვილი. ჩვენ თან წავიღეთ „ვენოკი“ და სტაფილო. თუ გარდაცვლილი იქნებოდა, „ვენოკი“ უნდა მიგვეტანა, კარგად ყოფნის შემთხვევაში კი მისთვის სტაფილო წავიღეთ. მთელმა საქართველომ იცის, რომ მას ძალიან უყვარს სტაფილოს წვენი“.
„ახალი თაობის“ კითხვაზე, რამდენად გამართლებული იყო ცოცხალი ადამიანისთვის „ვენოკის“ მიტანა, ყოფილი დეპუტატი ამბობს, რომ მათ არაფერი დაუშავებიათ.
„დედების ორგანიზაციის“ წევრებმა ბიძინა ივანიშვილის შესახებ ბევრი ვერაფერი გაიგეს. დაცვის სამსახურმა მათ უთხრა, რომ ყოფილი პრემიერი ჭორვილაში არ არის.
„როდესაც ჩვენ ჭორვილაში ჩავედით, ყოფილი პრემიერის ეზოს ჭიშკარი ღია იყო, რაღაც მანქანა შედიოდა. ჩვენ მოვასწარით ეზოში შეხედვა და დავინახეთ, რომ იქ დაცვა გაძლიერებული არ იყო, რაც იმას გვაფიქრებინებს, რომ ივანიშვილი იმ მომენტში იქ არ იყო. ეს ყველაფერი ვიდეოზე გადავიღეთ. მერე ბიძინას დედას, ქალბატონ ციცოს დავუძახეთ. მის ნაცვლად დაცვის თანამშრომელი გამოვიდა. მას გავესაუბრეთ. გვითხრა, რომ ყოფილი პრემიერი იქ არ იყო. მან არც ივანიშვილის ჯანმრთელობის შესახებ იცოდა რამე. ამბობდა, რომ მას ივანიშვილი დიდი ხანია ჭორვილაში არ უნახავს. ეს პასუხებიც ვიდეოზე გვაქვს გადაღებული“, – აღნიშნავს „დედების ორგანიზაციის“ წარმომადგენელი.
მოვლენების განვითარების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, დედების ორგანიზაციის წევრები მხოლოდ პირველი მეოცნების მოსაკითხად არ ყოფილან ჩასული. მათ თან ჰქონდათ გაზეთები. შეხლა-შემოხლა და დაპირისპირება სწორედ ამ გაზეთების დარიგებას მოჰყვა.
გაზეთებში, რომლებიც საჩხერეში დაპირისპირების მიზეზი გახდა, სხვადასხვა სისხლის სამართლის საქმეზეა საუბარი. დედების ორგანიზაციის წევრების განმარტებით, ეს საქმეები შეთითხნილია და „ოცნებამ“ ამ შეთითხნილი საქმეებით ნამდვილი პატრიოტები დააკავა. მმეგი გოცირიძის მტკიცებით, მათ ჭორვილაში ყველამ გამოართვა ეს გაზეთები. ყოფილი დეპუტატი ამბობს, რომ ივანიშვილი მის მშობლიურ სოფელშიც კი არავის უყვარს.
„ამ გაზეთის გამორთმევაზე უარი არავის უთქვამს. ჭორვილაში რამდენიმე ადამიანს გავესაუბრეთ. ყველა მათგანი ბიძინა ივანიშვილს წყევლის. ასეთივე ვითარებაა მთელ საჩხერეში. უკმაყოფილო ადამიანები ჩვენ ვიდეოზეც გადავიღეთ“, – გვითხრა მეგი გოცირიძემ. მისი თქმით, დედების ორგანიზაცია ამ ვიდეოს რაღაც დროის შემდეგ გაასაჯაროებს. ამ დაგვიანებას გოცირიძე ასე ხსნის: „ქვეყანაში ჩვეულებრივი დიქტატურაა. ადამიანებს, რომლებიც ივანიშვილის მიმართ პროტესტს გამოხატავენ, შესაძლოა პრობლემები შეექმნათ. ჩვენ მხოლოდ ამიტომ ვიკავებთ თავს ვიდეოს გამოქვეყნებისგან“.
„ახალ თაობასთან“ საუბარში მეგი გოცირიძე ამბობს, რომ მათ გადაადგილებას თვალს ადევნებდნენ სუს-ის წარმომადგენლები. „ჭორვილაში რომ ჩავედით, იქაურობა სუს-ის თანამშრომლებით დაგვხვდა სავსე. რამდენიმე მანქანა სულ თან დაგვყვებოდა. ისინი აფიქსირებდნენ ჩვენს ყველა ნაბიჯს. მათ დაინახეს, რომ ხალხს ვიწერდით, გადავიღეთ ივანიშვილის კარ-მიდამო. მოგვიანებით ამ მასალის წართმევას შეეცადნენ, მაგრამ არ გაუმართლათ, ჩვენ უფრო მაგრები აღმოვჩნდით“, – სიამაყით ამბობს ყოფილი დეპუტატი.
ჭორვილიდან მშვიდობიანად გამოვიდნენ, მაგრამ საჩხერის ბაზართან სერიოზულ შარში აღმოჩნდნენ. პატრულის ჩარევა რომ არა, შესაძლოა, ისინი ეცემათ კიდევაც.
საჩხერის ბაზართან განვითარებულ ბატალიებზე გოცირიძე გვიამბობს: „გვინდოდა, გაზეთები საჩხერეშიც დაგვერიგებინა. საჩხერის ბაზართან გავჩერდით. ამ დროს რამდენიმე მანქანა შემოვარდა. იქიდან გიჟებივით გადმოხტნენ ვიღაც კაცები. ისინი, სავარაუდოდ, ალკოჰოლის ზემოქმედების ქვეშ იყვნენ, გვაგინებდნენ და თავების წაცლით გვემუქრებოდნენ, ქალებზე იწევდნენ საცემრად, ჩემი მანქანა ჰაერში ხელებით ასწიეს. ჩვენ ოთხნი ვიყავით და წინააღმდეგობის გაწევა მაინც მოვახერხეთ. ერთმანეთს ვიცავდით. ამ ჩხუბის დროს პოლიტპატიმარ გიორგი ცააძის დას, ირინა ცააძეს, ტელეფონი წაართვეს. ამ ტელეფონით ვიღებდით ყველაფერს. მათ უნდოდათ, ვიდეო წაეშალათ. დიანა გაბროშვილის აქტიურობა რომ არა, ვიდეოს წაშლიდნენ. დიანამ მათ ტელეფონი წაართვა და ვიდეომასალაც გადავარჩინეთ“.
ჩხუბი არც მეგი გოცირიძისთვის დამთავრდა უდანაკარგოდ. მას მანქანის გასაღები მოჰპარეს. ამის გამო „დედების ორგანიზაციის“ წევრები თბილისში დაბრუნებას ვეღარ ახერხებდნენ. მოჩხუბრებთან უშედეგოდ გამართული მოლაპარაკებების შემდეგ დედების ორგანიზაციის წევრებმა პატრული გამოიძახეს, რომელმაც ისინი პოლიციის განყოფილებაში გადაიყვანა, გამოკითხვის მიზნით. ისინი გამოჰკითხეს. პატრულის ჩარევის შემდეგ მათ მანქანის გასაღები დაუბრუნეს. „პოლიციის შენობაში გამოკითხვაზე მიგვიყვანეს. იქ ჩვენთვის არავის მიუყენებია შეურაცხყოფა. სამაგიეროდ, ჩვენ ავტეხეთ ერთი ამბავი. ისე ვიჩხუბეთ, გასაღებიც დაგვიბრუნეს და გამოგვაცილეს კიდევაც. საჩხერიდან ოთხმა საპატრულოს ეკიპაჟმა გამოგვაცილა“, – ამბობს მეგი გოცირიძე.
გავრცელებული ინფორმაციით, „დედების ორგანიზაციის“ წევრები საჩხერიდან ადგილობრივმა მოსახლეობამ გამოაძევა. ყოფილი დეპუტატი ამ ინფორმაციას არ ადასტურებს და ამბობს, რომ მოსახლეობა მათ მიმართ დადებითად იყო განწყობილი.
————-
„კვირის პალიტრა“, 19 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ეკონომიკის ექსპერტ სოსო არჩვაძესთან: „1988 VS 2016 – როდის იდგა XX საუკუნეში საქართველო ეკონომიკურად ყველაზე მაღალ საფეხურზე?
მეოცე საუკუნეში ყველაზე მაღალი ეკონომიკური მაჩვენებელი 1988 წელს ფიქსირდება. მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გაღარიბდა ქვეყანა – 1994 წლისთვის 1988 წელს არსებული მაჩვენებელი თითქმის 4-ჯერ შემცირდა.
როგორ გაგრძელდებოდა ქვეყნის აღმასვლა, რომ არა 90-იან წლებში სამოქალაქო ომი. ჩვენი რესპონდენტია ეკონომიკის ექსპერტი სოსო არჩვაძე:
- XX საუკუნეში ეკონომიკურად ყველაზე წარმატებულ წელიწადად 1988 წელს დავასახელებ. შევადაროთ 1988 წელი დღევანდელობას. ეს განსხვავებული ისტორიული ეპოქებია, განსხვავებული ტექნოლოგიური დონე და ა.შ. მიუხედავად ამისა, შედარება მაინც შეიძლება, მაგრამ ამან მკითხველს არ უნდა შეუქმნას ილუზია, რომ მაშინდელი მდგომარეობა უკეთესი იყო.
ყველაზე მოკრძალებული შეფასებით, მაშინდელი 1 მანეთი დაახლოებით ახლანდელი 4,8 ლარის ეკვივალენტურია. 1988 წელს საქართველო აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონებსაც მოიცავდა, სახელმწიფო ტერიტორიის თითქმის მეხუთედს. დღეს ერთი მესამედით ნაკლები მოსახლეობა გვყავს, ვიდრე 1988 წელს. მაშინ მოსახლეობა დაახლოებით 5 მილიონ 400 ათასი იყო, ახლა მხოლოდ 3 მილიონ 720 ათასია.
თუ მოსახლეობის მაჩვენებლის მიხედვით ვიანგარიშებთ, 1988 წელს ერთ სულზე წელიწადში დაახლოებით 11.000 ლარი იხარჯებოდა. ახლა კი 59%-ით ნაკლები, ანუ – 4. 510 ლარი.
საშუალო ხელფასი მაშინ 187 მანეთი იყო. თუ გადმოვიყვანთ ლარებში, მივიღებთ 896 ლარს. ახლა საშუალო ხელფასია 968 ლარი (მაშინ დაქვითვა სხვა პრინციპით ხდებოდა, ხელფასის პირველი 100 მანეთიდან – 8.20 კაპიკი, ყოველი მომდევნო მანეთიდან – 13%, ამჟამად 968 ლარიდან 20% უნდა გამოვქვითოთ).
თუ 1988 წლისთვის ზრდასრული კაცი არ მუშაობდა, მუქთახორობისთვის სამართალში მისცემდნენ. 1988 წელს საქართველოში მცხოვრები ყოველი 1000 კაციდან ხელფასს 410 იღებდა, ახლა 1000-იდან – მხოლოდ 202.
1988 წელს კილოგრამი პური 32 კაპიკი ღირდა, საშუალო ხელფასით შესაძლებელი იყო 522 კილოგრამი პურის შეძენა, ამჟამად კი მხოლოდ 484 კგ-ის შეძენაა შესაძლებელი.
უწინ პირველადი მოხმარების საგნებზე სახელმწიფო სუბსიდირების სისტემა არსებობდა, ანუ პური, რძის პროდუქტები და საბავშვო საქონელი თვითღირებულებაზე გაცილებით იაფად იყიდებოდა.
ავიღოთ მაშინდელი “06″ მარკის მანქანა (“ჟიგული”) და დღევანდელი 5-6 წლის მანქანა, რომელიც 7,5-8 ათასი დოლარი ღირს, ასეთი მანქანების შესაძენად 1988 წელს საჭირო იყო 40 თვის ხელფასი, დაქვითვების გამოკლების გარეშე, ახლა კი ამისთვის 19-20 თვის ხელფასი საკმარისია.
რაც შეეხება ბინას, ერთნაირი მეტრაჟის 3-ოთახიანი ბინის შესაძენად მაშინ (კოოპერატიულის) 48 თვის ხელფასი იყო საჭირო, ახლა 273 თვის ხელფასია აუცილებელი.
საშუალო პენსია მაშინ 76 მანეთი და 20 კაპიკი იყო, ახლანდელი გადაანგარიშებით ეს არის დაახლოებით 365 ლარი და 80 თეთრი. დღეს პენსია 180 ლარია. გამოდის, ახლანდელი პენსია მაშინდელი პენსიის 49,2%-ს შეადგენს.
დღეს სავაჭრო გეოგრაფია გაცილებით მრავალფეროვანია, 130-ზე მეტ ქვეყანასთან გვაქვს სავაჭრო ურთიერთობა. ადრე საქართველოს სავაჭრო რუკის 87% მოდიოდა სსრკ-ში შემავალ 14 რესპუბლიკაზე, 13% კი, დანარჩენ მსოფლიოზე. ამჟამად პოსტსაბჭოთა სივრცის წილი ჩვენს სავაჭრო ბრუნვაში დაახლოებით 35%-ია; 65% დანარჩენ მსოფლიოზე ნაწილდება.
- საქართველოს ჰქონდა პოტენციალი, ეწარმოებინა გაცილებით მეტი დოვლათი, მაგრამ მსოფლიოს ბაზარზე მყისიერად გასვლამ, შიდასამოქალაქო აშლილობამ და გარედან ინსპირირებულმა საომარმა მოქმედებებმა სიტუაცია გააუარესა. საქართველომ 1991-2008 წლებში გადაიტანა 8 სამხედრო კონფლიქტი, ღია აგრესია და შიდასამოქალაქო დაპირისპირება, ამას ბევრი ქვეყანა ვერ გაუძლებდა. თუ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში ეკონომიკური ვარდნა 35%-ის დონეზე იყო, საქართველოს ეკონომიკის ვარდნა თითქმის 75%-ს შეადგენდა, ერთი მეოთხედი დარჩა იმისა, რასაც 1988 წელს ვაწარმოებდით. რომ არა სამოქალაქო ომი, 1991 წლის შემდეგ შეგვეძლო, ჯამურად გვეწარმოებინა, იმასთან შედარებით, რაც ვაწარმოეთ, 400 მილიარდი დოლარით მეტი მთლიანი შიგა პროდუქტი. სახელმწიფო ბიუჯეტს დაახლოებით 100 მილიარდი დააკლდა. ჩვენმა თაობამ უზარმაზარი მსხვერპლი გაიღო, საფასური როგორც დამოუკიდებლობის შენარჩუნების, ისე დიდწილად იმ პოლიტიკის გამო, რომლის გამტარებლები პოლიტიკოსები არიან, მაგრამ, როგორც წესი, მოსახლეობა ზარალობს.
დროდადრო გაზეთ “რუპორში”, შემდეგში გაზეთ “კომსომოლსკაია პრავდაში”, მოგვიანებით კი ქართულ სოციალურ ქსელშიც ვრცელდება ინფორმაცია, თითქოს საბჭოთა საქართველოში იმაზე 5-ჯერ მეტს მოიხმარდნენ, ვიდრე აწარმოებდნენ. საბჭოთა ქართველები სსრკ-ის “ნახლებნიკები” იყვნენო. ამ ინფორმაციით, ერთი სული საშუალოდ 6 ათას დოლარს აწარმოებდა და 41 ათასს მოიხმარდა. ეს არის წმინდა პროპაგანდისტული მითი. საქართველოში არასდროს მოხმარების დონე საშუალო-საკავშირო მაჩვენებელზე მაღალი არ ყოფილა. ამგვარი პუბლიკაციებით რუსეთი ცდილობს, საქართველოსგან შექმნას საფრთხობელა, ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკები დაარწმუნოს, რომ საქართველოში მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობაა და თუ თქვენც დააპირებთ დამოუკიდებლობას, უარეს მდგომარეობაში აღმოჩნდებითო.
