„რეზონანსი”: ინტერვიუ კახაბერ ჯაყელთან: „ის ფაქტი, რომ ბიძინა ივანიშვილმა უამრავი უნიჭო ადამიანი შემოიკრიბა, შეიძლება მის პოლიტიკურ მომავალს ძალიან ძვირად დაუჯდეს“
„რეზონანსი”: ინტერვიუ ვანო მაჭავარიანთან: „ჩვენს მიერ წამოწეულ თემებს, ღიად თუ ფარულად, მთავრობისგან ყურადღება ექცევა“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ კარლო კოპალიანთან: „ნაციონალები“ პოლიტიკურ კარიერას ფსიქიატრიულში დაასრულებენ“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ტარიელ ფუტკარაძესთან: „ბოლო 26 წლის განმავლობაში რუსეთი საქართველოს წინააღმდეგ იბრძვის“
„რეზონანსი”: „პიკ“-2: როგორი უნდა იყოს რუსული პროპაგანდის წინააღმდეგ მებრძოლი რუსულენოვანი ტელევიზია
„რეზონანსი”: უნდა გაიხსნას თუ არა ახალი რუსულენოვანი არხი?
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ლია მუხაშავრიასთან: „ახალი მოსამართ-ლეების დანიშვნაზე მორატორიუმს აზრი უნდა ჰქონდეს“
„რეზონანსი”: კობა გვენეტაძის ფაქტორი და ლარის მორიგი ნახტომი // „აშკარაა, რომ ეროვნული ბანკის ხელმძღვანელობა უკმაყოფილოა”
„რეზონანსი”: ვინ ვაჭრობს საქართველოს სახელით უკრაინის სეპარატისტულ რეგიონებთან
„რეზონანსი”: თარხან ბათირაშვილი ცოცხალია და სირიიდან ლიბიაში გადავიდა // “ისლამური სახელმწიფოს” პანკისელი ლიდერის ადგილსამყოფელს ბრიტანელმა ჟურნალისტებმა მიაკვლიეს
————————-
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
ინტერვიუ კახაბერ ჯაყელთან: „ის ფაქტი, რომ ბიძინა ივანიშვილმა უამრავი უნიჭო და უსარგებლო ადამიანი შემოიკრიბა გარშემო პარლამენტში თუ პარლამენტს გარეთ, შეიძლება მის პოლიტიკურ მომავალს ძალიან ძვირად დაუჯდეს“
ია აბულაშვილი
“დღეს პოლიტიკურ მარკეტინგში ტერმინი “კონკურენცია პოლიტიკურ პარტიებს შორის” შეცვალა მცნებამ, რომელიც ახალია პოლიტიკური სივრცისთვის და მას აზრობრივი დომინანტობა ეწოდება. სწორედ აზრობრივი დომინანტობისკენ მიისწრაფიან დასავლური პოლიტიკური პარტიები და მათი ლიდერები”, – აცხადებს კახაბერ ჯაყელი. წინასაარჩევნო პერიოდში რა სიახლეებია პოლიტიკურ ბაზარზე პოლიტტექნოლოგიების თვალსაზრისით – ამის შესახებ “რეზონანსი” პოლიტმარკეტინგის სპეციალისტს, პროფესორ კახაბერ ჯაყელს ესაუბრა.
- რა თავისებურებებით გამოირჩევა წინასაარჩევნო გარემო და როგორ ემზადებიან პოლიტიკური პარტიები მომავალი არჩევნებისთვის?
- წინასაარჩევნო გარემო გამოირჩევა შემდგომი თავისებურებებით – ყოველი პოლიტიკური ძალა ცდილობს გარკვეული გავლენა მოიპოვოს ტელევიზიებზე. დღეს ტელევიზიები გახდა წარმატების მთავარი გარანტი საქართველოში არსებული პოლიტიკური ძალებისთვის, მაშინ, როცა ისინი უბრალოდ კომუნიკაციის არხებს წარმოადგენენ სხვა განვითარებულ სახელმწიფოებში. ანუ, საქართველოში გავრცელდა მცდარი აზრი პოლიტიკური ბრძოლის მეთოდების შესახებ, რაც იმას გულისხმობს, რომ თუ ტელევიზიაზე გავლენას დაამყარებ, მაშინ არჩევნებს აუცილებლად მოიგებ. ამის საწინააღმდეგოს აჩვენებს 2012 წლის არჩევნები, როდესაც სააკაშვილმა ტელევიზიებზე არსებული გავლენის მიუხედავად მწარე დამარცხება განიცადა, რაც მისთვისაც მოულოდნელი იყო.
- მაშინ რა იქნება მთავარი პოლიტიკური ბრძოლის მეთოდი ამ არჩევნებზე პოლიტიკური ძალებისთვის?
- საქმე ისაა, რომ პოლიტიკურ ბრძოლაში მთავარია არა საკომუნიკაციო არხების ფლობა არამედ აზრობრივი დომინანტობა. დღეს პოლიტიკურ მარკეტინგში ტერმინი “კონკურენცია პოლიტიკურ პარტიებს შორის” შეცვალა მცნებამ, რომელიც ახალია პოლიტიკური სივრცისთვის და მას აზრობრივი დომინანტობა ეწოდება. სწორედ აზრობრივი დომინანტობისკენ მიისწრაფიან დასავლეთის პოლიტიკური პარტიები და მათი ლიდერები, რომლებიც თავიანთი ნაციის აზრობრივ ლიდერებად მოგვევლინნენ.
ყოველივე ეს მხედველობიდან გამორჩათ საქართველოში არსებულ პოლიტიკურ ძალებს, განსაკუთრებით “ოცნებას”, რომელიც არათუ აზრობრივ დომინანტობას აპირებს, არამედ საერთოდ აზრის შექმნის მცდელობებსაც კი ნაკლებად ამჟღავნებს.
“ოცნებისთვის” აზრის შექმნის აგრეგატი ისევ და ისევ “ნაციონალების” გინება და მათთვის ყოველგვარი ჩავარდნის გადაბრალება გახლავთ. თითქოს “ოცნების” ლიდერებმა ყველამ ერთად დაიზეპირეს ერთი და იგივე ფრაზა, რომლებითაც ისინი თავიანთ ინტერვიუებს იწყებენ და ამთავრებენ. ეს არის სრულიად დაზეპირებული ფრაზა, რომელიც შემდეგ სიტყვებს მოიცავს “მოგეხსენებათ როგორი 9 წელი გვქონდა ჩვენ წინა პერიოდში”. სწორედ ამ ფონზე ისინი სევდიანი სახეებით აყალიბებენ თავიანთ მდარე ხარისხის, უნიჭოდ შედგენილ, ყოველგვარ მიმზიდველობას მოკლებულ ინფორმაციას, რომელიც ძირითადად წააგავს პატარა ბავშვის თავის მართლების მცდელობას მასწავლებლის წინაშე.
რადგან, ეს ფრაზა – “გახსოვთ, როგორი 9 წელი გვქონდა” – არ მოიაზრება მსოფლიო პოლიტიკურ სივრცეში, შეიძლება მათ პრობლემებიც კი შეხვდეთ. აშშ-ის წინა ელჩმა თავის გამოსვლაში თქვა, რომ საქართველოს ჰქონდა ძალიან კარგი 9 წელიწადი და ამას მოსდევდა გარკვეული მტკიცებულებები. ამ წარსულ 9 წელიწადს გარკვეულწილად სიმპატიით უყურებენ ევროპის ლიდერებიც, რაც იმას ნიშნავს, რომ პოლიტიკური მარკეტინგის ფორმულის დონეზე, “ოცნების” მიერ თავის გამართლების მცდელობას, საერთაშორისო წყაროები არ ადასტურებს. შესაბამისად, “ოცნების” ლიდერების განცხადებები ამ მიმართულებით საკმაოდ არაპოპულარული და თითქმის აზრს მოკლებულია.
- პოლიტტექნოლოგიების მიმართულებით კიდევ რა პრობლემების წინაშე შეიძლება დადგეს “ოცნება”?
- “ოცნების” მიერ ახალგაზრდობასთან მუშაობის მთელი სისტემა ფაქტიურად ჩაინგრა. არ არსებობს ფრაზა, არ არსებობს მოწოდება, არ არსებობს სლოგანი, რომელიც ახალგაზრდებს “ოცნების” გარშემო შემოიკრებს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ მმართველ ძალას არ შეუძლია განახორციელოს აზრობრივი ლიდერობა ამ ყველაზე მნიშვნელოვანი კუთხითაც. “ოცნების” მიერ განხორციელებული ახალგაზრდული პოლიტიკა გარკვეულწილად უკვე დავიწყებას მიეცა და შესაბამისად, პოლიტიკური კონკურენციის საკითხები, განსაკუთრებით აზრობრივი დომინანტობის საკითხები, მმართველ ძალაში არ მოიძიება.
- მაშინ როგორ აპირებს “ოცნება” არჩევნების მოგებას?
- შეიძლება იყოს რამდენიმე სცენარი. პირველი სცენარი გახლავთ ივანიშვილის პოლიტიკაში დაბრუნება, რომელიც კარგად ნაცნობია, თუმცა არცთუ ეფექტურად გამოიყურება. ამდენად, ამ სცენარს გააჩნია აზრობრივი კონტექსტი, უნდა მოვიძიოთ რას გაიფიქრებს პოლიტიკური პროდუქტის მომხმარებელი ამ დროს: “დაბრუნდება, მერე რა? ჩვენ, ხომ მას წინა პერიოდშიც შევხვედრივართ?” ეს სცენარი გარკვეულ საფრთხეებსაც შეიცავს მმართველი ძალისთვის. ცნობილია ისიც, რომ ივანიშვილი არ გამოირჩევა ჟურნალისტებთან ურთიერთობის დიდი გამძლეობით, რადგანაც ხელისუფლებაში მისი ყოფნის პირველ ეტაპზე ამ მიმართულებით ეს სისუსტე კარგად შეატყვეს. თუ ივანიშვილი პოლიტიკაში დაბრუნდება, მას მოუწევს ურთულესი გამოცდების გავლა ქართველ ჟურნალისტებთან და უამრავ უხერხულ კითხვაზე პასუხის გაცემა, რაც მისგან მოითხოვს დიდ პოლიტიკურ გამოცდილებას და ასევე გამოცდილებას შოუ-ბიზნესის სფეროშიც.
ჟურნალისტების აზრით, ბიძინა ივანიშვილს, როგორც ლიდერს, ეს თვისება არ გააჩნია. სწორედ ამ პუნქტზე მოხდება მთავარი მიწოლა და აქედან გამომდინარე საკითხავია, როგორ დაიცავენ თავიანთი ლიდერის ავთენტურობას ის ძალები, რომლებიც პირიქით, მხოლოდ მისი ქოლგის ქვეშ თავის დაცვაზე ზრუნავენ. ის ფაქტიც, რომ ივანიშვილმა უამრავი უნიჭო და უსარგებლო ადამიანი შემოიკრიბა გარშემო პარლამენტში თუ პარლამენტს გარეთ, შეიძლება ძალიან ძვირად დაუჯდეს მის პოლიტიკურ მომავალს საქართველოში.
- ანუ, ფიქრობთ, რომ ივანიშვილის აქტიურ პოლიტიკაში დაბრუნების სცენარი სუსტი სცენარია?
- დიახ, ივანიშვილის პოლიტიკაში დაბრუნების სცენარი ერთ-ერთი ყველაზე სუსტი სცენარია, მაგრამ მმართველ ძალას სხვა სცენარებიც არ გააჩნია.
- ოპოზიციას თუ აქვს წარმატების გარანტია?
- თუ გადავხედავთ ოპოზიციაში არსებულ განწყობილებებს, ერთის მხრივ “ნაციონალები”, მეორეს მხრივ კი მათი ნაწილები – “გირჩი” და სხვა, ასევე პარლამენტს გარეთ დარჩენილი ოპოზიცია აზრობრივი ლიდერების ცენტრს თუ შექმნიან, გამჭვირვალე და დემოკრატიული არჩევნების შემთხვევაში გარკვეული წარმატების შანსებიც გააჩნდეთ.
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
ინტერვიუ ვანო მაჭავარიანთან: „ჩვენს მიერ წამოწეულ თემებს, ღიად თუ ფარულად, მთავრობისგან ყურადღება ექცევა
გვანცა ღვედაშვილი
“საქართველოს განვითარების ფონდის” აღმასრულებელმა დირექტორმა ვანო მაჭავარიანმა “რეზონანსთან” ინტერვიუში განაცხადა, რომ ფონდი საზოგადოებაში მაღალი ნდობით სარგებლობს. მისი თქმით, ამ ეტაპზე საზოგადოებაში პოლიტიკური სპექტრის ნდობა 30-35%-ს ვერ გასცდა. აქედან გამომდინარე კი საზოგადოებრივი აქტივობის ეს ფორმატი ეფექტური და ქვეყნის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი იქნება.
„პაატა ბურჭულაძის “საქართველოს განვითარების ფონდმა” 24 დეკემბერს გამართულ პრეზენტაციაზე განაცხადა, რომ მაქსიმალურად შეეცდება საზოგადოების აქტიური ჩართულობით საქართველოს მასშტაბით იმ აქტიური და პროფესიონალი მოქალაქეების დახმარებით, რომლებიც არიან საქართველოში, რათა ვისაუბროთ იმ პრობლემებზე, რომლებიც არსებობს ეკონომიკაში, პოლიტიკასა თუ სხვა სოციალურ სივრცეში. ამ თვალსაზრისით განცხადებული იყო, რომ მუნიციპალური მართვის ცენტრებში გაიხსნებოდა ფონდის წარმომადგენლობები, რომლებიც ადამიანებს საშუალებას მისცემს პირდაპირ ჰქონდეთ შეხება ფონდთან და აქტიურად ჩაერთონ მის საქმიანობაში. ჩვენმა ვიზიტებმა, რომლებიც შედგა ბათუმში, ქუთაისში, ზუგდიდში, ახალციხეში, თელავსა და რუსთავში, აჩვენა, თუ რამდენად დიდია ინტერესი საზოგადოებრივი ფონდის მიმართ, რომელიც აქტიურად საუბრობს მოსახლეობასთან. შეხვედრებს ესწრებოდა 300, 400, 500 ადამიანი. ჩვენ ვსაუბრობთ ყველა იმ პრობლემაზე, რომელიც არის ადგილობრივი და ეროვნული მასშტაბის. სწორედ საზოგადოების ჩართულობის მაქსიმალურ უზრუნველყოფას ემსახურება რეგიონებში ფონდების გახსნა», – ამბობს ვანო მაჭავარიანი.
- ხელისუფლების წარმომადგენლებთან თუ გაქვთ შეხვედრები?
- ჩვენ ცალსახად ვხედავთ იმ ტენდენციას, რომ რაზეც ჩვენ ვსაუბრობთ როგორც ღია ეთერში, ასევე საზოგადოებასთან, ღიად თუ ფარულად მთავრობის მხრიდან ყურადღება ექცევა და ჩვენ მიერ განხილული მთელი რიგი თემები აქტუალური ხდება. ეს რა თქმა უნდა მნიშვნელოვანია. თუმცა, ერთია ყურდაღება და მეორე – რა ნაბიჯებს დგამს ხელისუფლება იმისთვის, რომ პრობლემების გადაჭრის რეალური ხედვები დაიდოს. სწორედ ამიტომ არიან ისინი მთავრობაში, რომ საზოგადოებას დაანახონ, რომ ისინი არსებული პრობლემების გადასაჭრელად ძალისხმევას არ იშურებენ. სამწუხაროდ, პრობლემა ისაა, რომ ხელისუფლების მხრიდან ხდება პრობლემის აღიარება. ეს არის ახალი პრემიერ-მინისტრის პოლიტიკური ნიშა. თუმცა, რამდენად შეძლებენ ამ პრობლემების მოგვარებას – სწორედ ამის მონიტორინგითა და ობიექტური ანალიზით, კონკრეტული ხედვების ჩამოყალიბებისა და შეთავაზებით ვართ დაკავებულნი. ეს არის პროცესი, რომელიც რაღაც ფორმას იღებს და საზოგადოების აზრი, ჩართულობა და ინტერესი არის ის, რასაც ნებისმიერი ხელისუფლება, ამ შემთხვევაში “ქართული ოცნება” თავს ვერ აარიდებს.
- ფონდის საქმიანობის მთავარი მიმართულება რა არის?
- ჩვენ ახლა დაკავებული ვართ ხედვების და იმ შემოთავაზებების სწორი ანალიზით, რომელიც დღეს არა მხოლოდ “ქართული ოცნება”, არამედ მთელი პოლიტიკური სპექტრი სთავაზობს საზოგადოებას. სამწუხაროდ, ამ პოლიტიკური სპექტრის ნდობა 30-35%-ს ვერ გაცდა. საზოგადოების ძალიან დიდი ნაწილი – 65 % უბრალოდ საკმარისად არ მიიჩნევს პოლიტიკური სპექტრის აქტივობას და იმ წინადადებებს, რომელიც ქვეყნის განვითარებას შეუწყობს ხელს. “საქართველოს განვითარების ფონდის” საქმიანობა და ძირითადი მიზანი არის ის, რომ როგორც ეს არის ევროპული ქვეყნების გამოცდილება, სწორედ საზოგადოებრივი აქტივობით, ორგანიზაციით, რომელიც ამ თემებზე პროფესიული კუთხით მუშაობს, რეალურად მივაწვდინოთ ჩვენი ხმა არა მხოლოდ ემოციური, არამედ ძალიან პრაქტიკული კუთხით თუ რა პრობლემებს ვხედავთ, რაზე უნდა გაკეთდეს აქცენტი და თავისთავად იმ პოზიციებზე, რომლებიც გამოხატული იქნება ფონდის საქმიანობის დროს, მივიღოთ კონკრეტული პასუხები, თუ რას აპირებენ, ამა თუ იმ კონკრეტული საკითხის ირგვლივ რა შედეგებს ელოდებიან და ა.შ.
სწორედ ეს არის ჩვენი საქმიანობის ერთ-ერთი ძირითადი მიმართულება.
რა თქმა უნდა, ასევე იმ თემებისა და ინიციატივების საზოგადოებაში მაქსიმალური აქტუალიზაცია, რომელიც გაჟღერდება ხელისუფლების, ჩვენი ფონდის ან სხვა ორგანიზაციების მხრიდან; მოსახლეობისთვის იმის ჩვენება, თუ რა პრაქტიკულ რეალიზაციას პოვებს ესა თუ ის ინიციატივა იმისთვის, რომ ქვეყნის განვითარებას ხელი შეეწყოს და არ მოხდეს მხოლოდ ის, რომ ხელისუფლების მხრიდან გავიგოთ პრობლემების არსებობის შესახებ და არ მოხდეს მათ გადასაჭრელად კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმა.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ შესაძლოა ფონდმა სახეცვლილება განიცადოს და ის პოლიტიკურ პარტიად გარდაიქმნას?
- დღეს პაატა ბურჭულაძის “საქართველოს განვითარების ფონდი” არის ახალი თანამედროვე ტიპის საზოგადოებრივი ორგანიზაცია, რომელიც მაქსიმალურად ცდილობს ზუსტად საზოგადოების აქტიური ჩართულობის საშუალებით ისაუბროს ყველა იმ აქტუალურ თემაზე, რომელიც ქვეყნისთვის არის აუცილებელი და რომელიც მოითხოვს ხელისუფლების მხრიდან მათ გადაჭრას. სწორედ ამ ფორმატის მიმართ არის ინტერესი და კერძოდ, პაატა ბურჭულაძის მიმართ, რომელსაც საზოგადოებაში საკმაოდ მაღალი ნდობა გააჩნია, ასევე ფონდის წევრებს, იქნება ეს დავით ჯანდიერი, გიორგი რუხაძე, ხათუნა ლაგაზიძე თუ სხვები.
ჩვენი გეგმა არის ის, რომ უახლოეს პერიოდში სწორედ ამ ფორმატში ვისაუბროთ, დავსახოთ კონკრეტული რეკომენდაციები, ხედვები და პრობლემების გადაჭრის გზები და სწორედ ამაზე ვართ კონცენტრირებული. რა თქმა უნდა, საზოგადოებაში ალბათ არის იმის მოლოდინი, რომ ისინი აქტიურად იყვნენ ჩართული ყველა იმ პრობლემის გადაწყვეტაში, რომელიც დღეს არსებობს ქვეყანაში.
ჩვენ მიგვაჩნია, რომ საზოგადოებრივი აქტივობის ეს ფორმატი პოლიტიკურ, სოციალურ, ეკონომიკურ თუ სხვა თემებზე არის ძალიან დიდი და მნიშვნელოვანი გამოცდილება, რომელიც საქართველომ უნდა გაიაროს, რათა საზოგადოების მხრიდან აღდგეს ნდობა და არ იყოს დამოკიდებული მხოლოდ და მხოლოდ იმ 35% ნდობაზე, რომელიც პოლიტიკური სპექტრის მიმართ არსებობს. მოსახლეობა ფიქრობს, რომ საზოგადოებრივი აქტივობით და ჩართულობით არის შესაძლებელი არსებული პრობლემების გადაჭრა.
- ანუ, ფონდი არ აპირებს პოლიტიკურ პარტიად გარდაქმნას და ბოლომდე საზოგადოებრივ ფონდად დარჩება?
- “საქართველოს განვითარების ფონდის” საქმიანობა არის საზოგადოებრივი აქტივობა ყველა იმ თემაზე, რომელზეც “საქართველოს ფონდმა” განაცხადი გააკეთა – ეკონომიკა, პოლიტიკა, საგარეო თუ საშინაო მიმართულებები და სხვა. ეს არის ის ფორმატი, რომელშიც ჩვენ ვმუშაობთ და ძალიან მაღალი ინტერესი და მხარდაჭერა არის საზოგადოებაში, როგორც საზოგადოების ის ნაწილი, რომელიც სწორად ამ ფორმატში მზად არის ისაუბროს არსებულ პრობლემებზე, ჩვენთან ერთად დასახოს ხედვები და განახორციელოს მონიტორინგი.
ეს არის საზოგადოების აქტივობის ფორმატი, რომელიც ეფექტურია და ვთვლით, რომ ქვეყნის განვითარების ამ ეტაპზე საჭიროც.
„ახალი თაობა“, 13 თებერვალი, 2016 წელი
ინტერვიუ კარლო კოპალიანთან: „ნაციონალები“ პოლიტიკურ კარიერას ფსიქიატრიულში დაასრულებენ“
დაიწყო თუ არა „ქართულ ოცნებაში“ განხეთქილების ახალი ეტაპი, სად დაასრულებენ კარიერას ნაციონალები, ვინ არის ხეების მტერი და მოყვარე? – ამის შესახებ „ახალ თაობას“ საპარლამენტო უმრავლესობის დეპუტატი კარლო კოპალიანი ესაუბრება.
- თინა ხიდაშელი და გოგი თოფაძე ერთმანეთს წაეკიდნენ. რა ხდება მათ შორის?
- ამდენი ხანია მიცნობთ და ამდენი ხანია თქვენი რესპონდენტი ვარ. ამ კითხვას როგორ მისვამთ? ხომ იცით, თუთაშხიასავით ვარ, არავის საქმეში მე არ ვერევი და საიდან უნდა ვიცოდე, რა მოხდა ქალბატონ თინასა და ბატონ გოგის შორის.
- გასაგებია, რომ მათი პირადი დაპირისპირება არ გაინტერესებთ. გუნდში რა ხდება ამის ფონზე? ექსპერტების მტკიცებით, ამ წაკინკლავებამ კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ კოალიციაში ბზარები გაჩნდა...
- მე ამ კოალიციის წევრი ვარ და, ასე თუ ისე, პროცესები ჩემ თვალწინ მიდის. რაიმე განსაკუთრებული არაფერი შემინიშნავს. რესპუბლიკელებს ხმა არ ამოუღიათ. ბატონ გოგის კიდევ ყოველთვის ახასიათებდა არაორდინარული გამონათქვამები. მე პირადად ვერსად ვამჩნევ ბზარს.
- მომავალში თუ გაიბზარება კოალიცია?
- ამ გადმოსახედიდან თუ ვიტყვით, ახლო მომავალში მსგავსი არაფერი გვემუქრება. და საერთოდ, რა დროს ჩვენს რიგებში გაჩენილ ბზარებზეა საუბარი, როდესაც ქვეყანა იქცევა. დანარჩენი მედიის მსგავსად, ეტყობა, არც თქვენ მიგიქცევიათ ყურადღება, რა „ცხელი“ თემა ასწია ნაციონალურმა მოძრაობამ. ისეთი ცხარე დებატები გამართეს, კინაღამ მეც კი დავიჯერე, რომ თავს უბედურება დაგვატყდა. ახლაც რომ დამირეკეთ, მეგონა, ამ „უბედურებაზე“ გინდოდათ კომენტარის მოსმენა. თქვენ კიდევ მეკითხებით, გოგისა და თინას შორის რა ხდებაო. რეგიონული მმართველობისა და გარემოს დაცვის კომიტეტზე დიდი ამბები დატრიალდა. 3 ხის მოჭრის გამო ისეთი ხმაური ატეხეს, ისეთი სურათი დახატეს, არმაგედონი მასთან მონაგონია.
- სამი ხის მოჭრას თუ გადარგვას ხელისუფლება არაფრად მიიჩნევთ, მაგრამ ამ შემთხვევაში ხომ საუბარი ასწლოვან ხეებზეა. იქნებ მართლა არ შეიძლება ამ ხეების სხვა ადგილას გადატანა?
- რას ჰქვია ასწლოვანი ხე. როდესაც მოხუცდება ადამიანი, თავშესაფარში მიჰყავთ, თუ პატრონი არ ჰყავს, სადაც მას უკეთესად მოუვლიან.
- იმის თქმა გინდათ, რომ ეს ხეები დაბერდნენ და თავშესაფარში მიჰყავთ?
- ასე გამოდის. გადაიტანენ დენდროლოგიურ პარკში და იქ საგანგებოდ მოუვლიან. ციხისძირში კი ეს ხეები შეიძლება გახმეს. სხვას რომ ამოეღო ხმა, რეაქცია არ მექნებოდა, მაგრამ ნაციონალები ხეებზე როგორ უნდა ლაპარაკობდნენ, არ მესმის.
- რატომ არ უნდა იღებდნენ ხმას ხეებზე?
- ეგ ურცხვები არ იყვნენ, ხელისუფლებაში ყოფნის დროს ასიათასობით ხე რომ მოჭრეს და საქართველოდან გაიტანეს? ეს ხალხი ხეების გადარგვის გამო ერთ ამბავს რომ აგიტეხს, სირცხვილი არ არის? ეს პირშიც ვუთხარი და, იცი, რა ჰქონდათ პასუხი? გვითხრეს, რომ გახმეს, მერე რა ვქნათო. ამან სულ გადამრია და ვუპასუხე: შეძახილმა ხე გაახმო და იმდენს იძახით გახმება-გახმებას, რომ მართლა გაახმობთ იმ ასწლოვნებს.
- მართლა რომ გახმეს, მერე რა ხდება, მართლა მაგათ შეძახილს ხომ არ დააბრალებთ ამ ამბავს?
- კარგი ამბავი არ იქნება, მაგრამ ამით არც ქვეყანა დაინგრევა. ის მწყინს, ნაციონალები რომ ყვირიან. ამ ურცხვებს ხელისუფლებაში ყოფნისას მარტო თბილისში 80.000 ხე აქვთ მოჭრილი. ახლა ჯერ არაფერი მომხდარა და გაიძახიან, ივანიშვილი ხეებს ახმობსო. ყველაფრის ერთი კაცისთვის დაბრალება სად გაგონილა? ამათ კიდევ ამოუჩემებიათ და სულ ბიძინა-ბიძინას გაიძახიან. სიმართლე თუ გინდათ, კი არ მიკვირს მათგან ასეთი ამოჩემება. ბიძინამ უქნა მაგათ საქნელი, თუ უქნა. ივანიშვილი რომ არ გამოჩენილიყო, დააქცევდნენ ნაციონალები ქვეყანას.
- ვთქვათ, ხეების გადატანა პრობლემა არ არის, მაგრამ აუცილებელი იყო იმ ხალხის დაკავება, რომლებიც ხეების გადარგვას უშლიდნენ ხელს? `ქართული ოცნება~ ნაციონალების მეთოდებს ხომ არ იყენებთ შემთხვევით? თავადაც ამბობენ, რაც ცუდი გვქონდა, ყველაფერი გადაიღესო...
- მაგათგან ჩვენ კი არა, ეშმაკი არ გადაიღებს არაფერს. რაც შეეხება დაკავებას, კანონით ეს არცერთ ქვეყანაში აკრძალული არ არის. ადამიანი თუ ხულიგნობს და სამართალდამცავ ორგანოებს არ ემორჩილება, მაშინ ის კანონით უნდა დაისაჯოს. არსად არცერთ კანონში არ წერია, რომ ნაციონალებსა და პარტიზან მებაღეებზე ეს ნორმა არ ვრცელდება. მაინტერესებს, რას აპროტესტებდნენ ეს ადამიანები საერთოდ? ფირმამ კანონიერად იყიდა ხეები და ახლა სხვა ადგილზე გადააქვს. წავიდნენ მაშინ და ისიც გააპროტესტონ, გზის პირებზე ხის ნერგები რომ იყიდება. ხე არის ქონება და მყიდველს უფლება აქვს, ის სადაც უნდა, იქ გადაიტანოს. ამაში ხელის შეშლა იგივეა, ქარხანა ვიყიდო და იქ არ შემიშვან. თუმცა, საქართველოში ხომ ყველაფერი ხდება. აგერ, ხალხმა იყიდა მაესტრო და შენობაში არ უშვებენ. ამათ ხომ ადამიანურად და კანონიერად გაკეთებული არაფერი მოსწონთ. ამ ურცხვებისთვის მისაღები ის ფორმა იყო, ხალხს რომ იჭერდნენ და შუაღამისას ქონებას მათ სიდედრებსა და საყვარლებზე აფორმებინებდნენ. ეს ზურაბ ჭიაბერაშვილი საერთოდ ვინ არის, გამაგებინეთ, ამდენს რომ ყვირის, რა უფლება აქვს. უკვე აღარ შეიძლება ამის ატანა.
- ჭიაბერაშვილი ვინ არის და თბილისის ყოფილი მერი, ყოფილი მინისტრი...
- ყოფილი მერი აბა, მაგან ააშენა თბილისი სწორედ. ჩემთვის ეგ ის კაცია, რომელმაც ქართლის დედას შეურაცხყოფა მიაყენა და არც კი მინდა გავიმეორო, რას შეადარა მისი ხმალი.
- ამაზე თქვა, ფილოსოფოსი ვარ და ფილოსოფიურად ავხსენიო...
- ფილოსოფოსი თუა, წავიდეს და მიხედოს თავის ფილოსოფიას. ყველაფრის კადრება ხომ არ შეიძლება. შეუშვან ურცხვ თავებში, რომ ხალხს არაფერი დავიწყებია და ყველაფერი კარგად ახსოვს. ამაში ისინი შემოდგომაზე არჩევნებზე დარწმუნდებიან. ისე, მართლა რა საშინელ დღეში ყოფილან, 3 ხის გადარგვაზე რომ დავიდა მათი იდეოლოგია. ხელისუფლებას რომ უთვლიან რაღაც ხარჯებს, იმას რატომ არ ამბობენ, რომ მათი გიჟი პრეზიდენტი გარყვნილებაში ხარჯავდა მილიონებს. ის მასაჟისტებს აძლევდა მილიონებს, ივანიშვილი კი ფულს სახელმწიფოსთვის ხარჯავს. ეს ხეებიც დენდროლოგიურ პარკში გადააქვს.
- ნაციონალები სამი ხის ამბავს რომ აპროტესტებენ, ეს აშკარად არ მოგწონთ, მაგრამ მათ ბევრი სხვა პრეტენზია აქვთ ხელისუფლების მიმართ, მაგალითისთვის, მომძლავრებულ რუსულ პროპაგანდას აპროტესტებენ და რუსული არხების აკრძალვას მოითხოვენ...
- მაგის ყვირილიც დაიწყეს, რუსული არხების მაუწყებლობა უნდა აიკრძალოსო. რუსული სახელმწიფო არხი, გავიგე, რომ კრემლის პროპაგანდას ეწევა, მაგრამ დაბალანსებული რუსული არხები რატომ უნდა ავკრძალოთ? ერთსქესიანთა ურთიერთობის აყვავებას რომ ხელი შეუშალო, ეს ადამიანის უფლების დარღვევაა და თუ ვიღაცას რუსული ფილმის ყურებაში შეუშლი ხელს, ეს უფლების დაცვაა? კომპანიებს ნაყიდი აქვთ ლიცენზია, რომ ეს არხები გაუშვან და რატომ უნდა ავკრძალოთ? ამ რუსულ არხებზეც იმიტომ ყვირიან, რომ თავიანთი აგენტურული წარსული გადაფარონ და შეფუთონ.
- რა აგენტურული წარსული უნდა გადაფარონ?
- ეგ ურცხვები არიან რუსული სპეცსამსახურების პირველი და გამორჩეული აგენტები. მათკენ თითი რომ არ გავიშვიროთ, წინასწარ იღებენ ზომებს და აქეთ გვაბრალებენ რაღაცებს. სააკაშვილი და მისი გუნდი იყო, არის და იქნება რუსეთის აგენტურა. მათი მმართველობის ხანაში ინვესტორებად სულ რუსები არ შემოჰყავდათ? მაჩვენეთ მათ მიერ შემოყვანილი ამერიკელი ან გერმანელი ინვესტორი. ყველა სტრატეგიული ობიექტი გადაულოცეს მოსკოვს.
- შეგიძლიათ დაგვისახელოთ ის გერმანელი ან ამერიკელი ინვესტორი, რომელიც „ქართულმა ოცნებამ“ შემოიყვანა?
- ძალიან ბევრი შემოვიდა და კიდევ უფრო მეტი შემოვა. ძალიან დიდი პროექტების განხორციელება დაიწყო, ქვეყანა სერიოზულად ვითარდება და ესაა, რომ აგიჟებს ნაციონალებს. სხვა თუ არაფერი, ანაკლიას შევხედოთ, რამხელა რამის გაკეთება იგეგმება. ამათი დიდი სურვილია, რომ ქვეყანა დაიქცეს და ხალხი შიმშილით დაიხოცოს, რაც არ მოხდება. ამას თავადაც კარგად ხვდებიან და ამიტომ არიან გაგიჟებული. ჩვენ ისე კარგად მიგვყავს საქმე, რომ ესენი ფსიქიატრიულში მოხვდებიან და იქ დაასრულებენ თავიანთ პოლიტიკურ კარიერას. ჩვენ რომ წარუმატებელი ხელისუფლება ვიყოთ, დამიჯერეთ, ისინი ხმას არ ამოიღებდნენ, იმ პრინციპით იმოქმედებდნენ, გიჟი მიუშვი ნებასა, არ მოგაყენებს ვნებასო. წარმატებული ხელისუფლება რომ ვართ, ამას ვერ ინელებენ და მათი ბოლო ფსიქიატრიულია.
- გრანდიოზული პროექტები და ანაკლია ახსენეთ. ეს ანაკლია სააკაშვილის იდეა არ იყო? ზოგი ამბობს, ეს კომუნისტების ჩანაფიქრი იყოო..
- სად იყო სააკაშვილი, რომ ანაკლიაზე მიდიოდა საუბარი. ამათ რომ ჰკითხო, ასოცირების ხელშეკრულება მათი გაკეთებულია. ნატოში როცა შევალთ, ესეც მათი გაკეთებული იქნება. გითხრათ, რა არის მაგათი გაკეთებული? მაგათ გააკეთეს ის ფსევდოარასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ნაციონალებთან ერთად ებრძვიან სახელმწიფოებრიობას. ზურაბ ხარატიშვილი არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენელი რომ იქნება, არ უნდა გადაირიო? ან სამართალდამცავთა ლიგა რომ აქვთ და იქ ჯალათები არიან გაწევრიანებული. მათგან განსხვავებით, `ქართულ ოცნებას~ არანაირი არასამთავრობო არ შეუქმნია. მათგან განსხვავებით, არც მედიას ვაკონტროლებთ და არ ვაიძულებთ, ხელისუფლების პიარით დაკავდნენ.
- აბა, რატომ ამბობენ, რომ ხელისუფლებას მაესტროსა და იმედის ხელში ჩაგდება უნდა?
- გადამრევთ ახლა მე თქვენ! ივანიშვილს ტელევიზია რომ სდომებოდა, მეცხრე არხს გააუქმებდა? თან როგორი სერიოზული რეიტინგი ჰქონდა იმ არხს. კაცი ადგა და დახურა ის არხი, იმიტომ, რომ ხელისუფლების წარმომადგენელი იყო. ის კარგად აცნობიერებდა, რომ ხელისუფლების წარმომადგენელს არ შეიძლება ჰქონდეს ტელევიზია. აი, ესაა დემოკრატია და არა ნაციონალების ბჟუტური. იბჟუტურონ და იყვნენ. ეს მათი ბოლო გაფართხალებაა და არჩევნებამდე როგორმე მოვითმენთ.
- სერიოზულ პრობლემებს რომ გიქმნიან, ამაზე რას იტყვით? ნაციონალების გარეშე პარლამენტში კვორუმსაც კი ვერ აგროვებთ, რომ სხდომა დაიწყოთ.
- ეს ჩვენი კი არა, ნაციონალების პრობლემაა. კვორუმის პრობლემა ძირითადად მაშინ იქმნება, როცა დელეგაციები საზღვარგარეთ არიან წასული. ვერ დავუშვებთ, რომ ევროპაში მხოლოდ ჩიორამ და კანდელაკმა იარონ.
- მხოლოდ ისინი რომ წავიდნენ, რა მოხდება? დეპუტატები არიან, სხვა თუ არაფერი.
- დეპუტატები არიან და თან როგორი. მაგათ მხოლოდ ერთი სურვილი აქვთ, საქართველოზე საძაგლობები ილაპარაკონ. „ქართული ოცნებიდან“ თუ არავინ გააპროტესტა ეს ამბავი, მთელ მსოფლიოს დაარწმუნებენ, რომ საქართველო დაიქცა.
- ეს გასაგებია, მაგრამ პარლამენტის სხდომები რომ ცდება? კანონებს რომ ვერ იღებენ?
- ამაზე არავინ ინერვიულოს. არსებობს რიგგარეშე სხდომები და იქ განვიხილავთ მნიშვნელოვან საკითხებს. არცერთი კანონი მიუღებელი არ დარჩება.
„ახალი თაობა“, 13 თებერვალი, 2016 წელი
ინტერვიუ ტარიელ ფუტკარაძესთან: „ბოლო 26 წლის განმავლობაში რუსეთი საქართველოს წინააღმდეგ იბრძვის“
საქართველოში რუსული პროპაგანდის გაძლიერებასა და საფრთხეებზე დასკვნები ამერიკის დაზვერვის სამსახურის ხელმძღვანელმა ჯეიმს კლეპერმა სენატში წარადგინა. ტარიელ ფუტკარაძე “ახალ თაობას“ ამ და სხვა საკითხებზე ესაუბრა.
- ბატონო ტარიელ, რას იტყვით საქართველოში რუსული პროპაგანდის გაძლიერებაზე, რაზეც ამერიკის დაზვერვის სამსახურის უფროსი საუბრობს? რუსული პროპაგანდა წარმატებულია?
- ზოგიერთები მიიჩნევენ, რომ რუსეთის საინფორმაციო ომი წარუმატებელია. ზოგი რუსული საინფორმაციო ომის ერთ-ერთ გამოვლენად ასახელებს პრორუსულ ქუჩურ სიმღერებს. გაცილებით არსებითი ფაქტებია, რომლებიც ცხადყოფენ წლების განმავლობაში საქართველოს წინააღმდეგ რუსეთის მიერ წარმოებული საინფორმაციო ომის საშიშროებას.
- თქვენ რას გულისხმობთ?
- რუსული პროპაგანდის შედეგია რუსეთის მიერ საქართველოს მეოთხედის ოკუპაციის შენიღბვა ე.წ. ქართულ-რუსულ და ქართულ-აფხაზურ ეთნოკონფლიქტებად. სწორედ რუსული პროპაგანდის შედეგია საქართველოში ე.წ. ბოდიშის კამპანიის წარმოება და ქართულ-აფხაზურ თუ ქართულ-ოსურ შერიგებაზე ლაპარაკი.
- ცხადია, დამოუკიდებლობის მოპოვების დღიდან და მანამდეც რუსული პროპაგანდა თავის უარყოფით როლს ასრულებდა საქართველოს ცხოვრებაში. რა გასაკვირია, რომ ახლაც ძლიერი იყოს რუსული პროპაგანდა...
- ბოლო 26 წლის განმავლობაში რუსეთი ქართველების, საქართველოს წინააღმდეგ იბრძოდა და ამ ბრძოლაში გამოიყენა ქართველთა, აფხაზთა, ოსთა, სომეხთა ნაწილი. ქართველებს არ გვქონია ეთნოკონფლიქტები. ეს იყო რუსეთის მიერ საქართველოს დასჯა დამოუკიდებლობის გამოცხადების გამო.
- საქართველოს დამოუკიდებლობის გამომცხადებელი ხელისუფლების დამხობაც რუსული პროპაგანდის სიძლიერის შედეგია...
- დიახ. რუსული პროპაგანდის შედეგია საქართველოს კანონიერი ხელისუფლების დამხობის მონათვლა სამოქალაქო ომად. ამ პროცესში რუსეთმა სწორედ იმ ტიპის ადამიანები გამოიყენა, რომლებიც ახლა აქტიურად საუბრობენ ამ საკითხზე და თითქოს აანალიზებენ. ამას ადასტურებს, მაგალითად, ბათიაშვილის წერილი `მანკიერი წრე~.
- რუსული პროპაგანდა იგრძნობოდა იმავე 2008 წლის აგვისტოს ომის პერიოდში და იმის შემდეგაც...
- დიახ, რუსულმა პროპაგანდამ ბევრი საერთაშორისო ექსპერტი დააბნია.
- კონკრეტულად ვინმეს გულისხმობთ?
- მათ შორის არიან, მაგალითად, ტალიავინი და სხვები, რაც ჩანს აგვისტოს ომის შესახებ „ფაქტების დამდგენი კომისიის“ დასკვნაში. რუსული პროპაგანდის შედეგია ქართველი ერის მიჩნევა „არშემდგარ ერად“ და ქართველი ერის ენობრივ-ეთნიკურად დანაწევრებულად აღქმა. ასევე ეთნონიმ „თურქი მესხის“ დამკვიდრება, ზოგადად, ამ თემის ანტიქართული კონტექსტი.
- არა მხოლოდ რუსეთის მოძალება იგრძნობა საქართველოში..
- სხვათა შორის, რუსეთისა და თურქეთის, ასევე ამერიკის, ევროპის, ბოლოს კი ევრაზიის კავშირისა და ევროკავშირის ერთ რანგში წარმოჩენაც საქართველოს ბევრი მოქალაქის თვალში რუსული პროპაგანდის შედეგია.
- ცოტა ხნის წინ საქართველოს ეკლესიის პრორუსულობაზე ალაპარაკდნენ. თქვენ როგორ უყურებთ ამ საკითხს, ესეც რუსულ პროპაგანდას უკავშირდება?
- დიახ, რუსული პროპაგანდის შედეგია საქართველოს ეკლესიისათვის პრორუსულობის დაბრალებაც. რუსული პროპაგანდა ბევრი ქართველის თვალში დასავლეთს „სოდომ-გომორის სამყაროდ“ წარმოადგენს, რაც დასავლეთისადმი ნდობის კლებას განაპირობებს.
- დასავლეთი როგორ პასუხობს რუსულ პროპაგანდას საქართველოში?
- დასავლეთი დღემდე დაგვიანებულად პასუხობს რუსულ პროპაგანდას. არა მხოლოდ რუსულმა პროპაგანდამ, არამედ საქართველოს პროდასავლურ არჩევანზე დასავლეთის დაგვიანებულმა, არაადეკვატურმა პასუხმა გამოიწვია, რომ რუსეთმა დაგვსაჯა 2008 წლის აგვისტოს ომით.
- მომავალში რა გველოდება?
- წინ რა გველის კიდევ, ღმერთმა იცის.
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
„პიკ“-2: როგორი უნდა იყოს რუსული პროპაგანდის წინააღმდეგ მებრძოლი რუსულენოვანი ტელევიზია
თაკო მათეშვილი
ცოტათი სახეშეცვლილი “პიკ”-ი (ПИК – “პერვიი ინფორმაციონნიი კავკაზსკიი”) – სავარაუდოდ ასეთი იქნება რუსულენოვანი არხი, რომლის გახსნის საკითხსაც მთავრობა განიხილავს. მისი მიზნად რუსული “რბილი ძალის” წინააღმდეგ ბრძოლას ასახელებენ.
პოლიტოლოგები ინიციატივას მიესალმებიან, თუმცა მიიჩნევენ, რომ იგი არამც და არამც არ უნდა დაკავდეს ისეთივე “იაფფასიანი პროპაგანდით”, როგორითაც პრორუსული მედიასაშუალებები თუ ორგანიზაციები არიან დაკავებულები.
ტელეკომპანიამ, რომელმაც როგორც მინიმუმ საქართველოს მასშტაბით უნდა იმაუწყებლოს, მათი აზრით ორი ამოცანა უნდა შეასრულოს – ერთის მხრივ საზოგადოებას ობიექტური ინფორმაცია მიაწოდოს საქართველოში მიმდინარე პროცესებისა და კრემლის რეალური პოლიტიკა-მიზნების შესახებ და მეორეს მხრივ, ხელისუფლებას არაქართულენოვან მოსახლეობასთან კომუნიკაციაში დაეხმაროს.
“საქართველოში რუსულენოვანი არხის გახსნაზე მთავრობის ფორმატში არაერთხელ გვილაპარაკია”, – ეს განცხადება ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა მინისტრმა სოზარ სუბარმა გააკეთა.მინისტრი მნიშნელოვნად აფასებს შეერთებული შტატების გადაწყვეტილებას, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებისთვის რუსულ საფრთხეებთან გასამკლავებლად, დაფინანსების გამოყოფის თაობაზე.
“მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენს მოქალაქეებს, რომლებმაც სათანადოდ არ იციან სახელმწიფო ენა, ჰქონდეთ შესაბამისი ინფორმაციის მიღების საშუალება იმ ყოველდღიურ ცვლილებებზე, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში ხდება”, – დასძინა სოზარ სუბარმა.
ამ განცხადებამ საზოგადოებაში აჟიოტაჟი გამოიწვია. ბევრმა პრობლემა არხის რუსულენოვანობაში დაინახა. მათი აზრით, საქართველოში “მტრის ენაზე” მოსაუბრე ტელევიზიის გახსნა უკვე რუსეთის წისქვილზე წყლის დასხმაა.
საწინააღმდეგო მოსაზრება დააფიქსირა აშშ-ის ელჩმა საქართველოში იან კელმა და აღნიშნა, რომ რუსულენოვანი არხის მაუწყებლობაში პროპაგანდის საფრთხეს ვერ ხედავს.
“რამდენადაც ვიცი, ინიციატივა უკავშირდება იმას, რომ საქართველოს ყველა მოქალაქისთვის, განსაკუთრებით მათთვის, ვისთვისაც რუსული ენა არის კომუნიკაციის ერთ-ერთი საშუალება, ინფორმაცია ხელმისაწვდომი იყოს. ჩვენ გვაღელვებს ის მცდელობები, რომელიც ძირს უთხრის საქართველოს მისწრაფებებს, რომ გახდეს ევროატლანტიკური საზოგადოების სრულფასოვანი წევრი. ჩვენ თვალს ვადევნებთ აღნიშნულ მცდელობებს, რომელიც ამ მიზნის მიღწევისკენაა მიმართული “, – აღნიშნა აშშ-ის ელჩმა ჟურნალისტებთან საუბრისას.
მოგეხსენებათ, რუსულენოვანი არხი საქართველოში უკვე არსებობდა. “პიკ”-ი 2011 წელს გაიხსნა და 2012 წლის 20 ოქტომბერს, ხელისუფლების შეცვლის შემდგომ დაიხურა. იგი მიხეილ სააკაშვილისა და “ნაციონალური მოძრაობის” მხარდამჭერ ტელევიზიად მოიაზრებოდა. “პიკ”-ის დახურვის შემდეგ საქართველოს ხელისუფლებამ პირობა დადო, რომ რუსულენოვანი ტელევიზია უახლოეს მომავალში კვლავ გაჩნდებოდა.
ჩვენი რესპონდენტების ნაწილის შეფასებით, “პიკ”-ი მასზე დაკისრებულ მოვალეობას თავს გადასარევად ართმევდა და მისი დახურვა შეცდომა იყო. შესაბამისად, კარგი იქნება, თუკი ახალგახსნილი ტელევიზია მისი ანალოგი იქნება. მეორე ნაწილი კი ფიქრობს, რომ ახალი არხი “პიკ”-ისგან განსხვავებით პოლიტიკური გავლენებისგან უფრო თავისუფალი და ობიექტური ინფორმაციის გადაცემაზე ორიენტირებული უნდა იყოს.
რუსულენოვანი არხის გახსნაში პრობლემას ვერ ხედავს “საქართველოს ევროპელი დემოკრატების” თავმჯდომარე პაატა დავითაია, ოღონდ თუკი ამ არხზე რუსული პროპაგანდა არ გავა. იგი “პიკ”-ს წარმატებულად აფასებს და ამბობს, რომ რუსეთი ყველაფრს აკეთებდა, რათა მისი ტერიტორია ამ ტელეკომპანიის დაფარვის ზონაში არ ყოფილიყო, რადგან ამ არხზე “რუსული ენით სუფთა პროქართული პროპაგანდა მიდიოდა”. კერძოდ, აჩვენებდა თუ რა პოლიტიკას ატარებდა რეალურად კრემლი.
“ასე რომ, თუკი ამ არხის პოლიტიკაც ასეთი იქნება და იგი საქართველოს სახელმწიფო ინტერესების დაცვისკენ იქნება მიმართული, მაშინ, რა თქმა უნდა, მხარს ვუჭერ. თუმცა, დიდი ალბათობით, ამ ხელისუფლების ხელში ეს არხი რუსული პროპაგანდის წყარო იქნება. ამაზე არა მხოლოდ მე ვსაუბრობ, არამედ ამერიკის დაზვერვის დეპარტამენტის ხელმძღვანელიც, რომელმაც განაცხადა, რომ შესაძლოა საქართველო რუსეთის გავლენის ქვეშ აღმოჩნდესო. ასე რომ, გააჩნია ვინ იქნება ამ არხის ხელმძღვანელი, საიდან დაფინანსდება, რა მიდგომები იქნება და ა.შ. აქ ისაა პრობლემა, თუ ვის ინტერესებს გაატარებს ეს არხი და არა ის, რომ რუსულენოვანი იქნება. რუსულ ენაზე პრობლემა არც მე მაქვს და არც არავის. არ მგონია ვინმე ეჭვის თვალით მხოლოდ იმიტომ უყურებდეს, რომ რუსულენოვანი იქნება,” – აღნიშნავს პაატა დავითაია.
ხელისუფლებაში კი გვარწმუნებენ, რომ არხის დანიშნულება სწორედ რუსული პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლა იქნება.
საპარლამენტო უმრავლესობის წევრი ლევან ბერძენიშვილი ამბობს, რომ ამის საჭიროება აშკარად დგას. მისი აზრით, ეს უმცირესობებსაც წაადგება. ამბობს, რომ ცუდი არ იქნება, თუკი მათთვის ინფორმაციის მიწოდების შესაძლებლობა გაჩნდება, რადგან რუსული პროპაგანდა მთელი ძალითაა ამუშავებული – უზარმაზარი თანხები იხარჯება და საქართველოს ხელისუფლება ვალდებულია ამას უპასუხოს.
იქნება თუ არა ახალი არხი “პიკ”-ის ანალოგი – ამაზე ბერძენიშვილი ამბობს, რომ “შეიძლება”. “უბრალოდ, “პიკ”-ის ამოცანა მგონი მესამე მსოფლიო ომის დაწყება იყო და ამ არხის ამოცანა სხვაგვარი იქნება. ჩვენ რუსული პროპაგანდის დაძლევა გვინდა, მოსახლეობა შეცდომაში რომ არ შევიდეს, “პიკ”-ის ამოცანა კი ცოტა სხვა იყო და თავის ამოცანას ასრულებდა,” – ამბობს ლევან ბერძენიშვილი. თუმცა, მისი აზრით, მხოლოდ ერთი არხი წინასაარჩევნოდ გააქტიურებული რუსული რბილი ძალის წინააღმდეგ საბრძოლველად საკმარისი ნამდვილად არაა და უფრო კომპლექსური მიდგომაა საჭირო. კერძოდ, პარლამენტარი მიიჩნევს, რომ საჭიროა ყველა ის ფონდი და არასამთავრობო ორგანიზაცია გამოვიკვლიოთ, რომლებიც რუსეთიდან ფინანსდება.
“დააკვირდით, როგორც კი საქართველოს თავდაცვის მინისტრი მინისტერიალზე წავა, იმ წუთას კეთდება განცხადება იმაზე, რომ ის საგარეჯოში არჩევნებს აყალბებდა. უკვე გასაგებია საიდანაც მოდის ეს ყველაფერი. ანდა, მაგალითად, აუტკივარ თავს აიტკივებს ქართული საზოგადოება და იტყვის, რომ კონსტიტუციაში ახლავე თუ არ ჩავწერეთ რაღაც, დავიღუპებით. ხალხმა უნდა მიაქციოს ყურადღება საიდან მოდის მოსაზრებები, რომ ევროპა ცუდია და უკუღმართ გზაზე დადგომას გვაიძულებს. ასე რომ, სამუშაო კომპლექსურია. სახელმწიფო ამ სამუშაოს სუს-ისა და საიდუმლო სამსახურის მეშვეობით ნაწილობრივ ეწევა, მაგრამ ეს საკმარისი არაა. საზოგადოება ყველაფერში კარგად უნდა ერკვეოდეს,” – აცხადებს ლევან ბერძენიშვილი.
ჩვენს კითხვაზე, საჭიროა თუ არა გარკვეული ღონისძიებების გატარება ხელისუფლების ზოგიერთი წარმომადგენელის მიმართაც იმის გათვალისწინებით, რომ განცხადებებს, რომლებიც ბერძენიშვილმა ახსენა, ხშირად სწორედ ისინი აკეთებენ, ლევან ბერძენიშვილმა შემდეგნაირად უპასუხა:
“ვფიქრობ, რომ ნატო-ს წინააღმდეგ მიმართული და პრორუსული განწყობის მქონე განცხადებები იმ ხელისუფლების მხრიდან, რომელსაც ევროპული კურსი აქვს გამოცხადებული და ევროინტეგრაცია აინტერესებს, უბრალოდ არ უნდა ისმოდეს. მომავალში ეს გაცილებით უფრო მკაცრად უნდა გაკონტროლდეს. ჩვენი კოალიცია ევროპული ინტეგრაციის მომხრეა და თუ ვინმე ამას ეწინააღმდეგება, ეს საკითხი სხვანაირად უნდა განიხილებოდეს.
“კარგად მახსოვს, ევროპის პარლამენტში ვიყავი, როცა საქართველოში პროსტალინური განცხადებები გაკეთდა. ამან ევროპაში საქართველოს საქმეები შეაფერხა. ერთ განცხადებას ჩვენი შეფერხება ნამდვილად შეუძლია. მთელი მსოფლიო ყურადღებით გვიყურებს და ალვანში რომ სტალინის ძეგლი დგას, ეს საქართველოსათვის სხვა რამეებზე გაცილებით დიდი საფრთხეა,” – აცხადებს ლევან ბერძენიშვილი.
ინიციატივას დროულს უწოდებს “კავკასიური სახლის” აღმასრულებელი დირექტორი გიორგი კანაშვილი და ამბობს, რომ თავის დროზე “პიკ”-ის დახურვაც არასწორი იყო. რუსულენოვანი ტელევიზიის არსებობას, რომელიც საქართველოს დაფარავს, იგი მიესალმება და მიიჩნევს, რომ არხი არა მხოლოდ რუსულ პროპაგანდასთან საბრძოლველად უნდა იქნას გამოყენებული, არამედ საკუთარ არაქართულენოვან მოსახლებასთან კომუნიკაციისათვისაც.
“ეს ინფორმაცია შედარებით ნეიტრალური ჩრდილოეთ კავკასიისთვისაც საინტერესო იქნება და ზოგადად რეგიონისთვისაც. კონცეფციაა მოსაფიქრებელი. ვნახოთ რას შემოგვთავაზებენ. ამ საკითხზე ფიქრი მარლაც დიდი ხანია დაწყებულია და კარგი იქნება, თუ პრაქტიკაშიც განხორციელდება. უბრალოდ, ერთ იაფფასიან პროპაგანდას მეორე იაფფასიანი პროპაგანდა არ უნდა დავუპირისპიროთ. პროპაგანდასა და ნეიტრალურ ინფორმაციას შორის დიდი სხვაობაა და მაყურებელი ამას გრძნობს. “პიკ”-ის სრული ანალოგი არ უნდა იყოს, რადგან მას გარკვეული პრობლემები ჰქონდა,” – მიიჩნევს გიორგი კანაშვილი.
მამუკა არეშიძე (პოლიტოლოგი): “მე თავიდანვე ვფიქრობდი, რომ საქართველოს ხელისუფლებას არ უნდა გაეჩერებინა ტელეკომპანია “პიკ”-ის მუშაობა, უბრალოდ შინაარსი უნდა შეეცვალა. დღეს ვფიქრობ, რომ ეს გასაკეთებლია და ეს უნდა იყოს კულტურული არხი, ნაკლებად პოლიტიკური, მაგრამ ინფორმაციულიც: “ამ შემთხვევაში რუსული პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლა კი არა, საერთოდ უცხო გავლენების წინააღმდეგ ბრძოლაა საჭირო და ყველა მედიასაშუალება საქართველოში ამას უნდა ემსახურებოდეს. განსაკუთრებით ელექტრონული. სამწუხაროდ, არც ერთი არ აკეთებს ამას. რუსული არხი საშუალებას მოგვცემდა ჩვენი სათქმელი ქვეყნის ფარგლებს გარეთ გაგვეტანა. მაგრამ ვიმეორებ, ეს არ უნდა ყოფილიყო აგრესიული, ეს არ უნდა ყოფილიყო ანტაგონიზმსა და თანამშრომლობაზე აგებული.”
თორნიკე შარაშენიძე (პოლიტოლოგი): “რა თქმა უნდა, ჯობია იყოს რუსული არხი, რადგან სხვა თუ არაფერი, შეიძლება მისი მეშვეობით მუშაობა ჩვენს იმ მოქალაქეებზე, რომლებმაც ქართული არ იციან და რუსულ არხებს უყურებენ. მაგრამ რუსულ პროპაგანდასთან ამით ბრძოლა საკმარისი არ არის. საჭიროა მიხედონ ქართულ გამოცემებს და ტელეარხებს, რომლებიც რეალურად ამით არიან დაკავებული.”
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
უნდა გაიხსნას თუ არა ახალი რუსულენოვანი არხი?
ნინო ქეთელაური
უნდა შეიქმნას თუ არა რუსულ პროპაგანდასთან საბრძოლველად რუსულენოვანი ტელეარხი? – ამ კითხვით “რეზონანსმა” საზოგადოების წარმომადგენლებს მიმართა.
ნუცა ჯანელიძე (მუსიკათმცოდნე): “ჩემი აზრით, ჯერ მარტო იმიტომ უნდა შეიქმნას, რომ საქართველოში ძალიან ბევრი ადგილობრივი საუბრობს რუსულ ენაზე და მათაც ხომ უნდა იცოდნენ რა ხდება ქვეყანაში. რაღა რუსული გამოცემებიდან შეიტყონ?! გარდა ამისა, ოკუპირებული ტერიტორიების გათვალისწინებითაც მნიშვნელოვანია, იქნება გაჭრას ამ გზამ და მათაც გაუთბოს გული და სული, იქნებ რაღაც გამოვიდეს.”
მიშა მშვილდაძე (პროდიუსერი): “ჩემი აზრით, არც ის უნდა გაუქმებულიყო, რაც იყო. იდეაში, ახალი უნდა შეიქმნას, მაგრამ როდის მოებმება ამას თავი, ცალკე საკითხია. რაღაც მექანიზმი, ფაქტია, უნდა არსებობდეს, ეს იქნება ახალი ტელევიზია, თუ საზოგადოებრივი მაუწყებლის, ან რომელიმე სხვა ტელევიზიის ბაზაზე შექმქნილი არხი. რაღაც უნდა მოხერხდეს… საჭიროა.”
ლაშა ჩხარტიშვილი (დემოკრატიის ინსტიტუტის” ხელმძღვანელი): “მე ვფიქრობ, ნამდვილად არ იქნება ურიგო ამგვარი ტელეარხის შექმნა, ოღონდ არა იმ პრაქტიკის გათვალისწინებუთ, რაც “პიკ”-ის შემთხვევაში იყო. ჩვენ გვახსოვს, რომ სიხშირის წართმევისა და ძალიან დიდი თანხები ხარჯზე მოხდა მისი შექმნა. მაგრამ რეალურად, თუკი ადეკვატური დაფინანსების ფარგლებში იქნება, ვფიქრობ, მაინც პოზიტიურია ამგვარი არხის არსებობა, რადგან რუსული პროპაგანდა აქტიურია და მასთან ბრძოლა საჭიროა.”
ირმა სოხაძე (მომღერალი): “აუცილებლად უნდა შეიქმნას. მე ვფიქრობ, ამით არაფერი დაშავდება, პირიქით, ჩვენს მოსახლეობას უფრო ინფორმირებულს გავხდით და სიმართლეს ადვილად გავაცნობთ. რუსულენოვანი მოსახლეობა, რაც საკმაოდ დიდია საქართველოში, ძირითადად უყურებს რუსულ არხებს და რუსულ არხებზე როგორი პროპაგანდა მიმდინარეობს, ყველამ კარგად ვიცით. რუსულ პროპაგანდას კიდევ როგორ უნდა დაუპირისპირდე, თუ არა რუსულენოვანიო არხით?!”
„ახალი თაობა“, 13 თებერვალი, 2016 წელი
ინტერვიუ ლია მუხაშავრიასთან: „ახალი მოსამართლეების დანიშვნაზე მორატორიუმს აზრი უნდა ჰქონდეს“
სამართლის ექსპერტი, ადვოკატი ლია მუხაშავრია „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში აფასებს პრეზიდენტის მიერ მოთხოვნილ მორატორიუმს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოსადმი, რომელიც ახალი მოსამართლეების დანიშვნას ეხება.
“მე მოვისმინე პრეზიდენტის მიმართვა, რომ აღნიშნულ პროცესზე ერთგვარი მორატორიუმი გამოცხადდეს, მაგრამ მე არ ვიცი, რამდენად ოფიციალური სახე მიიღო ამ მიმართვამ. სასამართლოებში მოსამართლეების დიდი დეფიციტი გვაქვს, რომელიც მწვავდება იმ ფონზე, როდესაც 20 თებერვლიდან ძალაში შედის მოწმეთა დაკითხვის ახალი წესის შესახებ კანონის ამოქმედება, რომელიც საჭიროებს მოსამართლეთა გარკვეულ დროს, ასევე სასამართლო დარბაზების ტექნიკურად აღჭურვას და მომზადებას. ამიტომ იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ ალბათ ჩათვალა საჭიროდ საკითხის ასე სასწრაფოდ გადაწყვეტა“, – ამბობს ლია მუხაშავრია.
- მოსამართლეებს, რომლებიც დღეს სწორედ ამ ფონზე ინიშნებიან, რისი მოწმეც არის საზოგადოება, სასამართლო სისტემაში მიმდინარე პროცესებს ვგულისხმობ, რამდენად ექნებათ საზოგადოების ნდობა?
- ამიტომ ვფიქრობ, რომ მორატორიუმი უნდა გამოცხადდეს ისეთი პირობით, რომელიც ამ პროცესს მკაფიოსა და გამჭვირვალეს გახდის. ასევე უნდა ვიცოდეთ, რა გაკეთდება ამ ვადაში, რომ მორატორიუმის გამოცხადებას აზრი ჰქონდეს. ვფიქრობ, რომ მორატორიუმის გამოცხადება მაშინ არის გამართლებული, თუკი საკანონმდებლო ორგანოში მოხდება არსებითი ცვლილებები.
- რა მიმართულებით?
- ცვლილებები უნდა მოხდეს საერთო სასამართლოების შესახებ კანონში. ასევე უნდა მოხდეს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრთა რაოდენობის იმგვარად დაკომპლექტება და გაზრდა, რომ ის უმრავლესობა, რომელიც იქ შეიქმნა და რომელიც ახდენს ამ საშიშ დანიშვნებს, რის გამოც მორატორიუმის მოთხოვნა გახდა საჭირო, შეიცვალოს. ეს პროცესი 6 თვეზე მეტხანს გაგრძელდეს. ამიტომ მორატორიუმის გამოცხადება ძალიან კარგად უნდა იყოს გააზრებული და ყველასთან შეთანხმებული, რომ მხოლოდ მორატორიუმი არ შეგვრჩეს ხელში და დრო ტყუილად იყოს გაცდენილი. მორატორიუმის დასრულების შემდეგ ახალი რეალობა უნდა დადგეს, რომელიც უზრუნველყოფს, რომ მოსამართლეთა შერჩევა იქნება გაცილებით სამართლიანი და მისაღები.
- მოსამართლეების შერჩევის პროცესზე რას იტყვით, თვითონ კონკურსზე?
- ამ პერიოდში უნდა გამოიკვეთოს ის კრიტერიუმები, თუ როგორ ხდება მოსამართლეების შერჩევა, რაც დღეს ბუნდოვანია და საბჭოს აძლევს თვითნებობის შესაძლებლობას. ეს, პირველ რიგში, პარლამენტის გასაკეთებელი საქმეა. ამიტომ ეს საკითხი პირველ რიგში პარლამენტთან უნდა იყოს დეტალურად შეთანხმებული. მე, მაგალითად, მოვუწოდებდი არასამთავრობო ორგანიზაციებს, ამ საკითხზე უფრო დეტალურად ემსჯელათ. საუკეთესო იქნება, თუ პრეზიდენტი თავის ინიციატივას მორატორიუმთან დაკავშირებით გაამყარებს თავისი კონკრეტული წინადადებებით, რომელთა ნაწილიც მან გაახმოვანა კიდეც პარლამენტში სიტყვით გამოსვლის დროს.
- რა ნაბიჯი უნდა გადადგას ახლა პრეზიდენტმა?
- ახლა პრეზიდენტმა კონკრეტული წინადადებები დროში გაწერილი და ჩამოყალიბებული რეკომენდაციების სახით მკაფიოდ უნდა მიაწოდოს შესაბამის უწყებებს, პირველ რიგში, პარლამენტს. მაშინ მორატორიუმის გამოცხადებას აზრი აქვს, რადგან გვეცოდინება, რომ მას შედეგიც მოჰყვება.
- წინააღმდეგ შემთხვევაში?
- წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს იქნება მხოლოდ პროცესის შეჩერება და გადავადება. მეტიც, გაჭიანურება, რასაც შეიძლება კიდევ უფრო უარესი შედეგი მოჰყვეს. სისტემა ნამდვილად არის მწვავე კრიზისში, ამიტომ საჭიროა გონივრული და გათვლილი მიდგომა. წინააღმდეგ შემთხვევაში კრიზისის დაძლევა შეუძლებელი გახდება.
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
კობა გვენეტაძის ფაქტორი და ლარის მორიგი ნახტომი
“აშკარაა, რომ ეროვნული ბანკის ხელმძღვანელობა უკმაყოფილოა“
მარი ჩიტაია
საბანკო სფეროს სპეციალისტები გიორგი მარგველაშვილს არჩევანს უწონებენ. პრეზიდენტის მიერ ეროვნული ბანკის საბჭოს კანდიდატად კობა გვენეტაძის წარდგენას ეკონომიკურ წრეებში დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა. საპარლამენტო უმრავლესობას ამის აღიარება უჭირს და კანდიდატის შეფასებისას დუმს. სპეციალისტები კი ამბობენ, რომ გვენეტაძის დანიშვნით ეროვნული ბანკის ახალ სისტემაზე გადასვლის რეალური შესაძლებლობა გაჩნდება. ამასობაში, ქადაგიძის შემცვლელის გახმაურებას ეროვნული ვალუტის ნახტომისებური ვარდნა მოჰყვა. “ბლუმბერგის” სავაჭრო პლატფორმაზე 1 დოლარის ღირებულებამ 2,5 ლარს მიაღწია, ხოლო სავალუტო ჯიხურებში ამ ნიშნულს გადასცდა კიდეც.
არის კი ეს უბრალო დამთხვევა თუ ეროვნული ბანკისა და კომერციული ბანკების აშკარა უკმაყოფილებაა შერჩეულ კადიდატთან დაკავშირებით? სპეციალისტების უმეტესობა ამ ფაქტს დამთხვევად მიიჩნევს, თუმცა ზოგი პირდაპირ ამბობს, რომ ეროვნული ბანკი ხელმძღვანელობას კანდიდატთან დაკავშირებით იმედი გაუწბილდა, რადგან ამიერიდან მთავარ ფინანსურ უწყებას მიუკერძოებელი და პრინციპული მმართველი ეყოლება.
საქართველოს პრეზიდენტმა კობა გვენეტაძის კანდიდატურა ექსპერტებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების შერჩეული და შეფასებული 3 კანდიდატიდან დაასახელა. არასამთავრობო სექტორმა ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრობის კანდიდატები წინასწარ შეთანხმებული კრიტერიუმების მიხედვით შეარჩია: პროფესიული განათლება, პროფესიული კვალიფიკაცია და პოლიტიკური მიუკერძოებლობა. შერჩევის პროცედურა ექსპერტებთან კონსულტაციებს და ქულების ელექტრონულად მინიჭების პროცესს ითვალისწინებდა.
კანდიდატების შერჩევის პროცესს საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსი გიორგი აბაშიშვილი ხელმძღვანელობდა. მისი შეფასებით, გვენეტაძე იქნება ეროვნული ბანკის საბჭოს ძალიან ძლიერი და ღირსეული წევრი.
“კობა გვენეტაძე არის მაღალი დონის პროფესიონალი. წლების განმავლობაში მუშაობდა და დღემდე მუშაობს საერთაშორისო სავალუტო ფონდში. მას საფინანსო სექტორში და ეკონომიკის მიმართულებით აქვს მრავალფეროვანი და მრავალწლიანი გამოცდილება. ის არის იმ კვალიფიკაციის ადამიანი, რა მოთხოვნებიც სწორედ ექსპერტთა ჩართვით გამჭვირვალე პროცესის შედეგად დადგინდა. შესაბამისად, იგი აკმაყოფილებს ყველა კრიტერიუმს. ჩემი აზრით, ბატონი კობა იქნება ეროვნული ბანკის საბჭოს ძალიან ძლიერი და ღირსეული წევრი”, – განაცხადა გიორგი აბაშიშვილმა.
უმრავლესობაში ახალი კანდიდატის შესახებ ძალიან ცოტას საუბრობენ. პარლამენტის საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტის თავმჯდომარის თამაზ მეჭიაურის განცხადებით, ფრაქცია “ქართული ოცნება” უახლოეს დღეებში გამართავს სხდომას, სადაც გვენეტაძის კანდიდატურის შესახებ იმჯელებენ. მეჭიაურის თქმით, კობა გვენეტაძის საქმიანობას არ იცნობს და შესაბამისად, ამ ეტაპზე არც იმის თქმა შეუძლია, თუ რა პოზიცია ექნება საპარლამენტო უმრავლესობას.
პრეზიდენტის მიერ წარდგენილ კანდიდატს არ იცნობს არც გია ვოლსკი. როგორც მან “ინტერპრესნიუსს” განუცხადა, ეროვნული ბანკის საბჭოში კობა გვენეტაძის კანდიდატურის მხარდაჭერის საკითხზე უმრავლესობა გადაწყვეტილებას მას შემდეგ მიიღებს, რაც პირადად შეხვდება და მის ხედვებს გაეცნობა. “კობა გვენეტაძეს კარგი მონაცემები აქვს. პირადად მე მას არ ვიცნობ, საფინანსო წრეების წარმომადგენლებთან ურთიერთობა ნაკლებად მქონია. ვფიქრობ, ჩემს კოლეგებთან ერთად საშუალება მექნება შევხვდეთ და ღრმად გავაანალიზოთ არა მარტო მისი მონაცემები, რომელიც ფურცელზე დევს, არამედ მისი ხედვა. გადაწყვეტილებასაც ამის შემდეგ მივიღებთ”, – აღნიშნა გია ვოლსკიმ.
სამაგიეროდ, ეკონომიკურ დარგში კობა გვენეტაძეს ყველა იცნობს და მის შესაძლებლობასა და გამოცდილებას ეჭქვეშ ვერავინ აყენებს. ექსპერტები ერთხმად ამბობენ, რომ გვენეტაძის სახით ეროვნულ ბანკს გონიერი და მიუკერძოებელი მმართველი ეყოლება.
ეკონომისტ მიხეილ დუნდუას განცხადებით, გაჩნდება რეალური შესაძლებლობა, რომ ეროვნული ბანკი მართვის ახალ სისტემაზე გადავიდეს.
“ჩემთვის უცნობია ვინ წარუდგინა პრეზიდენტს კობა გვენეტაძის კანდიდატურა. რა თქმა უნდა, მერჩია, რომ მოეხდინათ კანდიდატების ხედვის, პლატფორმისა და კონცეფციის განხილვა და ამის მიხედვით გაეკეთებინათ საბოლოო არჩევანი, თუმცა წარდგენილი კანდიდატის მიმართაც საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს. ვფიქრობ, სწორი და კარგი ნაბიჯი გადაიდგა, კობა გვენეტაძის მრავალწლიანი გამოცდილება მნიშვნელოვანია. კარგი პროფესიონალია და მნიშვნელოვან საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებში მუშაობს. მისი დანიშვნა მოგვცემს საშუალებას, რომ ეროვნული ბანკი მართვის ახალ სტილზე გადავიდეს და არსებულ გამოწვევებს ღირსეულად გაართვას თავი”, – აღნიშნა მიხეილ დუნდუამ.
ასეთივე მოსაზრებისაა საბანკო სფეროს სპეციალისტი გოჩა თუთბერიძე, რომლის შეფასებითაც პრეზიდენტმა საუკეთესო არჩევანი გააკეთა და ძალიან კარგი, ოპტიმალური გადაწყვეტილება მიიღო.
“კმაყოფილი დავრჩი ამ სიახლით, იმედიანადაც განვეწყვე. კობა გვენეტაძე ეროვნული ბანკის სისტემაში მოღვაწეობდა, კარგად იცნობს ამ სექტორს, აქვს საერთაშორისო საფინანსო სფეროში მუშაობის გამოცდილება, სერიოზული გამოცდილება აქვს მიღებული კაპიტალის ბაზრებშიც. რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, არის ძალიან წესიერი ადამიანი, პირადად ვიცნობ. კვალიფიციურია, პრინციპული და მიუკერძოებელი. იმედი მაქვს, რომ პარლამენტიც მხარს დაუჭერს. ძალიან მიჭირს, რომ ლარის ახალი გაცვლითი კურსი და მორიგი გაუფასურება ამ ფაქტს დავუკავშირო, თუმცა აშკარაა, რომ ეროვნული ბანკის ხელმძღვანელობა უკმაყოფილოა”, – განუცხადა “რეზონანსს” თუთბერიძემ.
———-
ცნობისთვის: საქართველოს ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრობის შერჩეული კანდიდატი, კობა გვენეტაძე 2015 წლის ნოემბრიდან დღემდე, კომპანია პალტ ანდ თაგგარტ-ში ეკონომიკურ საკითხებში მრჩევლად მუშაობს, ხოლო 2002-15 წლებში მას ეკავა უფროსი ეკონომისტის თანამდებობა საერთაშორისო სავალუტო ფონდის შუა აღმოსავლეთისა და ცენტრალური აზიის დეპარტამენტში, ვაშინგტონში.
კობა გვენეტაძე 2001-02 წლებში იკავებდა საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის მოადგილის თანამდებობას, ხოლო 2000-2001 წლებში იყო ფინანსთა მინისტრის მოადგილე.
1996-98 წლებში, იგი ასევე იყო საქართველოში საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მუდმივი წარმომადგენლობის ეკონომისტი, ხოლო 1994-1996 წლებში კი, საქართველოს ეროვნულ ბანკში ეკავა მთავარი ეკონომისტის თანამდებობა.
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
ვინ ვაჭრობს საქართველოს სახელით უკრაინის სეპარატისტულ რეგიონებთან
ეკატერინე ბასილაია
პრორუსი სეპარატისტების მიერ თვითგამოცხადებული დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ცნობით, 2015 წელს “რესპუბლიკის” უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორებს შორის რუსეთისა და ასევე სეპარატისტული “ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკის” შემდეგ მესამე ადგილი საქართველომ დაიკავა.
რა პროდუქცია გადის საქართველოდან უკრაინის სეპარატისტულ რეგიონში და გამოიწვევს თუ არა ეს უკრაინასა და საქართველოს შორის უთანხმოებას – ქართველი ანალიტიკოსების განცხადებით, დიდი ალბათობით ეს ინფორმაცია ჩვეული რუსული პროპაგანდაა, რომელიც სწორედ უკრაინასა და საქართველოს შორის ურთიერთობის გაფუჭებას ისახავს მიზნად. ეს ცნობა რომ უფრო საინფორმაციო ომის ერთგვარი გამოხატუ-ლებაა და არა რეალური ფაქტი, ამ მოსაზრებას ექსპერტები იმ არგუმენტით ამყარებენ, რომ კონტრაბანდულად დონეცკშიც და ლუგანსკშიც პროდუქცია უკრაინის დანარჩენი ტერიტორიიდანაც შედის, სხვა ქვეყნებიდანაც, მაგრამ ამაზე ყურადღება ე.წ. რესპუბლიკას საერთოდ არ გაუმახვილებია და აქცენტი საეჭვოდ რატომღაც საქართველოზე გაკეთდა.
თუმცა, ექსპერტები მცირე ალბათობით უშვებენ, რომ შესაძლოა ვიღაც ერთეულ პირებს კონტრაბანდულად მართლაც გადაჰქონდეთ სეპარატისტულ რეგიონში ქართული ღვინო, ციტრუსი ან მინერალური წყლები – ის, რაც რუსულ ბაზარზე გადის და ეს ხელისუფლებამ არც იცოდეს.საქართველოსა და სეპარატისტულ დონეცკს შორის სავაჭრო ბრუნვაზე ინფორმაციას უკრაინული და რუსული საინფორმაციო საშუალებები ავრცელებენ. მედიის ცნობით, ასეთი განცხადება ე.წ. “დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის” ეკონომიკის განვითარების სამინისტრო ავრცელებს.
საუბარია იმაზე, რომ 2015 წელს მთავარი სავაჭრო პარტნიორი იყო რუსეთის ფედერაცია, რომელთანაც საქონელბრუნვამ 40,4 მილიარდი რუბლი შეადგინა. შემდეგ მეორე ადგილზე მოდის ე.წ. ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკა – 3 მილიარდი რუბლი, მესამე ადგილს კი 231 მილიონი რუბლის საქონელბრუნვით საქართველო იკავებს.
“2015 წელს რესპუბლიკის ეკონომიკური პარტნიორი 53 ქვეყანა გახდა. 2016 წელს სამინისტროსათვის პრიორიტეტული რჩება საგარეო ვაჭრობის ყოველმხრივი მხარდაჭერა და სხვადასხვა ქვეყნებთან პარტნიორული ურთიერთობების დამყარება”, – აცხადებს “სამინისტრო”. სავარაუდოდ, როგორც პრორუსი ამბოხებულები ამბობენ, “დონეცკის რესპუბლიკის” იმპორტსა და ექსპორტში 2015 წელს წამყვანი ადგილი საკვებ პროდუქტებს ეჭირა. ექსპორტში წამყვანი ადგილი 38% უჭირავს საკვებ პროდუქტებს, 23,3% კი ლითონებსა და ლითონის პროდუქციას.
უსაფრთხოების საკითხებში ანალიტიკოსი ვახტანგ მაისაია მიიჩნევს, რომ შესაძლოა ეს მიზანმიმართული პროვოკაცია იყოს, დეზინფორმაცია და კიბერ ომის ნაირსახეობა, იმის პროპაგანდა, რომ აი, საქართველო ოფიციალური კიევის ზურგს უკან არაღიარებულ რესპუბლიკასთან სავაჭრო ურთიერთობებს აბამს.
“ხშირად ვიძახით ხოლმე, რომ რუსეთი საქართველოს წინააღმდეგ რბილ ძალას იყენებს. რბილი ძალა საინფორმაციო სივრცეში გარკვეული დეზინფორმაციული ტიპის ცნობების გავრცელებასაც მოიცავს, ისეთის, რომელიც პირდაპირ აისახება ამა თუ იმ ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების პირობებზე – ეს ერთი.
“ჩვენ რუსულ პროპაგანდაზე ძალიან ბევრი გვსმენია და არა მარტო საქართველოს წინააღმდეგ ხდება ეს. ქართული კომპანიები დონეცკთან პირდაპირ ვაჭრობას ვერ განახორციელებს, რადგან “დონეცკის რესპუბლიკა” არაღიარებული სეპარატისტული სუბიექტია და მას ვერავითარ შემთხვევაში ვერ ექნება ურთიერთობა საქართველოსთან. მას პრობლემა არ აქვს ურთიერთობა ჰქონდეს რუსეთთან და ლუგანსკთან, მაგრამ არა საქართველოსთან. შესაძლოა საქართველოდან საქონელი შედის რუსეთის ფედერაციის ტერიტორიაზე და შემდეგ ხვდება ის დონეცკის სეპარატისტულ რეგიონში. თუკი ასეა, ამ შემთხვევაში საქართველო სახელმწიფო დონეზე განხორციელებული ქმედება არ არის,” – მიიჩნევს ვახტანგ მაისაია.
აღსანიშნავია, რომ საქართველოსაც აქვს ერთგვარი პრობლემები, როდესაც იგივე ოკუპირებულ აფხაზეთში სხვადასხვა ქვეყნის კომპანიები ჩადიან ბიზნესის საკეთებლად. ამ მხრივ ყველაზე მეტად თურქული კომპანიები აქტიურობენ და ოფიციალურ თბილისს ამ თემაზე ანკარასთან საუბარი ხშირად ჰქონია კიდეც, თუმცა უშედეგოდ. ერთადერთი, რასაც ანკარა ამბობს, ისაა, რომ ბიზნესმენებს ხელისუფლებისაგან ნებართვა არ აქვთ.
ვახტანგ მაისაია ამბობს, რომ დონეცკის შემთხვევა ცოტა განსხვავებულია იმით, თურქეთს აფხაზეთთან პირდაპირ საზღვაო აკვატორია აკავშირებს და ამიტომაც არის იქ შესაძლებელი არაოფიციალური ე.წ. კონტრაბანდული ბიზნესის კეთება. ხოლო საქართველოსა და დონეცკს შორის ასეთი პირდაპირი დამაკავშირებელი ხაზი არ არსებობს, თუ უკრაინის ან რუსეთის ტერიტორია არ გავიარეთ.
“დონეცკი ერთგვარი ანკლავია და შეუძლებელია მასთან ქართულმა კომპანიამ პირდაპირი მიწოდება მოახერხოს. დონეცკის აეროპორტი არ მუშაობს, იქ შეჩერებულია ყოველგვარი სარკინიგზო მიმოსვლა და იქ ჩაღწევა მხოლოდ რუსეთის ჰუმანიტარული ხაზის მეშვეობით ან კონტრაბანდული გზებითაა შესაძლებელი. ასე კონტრაბანდულად მარაგდება დონეცკი სხვადასხვა ქვეყნებიდან. მათ შორის უკრაინიდანაც შედის იქ კონტრაბანდულად პროდუქცია და შესაძლოა საქართველოდანაც ამგვარად შედიოდეს, მაგალითად, ციტრუსი, ქართული ღვინო, მინერალური წყლები – ის, რა პროდუქტებიც რუსეთის ბაზარზე გადის. ადგილობრივი რუსული მაღაზიები თუ კომპანიები ყიდულობენ ამ ქართულ პროდუქტს და შემდეგ ის ჰუმანიტარული ფორმით უშვებენ დონეცკში”, – აღნიშნავს მაისაია.
ვახტანგ მაისაია თვლის, რომ კონტრაბანდულად პროდუქცია უკრაინის დანარჩენი ტერიტორიიდანაც შედის დონეცკშიც და ლუგანსკშიც, ასევე სხვა ქვეყნებიდანაც, მაგრამ ამაზე ყურადღება ე.წ. რესპუბლიკას საერთოდ არ გაუმახვილებია და აქცენტი საეჭვოდ რატომღაც საქართველოზე გაკეთდა.
“კი, ბატონო, დავუშვათ შევიდა ქართული პროდუქცია დონეცკში, ასე უკრაინიდანაც შედის რაღაც და ეს რატომ არ ახსენეს? ეს არის საინფორმაციო ომის ნიმუში. არ მგონია, რომ ამ დეზინფორმაციულ ცნობას უკრაინის ხელისუფლება წამოეგოს და ჩვენ ქვეყნებს შორის მეგობრულ ურთიერთობებში ბზარი გაჩნდეს. მაგალითად, საბრძოლველად წასულებიც რომ ავიღოთ, სეპარატისტების მხარესაც ომობენ ქართველები და უკრაინის ხელისუფლების მხარესაც. არც ერთ შემთხვევაში საქართველოს ხელისუფლება არაფერ შუაშია. ეს პირადი ინიციატივებია და ინდივიდუალურ აქტივობებს ვერ შეაჩერებ. თუკი უკრაინის ხელისუფლებას ექნება რაიმე დამადასტურებელი ცნობა ქართველ ბიზნესმენებზე, მაშინ შეუძლია ეს აცნობოს თბილისს,” – დასძენს ვახტანგ მაისაია.
კავკასიის საკითხებში ექსპერტი ალეკო კვახაძის თქმით, რადგანაც ამ სეპარატისტულ რესპუბლიკებთან ნებისმიერი ეკონომიკური კონტაქტი საერთაშორისო სამართლით კონტრაბანდასთანაა გაიგივებული, სიმართლეა თუ ტყუილი, რუსეთს მაინც ხელს აძლევს საინფორმაციო ომის ფარგლებში მსგავსი ცნობები გაავრცელოს. მისი თქმით, კონტრაბანდულად ბიზნესის წარმოების შესაძლებლობა არსებობს, რადგან “ბოევიკების” მიერ კონტროლირებადია შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარე ქალაქი ნოვოაზოვსკი, საიდანაც ზღვის გავლით რუსეთში ან ყირიმში, შემდეგ კი საქართველოში გასვლა და პროდუქტების შეტანა შეიძლება.
“თეორიულად ეს გზა არსებობს და შეიძლება ამ გზით არსებობდეს რაიმე კონტრაბანდა და საქართველოსთან ტვირთბრუნვაში ამას გულისხმობდნენ. თუმცა, ეს მონაცემები აპრიორი საეჭვოა, რადგან ეს გაკეთებულია არაღიარებული პრორუსული სუბიექტისგან. შესაძლოა გათვლილი გეგმა იყოს, ამ მონაცემების გამოქვეყნების შემდეგ საქართველოსა და უკრაინას შორის ურთიერთობა დაიძაბოს და კიევმა რაღაც საპროტესტო ნოტა გამოუგზავნოს თბილისს და ახსნა-განმარტება მოსთხოვოს, თუ რა იგულისხმება ამ ტვირთბრუნვაში. გლობალურად ამას რა თქმა უნდა არ მოჰყვება საქართველოსა და უკრაინას შორის ურთიერთობების გაფუჭება, მაგრამ მსგავსი ფაქტების ერთობლიობა შემდეგ ჯამში შექმნის ნეგატიურ ფონს და ეს კეთილმეგობრული ურთიერთობების განვითარებას ხელს არ შეუწყობს,” – მიიჩნევს ალეკო კვახაძე.
ვახტანგ მაისაიას მსგავსად, ალეკო კვახაძეც ამბობს, რომ სწორედ ნეგატიური ფონის შექმნაზეა გათვლილი ეს ინფორმაცია და დიდი ალბათობით, ამ მიზნით შეიყვანეს სავაჭრო პარტნიორების სამეულში საქართველო.
“თუკი ვინმე ქართველი დონეცკში რამეს ყიდის, ეს ან რუსეთის ან უკრაინის გავლით უნდა გააკეთოს და ასე მოხვედრილი პროდუქტი არა საქართველოდან ექსპორტია, არამედ უკრაინიდან და რუსეთიდან. ჯერ რუსეთში ჭირს ქართული პროდუქციის რეალიზება და მით უმეტეს გაჭირდება რუსეთის მიერ კონტროლირებად “შავ ხვრელში”. მით უფრო, რომ დონეცკში საგადასახადო სისტემა და ამგვარი კონტროლის მექანიზმები აბსოლუტურად ჩამოშლილია და ფაქტობრივად კრიმინალური ავტორიტეტები და “ბოევიკები” აკონტროლებენ დონეცკისა და ლუგანსკის ოკუპირებულ ტერიტორიებს და ძალიან ძნელია იმის აღწერაც საიდან, როგორ და რამდენი ინვესტიცია შევიდა,” – ამბობს ალეკო კვახაძე.
„რეზონანსი”, 13 თებერვალი, 2016 წელი
თარხან ბათირაშვილი ცოცხალია და სირიიდან ლიბიაში გადავიდა
“ისლამური სახელმწიფოს” პანკისელი ლიდერის ადგილსამყოფელს ბრიტანელმა ჟურნალისტებმა მიაკვლიეს
ეკატერინე ბასილაია
ბრიტანული მედია წერს, რომ საქართველოს მკვიდრი აბუ ომარ ალ-შიშანი, იგივე თარხან ბათირაშვილი, სირიიდან ახლა უკვე ლიბიაში იმყოფება. ბრიტანული გამოცემა “ექსპრესი” ბათირაშვილზე ინფორმაციას იმით იწყებს, რომ ლიდერი, რომელიც ჩეჩნეთის მეთაურმა რამზან კადიროვმა რამდენჯერმე გამოაცხადა მოკლულად, ცოცხალია და ლიბიის ქალაქ სირტში “ისის”-ის ერთ-ერთ დანაყოფს მეთაურობს.
როგორც სტატიაში წერია, საქართველოს მკვიდრი ომარ ალ შიშანი ტერორისტული დაჯგუფება “ისლამური სახელმწიფოს” ერთ-ერთი გამოჩენილი ლიდერია, მისი გარდაცვალების შესახებ ცნობები საინფორმაციო საშუალებებში არაერთხელ გავრცელდა, მაგრამ ყოველ ჯერზე ინფორმაცია არ დადასტურდა.
ასე მაგალითად, 27 დეკემბერს გაჩნდა ცნობა, რომ ქართველი ტერორისტი აშშ-ის სპეცსამსახურებმა ერაყის პროვინცია კირკუკში აიყვანა ტყვედ. მანამდე კი ალ-შიშანის მოკვლაზე ინფორმაცია გაავრცელა ჩეჩნეთის მეთაურმა რამზან კადიროვმა. მას შემდეგ, რაც კადიროვმაც გაიგო, რომ ტერორისტი ცოცხალია და “ისის”-ის დანაყოფს ისევ მეთაურობს, მისი განადგურებისკენ საკუთარ “ბოევიკებს” მოუწოდა. კადიროვმა აღიარა, რომ ის დარწმუნებული იყო ტერორისტის გარდაცვალებაში. “ჩემი ხალხი მის გვამზე იდგა და ფოტოებიც გადაიღეს. თურმე ის გადარჩა. მინდა, რომ ჩემმა ხალხმა ის მოკლას,” – განაცხადა ჩეჩნეთის მეთაურმა.
პანკისში მცხოვრები სალაფიტები, რომლებიც ბათირაშვილს თანაუგრძნობენ, ამბობენ, რომ თარხანი იმდენჯერ “მოკლეს”, სათვალავი აერიათ, თუმცა “რეზონანსთან” საუბრისას იმასაც აღნიშნავენ, რომ მის ადგილსამყოფელზე არაფერი იციან.
“როდესაც ვიღაც ბრძოლაში კვდება, ამ ამბავს ოჯახს მალევე ატყობინებენ. თარხან ბათირაშვილს პანკისში ოჯახი ჰყავს – მამა, ბიძები, ბიძაშვილები, დეიდაშვილები, ნათესავები და ყველა გავიგებდით. არც ტყვედ ჩავარდნის ინფორმაცია იყო სიმართლე.
“ახლა სად არის და სად იბრძვის – ეს არავინ იცის. მისი ადგილსამყოფელი რომ იცოდეს ვინმემ, უმალვე მოკლავდნენ. ყველა მაგას ეძებს მოსაკლავად და მის ადგილი მუდმივად საიდუმლოა.
“არ მინდა ამ თემაზე საერთოდ ვილაპარაკო. მისი ახლობლები ვერიდებით მასზე რაიმეს თქმას, პრობლემები გვექმნება. ბათირაშვილს საქართველოში არავისთან არ აქვს კავშირი,” – ამბობს სოფელი ჯოყოლას მკვიდრი, ბათირაშვილის ახლობელი პირი, რომელიც სალაფიტია.
მისი თქმით, ბათირაშვილს მოკლავენ თუ არა, ამას მნიშვნელობა არ აქვს, პანკისიდან ახალგაზრდობა სირიაში საომრად მაინც ეცდება წასვლას, იმიტომ, რომ მათ რელიგიურად ასე სწამთ.
“ჩვენთან რელიგიაში მნიშვნელობა არ აქვს მეთაური ბათირაშვილი იქნება თუ სხვა. ბათირაშვილის გამო არ მიდიან ახალგაზრდები. ბათირაშვილი არ იქნება, იქნება სხვა. კი, ბათირაშვილს დიდი ავტორიტეტი აქვს აქაურ ახალგაზრდებში. მან სახელი თავისი განათლებით და ჭკუით გაითქვა, რადგან საქართველოს არ სჭირდებოდა და წავიდა.
“ის ტერორისტი არ არის. სადმე გინახავთ, რომ ბათირაშვილს ვინმე მოეკლას?! ვინც ბათირაშვილს იცნობს, ვერავინ დაიჯერებს, რომ ის უდანაშაულო ხალხს ხოცავს ან ტერაქტებს აწყობს.
“ის საქართველოზე უზომოდ შეყვარებულია და 2008 წელს საქართველოსთვის ომობდა კიდეც, იმიტომ, რომ ეს ჩვენი სამშობლოა. რუსებიც ხომ ხოცავენ ბავშვებს და ქალებს და ისინი რატომ არ არიან ტერორისტთა სიაში შეყვანილი? ჰო, ვიცი, ესენი მუსლიმები არიან და ამიტომ მონათლეს ტერორისტებად.
“პირადად მე სულ არ ვარ მომხრე, პანკისიდან სირიაში საბრძოლველად წავიდნენ, მაგრამ ვინც მიდის, ჩუმად იპარება, ოჯახის წევრებმაც კი არ იციან ხოლმე წინასწარ არაფერი,” – დასძენს პანკისის მკვიდრი.
“ჩემთვის “ისლამური სახელმწიფო” მიუღებელია, მაგრამ ამ ბიჭს ყიველთვის ვგულშემატკივრობდი. სხვა ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ის საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისთვის ირძოდა. ისინი ნუ დაიღლებიან მისი შეფასებით, ვინც წითელი ხიდი და სარფი გადაირბინა 2008 წელს”, – ამბობს მეორე პანკისელი.
აბუ ომარ ალ-შიშანი ტერორისტული ორგანიზაცია “ისლამური სახელმწიფოს” თავდაცვის მინისტრია, მას როგორ “წითურ გენერალს” ისე იცნობენ. იგი “ისის”-ს 2012 წელს შეუერთდა, მანამდე ის ქართულ არმიაში მსახურობდა და 2008 წლის ომში იღებდა მონაწილეობას.
სირიაში წასვლამდე ბათირაშვილი პანკისის ხეობის სოფელ ბირკიანში ცხოვრობდა. 2014 წლის სექტემბერში ბათირაშვილი აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა საერთაშორისო ტერორისტთა სიაში შეიყვანა.
