„რეზონანსი“: ევროპული არმია ნატოს სანაცვლოდ // „უნდა გადაწყვიტონ – ან ნატო, ან ევროპის არმია“
„რეზონანსი“:ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „ხელისუფლება უნდა მიეჩვიოს, რომ ბიძინა ივანიშვილისგან დამოუკიდებლად მიიღოს გადაწყვეტილებები“
„რეზონანსი“: რაზე იმსჯელეს პარლამენტს მიღმა დარჩენილმა დეპუტატებმა „ოცნების“ ლიდერებთან
„რეზონანსი“: რა ელოდება მიხეილ სააკაშვილს – ექსტრადიცია, ლიკვიდაციის მცდელობა, თუ უკრაინიდან გაძევება
——
„ვერსია“: გუბაზ სანიკიძე ხანგრძლივ დუმილს არღვევს // ინტერვიუ: რატომ წამოვიდა „ფორუმიდან“ და ვისთან ერთად აპირებს ოპოზიციური გაერთიანების შექმნას
„ვერსია“: ინტერვიუ რუმინეთის ელჩთან რადუ-ლივიუ ჰორუმბასთან: „საქართველოს რუმინეთის სახით, ძლიერი მხარდამჭერი ჰყავს“
——
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ნანა დევდარიანთან: „ამერიკასა და რუსეთს შორის გარიგება საქართველოს ხარჯზე არ უნდა მოხდეს“ // „მსოფლიო თავიდან გადალაგდება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ თემურ ჭკუასელთან: „მთავრობაში ძირეული ცვლილებები არ იგეგმება“ // „მგონია, რომ ირაკლი კობახიძე გაამართლებს“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ლევან ხაბეიშვილთან: „ქართული ოცნების“ დეპუტატები ფულს ათეთრებენ“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ვახტანგ მაისაიასთან: „რუსულ-სომხური სამხედრო დაჯგუფება თურქეთის საწინააღმდეგოდ შეიქმნა“ // „საქართველო მხოლოდ ნატოს იმედზე რჩება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ პაატა შეშელიძესთან: „უნდა შეწყდეს რეფინანსირების სესხის გაცემა და ლარის მასის ზრდა“
——
„რეზონანსი“: ეროვნული ბანკი „ნაცმოძრაობის“ კადრებისგან გათავისუფლდება // „სებ-ში დღეს არიან „ქართული ოცნების“ კადრებიც, მაგრამ მათ ან პროფესიონალიზმი არ ჰყოფნით, ან არ ახედებენ საქმეში და სანამ რამეს ისწავლიან, ლარს ამოხდება სული“
„რეზონანსი“: ექსპორტის გაზრდა ვერ ხერხდება, წინ რთული ზამთარია
„რეზონანსი“: ხალხს თვიდან თვემდე 5 ლარის დაზოგვაც არ შეუძლია
„რეზონანსი“: ხალხი სესხის დასაფარად 900 მლნ ლარით მეტს იხდის //
ერთ ადამიანს ყოველ ას დოლარზე სესხი 75 ლარით გაუძვირდა
——————-
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ევროპული არმია ნატოს სანაცვლოდ
„უნდა გადაწყვიტონ – ან ნატო, ან ევროპის არმია“
თაკო მათეშვილი
ევროპაში ნატოს ალტერნატიული სამხედრო ალიანსის შექმნაზე ალაპარაკდნენ, რომლის წევრებიც ევროკავშირის ქვეყნები იქნებიან. საქართველოში ინიციატივას აშშ-ს არჩევნების გამოძახილად აფასებენ და ამბობენ, რომ ევროპამ დონალდ ტრამპის განცხადებების შემდეგ – ნატოს დაფინანსების შემცირების თაობაზე, თადარიგის დაჭერა დაიწყო, რათა უეცრად დაუცველი არ აღმოჩნდეს.
თუმცა, სპეციალისტების თქმით ეს იმხელა ფინანსებთანაა დაკავშირებული, რომ ეჭვი ეპარებათ, იდეას ფრთები უახლოეს მომავალში შეესხას. ამიტომ, ევროპის ქვეყნებს ურჩევენ ახალი ალიანსის შექმნის ნაცვლად სახსრები ძველს მოახმარონ.
ევროპული არმიის შექმნის მოწოდებით ევროკომისიის თავმჯდომარე ჟან-კლოდ იუნკერი გამოვიდა. როგორც მან ბერლინში განაცხადა, საჭიროა ევროპული ქვეყნების თანამშრომლობის გაღრმავება უსაფრთხოების სფეროში, რაც, გრძელვადიან პერსპექტივაში, საერთო, ევროპული არმიის შექმნას უზრუნველყოფს. “ამერიკელები პერსპექტივაში, ევროპის უსაფრთხოებას არ უზრუნველყოფენ. ამაზე თავად უნდა ვიზრუნოთ. ამიტომ, უნდა ვცადოთ და შევქმნათ ევროპული თავდაცვითი კავშირი, რომლის მიზანიც, სამომავლოდ, ევროპული არმიის შექმნა იქნება”, – განაცხადა იუნკერმა ბერლინში სიტყვით გამოსვლის დროს. აქვე ისიც დასძინა, რომ აღნიშნული გეგმა “ევროპის შეერთებული შტატების” შექმნას არ ისახავს მიზნად და ამიტომ არავის უნდა დარჩეს შთაბეჭდილება, თითქოს ევროპა ერთიანი სახელმწიფოს შექმნისკენ მიდის.
ამავდროულად “დოიჩე ველე” იტყობინება, რომ ევროკავშირის წევრმა სახელმწიფოებმა ახალი ევროპული თავდაცვითი კავშირის შექმნის გადაწყვეტილება შესაძლოა, დეკემბერში მიიღონ. გამოცემის ცნობით, ეს მოხდება მომავალი თვის შუა რიცხვებში, ევროკავშირის სამიტის დროს. მომავალ კვირას კი, ევროკავშირის წევრი ქვეყნების თავდაცვის მინისტრები აღნიშნულ საკითხზე იმსჯელებენ. როგორც “დოიჩე ველე” წერს, ევროპულ ქვეყნებს შორის თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობის გაღრმავების იდეას გერმანიის თავდაცვის მინისტრი ურსულა ფონ დერ ლაიენი უჭერს მხარს. თავის მხრივ, ევროკომისიის თავმჯდომარე ჟან-კლოდ იუნკერი მიიჩნევს, რომ ეს, გრძელვადიან პერსპექტივაში, ევროპული არმიის შექმნას უზრუნველყოფს.
ევროპული არმიის შექმნაზე საუბრის პარალელურად ნატოს ხელმძღვანელობა იმაზე ალაპარაკდა, რომ ახლა იმის დრო არ არის, აშშ-მა ნატოზე უარი თქვას და ევროპელი მოკავშირეები უსაფრთხოების გამოწვევების პირისპირ დატოვოს.
“ისტორიის განმავლობაში ჩვენი თაობის უდიდეს გამოწვევებს ვაწყდებით. ახლა არ არის დრო, ეჭვქვეშ დავაყენოთ ევროპასა და ამერიკას შორის პარტნიორობის ფასეულობა. 67 წლის განმავლობაში ეს პარტნიორობა იყო ევროპაში მშვიდობის, თავისუფლებისა და აყვავების საფუძველი. ამან შეგვაძლებინა წარმატებით შეგვეკავებინა საბჭოთა კავშირი და ცივი ომი ბოლომდე მიგვეყვანა.
“ამ მღვრიე პერიოდში გვჭირდება ძლიერი ამერიკული ლიდერობა და გვინდა, რომ ევროპელებმა თავისი წილი პასუხისმგებლობა იტვირთონ. ყველაზე მეტად კი გვჭირდება ევროპასა და ამერიკას შორის პარტნიორობის დაფასების აღიარება.
“უთანხმოებათა გაღრმავების ნაცვლად, უნდა განვავითაროთ ის, რაც გვაერთიანებს და გამოვნახოთ გონიერება და შორსმჭვრეტელობა, რომ ერთად ვიმუშაოთ. მარტო ყოფნა არ არის ევროპისა და ამერიკის ვარიანტი”, – აცხადებს ნატოს გენერალური მდივანი იენს სტოლტენბერგი “გარდიანთან” ინტერვიუში.
ჟურნალ “არსენალის” მთავარი რედაქტორი ირაკლი ალადაშვილი ამბობს, რომ ევროპელები ცდილობენ ამერიკის შეერთებულ შტატებზე ნაკლებად დამოკიდებულები იყვნენ და მათ ეს იდეა აქამდეც ჰქონდათ. ახლა ამ თემის გააქტიურება კი, მისივე თქმით, აშშ-ს 45-ე პრეზიდენტად დონალდ ტრამპის არჩევამ განაპირობა, რადგან მას წინასაარჩევნო პერიოდში ნათქვამი აქვს, რომ აშშ, რომელიც ნატოს ძირითადად ინახავდა, ამ მიდგომას გადახედავს და ალიანსისათვის ახლა უკვე ნაკლებ თანხებს დახარჯავს.
მეორეს მხრივ, სპეციალისტის თქმით, ევროპული არმიის შექმნა არცთუ ისე მარტივია. ეს საკმაოდ დიდ თანხებთანაა დაკავშირებული. ამ დროს კი, ალადაშვილი აცხადებს, რომ ბოლო პერიოდში, განსაკუთრებით ცივი ომის დამთავრების შემდეგ, ევროპის დიდი ქვეყნები თავიანთი სამხედრო ბიუჯეტისთვის ძალიან მცირე თანხებს იმეტებდნენ. არადა ნატოს მოთხოვნა იყო, რომ თითოეულ ქვეყანას ამისათვის მთლიანი შიდა პროდუქტის არანაკლებ 2% დაეხარჯა.
“მაგრამ ისინი რეალურად 1%-მდე ხარჯავენ. თვით გერმანიაც კი. ამან ამ წლების განმავლობაში ის გამოიწვია, რომ მათი სამხედრო შესაძლებლობები ძალიან შემცირებულია. რეალურად ნატო ამერიკის შეერთებული შტატებისა და დიდი ბრიტანეთის იმედზეა. როცა ევროპის ქვეყნები თავისი ქვეყნის სამხედრო ბიუჯეტისთვის ვერ იმეტებენ მშპ-ს 2 %-ს, მათ მიერ ერთიანი ევროპული არმიის შექმნა ცოტა რთულად წარმოსადგენია.
“ფაქტია, რომ ევროპის ის ქვეყნები, რომლებიც დონალდ ტრამპის პოზიციამ და წინასაარჩევნო განცხადებებმა უკვე დააფიქრა, ცდილობენ არ აღმოჩნდნენ ფაქტის წინაშე, რომ მოულოდნელად ამერიკის სამხედრო ხელმძღვანელობა თავის წილ დანახარჯებს ნატოს ბიუჯეტში შეამცირებს. ამიტომაც ცდილობს ევროპა თავდაცვის სფეროში დამოუკიდებელი იყოს. თუმცა, კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რომ ეს ძალიან რთულად მისაღწევია, რადგან დიდ ფინანსებთანაა დაკავშირებული”, – ამბობს იგი.
იდეა აქამდეც რომ გაჟღერებულა, ამას თადარიგის გენერალი ამირან სალუქვაძეც ადასტურებს. ამბობს, რომ იგი ჯერ კიდევ მაშინ გაჩნდა, როცა ტრამპი ამერიკის პოლიტიკურ არენაზე არც ჩანდა. თუკი იდეა განვითარებას ჰპოვებს, შექმნის შემთხვევაში, ეს არმია, მისი აზრით, ევროკავშირთან იქნება ასოცირებული. მას ეჭვი ეპარება, ეს საკითხი ასე მალე გადაწყდეს და ამბობს, რომ პირველ რიგში თავად ევროპას ხელს არ აძლევს ნატოს ამ ფორმით – აშშ-ს ლიდერობით ვერშენარჩუნება. იგი ფიქრობს, რომ ამ თემაზე ცხარე დებატები წავა და საბოლოო ჯამში ნატო აშშ-ს მოთხოვნებს ევროპის ქვეყნების მხრიდან საკუთარი უსაფრთხოებისათვის მეტი ხარჯის გაღების თაობაზე, დათანხმდება.
“ნატოს ძირითადად ამერიკის შეერთებული შტატები აფინანსებს. გასაგებია, რომ იქ არიან სხვა დიდი ქვეყნებიც – დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, გერმანია და სხვები, მაგრამ სხვა ქვეყნების სამხედრო ბიუჯეტი ბევრად მწირია იმასთან შედარებით, რასაც ამერიკის შეერთებული შტატები თავდაცვაზე ხარჯავს. არის პრობლემები ტექნიკის განახლების, მზადყოფნის თაობაზე და ა.შ. ეს ყველაფერი სხვადასხვა წყაროებიდან ცნობილია. დონალდ ტრამპის მიდგომა კი ასეთია – თუ ამერიკა ხარჯავს, მაშინ ყველამ დახარჯოს. პრინციპში, მის ამ მიდგომას ვეთანხმები. თუ ევროპის ქვეყნებს მხოლოდ ამერიკისგან უნდა თავდაცვის მეტი გარანტიები, თვითონ კი უბრალოდ კარგი ცხოვრება, ასე არ გამოვა. ამერიკამაც უნდა მიიღოს ევროპისაგან რაღაც პრივილეგიები. მოკლედ, აქ პოლიტიკური, ეკონომიკური და თავდაცვითი ინტერესები ერთმანეთშია გადახლართული”, – აღნიშნავს ამირან სალუქვაძე.
როგორც ექსპერტი მიიჩნევს, დისკუსიების შედეგად საქმე ნატოს დაშლამდე არ მივა – “ევროპელებს ახალი არმიის შექმნა ურჩევნიათ ძველი შეინარჩუნონ და ის თანხები, რაც ახალი ბლოკის შესაქმნელად იქნება საჭირო, ძველის მოდერნიზებას მოახმარონ. ხარჯები იმ დონემდე გაზარდონ, რასაც აშშ ითხოვს. ანუ, თავდაცვის ბიუჯეტს მშპ-ს 2 % დაუთმონ,” – დასძენს იგი. მისივე აზრით, მეორე არმიის შექმნას აზრი იმის გამოც ეკარგება, რომ იგი იმავე მოდელის იქნება, როგორიც ნატოა და აბსურდია, რომ ერთი და იგივე ქვეყნების არმიები ერთდროულად ნატოშიც იყვნენ და ევროპის ერთიან არმიაშიც. იგი აცხადებს, რომ ევროკავშირის და ნატოს სტრუქტურები ისედაც საკმაოდ ბიუროკრატიულია და კიდევ ერთი სტრუქტურის დამატება არაეფექტური იქნება.
“მაშინ უნდა გადაწყვიტონ – ან ნატო, ან ევროპის არმია. სხვაგვარად ვერ იქნება, უაზრობა გამოდის. ყველა სახელმწიფოს თავისი არმია ჰყავს, სამხედრო-პოლიტიკურ ამოცანებს წყვეტენ, პლუს სამხედრო კოლექტიურ ბლოკში არიან გაერთიანებულები და ახლა კიდევ სხვა სამხედრო ბლოკში უნდა გაერთიანდნენ? ამ იდეებს ჯობია ამერიკასთან უფრო კონსტრუქციული დიალოგი გამართონ, ურთიერთინტერესები გაითვალისწინონ, დათმობებზე წავიდნენ და ის შეინარჩუნონ, რაც უკვე ნახევარი საუკუნეა არსებობს”, – დასძენს ამირან სალუქვაძე.
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „ხელისუფლება უნდა მიეჩვიოს, რომ ბიძინა ივანიშვილისგან დამოუკიდებლად მიიღოს გადაწყვეტილებები“
ელზა პაპოშვილი
ანალიტიკოსი გია ხუხაშვილი ამბობს, რომ მინისტრთა კაბინეტის დაკომპლექტების შემდეგ გამოჩნდება, ხელისუფლებამ მმართველობის რა გზა აირჩია. სურს თუ არა მას, რომ გადაწყვეტილებების მიღება საკუთარ თავზე აიღოს და ინსტიტუციონალური მმართველობა დაამკვიდროს, თუ ყველა საკითხის გადაწყვეტა, კვლავ ერთი ადამიანის პასუხისმგებლობამდე დაიყვანოს. გია ხუხაშვილის თქმით, ხელისუფლება უნდა შეეჩვიოს, რომ გადაწყვეტილებების მიღება საკუთარ თავზე აიღოს და ყველაფერი ბიძინა ივანიშვილს არ კითხოს.
- სამთავრობო ცვლილებებთან დაკავშირებით რა მოლოდინი გაქვთ და როგორ ფიქრობთ, რეალური ცვლილებები თუ იქნება?
- ჩემთვის ამოსავალი წერტილი სახელები და გვარები არ არის – დიდ მნიშვნელობას არ ვანიჭებ, კონკრეტულ თანამდებობაზე ვინ დაინიშნება. მთავარი ის იქნება, ინსტიტუციონალურ მმართველობაზე გადავდივართ თუ არა. გვეყოლება თუ არა პრემიერი, რომელიც გადაწყვეტილებებს დამოუკიდებლად მიიღებს და პასუხისმგებლობას საკუთარ თავზე აიღებს. თუ გვეყოლება ნომინალური პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ამ მოვალეობას მხოლოდ ფორმალურად ასრულებს.
ინსტიტუციონალური მართვის საკითხი, მთავარი მამოძრავებელი ძალაა, რაზეც დემოკრატიული საზოგადოება დგას. ეს არის ახლა პრინციპული თემა, დანარჩენი შიგნით რა და როგორ იქნება, ეს უკვე მეორეხარისხოვანი იქნება. ჩვენ უნდა მივეჩვიოთ ერთ მთავარ რამეს, როდესაც ქვეყანაში რაღაც პრობლემა იქმნება, უნდა ვაპელირებდეთ აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელმძღვანელზე და სადღაც მესამე მხარესთან არ ვაპროტესტებდეთ.
ეს ქვეყანაში ინსტიტუციონალური მმართველობის უგულველყოფას ქმნის და ხშირ შემთხვევაში, პრობლემებს იწვევს. არაჯანსაღი, უსამართლო და არასწორია, როდესაც პრეტენზიებით ბიძინა ივანიშვილთან გარბიან, მაშინ როდესაც ხშირ შემთხვევაში საერთოდ არაფერ შუაში არ არის. ეს ქვეყანაში უნდა დამთავრდეს.
- ეს როგორ უნდა დამთავრდეს, საზოგადოება და პოლიტიკური ელიტა როგორ უნდა მიეჩვიოს, რომ ყველაფერზე პასუხისმგებელი ერთი ადამიანი არ არის?
- მინისტრთა კაბინეტის შემადგენლობა გარკვეულწილად, პასუხს გაგვცემს ჩვენ გადავდივართ ინსტიტუციონალურ მართვაზე, თუ ყველაფერი ისე დარჩება, როგორც არის და “ნაციონალური მოძრაობა” პარლამენტის ტრიბუნიდან ბიძინა ივანიშვილის სახელს ყველა ბრინვაში არ ახსენებს. ბიძინა ივანიშვილს საზოგადოებამ თავისი კუთვნილი ადგილი უნდა მიუჩინოს და ის ხელისუფლებისგან უნდა გავმიჯნოთ. სანამ ეს არ დამთავრდება, არაფერი არ გვეშველება.
- თქვენ ფიქრობთ, რომ ბიძინა ივანიშვილი ხელისუფლების საქმეში ჩარევას თავს დაანებებს? ის მისცემს მთავრობას დამოუკიდებლად მართვის უფლებას?
- ვფიქრობ, რომ თავად ბიძინა ივანიშვილს დიდი სურვილი აქვს, რომ ხელისუფლებისგან დისტანცირებული იყოს. თუმცა, მას ეს რამდენად გამოუვა, სხვა საკითხია. მე მეჩვენება, რომ თავად არსებული ხელისუფლებაა მასზე ჩაბღაუჭებული და მისი გაშვება არაფრით არ უნდა. არასდროს არ სურდათ, რომ მარტივ გადაწყვეტილებაზეც კი პასუხისმგებლობა აეღოთ. მინდა მათ მოვუწოდო და ვუთხრა, რომ დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების მიღება ისწავლონ. იმაში კომფორტს ნუ გრძნობენ, რომ ყველა მათი გაფუჭებული საქმე, ბიძინა ივანიშვილს ბრალდებოდა.
- ოპოზიციაში სიტუაცია დინამიურად ვითარდება, უსუფაშვილის შემდეგ პარტია გუბაზ სანიკიძემაც დატოვა. სანიკიძემ მესამე ძალის შექმნის მიზნით, ოპოზიციის გაერთიანება არ გამორიცხა. როგორ ფიქრობთ, ვის აქვს შანსი, რომ მთელი ოპოზიციის ერთ ძალად გაერთიანება მოახერხოს?
- ქვეყანაში მესამე ძალის შექმნის აუცილებლობა რომ არსებობს, ეს ცხადია. მესამე არჩევანზე საზოგადოების მხრიდან დიდი მოთხოვნაა, თუმცა ჩვენს ქვეყანაში ამჟამად არსებული პოლიტიკური ელიტა, ჩვენს მოსახლეობას ამ სურვილს ვერ უკმაყოფილებს. შესაბამისად, ვფიქრობ, რომ ამ პოლიტიკურმა ელიტამ რაღაც პერიოდის განმავლობაში დაისვენოს ან პოლიტიკას საერთოდ ჩამოშორდნენ, რადგანაც ახალგაზრდებს გზა გაუხსნან.
ახალი ძალები ზედაპირზე ამოსვლას ვერ ახერხებენ, რადგანაც ძალიან ხალხმრავლობაა. ძველმა პოლიტიკურმა ძალებმა ერთი მარტივი რამ უნდა გაიგონ, რომ ამომრჩეველს მუდმივად წაგებული და წარსული ცოდვებით დამძიმებული სახეები არ სჭირდება. გაერთიანებებზე რომ ლაპარაკობენ, ჩემთვის გაუგებარია, რადგანაც წარუმატებელი ადამიანიების გაერთიანებას რა შედეგი ექნება? ათი მკვდრისაგან ერთი ცოცხალი გამოიჭრება? ასეთ გაერთიანებას აზრი იმ შემთხვევაში აქვს, თუ იქ ერთი ორთქმავალი მაინც არის, რომელსაც ამ ყველაფრის აკიდება და გათრევა შეუძლია.
- “ნაციონალურ მოძრაობაში” ურთიერთდაპირისპირება კვლავ გრძელდება. სააკაშვილმა განაცხადა, რომ პარტიის ზოგიერთ წევრთან შეხებაც არ მაქვსო. როგორ ფიქრობთ, გიგა ბოკერიამ პარტია ხელში ჩაიგდო?
- პარტია ორი მნიშვნელოვანი სეგმეტისგან შედგება, ერთი თვითონ პარტია ფართო გაგებით, თავისი მხადამჭერებით და ელექტოლარული ნაწილით. მეორე კი, პარტიული ელიტა გახლავთ. იმისთვის, რომ პარტია შედგეს, ეს ორივე უნდა ჰქონდეს. “ნაციონალურ მოძრაობაში” ეს ბალანსი დარღვეულია, ხალხი ცალკე აღმოჩნდა და პარტიული ელიტა ცალკეა. კონფლიქტი პარტიულ ელიტასა და მის მხარდამჭერებს შორის მიდის. მე მაინც მგონია, რომ ერთმანეთის გაერეშე არცერთი ვარგა, შესაბამისად ისინი ერთმანეთთან მაინც მორიგდებიან. სხვანაირად ორივე მხარე დაზარალდება.
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
რაზე იმსჯელეს პარლამენტს მიღმა დარჩენილმა დეპუტატებმა „ოცნების“ ლიდერებთან
სალომე სარიშვილი
“ქართული ოცნების” აღმასრულებელი მდივანი ირაკლი კობახიძე პარლამენტს მიღმა დარჩენილ რამდენიმე თანაგუნდელს შეხვდა, თუმცა შეხვედრის შემდეგ მას რამე განცხადება არ გაუკეთებია. თავად ყოფილი დეპუტატები კი “რეზონანსთან” საუბრისას ამბობენ, რომ პარტიის აღმასრულებელ მდივანთან შეხვედრა ტექნიკური ხასიათის იყო, სადაც სამომავლო გეგმებზე იმსჯელეს. მათივე თქმით, არანაირ კონკრეტულ შემოთავაზებასა და დასაქმებაზე ამ შეხვედრაზე არ უმსჯელიათ.
ცნობისთვის: ირაკლი კობახიძესთან შეხვედრას ესწრებოდნენ: ელისო ჩაფიძე, გოგლა ჟვანია და დავით ლორთქიფანიძე. ყოფილი დეპუტატების ინფორმაციით, “ქართული ოცნების” ოფისში სამუშაო შეხვედრა პარტიის ლიდერებთან გაიმართა.
“პარტიაში ჩვეულებრივ სამუშაო შეხვედრაზე ვიყავი, ჩვენი პარტიის ლიდერებთან, რათა ვიმსჯელოთ სამომავლო თემებზე. რაც შეეხება საპარლამენტო თანამდებობის გადანაწილებას, რა თქმა უნდა, ამ კონსულტაციებში მონაწილეობა არ მიმიღია”, – განაცხადა ჟურნალისტებთან საუბრისას ელისო ჩაფიძემ.
ყოფილი დეპუტატის, გოგლა ჟვანიას თქმით კი, პარტიის ოფისში მხოლოდ გუნდის სამომავლო გეგმებზე ისაუბრეს. როგორც მან “რეზონანსს” უთხრა, რამე წინადადება ან დასაქმების თაობაზე შეთავაზება პარტიის ლიდერებისგან არ მიუღია, თუმცა შეთახმდნენ ბიზნესსაქმიანობაში ხელშოწყობის პირობაზე.
“პრინციპში, უწინაც გითხარით და ახლაც შემიძლია იგივე გაგიმეოროთ: თავდაპირველად, როდესაც პროპორციული სიის ფორმირებისას პარტიაში კითხვა დასვეს, სად წარმომედგინა თავი და ვიმუშავებდი თუ არა აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, ჩემი პასუხი უარყოფითი იყო. ამ შეხვედრაზეც იგივე გავიმეორე და ვთქვი, რომ ჩემი საქმიანობა ბიზნესში წარმომიდგენია, რომელზეც ვმუშაობ კიდეც. კობახიძესთან და პარტიის ლიდერებთან შეხვედრაზე ბიზნეს საქმიანობაში ხელშეწყობა შემომთავაზეს, სულ ეს იყო. მითხრეს, რომ სახელმწიფო საჭიროებისამებრ გვერდში დამიდგება, სხვა შემოთავაზება არ მიმიღია”, – განუცხადა “რეზონანსს” გოგლა ჟვანიამ და იქვე დასძინა, რომ ბიზნესსაქმიანობა ექსპრემიერ ივანიშვილის პროექტებში ჩართვას სულაც არ გულისხობს. “მე ჩემი საქმე მაქვს და ამაზე ვმუშაობ”, – დაუმატა მან.
დავით ლორთქიფანიძის განცხადებით კი, გუშინდელი შეხვედრა ტექნიკური ხასიათის იყო, სადაც ყოფილი დეპუტატების გუნდთან ერთად მუშაობის სამომავლო გეგმაზე იმსჯელეს. ლორთქიფანიძის თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ პარტიის ოფისში შემდგარ შეხვედრაზე კონკრეტული წინადადება არ მიუღია, საკუთარი თავი მას საჯარო სამსახურში უფრო წარმოუდგენია.
“კონკრეტული შემოთავაზება ამ შეხვედრაზე არ მიმიღია, ვიმსჯელეთ იმაზე, თუ როგორ გავაგრძელებთ სამომავლოდ მუშაობას გუნდათ ერთად. გამომდინარე ჩემი წარსული საქმიანობიდან, კერძო ან ბიზნეს სექტორში საკუთარი თავი ნამდვილად ვერ წარმომდიგენია. ვარ საჯარო მოხელე და ვფიქრობ, რომ ამ მიმართულებით უფრო ვიმუშავებდი, რადგან ეს გახლავთ ჩემი ინტერესის სფერო, თუმცა ირაკლი კობახიძესთან კონკრეტულ თანამდებობებზე არ გვისაუბრია. ეს გახლდათ სუფთა ტექნიკური ხასიათის შეხვედრა, სადაც სამომავლო გეგმებზე ჯერჯერობით მხოლოდ ზედაპირულად ვისაუბრეთ”, – გვითხრა დავით ლორთქიფანიძემ.
შეგახსენებთ, რომ “ქართული ოცნების” იმ წევრებს, რომლებიც სიაში ვერ მოხვდნენ, დასაქმებას ყოფილი პრემიერი ბიძინა ივანიშვილი შეპირდა. როგორც ექს-პრემიერმა განაცხადა, აღნიშნული პოლიტიკოსები საჯარო უწყებებში, სსიპებ-სა და დაინტერესების შემთხვევაში მასთან ბიზნეში დასაქმდებიან.
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
რა ელოდება მიხეილ სააკაშვილს – ექსტრადიცია, ლიკვიდაციის მცდელობა, თუ უკრაინიდან გაძევება
ეკატერინე ბასილაია
ოდესის გუბერნატორობიდან პოროშენკოს წინააღმდეგ ოპოზიციაში ხმაურიანი გადასვლის შემდეგ გაჩნდა სხვადასხვა ვარაუდები იმაზე, რა ბედი ელის მიხეილ სააკაშვილს და რომ შესაძლოა მას ან უკრაინის დატოვება მოუწიოს, ან არც თუ შორეულ მომავალში, საქართველოში, ან უკრაინაში პატიმრობაში აღმოჩნდეს. ამ თემაზე დასმული შეკითხვის პასუხად თავად ექსპრეზიდენტი გამორიცხავს, რომ პოროშენკომ მისი თბილისში ექსტრადირება განახორციელოს. „მე ძალიან კარგი აზრის ვარ პეტრო პოროშენკოზე. ვფიქრობ, ის მსგავსი რამის გამკეთებელი არ არის. მხოლოდ წარმოიდგინეთ ჰიპოთეტურად, რომ ის საქართველოს გადამცემს. თუნდაც ასე იყოს. საქართველოში 600 ათასი მომხრე მყავს და ზუსტად ერთ კვირაში მე უკვე თავისუფლებაზე ვიქნები”, – განაცხადა პასუხად სააკაშვილმა, რომელმაც დასძინა, რომ ამაში ღრმად არის დარწმუნებული და სამი დღის შემდეგ ის კვლავ კიევში ჩავა.
მიხეილ სააკაშვილის, როგორც უკვე უკრაინის მოქალაქის, საქართველოში ექსტრადიციას გამორიცხავენ ქართველი ექსპერტები, თუმცა ნაწილი ამბობს, რომ თუკი ის პეტრო პორიშენკოსთვის მიუღებელი გახდება, შესაძლოა სისხლის სამართლის საქმის აღძვრის მუქარით მას უკრაინის დატოვება აიძულონ, ნაწილი კი იმ ალბათობასაც უშვებს, რომ იმდენად დაპირისპირებულია მიხეილ სააკაშვილი ადგილობრივ ოლიგარქებთან, რომ შესაძლოა მის მოკვლასაც შეეცადონ.
ელოდება თუ არა პატიმრობა მიხეილ სააკაშვილის
პირველი, ვინც თბილისში სააკაშვილის შესაძლო პატიმრობაზე ალაპარაკდა, დევნილთა მინისტრი სოზარ სუბარი იყო, რომელმაც თქვა, რომ ცოტა ხანში სააკაშვილის მიმართ სს დევნა დაიწყება უკრაინაში და ქვეყნებს შორის “ტაციაობა” წავა, თუ სად მოიხადოს პირველი სასჯელი მან.
“მიხეილ სააკაშვილის ექსტრადირება მოთხოვნილია, თუმცა ის სხვა ქვეყნის მოქალაქეა. ცოტა ხანში ქვეყნებს შორის წავა ტაციაობა, თუ სად მოიხადოს სასჯელი სააკაშვილმა. სავარაუდოდ, როგორც საქართველოს, უკრაინასაც არ ექნება უფლება თავისი მოქალაქე სხვა ქვეყანას გადასცეს, თუმცა დარწმუნებული ვარ, სააკაშვილს მაინც მოუწევს ქართული მართლმსაჯულების წინაშე წარდგომა. იმაშიც დარწმუნებული ვარ, რომ უკრაინაში სულ მალე დაიწყება მის მიმართ სს დევნა, ასე რომ რიგში მოგვიწევს ჩადგომა – ან ჩვენ ვიქნებით პირველი, სადაც პასუხს აგებს, ან უკრაინა”, – თქვა სოზარ სუბარმა.
პოლიტოლოგი ნიკა ჩიტაძეს ნაკლებ სარწმუნოდ ეჩვენება, რომ ან მიხეილ სააკაშვილის მიმართ სისხლის სამართლებრივი დევნა დაიწყონ უკრაინაში, ან მისი ექსტრადიცია მოხდეს საქართველოში. იგი თვლის, რომ არცერთი ეს ნაბიჯი უკრაინის ხელისუფლებისთვის მომგებიანი არ არის, რადგან ორივე შემთხვევაში ეს დასავლეთში აღიქმება, როგორც პოლიტიკური ნიშნით დევნა და შესაძლოა კიევს დასავლეთთან პრობლემები შეექმნას.
“მართალია, უკრაინას შენარჩუნებული აქვს მართვის საბჭოთა სტილი, მაგრამ მეორეს მხრივ, უკრაინის ხელისუფლება დამოკიდებულია დასავლეთზე, მათ შორის იმ პირობებში, როდესაც უკრაინა რუსეთთან საომარ ვითარებაში იმყოფება და დასავლეთი მას გარკვეულ ფინანსურ დახმარებას უწევს, ვგულისხმობ როგორც ცალკეულ სახელმწიფოებს, ასევე საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებს, საერთაშორისო სავალუტო ფონდსა თუ მსოფლიო ბანკს. აქიდან გამომდინარე, უკრაინისთვის მომგებიანი არ იქნება ერთ-ერთ ოპოზიციონერ პოლიტიკოსზე სისხლის სამართლებრივი დევნა განხორციელდეს. ჩვენ ვიცით რა პრობლემები შეექმნა უკრაინას იანუკოვიჩის მმართველობის პერიოდში, როდესაც იულია ტიმოშენკო იყო დაპატიმრებული. აქიდან გამომდინარე სს დევნის დაწყებას არ მოხდება”, – მიიჩნევს ნიკა ჩიტაძე.
გაძევება ან ლიკვიდაციის მცდელობა?
საქართველოს განვითარების კვლევითი ინსტიტუტის დამფუძნებელი გია ხუხაშვილი აცხადებს, რომ დღეს უკრაინაში ძალიან მძიმე სიტუაციაა და სააკაშვილის ფიზიკური ლიკვიდაციაც კი არ არის გამორიცხული. „მიხეილ სააკაშვილის თავს იქ შეიძლება ყველაფერი მოხდეს. იქიდან გამომდინარე, რომ სააკაშვილმა საკმაოდ სარისკო ნაბიჯი გადადგა და უკრაინის ხელისუფლებასთან კონფრონტაციაში შევიდა, ყველაფერი შეიძლება მოხდეს. ფიზიკური ლიკვიდაციაც კი არ არის გამორიცხული. ეს ქვეყანა მთლიანად არეულია და საკმაოდ აგრესიული ჯგუფებით საკმაოდ მარალი რისკის ზონაშია“, – ამბობს გია ხუხაშვილი.
ექსპერტის თმით, უკრაინაში ძალიან ბევრი ჯგუფი მოქმედებს და ამ მხრივ სამწუხაროდ მძიმე მდგომარეობაა. სააკაშვილი კი ტოტალურ დაპირისპირებაში არა მარტი პოროშენკოსთან, არამედ ძალიან ბევრ სხვა სახიფათო ჯგუფთანაა.
აღსანიშნავია, რომ მიხეილ სააკაშვილი ძალიან მწვავედ არის დაპირისპირებული ოლიგარქ იგორ კოლომოისკისთან, რომელიც უკრაინაში სიმდიდრით მეორე ადამიანად მიიჩნევა და ძალიან აქტიურია პოლიტიკაში, მას საკუთარი ტელევიზია აქვს და ჰყავს შეიარაღებული დაჯგუფება “უკრნაფტა”.
“ჩვენ ვიცით, რომ უკრაინაში არის სხვადასხვა ჯგუფები, რომლებსაც საკუთარი შეიარაღებული ძალებიც ჰყავს. უკრაინას გარკვეულწილად 90-იანი წლების საქართველოს სიმპტომები ახასიათებს, როდესაც იყო მხედრიონი, გვარდია და ა.შ. სააკაშვილი კი ყველა ამგვარ ჯგუფთან კონფლიქტში შევიდა, ამიტომ გამორიცხული არაფერია. სხვა გზაც არ ჰქონდა და ის წავიდა არ რისკზე. მას კარად ესმის, თუ რა საფრთხეების წინაშე დგას დღეს”, – აღნიშნავს გია ხუხაშვილი. იგი გამორიცხავს იმას, რომ ექსპრეზიდენტის ოფიციალური ექსტრადიცია მოხდეს, რადგან სააკაშვილი უკრაინის მოქალაქეა და ამბობს, რომ არცერთი ქვეყანა უცხო ქვეყანას საკუთარ მოქალაქეს არ გადასცემს. თუმცა უშვებს იმის ვარაუდს, რომ შეიძლება საქართველოსთან შეთანხმებით რაღაც სპეცოპერაცია ჩატარდეს, თუმცა ამას ნაკლებად ელის.
გია ხუხაშვილი ეხმაურება სააკაშვილის მიერ გაკეთებულ იმ განცხადებასაც, რომ თუ საქართველოს ციხეში აღმოჩნდება, მისი მომხრეების ზეწოლით “ოცნების” ხელისუფლება იძულებული გახდება გაუშვას. ის ამბობს, რომ სააკაშვილის გამო რევოლუციას არავინ მოაწყობს.
პოლიტოლოგი ვახტანგ ძაბირაძე ამბობს, რომ პროცესების იქით მიდის, საბოლოო ჯამში სააკაშვილს უკრაინის დატოვება მოუწევს. მისი თქმით, განცხადებები მოისმინა იმაზე, რომ შესაძლოა უკრაინაში სააკაშვილის წინააღმდეგ სს საქმე აღიძრას, თუმცა თვლის, რომ ასე არ მოხდება. „არ მგონია, რომ უკრაინამ გადადგას ნაბიჯი და თავისი მოქალაქე გადმოსცეს ქართულ სახელმწიფოს. მოქალაქე რომ არ იყოს, დარწმუნებული ვარ, მაშინაც არ გადადგამდა ამ ნაბიჯს. განცხადებები მოვისმინე, რომ შესაძლოა უკრაინაში სააკაშვილის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმე აღიძრასო, თუმცა რამდენად რეალურია ეს, არ ვიცი. სამართლებრივად რაღაც დარღვევები შეიძლება იყოს, მაგრამ მის დაპატიმრებას უფრო დიდი რეზონანსი ექნება არა სამართლებრივი, არამედ პოლიტიკური თვალსაზრისით და პოროშენკოც ამ ფაქტორს გაითვალისწინებს.
თუმცა ჯერ არაფერია აღძრული და შესაძლოა არც არაფერი მოხდეს. ხოლო თუ სააკაშვილი მაინცდამაინც სირთულეებს შეუქმნის უკრაინას, პოროშენკო შეეცდება ის აიძულოს და ქვეყანა დაატოვებინოს. პროცესები მაინც აქეთკენ მიდის, ვიდრე ის, რომ მისი ექსტრადიცია მოხდეს ან სს საქმე აღიძრას უკრაინაში. ვნახოთ, სად იპოვის ახალ თავშესაფარს”.
ვახტანგ ძაბირაძე ამბობს, რომ დღეს საქართველოს ხელისუფლებას ხელს არ აძლევს მიხეილ სააკაშვილი ციხეში ჰყავდეს და უფრო ურჩევნია, რომ ის იყოს ძებნილი. ვახტანგ ძაბირაძე მიხეილ სააკაშვილის იმ განცხადებასაც ეხმაურება, რომ თბილისში ექსტრადირების შემთხვევაში მისი 600 ათასი მხარდამჭერი “ოცნების” ხელისუფლებას” აიძულებს და ის ერთ კვირაში თავისუფლებაზე იქნება.
“არც ქართულ ხელისუფლებას და არც მოსახლეობას არ აძლევს ხელს მიხეილ სააკაშვილი იყოს ციხეში და იყოს რაღაც არასტაბილური ვითარების მუდმივი დეტონატორი. სააკაშვილმა კი თქვა, 600 ათასი მომხრე მყავს და გამათავისუფლებენო, მაგრამ არ უთქვამს, რომ 800 ათასი მოწინააღმდეგე ჰყავს და ეს არითმეტიკა ამ შემთხვევაში არ გაჭრის. შესაძლოა პრობლემები შექმნას და სამოქალაქო დაპირისპირების რაღაც ფონი გამოიკვეთოს. ეს ქვეყნისთვის კარგი არ იქნება, მაგრამ მე სააკაშვილს პროცესების ასე განვითარებას არ ვურჩევდი, რადგან ეს პროცესები მისთვის ყველა ვარიანტში კატასტროფულად დასრულდება. მის მიმართ საგარეო მხარდაჭერა მცირდება და მე მგონი ისტორიულ მინიმუმს უახლოვდება. მან ძალიან ბევრი არაპოპულარული ნაბიჯი გადადგა დასავლეთისთვის და დღეს, მისნაირი არასტაბილური ლიდერი არც უკრაინაში აწყობთ პოლიტიკური პროცესების მმართველად და არც საქართველოში. ასე რომ, სააკაშვილს დასავლეთის დიდი მხარდაჭერის იმედი არ უნდა ჰქონდეს. თუ მას რომელიმე ქვეყანა მიიღებს, ესეც დიდი პლუსი იქნება მისთვის. სააკაშვილი ნელ-ნელა რეალობას წყდება, რაც მისთვისაც ცუდია”, – დასძენს ვახტანგ ძაბირაძე.
——————–
„ვერსია“, 14-15 ნოემბერი, 2016 წელი
გუბაზ სანიკიძე ხანგრძლივ დუმილს არღვევს
ინტერვიუ: რატომ წამოვიდა „ფორუმიდან“ და ვისთან ერთად აპირებს ოპოზიციური გაერთიანების შექმნას ქუთაისის მაჟორიტარი ექს-დეპუტატი
თათია გოჩაძე
გუბაზ სანიკიძემ „ეროვნული ფორუმი“ დატოვა, განაცხადა, ეს გადაწყვეტილება იმიტომ მივიღე, მოქმედებაში თავისუფალი ვიყოო და ისიც დააანონსა, რომ ოპოზიციურ გაერთიანებას გეგმავს. სხვათაშორის, არჩევნების დასრულების შემდეგ, პარტიებს გაერთიანებისკენ „ფორუმის“ ლიდერმა კახა შარტავამაც მოუწოდა, რაზედაც თითქმის აბსოლუტური უმრავლესობისგან უარყოფითი პასუხი მიიღო. მოხდა თუ არა განხეთქილება „ფორუმში“, ვისთან გაერთიანებას აპირებს და ხომ არ მიაჩნია, რომ ოპოზიციური სპექტრი მას უფრო „გაჰყვება“, ვიდრე შარტავას, ან სხვა ლიდერს?
ქუთაისის ჯერ ისევ მოქმედი მაჟორიტარი დეპუტატი ხანგრძლივ დუმილს არღვევს და „ვერსიის“ კითხვებს პასუხობს.
- ბატონო გუბაზ, რომელ პოლიტიკურ სუბიექტებთან გეგმავთ გაერთიანებას?
- ჯერ ძალიან ბევრი რამაა გასაკეთებელი. პირველი – კოლეგა პოლიტიკოსებთან, ვინც ჩემს პოზიციას ემხრობა, მოსაზრებების გაზიარებაა საჭირო. ასე რომ, საქმის დასაწყისთან გვაქვს საქმე და არა რაიმე კონფიგურაციასთან. ზოგთან კონსულტაციები იყო, ზოგთან ჯერ არ მქონია, მაგრამ ვაპირებ, ამიტომ, როგორც ჩანს, საკმაოდ ხანგრძლივი პროცესი იქნება.
- საგანგებო ბრიფინგზე განაცხადეთ, რომ საპარლამენტო არჩევნებში ოპოზიციის დიდმა ნაწილმა შეცდომები დაუშვა. რას გულისხმობთ?
- უნდა გასულიყო ერთიანი ფრონტით და უნდა შექმნილიყო ძლიერი პოლიტიკური ცენტრი, ძლიერი ბანაკი.
- რატომ, დღეს ასეთი ოპოზიციური გაერთიანების აუცილებლობაა?
- იმიტომ, რომ საქმე გვაქვს ნაცმოძრაობისა და ,,ოცნების” მიერ წარმოებულ პოლიტიკურ ,,შულერობასთან”, რაც ძალიან სახიფათოა ქვეყნისთვის.
- „ოცნებამ“ რით დაიმსახურა თქვენი ასეთი შეფასება და ისიც, რომ მათთან, რაიმე ტიპის თანამშრომლობასაც კი გამორიცხავთ?
- აზრი არ აქვს მათთან არანაირ ურთიერთობას! ახლა ოპოზიციაში ვარ და ხელისუფლებასთან როგორ უნდა მქონდეს ურთიერთობა?
- ბატონო გუბაზ, „ეროვნული ფორუმის“ ლიდერმა კახა შარტავამ უკვე მოუწოდა პარტიებს გაერთიანებისკენ. ფიქრობთ, ოპოზიცია გუბაზ სანიკიძესთან გაერთიანდება? ფორუმის დატოვების ერთ-ერთი მიზეზი ესეცაა?
- გაერთიანება მრავლისშემცველი სიტყვაა. შეიძლება, მრავალი კი არა, ორი სუბიექტი იყოს ჩამოყალიბებული. ყოველ შემთხვევაში, გამსხვილებისკენ რომ უნდა წავიდეს პროცესი, ფაქტია. ხშირად ჩვენი ამომრჩეველი მრავალფეროვნებას აფასებს, როგორც სიჭრელეს, ამიტომ ამომრჩეველსაც ანგარიში უნდა გავუწიოთ. უმნიშვნელოვანესი იყო აშშ-ს არჩევნები. პრინციპში, მოველოდი, რომ ასეთი შედეგით დამთავრდებოდა. სამყარო გამოიცვალა და ამიტომ ჩვენც ცვლილებები გვჭირდება. პოლიტიკოსებს, არაპოლიტიკოსებს და სხვებსაც, მათ შორის მედიასაშუალებებსაც. ფაქტობრივად, დაიწყო ახალი ეპოქა და ძველი ჩაბარდება ისტორიას.
- არჩევნებამდე რატომ არ გამოხვედით ამგვარი ოპოზიციური გაერთიანების ინიციატივით, თუ ფიქრობდით, რომ უკეთეს შედეგს მიიღებდით?
- მე ვერ ვნახე დიდი სულისკვეთება ჩვენს კოლეგებს შორის, თუმცა გარკვეული მცდელობა ამისა, მე პირადად მქონდა.
- კონკრეტულად ვისთან გქონდათ მცდელობა?
- ამას ახლა არ აქვს მნიშვნელობა.
- სამაგიეროდ იმას აქვს მნიშვნელობა, რომ თქვენ, ერთ დროს ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური პოლიტიკოსი, ქუთაისის მაჟორიტარი დეპუტატის ამპლუაში საკმაოდ პასიურობდით. რატომ?
- ასე არაა. მე ძალიან ბევრი რამ გავაკეთე ქვეყნისათვის, მაგრამ საერთოდ, უყურადღებობის ცენტრში ვიყავი. ადამიანებს, მათ შორის ჟურნალისტებს, არ აინტერესებდათ რას ვაკეთებდი, როგორც დეპუტატი. რატომ არ აინტერესებდათ, ჟურნალისტებს უნდა ჰკითხოთ. სხვათაშორის მარტო პოლიტიკური კრიზისი კი არ არის, მედიის კრიზისიც არის. თუნდაც ამერიკაში, საკუთარი სიზმრების მსხვერპლი აღმოჩნდა ჟურნალისტური კორპუსი და ზუსტად იგივე ვითარება გვაქვს საქართველოში, პოლიტიკაში გადამწყვეტ როლს თამაშობს მედია. ჩემ მიმართ უყურადღებობას რაც შეეხება, ალბათ საქმე გვაქვს იმასთან, რომ ჟურნალისტებს აქვთ ნაკლები ცოდნა იმ პრობლემებზე, რაზეც მე ვმუშაობდი. ჟურნალისტი რომ დაგიჯდება, უნდა იცოდეს, მაგალითად, რა სხვაობაა შიიტებსა და სუიტებს შორის, რა ხდება სირიაში, ირანში, ჩრდილოკავკასიაში. ვადასტურებ ღრმა პატივისცემას ქართველი ჟურნალისტების მიმართ, მაგრამ ძალიან ცოტა, თითებზე ჩამოსათვლელი მეგულება, ვინც ამ საკითხებში ერკვევა. უცოდინრობამ კი ყოველთვის იცის დისტანცირება, საკუთარ თავზე მუშაობა სჯობის ყოველთვის ამ დროს.
- ბატონო გუბაზ, მომდევნო 4 წელი თქვენი აზრით როგორი იქნება?
- უახლოესი 4 წელი იქნება საკმაოდ ბუნდოვანი, როგორც საგარეო ისე საშინაო მიმართულებით. ჟურნალისტებსაც სწორედ ამიტომ მოუწევთ სერიოზული ვარჯიში. მომავალს რაც შეეხება, არა ვარ ოპტიმისტურად განწყობილი, თუმცა ღმერთმა ქნას, რომ მათ ქვეყნისთვის კარგი გააკეთონ. ერთი რამ ფაქტია, ,,ოცნება” სრულად აგებს პასუხს კარგ და ცუდ საქმეებზე.
- რადგან საკონსტიტუციო უმრავლესობა აქვს?
- ბევრს მიაჩნია, რომ საკონსტიტუციო უმრავლესობა სახელმწიფოსთვის ცუდია. უფრო ცუდი არის უმრავლესობისთვის, როცა კონკურენცია არ არსებობს. ჩვენ 21-ე საუკუნეში ვცხოვრობთ, დაგეგმვითი ეკონომიკა და დაგეგმვითი პოლიტიკა საბჭოთა კავშირს ჰქონდა, უკონკურენტო კომპარტია იყო, რომელიც მერე ჭაობად გადაიქცა და თოფის გასროლის გარეშე დაიშალა.
- და დღესაც იგივე საფრთხის წინაშე ვდგავართ?
- რა თქმა უნდა. როცა ერთ ადგილზე რაღაც გუბდება, როცა წინააღმდეგობები არ არის, როცა კონკურენცია არ არსებობს, ყოველთვის ჭაობისკენ მიდის სახელმწიფო.
- ოპოზიციური გაერთიანების ჩამოყალიბება სწორედ ამ კონკურენტუნარიანობის ასამაღლებლად გადაწყვიტეთ?
- გაერთიანება ჯერ ძალიან შორი პერსპექტივაა. იმიტომ დავტოვე პარტია, რომ ვიყო თავისუფალი მოქმედებაში.
- „ფორუმთან“ ეს არ იყო შესაძლებელი, თუ რაიმე საკითხის გამო, განხეთქილება მოხდა პარტიაში?
- პოლიტიკურ საკითხებზე არა, მაგრამ ვითარება განსაზღვრავს სიტუაციას. მე მივიღე გადაწყვეტილება, რომ მოქმედების თავისუფლება მომეპოვებინა იმიტომ, რომ პარტიულობა გარკვეულ შეზღუდვებთან არის დაკავშირებული.
- კონკრეტულად რა შეზღუდვებს გულისხმობთ?
- როცა პარტიაში ხარ, ანგარიში უნდა გაუწიო ჯგუფს, გუნდს, პოლიტიკურ ორგანიზაციას. ახალი არაფერი მომიგონია.
- წამოსვლის მიზეზი ისიც ხომ არ იყო, რომ კახა შარტავასთან არ გაერთიანდა ოპოზიცია, გგონიათ, ამას თქვენ შეძლებთ?
- შემოერთებაზე არ არის საქმე. მე არც პოლიტიკური ბანაკი დამიცია და არც დროშა ამიფრიალებია. მე ვარ ადამიანი, რომელსაც მაინტერესებს ჩემი პოლიტიკური კოლეგების აზრი, ჩემი მეგობრების მოსაზრებები სამომავლო გეგმებთან დაკავშირებით. ვფიქრობ, სამოქმედოდ სჯობდა, გამოვსულიყავი ამ პარტიიდან.
- პარტიიდან, რომელმაც საარჩევნო ბარიერი ვერ გადალახა… თქვენი აზრით, რატომ?
- არ მოგვცა ხალხმა ხმა, თუმცა გაყალბებასაც ჰქონდა ადგილი.
- და ხალხმა რატომ არ მოგცათ ხმა?
- ბევრი ობიექტური და სუბიექტური მიზეზის გამო. ჯერ ერთი, იყო საკმაოდ მრავალფეროვანი პოლიტიკური არჩევანი, შემდეგ დროც არ გვეყო ჩვენ, რადგან აპრილში გამოვედით კოალიციიდან. ვერ შევთავაზეთ, ვერ გავაგებინეთ ალბათ ჩვენი შეხედულებები ამომრჩეველს.
„ვერსია“, 14-15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ რუმინეთის ელჩთან რადუ-ლივიუ ჰორუმბასთან: „საქართველოს რუმინეთის სახით, ძლიერი მხარდამჭერი ჰყავს“
მაკა ლომაძე
დიპლომატის ტრიბუნას „ვერსია“ მის აღმატებულება რადუ-ლივიუ ჰორუმბას უთმობს, რომელიც საქართველოში რუმინეთის ახლად დანიშნული ელჩია. ბატონი ჰორუმბა ჩვენი ქვეყნის შესახებ პირველ შთაბეჭდილებებსაც გვიზიარებს, მომავალ გეგმებსაც გვიმხელს და ქართულ-რუმინულ ურთიერთობებზეც გულახდილად გვიამბობს.
- ქართველ და რუმინელ ერს შორის ორმხრივი ურთიერთობის ისტორია მრავალ წელს ითვლის. ჩვენ ერთი განსაკუთრებული ფიგურა – ანთიმოზ ივერიელი _ გვაკავშირებს. რუმინეთში ეს სახელი დავიწყებას როდი მიეცა. წელს მისი დაბადებიდან 300 წელს ვზეიმობთ. ის იყო პიროვნება, რომელსაც ძალიან მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის რუმინული ენის, ზოგადად, რუმინული კულტურის საქმეში. ის უამრავი წიგნის ავტორია, რომლებიც რუმინულენოვან ტერიტორიებზეც ვრცელდება. გარდა ამისა, ჩვენ მეზობლები ვართ. ჩვენი არაჩვეულებრივი ურთიერთობა უფრო გამყარდა 1990-იან წლებში. ჩვენ ყოველთვის საქართველოს დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის მხარდამჭერები ვიყავით. ასევე, რუმინეთი იმ ქვეყანათა რიცხვშია, რომლებიც მტკიცედ უჭერენ მხარს საქართველოს მისწრაფებას ევროკავშირისკენ, ნატოსკენ და ზოგადად, მისი დემოკრატიზაციისა და კონსოლიდაციის პროცესს. გვსურს, მალე ვიხილოთ ორმხრივი კონტაქტების გაზრდა ისევე, როგორც ხალხთა შორის ურთიერთობების გაძლიერება და ყველა დონეზე დისკუსიების გააქტიურება. ამ მიზნით, ძლიერად ვუჭერდით მხარს საქართველოს მოქალაქეებისთვის ევროკავშირის ქვეყნებში, რომელთა შორის რუმინეთიცაა, უვიზო მიმოსვლის დაწესებას. ქართველ ხალხსა და საქართველოს ხელისუფლებას რუმინეთის სახით, ძლიერი მხარდამჭერი ჰყავს. მზად ვართ, ჩვენი თანამშრომლობა ყოველი მიმართულებით განვავითაროთ და გავაფართოვოთ.
- საქართველოს დემოკრატიზაცია ახსენეთ… როდის ჩამობრძანდით ჩვენს ქვეყანაში დიპლომატიური მისიით და ამ მიმართულებით პროგრესს თუ ამჩნევთ?
- საქართველოს ევოლუციის პროცესს ძალიან გულდასმით ვაკვირდებოდი ჩემი კარიერის დასაწყისიდანვე. პირველად თქვენს ქვეყანაში 2013 წელს ჩამოვედი, თუმცა მცირე ხნით. დიდი შთაბეჭდილებით დავბრუნდი სამშობლოში, მოვიხიბლე ხალხით, ქვეყნითა და დედაქალაქით. ელჩის მანდატი კი, დაახლოებით ერთი თვის წინ მივიღე. ასე რომ, საქართველოში არჩევნებამდე ცოტა ხნით ადრე ჩამოვედი და საარჩევნო პროცესსაც შევესწარი.
- როგორც ყველა საელჩოს, ალბათ, თქვენც გყავდათ დამკვირვებლები. არჩევნებთან დაკავშირებით თქვენი შთაბეჭდილება როგორია?
- დიახ, გვყავდა დამკვირვებლები ეუთო-ს სადამკვირვებლო მისიიდან. ვიზიარებთ ეუთო-ს მისიის მოხსენებას, რომელიც ემთხვევა ევროკავშირის ლიდერების პოზიციას იმის თაობაზე, რომ საქართველოს საპარლამენტო არჩევნები სამართლიანი, კონკურენტუნარიანი და თავისუფალი იყო.
- გვესმის, რომ რთულია ისაუბრო ვადებზე, მაგრამ მოსახლეობის მაღალი ინტერესიდან გამომდინარე, არ შემიძლია არ გკითხოთ ვიზალიბერალიზაციაზე…
- ამ პროცესმა უკვე ბევრი მნიშვნელოვანი ეტაპი გაიარა. ახლა მხოლოდ ევროკომისიის საბოლოო გადაწყვეტილებაზე ვსაუბრობთ. ვიმედოვნებთ, რომ მომავალი წლისთვის, საქართველო რეალურად მიიღებს ვიზალიბერალიზაციას, ანუ უვიზო მიმოსვლას ევროკავშირთან. ზუსტ თარიღზე ნამდვილად ვერ ვისაუბრებ, რადგან გარკვეული პროცედურული ნაბიჯები რჩება. მთავარი ისაა, რომ, საბედნიეროდ, საკითხი დგას ასე: „როდის“ და არა – „თუ“.
- მოსალოდნელია თუ არა რუმინეთის საელჩოს პრიორიტეტების შეცვლა ახალი ელჩის დანიშვნასთან ერთად?
- ახალი ელჩის ჩამოსვლა მაინცდამაინც თანამშრომლობის სფეროების შეცვლას არ გულისხმობს. ახალი ელჩი, განსაკუთრებით კი რუმინეთის შემთხვევაში, პირველ რიგში, თანამშრომლობის სფეროების გაფართოებას უმიზნებს, კონკრეტულად კი, ახალი შესაძლებლობებისა და საშუალებების აღმოჩენას, რაც ჩვენი წინამორბედების მიერ შესრულებულ სამუშაოზე იქნება დაფუძნებული. დაინტერესებული ვართ, საქართველოსთან დიალოგი ყველა სფეროში გავაღრმავოთ – იქნება ეს პოლიტიკა, ეკონომიკა, კულტურა, თუ აკადემიური გაცვლითი პროგრამები. რა თქმა უნდა, უახლოეს მომავალში, უფრო იოლი გახდება მოგზაურობა. ეს ის სფეროებია, რომელთა განვითარებაც ძალიან გვსურს, განსაკუთრებით კი ტურიზმისა. საქართველო ულამაზესი ქვეყანაა და, ტურისტული თვალსაზრისით, ბევრი რამის შეთავაზება შეუძლია. პირველ რიგში, ვმუშაობთ, რომ ამ სფეროში მომუშავე სააგენტოები დავაკავშიროთ და ორივე ქვეყნის მიმზიდველი ტურისტული დანიშნულების ადგილები წინ წამოვწიოთ. თქვენ არაჩვეულებრივი საზღვაო სანაპირო ზოლი გაქვთ, ასევე უძველესი მონუმენტები და სხვა მიმზიდველი ადგილები. სამწუხაროდ, ჯერჯერობით, არ გვაქვს პირდაპირი ფრენები, მაგრამ ტურისტების რიცხვის ზრდა კარგი არგუმენტი იქნება ამ ვაკუუმის ამოსავსებადაც.
- როგორია მაღალი დონის შეხვედრების განრიგი?
- ამბიციური გეგმები გვაქვს. მომავალ წელს, რუმინეთიდან საპარლამენტო დელეგაცია, ასევე მინისტრთა კაბინეტის წევრები ჩამოვლენ და ეს ჯერ კიდევ ყველაფერი არ არის. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ საქართველო ჯერ კიდევ საარჩევნო პროცესშია. დეკემბერში, რუმინეთიც ზუსტად იგივე ვითარებაში აღმოჩნდება. მერე, ალბათ უკვე ნამდვილად მთელი ძალებით ვიქნებით კონცენტრირებული ორმხრივ ვიზიტებზე.
- რას იტყოდით კულტურულ და საგანმანათლებლო გაცვლაზე?
- ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ასპექტია, რომელიც საზოგადოების მრავალ ფენას მოიცავს. ჩვენ ვფიქრობთ აკადემიურ წრეებს შორის თანამშრომლობის პროექტებზე, ასევე, გვსურს, რომ ერთ-ერთი წიგნი ქართულად ვთარგმნოთ მომავალი წლისთვის. მხარს დავუჭერთ ნებისმიერ მცდელობას, რაც ხალხების უკეთესი გაცნობისკენ და მოგზაურობისკენ იქნება მიმართული. თუნდაც, რატომაც არ უნდა დავფიქრდეთ რუმინელი ჟურნალისტებისა და მათი ქართველი კოლეგების შეხვედრის ორგანიზებაზე? გასულ წლებში, მსგავსი საქმიანობა მევალებოდა და შემიძლია ვთქვა, რომ კონტაქტების ასაგებად და გასამყარებლად ეს ძალიან სასარგებლო გზაა.
- ელჩად დანიშვნამდე რას საქმიანობდით?
- ეუთო-ში, კერძოდ, პოლიტიკურ-სამხედრო დანაყოფში, დიპლომატად ვმუშაობდი. ასევე, იარაღის კონტროლის განყოფილებაში, ჟენევაში კი განიარაღების და მასობრივი იარაღის გავრცელების საწინააღმდეგო დარგში ვიყავი. იტალიაში, ელჩის მოადგილე გახლდით, თურქმენეთში კი – ელჩი. დღეს უკვე საქართველოს ელჩი ვარ. საქართველოზე მეტი ინფორმაციის მიღება მსურს. პირველი შთაბეჭდილებები ძალიან კარგია. გაკვირვებული ვარ ძალიან დინამიური და ცოცხალი საზოგადოებით. ეჭვსგარეშეა, რომ უფრო ვრცლად ჩემი შთაბეჭდილებების გაზიარებას თქვენთან მხოლოდ მომავალ ინტერვიუში შევძლებ.
——————–
„ახალი თაობა“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ნანა დევდარიანთან: „ამერიკასა და რუსეთს შორის გარიგება საქართველოს ხარჯზე არ უნდა მოხდეს“ // „მსოფლიო თავიდან გადალაგდება“
„ახალი თაობის” კითხვებს ქვეყანაში არსებულ საშინაო და საგარეო პოლიტიკის თაობაზე გლობალური კვლევების ცენტრის ხელმძღვანელი ნანა დევდარიანი პასუხობს.
ნანა დევდარიანი:
- ქვეყნის შიგნით მთელი პროდასავლური ფრთა ჩამოიშალა და ამას ყველა აღიარებს უკვე. საერთოდ ეს არის ხელოვნურად შექმნილი მიმართულებების შედეგი.
- ამით რისი თქმა გსურთ, რომ ქართული პოლიტიკის პროდასავლურობა ხელოვნური იყო?
- ეს დაყოფა, პროდასავლური, პრორუსული, ქვეყანას ხეირს ვერ მოუტანს. ნებისმიერი პოლიტიკური ძალა უნდა მოქმედებდეს სახელმწიფოს ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე. როდესაც ასეთი ფრაგმენტაცია ხდება და ბრძოლა მიდის პროდასავლური ვექტორის დასაკავებლად, როდესაც ერთმანეთს ჯობნიდნენ იმაში, რომ დაემტკიცებინათ ამერიკელებისთვის, რომ ჩვენ ყველაზე ერთგული პარტნიორები ვართ, იმის წარმოდგენა, რაც მოხდა, რთული ნამდვილად არ იყო. მეორე მხრივ, მივიღეთ სურათი, რომ პარლამენტში არიან ყველანი, პოლიტიკოსების გარდა.
- პოლიტიკოსების დეფიციტია ახალ პარლამენტში?
- შორს აღარ წავალ – პარლამენტის ორი ყოფილი თავმჯდომარე, უსუფაშვილი და ბურჯანაძე, დარჩნენ პარლამენტის გარეთ. გაუთავებლად მიდის საუბარი დაშლილ, დანაწევრებულ პარტიებზე, ვინ საიდან წავიდა, ვინ საიდან გამოვიდა და საერთოდ არ ახსენებენ, მაგალითად, ბურჯანაძეს, რომელიც, ფაქტობრივად, არჩევნების მეორე დღიდან მარტო იბრძვის იმისთვის, რომ მიაღწიოს სიმართლეს. მარტო ის, რომ არც ერთი სარჩელი არ დაკმაყოფილდა და არც ერთი უბანი არ გაიხსნა, კიდევ უფრო ამწვავებს იმის ეჭვებს, რომ რაღაცა მანიპულირებულია ამ არჩევნების შედეგებში, თორემ ყველაფერი წესრიგში რომ იყოს, რამდენიმე უბანს გახსნიდნენ და ყველას დაუმტკიცებდნენ, აი ბატონო, რაც გამოვაცხადეთ, ზუსტად ის არის უბნებზეო.
- სინამდვილეში ასე არ არის?
- მახინჯი პროცესი მიმდინარეობს ისევ და ისევ პროდასავლურის ძახილით, რასაც რეალურად არაფერი მოაქვს და დღეს მსოფლიოში მიმდინარე პროცესები ამას ადასტურებს. არ შეიძლება, ყოველ წუთას რაღაც იცვლებოდეს მსოფლიოში, თან კარდინალურად იცვლებოდეს და შენ 20 წელი ერთი და იგივე სისულელეს იმეორებდე! კონფუცის აქვს ნათქვამი: მხოლოდ მკვდრებს და იდიოტებს არ ეცვლებათ თვალსაზრისი და პოზიციაო. რაღაცა ხომ უნდა შეიცვალოს შენს თვალთახედვაში, როცა ხედავ, რომ გარეთ ყველაფერი იცვლება.
- რა იცვლება?
- მთლიანად გადალაგდება მსოფლიო პოლიტიკა.
- ხისტ გადაწყვეტილებებს უნდა ველოდეთ ტრამპისგან? ის უკვე აცხადებს, რომ 3 მილიონამდე მიგრანტს გაუშვებს შეერთებული შტატებიდან, ზოგსაც დააპატიმრებს…
- მან განმარტა, რომ ვისაც აქვს კრიმინალური წარსული, ვინც არის იმ რეგიონებიდან, სადაც რადიკალური ისლამია, ვინც შემჩნეულია ნარკოტიკებით ვაჭრობაში და ასე შემდეგ. რეალურად რამდენად მოხერხდება, ეს მეორე საკითხია. ეს პროცესი, რა თქმა უნდა, დაიწყება.
- რატომ?
- იმიტომ, რომ ამერიკის ახალი პრეზიდენტი ორიენტირებულია საკუთარ ამომრჩეველზე, ვინც მას ხმა მისცა. უკანონო მიგრანტების დეპორტაციას მოახდენენ და არაფერი ამაში გაუგებარი არ არის. შეერთებული შტატების საემიგრაციო სამსახური არის საკმაოდ მკაცრი.
- თუ შეიცვლება მიდგომები ჩვენ მიმართ?
- არ მგონია, რომ გლობალური მასშტაბით შეიცვალოს მიდგომები. ალბათ შეიცვლება ტაქტიკა. ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, რუსეთთან როგორ დალაგდება ურთიერთობა. დღეს რუსეთში არის ეიფორია ტრამპის არჩევის გამო, თუმცა ერთია, რას ლაპარაკობენ პოლიტიკოსები არჩევამდე და მეორეა, არჩეული პრეზიდენტის რანგში ის როგორ იმოქმედებს. ამერიკას ბოლო 30 წელი ორმაგი სტანდარტი და ორმაგი ლოგიკა ჰქონდა და დღეს ეს უკვე აღარ ჭრის. შემთხვევითი არ არის ტრამპის გამარჯვება, რადგან ის ამ ყალბ სისტემას და ყალბ ფასეულობებს დაუპირისპირდა.
- ამერიკის მოსახლეობამ ობამას ლიბერალურ პოლიტიკას აღარ დაუჭირა მხარი?
- ეს არ არის ობამას მიმდინარეობა, ეს არის ცნობილი მიმდინარეობა. ჩვენთან ხომ მარტო მეორადი ტანსაცმელი არ შემოაქვთ, ჩვენთან შემოაქვთ მეორადი იდეოლოგიები, თითქოსდა ლიბერალური ღირებულებები, რომელთაც ბევრია ჩვენთან აყოლილი. პროდასავლური ნიშანი უდრის ლიბერალობას. ლიბერალი იყო ილია ჭავჭავაძე, ხოლო რასაც ესენი ქადაგებენ, ამას ლიბერალიზმთან არაფერი საერთო არა აქვს. ეს ყველაფერი იქ დაძველდა, ხოლო ჩვენი პროდასავლელი პოლიტიკოსები თავს გვახვევენ იმას, რაც იქ უკვე დაძველდა და მოიშორეს. მსოფლიო გადალაგდება თავიდან და ამ გადალაგებაში საქართველოს უნდა ჰქონდეს თავისი ადგილი. როცა ჩვენ ვლაპარაკობთ რუსეთის და ამერიკის ურთიერთობების დათბობაზე, ჩვენ კარგად უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ შორის გარიგება არ უნდა მოხდეს, მაგალითად, ჩვენს ხარჯზე.
- არის ამის საფრთხე, რომ ჩვენს ხარჯზე მოხდეს?
- ეს საკმაოდ რეალურია, როდესაც დიდი სახელმწიფოები ერთმანეთში ლაპარაკობენ, ყოველთვის პატარა სახელმწიფოები იჭყლიტებიან ხოლმე.
„ახალი თაობა“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ თემურ ჭკუასელთან: „მთავრობაში ძირეული ცვლილებები არ იგეგმება“ // „მგონია, რომ ირაკლი კობახიძე გაამართლებს“
„ქართული ოცნების“ წარმომადგენელი, საპარლამენტო უმრავლესობის წევრი თემურ ჭკუასელი „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში პარლამენტის პირველ სხდომაზე და საპარლამენტო თანამდებობებზე საუბრობს.
- ბატონო თემურ, უკვე თუ დასრულდა შიდა კონსულტაციები საპარლამენტო თანამდებობებთან დაკავშირებით, საბოლოოდ თუ არის გარკვეული, ვინ სად დაინიშნება?
- 18 ნოემბერს, პარასკევს, პარლამენტი შეიკრიბება და პირველი სხდომა გაიმართება. პირველ სხდომაზე მოხდება პარლამენტის თავმჯდომარის დამტკიცება, შემდეგ მისი მოადგილეების – ვიცე-სპიკერების. შემდეგ – კომიტეტების თავმჯდომარეების და მათი მოადგილეების. პრაქტიკულად ამ პროცედურებს მთელი დღე დასჭირდება. შემდეგ დაიწყება საკომიტეტო მოსმენები ორი მიმართულებით: ერთი ბიუჯეტს განიხილავს, მეორე – სხვა საკითხს.
- სპორტისა და ადამიანის უფლებათა კომიტეტების თავმჯდომარეები უკვე შეირჩა? მანანა კობახიძემ უარი თქვა ადამიანის უფლებათა კომიტეტის თავმჯდომარეობაზე...
- დიახ, მანანა კობახიძემ უარი თქვა. ის ადასტურებს, რომ იყო შეთავაზება, ეხელმძღვანელა ამ კომიტეტისთვის, მაგრამ უარი თქვა. კვლავ მიმდინარეობს ერთგვარი დაზუსტება, თუ ვინ უხელმძღვანელებს დარჩენილ ვაკანტურ კომიტეტებს, გადაწყვეტილება იქნება მიღებული და გავიგებთ.
- თქვენ თქვით, რომ კვლავ ლერი ხაბელოვი უხელმძღვანელებს სპორტის კომიტეტს. ასე არ არის?
- დიახ, ვთქვი, რომ ლერი ხაბელოვი დაინიშნება, მაგრამ საბოლოო კონსულტაციების შედეგად ვნახოთ.
- ირაკლი კობახიძე გახდება პარლამენტის თავმჯდომარე. ქუცნაშვილმა თქვა, ახალგაზრდა კაცია, მაგრამ მივეხმარებითო. თქვენი პოზიცია როგორია, რამდენად ენდობით?
- ჩემთვის მისაღები კანდიდატურაა, რადგან ძალიან განათლებულია. საკმაოდ დაჯერებულია თავის თავში, ასევე ახალგაზრდა კაცია. ყველაზე მთავარი მაინც არის ის, რომ ზურგს უმაგრებს კარგი განათლება. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. დანარჩენი გამოჩნდება, თუ როგორ გაამართლებს, ვნახოთ. პარლამენტი მას ნდობას გამოუცხადებს, მე მგონია, რომ გაამართლებს.
- დიასპორის საკითხთა სახელმწიფო აპარატი საგარეო საქმეთა სამინისტროს შეუერთდება. თქვენ ეთანხმებით ოპტიმიზაციას?
- რამდენიმე სამინისტრო მართლაც არის, რომელთა ინტერესების სფეროები იკვეთება და ოპტიმიზაციის მიმართულებით წასვლა სავსებით არის შესაძლებელი.
- დიასპორისა და კავკასიის საკითხთა კომიტეტს თქვენ ხელმძღვანელობდით...
- ახლა ამ კომიტეტს სხვა უხელმძღვანელებს და ამაში პრობლემას ვერ ვხედავ. ჩემი დატვირთვა კიდევ უფრო გაიზრდება და ეს კარგია.
- მას ზვიად კვაჭანტირაძე უხელმძღვანელებს?
- დიახ. პირველ მოადგილეობაზე შეთავაზება მიიღო ქალბატონმა სალომე ზურაბიშვილმა, რომელიც სწორედ დიასპორის საკითხებზე მუშაობდა. გარდა იმისა, რომ ქალბატონ სალომეს ბევრი ღვაწლი აქვს ქვეყნისთვის საგარეო საქმეთა მინისტრის პოზიციიდან, ამ მიმართულებითაც ბევრი აქვს ნამუშევარი და ამ საქმეს მიხედავენ, პრობლემა არ იქნება.
- გიორგი კვირიკაშვილი პარლამენტს დასამტკიცებლად მინისტრთა კაბინეტის განახლებულ შემადგენლობას წარუდგენს. რა ცვლილებები იგეგმება?
- ძირეული ცვლილებები არ იგეგმება. შეიძლება რამდენიმე ადამიანი შეიცვალოს. ეს ყველაფერი პრემიერ-მინისტრის პრეროგატივაა. გიორგი კვირიკაშვილს დიდი ხანია ვიცნობ და ვენდობი, ამიტომ მგონია, რომ მის მიერ შერჩეული კადრები გაამართლებენ. პრემიერს აქვს ხედვა, მიდგომა, რომ მთავრობა უფრო მოქნილი გახდეს.
„ახალი თაობა“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ლევან ხაბეიშვილთან: „ქართული ოცნების“ დეპუტატები ფულს ათეთრებენ~
საიდან იშოვეს მეოცნებეებმა პარტიისთვის შესაწირი ფული, რა წერია მათ ქონებრივ დეკლარაციებში, რატომ უნდა დაინტერესდეს ამ შემოწირულობებით აუდიტის სამსახური? – ამ თემებზე „ახალ თაობას“ „ახალი საქართველოს“ ერთ-ერთი ლიდერი ლევან ხაბეიშვილი ესაუბრება.
ლევან ხაბეიშვილი:
- შემოწირულობებთან დაკავშირებით ჩვენ კარგა ხანია, რაც კვლევა დავიწყეთ. თავიდან იმ კომპანიებით დავინტერესდით, რომლებმაც სახელმწიფო ტენდერები მოიგეს, რის შემდეგაც „ქართული ოცნების“ დაფინანსების სურვილი გაუჩნდათ. ეს საკმაოდ მოცულობითი კვლევაა, რომელსაც მომავალში გამოვაქვეყნებთ. ამ კვლევის მიმდინარეობისას ძალიან საინტერესო რამე აღმოვაჩინეთ. „ოცნების“ თითქმის ყველა მაჟორიტარობის კანდიდატს და სიის წევრს შეწირული აქვს თანხა პარტიისთვის. საინტერესოა, რომ ეს 30.000 ლარზე ნაკლები არ არის.. მაგალითისთვის, ზაზა პაპუაშვილმა 45.000 ლარი გაიღო, გია ჟორჟოლიანმა 40.000 ლარი შესწირა პარტიას. ზაზა გაბუნია და ზვიად კვაჭანტირაძე 30.000-30.000 ლარით დაეხმარნენ პარტიას. მანანა კობახიძის და ეკა ბესელიას შემოწირულობამ 35.000-35.000 ლარი შეადგინა. ირაკლი კობახიძემ 50.000 ლარი გაიმეტა. კვლევის მიმდინარეობისას გამოვითხოვეთ იმ კანდიდატების დეკლარაციები, რომლებიც 2012-2016 წლების მოწვევის პარლამენტის წევრები იყვნენ. იმ მიზეზით, რომ „ოცნების“ სხვა კანდიდატებს ბოლო წლებში საჯარო სამსახურში არ უმუშავიათ, მათი დეკლარაციები არსად იძებნება. დეკლარაციების შესწავლის შემდეგ თამამად შეგვიძლია იმის თქმა, რომ საქმე გვაქვს კანონის დარღვევასთან. ამათ დეკლარაციებს რომ გადახედავ, შესაძლოა, შეგეცოდოთ კიდევაც, ისეთ დღეში არიან.
- რა წერია ამისთანა მათ დეკლარაციებში?
- დეკლარაციებიდან ირკვევა, რომ ეს თანხები მათ არა აქვთ. მეტსაც გეტყვით. დეკლარაციის თანახმად, მათ უმრავლესობას მრავალწლიანი პროცენტიანი ვალი აქვს. გია ჟორჟოლიანს საკმაოდ მსუყე ვალები აქვს და ამ დროს პარტიას 40.000 ლარს აძლევს. ზვიად კვაჭანტირაძეს, რომელმაც 30.000 შესწირა „ოცნებას“, 160.000 დოლარის ოდენობის პროცენტიანი ვალი აქვს და ეს ვალი მან 2029 წლამდე უნდა იხადოს. ეს დეკლარაციები 2015 წლის დეკემბერში, მაქსიმუმ 2016 წლის იანვარში აქვთ შევსებული. მათ არსად აქვთ მითითებული, რომ რამდენიმე ათასის მფლობელები არიან. ამის შესახებ არაფერი წერია არც დანაზოგის და არც ანაბრის გრაფაში. მერე უცბად ეს თანხა სადღაც გაჩნდა, ამათაც წკაპ და გადაურიცხეს „ოცნებას“.
- იქნება ოჯახის წევრებს ჰქონდათ ეს ფული და იმათ მისცეს, პარტიას დაეხმარეთო?
- გამორიცხულია. ქონებრივ დეკლარაციაში საჯარო მოხელეს ოჯახის წევრის შემოსავლებიც აქვს მითითებული. ამ ოდენობის თანხა არც მათი ოჯახის წევრებს აქვთ.
ბუნებრივია, ყველას გაუჩნდება კითხვა, თუ საიდან მოიტანეს ასე უცბად ამდენი ფული. ამაზე არსებობს სამი პასუხი. ეს შეიძლება იყოს ის, რომ თანხა, რომლითაც ისინი „ოცნებას“ დაეხმარნენ, დეკლარაციაში შეტანილი არა აქვთ, რაც კანონის დარღვევაა. რაკი ეს თანხები დეკლარირებული არ არის, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ არალეგალურ შემოსავლებთან, მაგალითად, ქრთამთან და წილებთან გვაქვს საქმე. თუ ესენი იტყვიან, რომ მათ არალეგალური შემოსავალი არა აქვთ და ყველაფერი დეკლარაციაში აქვთ ასახული, მაშინ შეიძლება ვთქვათ, რომ საქმე პოლიტიკურ კორუფციასთან გვაქვს. ასეთ შემთხვევაში ასე იქნება – ამ ადამიანებს ეს ფული არ აქვთ, მაგრამ ვიღაცამ დაურიგა. მგონი, ძნელი მისახვედრი არ არის, თუ ვინ იქნება ის ვიღაც. იმ ვიღაცამ ყოფილი და მოქმედი დეპუტატების დახმარებით ფული გაათეთრა. ამ საკითხზე ჩვენ არასამთავრობო ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობასთანაც“ გვქონდა კონტაქტი. ისინიც ასევე ფიქრობენ.
- თქვენი აზრით, უფრო რასთან გვაქვს საქმე, პოლიტიკურ კორუფციასთან თუ არალეგალურ შემოსავლებთან?
_ ჩემი აზრით, „ქართულ ოცნება“ არც ერთისგან არ არის შორს. რამდენიმე თვის წინ, როცა მონიტორინგის ცენტრ „მედიატორში“ ვიყავით, მინისტრების შემოსავლებთან დაკავშირებით ჩავატარეთ კვლევა. გაირკვა, რომ პრემიერ-მინისტრ გიორგი კვირიკაშვილს გასავალი უფრო მეტი ჰქონდა, ვიდრე შემოსავალი. ასეთივე დღეში იყო ეკონომიკის მინისტრი ქუმსიშვილი. „ოცნების“ შემომწირველების დეკლარაციებიდანაც იგივე სურათი მივიღეთ – გასავალი შემოსავალზე მეტია. აშკარაა, რომ სახელისუფლებო გუნდში რაღაც რიგზე არ არის. შესაძლოა, აქ შავი ფული ტრიალებს, რომელსაც ვიღაცის ხელიდან იღებენ. ეს კაცი არის რუსი ოლიგარქი ივანიშვილი, რომელსაც შავი ფულიც ბევრი აქვს და თეთრიც.
- ამას უკვე მეორედ ამბობთ და გგონიათ, რომ ივანიშვილი აძლევს მათ ფულს?
- ყველა გზა აქეთკენ მიდის. თუ არადა, მაშინ ჩვენი დეპუტატები კორუმპირებულები არიან. ეს შესაბამისმა უწყებებმა უნდა გამოიძიონ. ამასთან დაკავშირებით განცხადება აუდიტის სამსახურმაც გააკეთა. განაცხადეს, რაღაცებში ჩვენც გვეპარება ეჭვი, მაგრამ რაიმე გამოძიების ჩასატარებლად უფლებამოსილება არ გვაქვსო. ნორმალური ხელისუფლების პირობებში ამ საქმით დიდი ხნის წინ დაინტერესდებოდნენ. საინტერესოა, საიდან მოიტანა ზაზა პაპუაშვილმა უცბად 45.000, როცა მას არც დანაზოგი აქვს და არც – ანაბარი. ყოველ შემთხვევაში, დეკლარაციაში არაფერი უწერია.
- იქნებ დეკლარაციის შევსების შემდეგ იშოვა ფული?
- დეკლარაცია 2016 წლის იანვარში შეავსო. პარტიის ანგარიშზე თანხა სექტემბერში ჩარიცხა. განა რა ფული უნდა ეშოვა 9 თვეში, რომ 45.000 „ოცნებისთვის“ შეეწირა. თუ ამ ადამიანებმა 9 თვეში იმდენი იშოვეს, რომ ათეულობით ათასი ლარის გადარიცხვა შეძლეს, გამოდის, რომ ხალხის გაღატაკების ხარჯზე მილიონერები გამხდარან. პარტიას უცბად 45.000 რომ შესწირავ, გამოდის, რომ ძალიან ბევრი გაქვს. არც ის დაგვავიწყდეს, რომ „ოცნება“ გახლავთ ოლიგარქის პარტია. აღარაფერს ვამბობ იმაზე, რომ მათ ხელშია მთელი სახელისუფლებო რესურსი, შესაბამისად, გაჭირვებული ზვიად კვაჭანტირაძისგან 30.000 არ უნდა აეღოთ. როგორც უკვე გითხარით, ამ ადამიანს 160.000 დოლარი პროცენტიანი ვალი აქვს.
- ნაციონალები ხელისუფლებაში რომ იყვნენ, შემომწირველებში არ ჰყავდათ დეპუტატები?
- ასეთ რამეები არასდროს ხდებოდა. მათ ძირითადად ბიზნესმენები ურიცხავდნენ ფულს. ზოგიერთი მათგანი ახლა „ოცნების“ დეპუტატია. ამათ კი, დეპუტატების გარდა, მინისტრებიც ურიცხავენ ფულს. მაგალითისთვის გეტყვით, რომ პარტიას 50.000 ლარი შესწირა კახა კალაძემ, რაც ძალიან სასაცილოა.
- სასაცილო რატომ არის?
- იმიტომ, რომ კალაძის და პაპუაშვილის შემოწირულობები თითქმის თანაბარია. არადა, კალაძეს ასჯერ და ათასჯერ მეტი შემოსავალი აქვს, ვიდრე პაპუაშვილს. ეს საქმე თუ არ იქნა გამოძიებული, ფულის გათეთრება გაგრძელდება. ივანიშვილს ძალიან ბევრი ფული აქვს და შეუძლია ყოველი არჩევნების წინ ასე ქეშად არიგოს თანხები და მილიარდები გაათეთროს.
როგორც უკვე გითხარით, ჩვენ იმ შპს-ებს ვიკვლევთ, რომლებმაც „ოცნებას“ შესწირეს ფული და მას შემდეგ ტენდერებს იგებენ. ძალიან გვაინტერესებს, რატომ მოუნდათ ამ ფირმებს „ოცნების“ დაფინანსება. კვლევის დასრულებამდე ერთ საინტერესო დეტალს გეტყვით. იოსებ მაკრახიძემ „ოცნების“ სახელით გორში მოიგო არჩევნები. ეს ადამიანი თავის დროზე ნაციონალებთან იყო და მათ აფინანსებდა. 2013 წელს ის „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებამ საბიუჯეტო თანხების მითვისებისთვის დააკავა. მალევე გამოვიდა ციხიდან და „ქართული ოცნების“ მაჟორიტარობის კანდიდატი გახდა. არჩევნების დასრულების შემდეგ მისმა ფირმამ 27 მილიონის ტენდერი მოიგო. „ქართული ოცნებისთვის“ არც მას დანანებია ფული და 50.000 ლარი გაიღო.
„ახალი თაობა“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ვახტანგ მაისაიასთან: „რუსულ-სომხური სამხედრო დაჯგუფება თურქეთის საწინააღმდეგოდ შეიქმნა“ // „საქართველო მხოლოდ ნატოს იმედზე რჩება“
ვლადიმერ პუტინმა ხელი მოაწერა განკარგულებას, რომლის თანახმად, რუსეთ-სომხეთის ერთობლივი სამხედრო დაჯგუფება იქმნება. მსგავს გაერთიანებულ სამხედრო შენაერთს რუსეთი საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, აფხაზეთშიც ქმნის. რა მიზანს ემსახურება სომხეთში რუსულ-სომხური ჯარის შექმნა?
„ახალმა თაობამ“ ამ საკითხზე კომენტარი ექსპერტს სამხედრო-პოლიტიკურ და უსაფრთხოების საკითხებში ვახტანგ მაისაიას სთხოვა, რომელსაც პოლონეთში დავუკავშირდით, სადაც ის ნატო-პოლონეთის სამხედრო კონფერენციაზე იმყოფება.
- ვლადიმირ პუტინი სომხეთში ერთობლივ სამხედრო დაჯგუფებას ქმნის. მსგავსი ერთობლივი სამხედრო დაჯგუფება უკვე აფხაზეთშიც იქმნება. რა უნდა პუტინს? რატომ ქმნის ერთობლივ საჯარისო ფორმირებას ჩვენს ოკუპირებულ და მოსაზღვრე ტერიტორიებზე?
- ვლადიმირ პუტინის იდეაა სამხრეთ კავკასიაში რუსეთის სამხედრო ჯგუფების გაძლიერება. შესაბამისად, სურს გამოიწვიოს ერთგვარი დაპირისპირება ამერიკული და ჩრდილო-ატლანტიკური ბლოკის შემდგომი გაფართოების წინააღმდეგ. ეს ძირითადად მიმართულია თურქეთის წინააღმდეგ.
- რუსეთს რა აღელვებს, რა უქმნის დისკომფორტს?
- გადაწყვეტილია, შეიქმნას შავი ზღვისპირეთის ქვეყნების სამხედრო დაჯგუფება, რაც რუსეთს კიდევ უფრო მეტად აღელვებს. ამიტომ სომხებთან ერთად სამხედრო დაჯგუფების შექმნა ნიშნავს რუსეთის სამხედრო გაძლიერებას სამხრეთ კავკასიაში. ანალოგიური ტიპის სამხედრო დაჯგუფება შექმნა აფხაზეთშიც, რომელიც კოალიციური დაჯგუფება არ იქნება. სომხეთში კი იქნება კოალიციური დაჯგუფება კოლექტიური უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის ეგიდით.
- ანუ ევროპაში რომ ჰქონდათ, ისეთი?
- დიახ, პუტინმა შექმნა „ვარშავის პაქტი-2“, კოლექტიური უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის სახით. ერევანში ამ ორგანიზაციამ მიიღო თავისი ახალი სტრატეგია. ამას საკმაოდ მედგრად ასაიდუმლოებდა, მაგრამ ძირითადი პოსტულატები ჩემთვის გახდა ცნობილი.
- კერძოდ?
- კერძოდ, ამ ორგანიზაციამ შეიმუშავა სამხედრო სტრატეგია, სადაც მთავარ მოწინააღმდეგედ ნატოა აღიარებული. ფაქტობრივად, რუსულ-სომხური სამხედრო გაერთიანება იქნება ანტინატოსეული შინაარსის.
- აფხაზეთშიც რომ ქმნის?
- დიახ, ერთიანი ბლოკია. ეს ნიშნავს, რომ რუსებს არ უნდათ, ნატომ კავკასიაში თავისი არსებობა გააფართოოს. ეს არის ჩვენი საწინააღმდეგო ქმედება.
- ეს პუტინის იდეაა?
- დიახ, პუტინს აქვს იდეა, რომ მოახდინოს ზეწოლა კავკასიის სახელმწიფოებზე, რათა მათ შეცვალონ თავიანთი პოლიტიკური კურსი და სწორება ჰქონდეთ მოსკოვისკენ.
- კონკრეტულად, საქართველოს საფრთხე ექმნება?
- რა თქმა უნდა, საფრთხე ექმნება. ბუნებრივია, ეს მიმართულია საქართველოს წინააღმდეგ. საქართველო მიისწრაფვის ნატოსკენ, ევროპული გაერთიანებისკენ.
- აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის კონფლიქტია. რამდენჯერმე ფართომასშტაბიანი ომის დაწყების საფრთხე შეიქმნა. ამ ორ ქვეყანას შორის ომი რომ განახლდეს, რუსეთი აზერბაიჯანის წინააღმდეგ წავა და სომხეთის მხარეს იბრძოლებს?
- არა მგონია, მაგრამ აღნიშნული დაჯგუფებით აზერბაიჯანის წინააღმდეგაც განახორციელა მუქარა. თანაც რუსეთი არ დაიწყებს აზერბაიჯანის წინააღმდეგ ბრძოლას. სანამ აზერბაიჯანს ექნება პრორუსული საგარეო პოლიტიკა, რუსეთი მასთან ომს არ დაიწყებს.
- აზერბაიჯანს დღეისთვის პრომოსკოვური საგარეო კურსი აქვს?
- არც პროდასავლური აქვს. აზერბაიჯანი ატარებს პრაგმატული ტიპის საგარეო პოლიტიკურ კურსს. შესაბამისად, ამ ეტაპზე უფრო მოსკოვისკენ იხრება. რუსეთს აინტერესებს სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტის შენელებული ვერსია.
- რატომ? რუსეთს არ აწყობს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტის განახლება?
- ამ ეტაპზე არ აწყობს.
- თქვენ ბრძანეთ, რომ პუტინი რუსულ-სომხურ დაჯგუფებას თურქეთის წინააღმდეგ და კავკასიის ქვეყნების დასაშინებლად ქმნის. თურქეთის წინააღმდეგ ამ დაჯგუფებას როგორ გამოიყენებს?
- თურქეთი ნატოს წევრი სახელმწიფოა. თუ ნატომ დაიწყო თავისი ძალების კონფრონტაცია, თურქეთი, როგორც ნატოს წევრი სახელმწიფო, თავის ვალდებულებას შეასრულებს ნატოს მიმართულებით. ამიტომ რუსეთი აღნიშნული დაჯგუფების შექმნით თავს იზღვევს. ამით ნატოს წევრი ქვეყნის წინააღმდეგ პრევენციული ტიპის ღონისძიებას მიმართავს, ქმნის სამხედრო კოალიციურ დაჯგუფებას.
- ამ სიტუაციაში საქართველოს როგორ შეუძლია თავის დაცვა?
- საქართველოს ამ ეტაპზე ასეთი განლაგების შემთხვევაში სამხედრო უსაფრთხოების უზრუნველყოფა არ შეუძლია. ჩვენი შეიარაღებული ძალების რაოდენობაც კი ვერ აღწევს იმ მინიმუმს, რომ რეგიონალური უსაფრთხოების პირობებში ქვეყნის უსაფრთხოება უზრუნველვყოთ. საქართველოს თავდაცვის პოლიტიკა არც ისე სახარბიელოა. ამ ფონზე ჩვენი რისკები საკმაოდ მაღალია.
- ამ სიტუაციაში გამოსავალი რა არის?
- ერთადერთი გამოსავალია, ნატოს იმედი გვქონდეს, არ გადავუხვიოთ აღებულ კურსს.
- აზერბაიჯანი თავის დაცვას როგორ ახერხებს?
- აზერბაიჯანმა შეიმუშავა საკმაოდ კარგი, თავდაცვისუნარიანი სისტემა. დრო უქმად არ დაკარგა. პროფესიონალები გააერთიანა შეიარაღებულ ძალებში. ჩვენგან განსხვავებით, რაციონალურად გამოიყენა თავდაცვის ხარჯები. ჩაატარა შეიარაღებული ძალების მოდერნიზაცია. შესაბამისად, შეუძლია, პასუხი გასცეს აგრესორს.
- ერთი მხრივ, რუსეთი ხელშეკრულებებს აფორმებს სოხუმთან, მეორე მხრივ, ამჟამად საქართველოში ჩამოსულია ბიზნესმენთა დელეგაცია. ეს რა მიდგომაა?
- ეს რუსული კონცეფციაა, ანუ რუსეთი ჩვენ წინააღმდეგ იყენებს რბილ ძალასაც. მან შეიმუშავა რბილი ძალის კონცეფცია, რათა საქართველო თავისკენ შეატრიალოს ევროატლანტიკური რელსებიდან.
- ხომ არ დააგვიანდათ რბილი ძალის გამოყენება?
- არა მგონია, არც გვიანაა და არც ადრე. რბილი ძალის მეშვეობით დღეს მოლდოვაში რუსეთმა მოახდინა კარდინალური ცვლილება და პრეზიდენტი გახდა დოდონი, რომელიც არის სოციალისტური პარტიის ლიდერი და პრომოსკოვური ორიენტაციის პოლიტიკოსი.
„ახალი თაობა“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ პაატა შეშელიძესთან: „უნდა შეწყდეს რეფინანსირების სესხის გაცემა და ლარის მასის ზრდა“
რას ნიშნავდა პრემიერის განცხადება? რატომ უფასურდება ლარი ყოველდღიურად? სად არის გამოსავალი? – „ახალი თაობის“ ამ და სხვა კითხვებს ექსპერტი, ახალი ეკონომიკური სკოლის დამფუძნებელი პაატა შეშელიძე პასუხობს.
- ბატონო პაატა, პრემიერ-მინისტრის შეფასებას დიდი ვნებათაღელვა მოჰყვა საზოგადოების მხრიდან. ის აცხადებს, რომ ლარის გაუფასურება კარგია, უბრალოდ, ექსპორტი ვერ დაეწია იმპორტსო. რას ნიშნავს ეს განცხადებები?
_ პრემიერის განცხადება არ ასახავდა რეალობას. ექსპორტი კიდევ უფრო შემცირდა, ხოლო იმპორტი ძალიან ცოტათი შემცირდა. მისი ოპტიმიზმი სტატისტიკურად გამყარებული არ არის.
- მაშინ რას ეყრდნობოდა პრემიერი, როდესაც ასეთ განცხადებას აკეთებდა?
- ჩემი აზრით, მან ან უბრალოდ კარგად ვერ გაიაზრა სტატისტიკა, ან არასწორი ინფორმაცია მიაწოდეს, ან რაღაც ხარვეზი იყო. მისი განცხადება უბრალოდ არალოგიკური იყო.
- მოსახლეობას თვალში ნაცარს აყრიან?
- პრემიერისგან ასეთი განცხადებები ცეცხლზე ნავთის დასხმის ტოლფასია. თუმცა პრემიერის განცხადების გარჩევას, ჯობია, გამოსავალზე ვიმსჯელოთ.
- რაშია ეს გამოსავალი?
- პირველი, რაც უნდა გაკეთდეს, უნდა შეწყდეს რეფინანსირების სესხის გაცემა და ნებისმიერი სახით ლარის მასის ზრდა. ამისთვის აუცილებელი იქნება ისეთი გადაწყვეტილების მიღება, როგორიც არის გამოთანაბრება სარეზერვო განაკვეთის ლარსა და დოლარზე. აგრეთვე მნიშვნელოვანი იქნება, რომ მთავრობამ თქვას, მე მზად ვარ, შევისყიდო ლარები, თუკი კურსი გაუარესდება. მორჩა და გათავდა!
- ანუ რეზერვის გამოყენება მოხდეს?
- დიახ. რეზერვი იმიტომ არის, რომ დაიცვას მოსახლეობა და არა მხოლოდ იმიტომ, რომ რეზერვი არსებობდეს.
- ჭარბია ლარის რაოდენობა ბაზარზე?
- აქ დინამიკაზეა საუბარი. როდესაც არ არის გამოკვეთილი პოლიტიკა, თუ რას გააკეთებს მთავრობა, დიდია საფრთხე, რომ იყოს სპეკულაციური გარიგება და იყოს აჟიოტაჟი, რომელიც სხვა შემთხვევაში შეიძლება არ ყოფილიყო. თან ეს პოლიტიკა აძლევს არასწორ სიგნალებს ხალხს. როდესაც ამდენ სისულელეს ისმენს ბიზნესმენი, მერე მან რა უნდა იფიქროს?! იფიქრებს, რომ დროზე გადაიყვანოს თანხა დოლარებში და საკუთარი თავი მაინც დაიცვას. სჭირდება თუ არ სჭირდება, იძულებულია, გადაახურდავოს, რადგან ხედავს, რომ ესენი სულელურ რაღაცებს აკეთებენ.
- ხელოვნურად იზრდება მოთხოვნილება დოლარზე?
- სწორედ რომ ხელოვნურად იზრდება. პოლიტიკაა ისეთი, რომ აჟიოტაჟს ქმნიან არაფრისგან. თავისი საქმეში ჩაუხედაობით, არაკომპეტენტურობით და ამ ბოღმაობით და კიდევ ათასი სხვა ინტერესიდან გამომდინარე.
- მთავრობამ რა უნდა გააკეთოს, რომ ამ კრიზისიდან გამოვიდეთ?
- მთავრობამ დღესვე უნდა გააკეთოს განცხადებები. უნდა თქვას, რომ ის აღარ აიღებს სესხებს შიდა ბაზარზე და გარე ბაზარზე ერთი წლის განმავლობაში. თქვან, რომ ბიუროკრატიას ამცირებენ, მზად არიან, არ აიღონ ერთი თვის ხელფასი.
- ანუ თქვენ ქამრების შემოჭერისკენ მოუწოდებთ ჩვენს მთავრობას?
- რა თქმა უნდა. მკვეთრად უნდა შეამცირონ ხარჯები, თანაც დღეიდანვე! შეწყვიტონ ეს სუბსიდირების პროგრამები. დაიწყონ აქტიური პრივატიზება, დაიწყონ ლარის გამოყენება. ეს პრივატიზება ნიშნავს, რომ ვიღაცას გაუჩნდება ინტერესი, ლარი შეინარჩუნოს და პრივატიზებაში მიიღოს მონაწილეობა. გაზარდონ ლარზე მოთხოვნა. ეს არის ერთ-ერთი გზა ამ კრიზისიდან თავის დაღწევისა. სამი წელია, ცივი თვალებით იყურებიან, ხომ უნდა მიხვდე, რომ პროცესი აქეთ არის შემოსაბრუნებელი.
- რისი თქმა გინდათ, არაკომპეტენტურები არიან?
- ეს რაღაც შეგნებული პროცესია. ასე ტოტალური გამოშტერება მე ვერ წარმომიდგენია. აქ არის მიზანმიმართული პროცესი, შიდა ინტერესებიდან გამომდინარე.
- რა არის მათი ინტერესი?
- ვიღაცა აკეთებს ფულს! ვიღაცა ხეირობს დანარჩენების გაღარიბების ხარჯზე. აბა როგორ წარმოვიდგინო, რომ ასეთი ელემენტარული რაღაცები არ ესმით?! მუდმივად ამაზე ვლაპარაკობთ და პირველად ხომ არ გაიგონეს?! საკმაოდ კარგი განათლება აქვთ პრემიერ-მინისტრსაც და ხადურსაც. ხადურმა დაამთავრა ის ჯგუფი, რომელიც მე შევქმენი. იგივე პროგრამით აქვს ნასწავლი, რაც მე. იმის თქმა მინდა, რომ საკითხი ესმის და უსწავლელი არ არის და როგორ წარმოვიდგინო, რომ ამას ვერ ხვდება?! ვერ წარმოვიდგენ. ესე იგი ხვდება და ან რაღაც ანგარებაა იმის იქით, ან რაღაც არასწორი თეორიული გათვლა აქვთ.
- სასწრაფოდ უნდა გატარდეს ცვლილებები?
- აუცილებლად. ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია საკადრო ცვლილებები. ის, ვინც ამდენი ხანია იტყუება, უნდა მოაშორონ. თუ ასე გაგრძელდა, ამას აღარც რეზერვი უშველის და აღარც – რეფორმები! დღეს ის პოლიტიკაა, როდესაც ვიღაცის ნაშრომს სხვა ითვისებს. ადამიანებს მოტივაცია უნდა მისცენ, რომ რაღაც აკეთონ და ფული ჩვენს ქვეყანაში დააბანდონ.
—————————-
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ეროვნული ბანკი „ნაცმოძრაობის“ კადრებისგან გათავისუფლდება
„სებ-ში დღეს არიან „ქართული ოცნების“ კადრებიც, მაგრამ მათ ან პროფესიონალიზმი არ ჰყოფნით, ან არ ახედებენ საქმეში და სანამ რამეს ისწავლიან, ლარს ამოხდება სული“
მარი ჩიტაია
დეკემბრიდან საქართელოს ეროვნული ბანკის საბჭოს რამდენიმე წევრი შეიცვლება და მისი სტრუქტურიდან ნაციონალურ მოძრაობასთან დაახლოებული კადრები საბოლოოდ გაქრებიან. სებ-ი დღესდღეობით ერთადერთი უმაღლესი კატეგორიის სახელმწიფო უწყებაა, სადაც სააკაშვილის დროინდელი კადრები ჯერ კიდევ უმრავლესობაში არიან. სპეციალისტების აზრით, ეროვნულ ბანკში მოახლოებული ცვლილება ბევრს არაფერს შეცვლის და სებ-ის დამოუკიდებლობა მაინც საეჭვო იქნება.
მიუხედავად იმისა, რომ სებ-ი თავისი ფუნქციით, აპოლიტიკური ორგანიზაციაა, ექსპერტთა მტკიცებით, იგი მუდმივად მთავრობის ზემოქმედების ქვეშაა. ამ გზიდან გადახვევა, ვინც არ უნდა მოვიდეს ამ უწყების სათავეში, ყოველთვის ძნელი იქნება.
ახალი წევრი სებ-ის საბჭოში, სავარაუდოდ, მომავალი წლიდან დაინიშნებიან. დეკემბერში უფლებამოსილების ვადა ეწურება სებ-ის 3 წევრს: არჩილ მესტვირიშვილს, ოთარ ნადარაიასა და ლაშა ჯუღელს.
ცხადია, უცნობია, როგორი იქნება სამომავლოდ ეროვნული ბანკის მხრიდან მომხმარებელთა უფლების დაცვა, ხელისუფლებასთან დისტანცირებას მოახდენენ, თუ ისევ მთავრობის გავლენის ქვეშ მოექცევიან… სპეციალისტებს თუ დავუჯერებთ, რეალურად არაფერი შეიცვლება, რამდენადაც მონეტარული პოლიტიკა ეროვნულ ბანკში დღესაც “ნაციონალური მოძრაობის” მმართველობის დროს შემუშავებული გეგმით ხორციელდება.
საბანკო სეფროს ექსპერტი ვაჟა კაპანაძე თვლის, რომ საბჭოს წევრების ცვლილებით მდგომარეობა არ გაუმჯობესდება, რამდენადაც ამინდს ლარის გარშემო სებ-ში აღმასრულებელი სტრუქტურა ქმნის და საბჭოს წევრებს დიდად არაფერს ეკითხებიან.
“ეროვნული ბანკის კადრებთან დაკავშირებით პროგნოზის გაკეთება ძნელია. ამ უწყებაში ჯერაც თავმოყრილია ნაცმოძრაობის დროინდელი კადრები და მათ მიერ შემუშავებული გეგმით ხორციელდება პოლიტიკა ეროვნულ ბანკში. ამის გამოცდილება გვაქვს კიდეც. არ მინდა ცუდად გამომივიდეს, მაგრამ როდესაც კობა გვენეტაძე მოვიდა პრეზიდენტად სებ-მა სათავეში, იმ დღიდან დაიწყო ლარმა გამყარება. გარკვეული პერიოდის შემდეგ კი ისევ გაუფასურების ტენდენციას დაუბრუნდა. ეს შემთხვევითი ხომ არ არის ან როდემდე შეიძლება ასე გაგრძელდეს? ლარის შექმნის პროცესში მონაწილეობა მაქვს მიღებული, ქვეყნის ერთ-ერთი მონაპოვარი ეროვნული ვალუტაა და ძალიან მწყდება გული იმაზე, რაც დღეს ხდება.
ნაქები საბანკო სისტემა დღეს ქვეყნის ეკონომიკის წინააღმდეგ გამოდის, ამაშია უბედურება. არა მარტო სებ-ი, მთელი საბანკო სექტორი ნაციონალების კადრებითაა დაკომპლექტებული. ამის ინიციატორი სააკაშვილი იყო, როდესაც კომერციული ბანკების სათავეში ეს ხალხი მოიყვანა. აქტივების 80% რომ 3 ბანკის ხელშია, ვინ არიან ისინი, ვის ემსახურებოდნენ? მართალია, სებ-ში დღეს არიან „ქართული ოცნების“ კადრებიც, მაგრამ ან პროფესიონალიზმი არ ჰყოფნით, ან არ ახედებენ საქმეში. ეროვნული ბანკი აპოლიტიკური ორგანიზაცია მხოლოდ ფორმალურადაა. სამეთვალყურეო საბჭოს წევრების შეცვლა ბევრს არაფერს მოიტანს. არის ხალხი, განსაკუთრებით აღმასრულებელ სტრუქტურებში, ვინც ამინდს ქმნის ლარის გარშემო”, – აცხადებს ვაჟა კაპანაძე.
ის ეჭვობს, რომ ეროვნული ბანკის მონეტარულ პოლიტიკას სავალუტო ფონდი წარმართავს.
“სებ-ი სავალუტო ფონდის გავლენისგან ვერ გათავისუფლდა. არავის ყოფნის ნება, რომ ამ ორგანიზაციას აზრი მაინც მიაწოდოს. სერიოზულ ეჭვს იწვევს, რომ კობა გვენეტაძე ერთი ერთში იმეორებს გიორგი ქადაგიძის პოლიტიკას. იგივე დაიწყო მან რეფინანსირების სესხებთან დაკავშირებით, მონეტარული პოლიტიკა აბსოლუტურად იგივეა, როგორიც მისი წინამორბედის დროს იყო.
სამეთვალყურეო საბჭოში კადრების შეცვლა არ არის საკმარისი, ეროვნული ბანკი გავლენებისგან ვერასდროს გათავისუფლდება. თავის დროზე ნაცებმა მთელი ფინანსური სისტემა ჩაიგდეს ხელში. ეს სისტემა მუშაობს ისევ, სადაც ერთი კობა გვენეტაძე ვერაფერს იზამს. ჩემი აზრით, ახალი კადრების მოსვლით არაფერი გამოვა. მესმის, რომ “ოცნებაც” მოიყვანს თავის ხალხს, მაგრამ სანამ რამეს ისწავლიან, ლარს ამოხდება სული”, – აცხადებს ვაჟა კაპანაძე.
ზოგიერთი სპეციალისტები სებ-ში მოსალოდნელ საკადრო ცვლილებას ოპტიმიზმითაც ხვდება. ექსპერტი მიხეილ თოქმაზიშვილი ფიქრობს, რომ ეროვნული ბანკის ახალი წევრების არჩევით, შესაძლებელია შეიცვალოს სებ-ის პოლიტიკა, თუნდაც მონეტარულ ნაწილში. ცვლილება იქნება პოზიტიური, რაც ლარის სტაბილურობას სასიკეთოდ წაადგება.
“მართალია, სებ-ის საბჭოს წევრების არჩევა სხვადასხვა ხელისუფლების პერიოდში მოხდა, მაგრამ ამას გადამწყვეტი მნიშვნელობა არ უნდა მივანიჭოთ. წესით სებ-ი თავისუფალი უნდა იყოს პოლიტიკური გავლენისგან. მონეტარული პოლიტიკის წარმართვაზე მთავრობის გავლენა გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე სხვა მხრივ, რამდენადაც ესაა მაკროეკონომიკური ბალანსი, რაც უნდა დაამყაროს ეროვნულმა ბანკმა მონეტარული სტაბილურობის შესაქმნელად. ამდენად, იგი პოლიტიკურ კონიუნქტურას არ ექვემდებარება.
საერთოდ, ეროვნული ბანკი უნდა თანამშრომლობდეს მთავრობასთან, ამაში ცუდს ვერაფერს ვხედავ, რადგან ქვეყანაში არსებული პრობლემა არის ერთობლივად გადასაწყვეტი”, – განმარტავს თოქმაზიშვილი და დასძენს, რომ დღეს სებ-ის წინაშე კედლის აღმართვა შეუძლებელია.
“პირიქით, როცა ასეთი კოორდინაცია არ არსებობს, მაშინ ხდება ეკონომიკაში ბალანსის დარღვევა და უარყოფითი ტენდენციის გამოვლენა. საბჭოს წევრად ვინც არ უნდა შეირჩეს, გადაწყვეტილება მიღებულ უნდა იქნას მისი პროფესიონალიზმიდან გამომდინარე. არ მინდა ისეთივე პერიოდი განმეორდეს, როგორიც იყო 2012 წელს, როცა ცალმხრივად ერთ-ერთი ბანკის წინააღმდეგ იქნა ყოველნაირი რესურსი გამოყენებული. ასეთი რამ არ უნდა მოხდეს მომავალში. ეროვნული ბანკი ზედამხედველობს ყველა ბანკს და მაკროეკონომიკურ განვითარებას უზრუნველყოფს. ეს არის მისი დანიშნულება და არა მოტივაცია – რომელი ბანკი ჩაიძიროს და რომელი – არა.
მოსალოდნელ ცვლილებას დიდი ოპტიმიზმით ვუყურებ. პროფესიონალები თუ მოვლენ სებ-ის სათავეში, ვისი დანიშნულიც არ უნდა იყვნენ, ხელს შეუწყობენ ლარის და, ზოგადად, ქვეყნის ეკონომიკურ სტაბილურობას”, – აცხადებს თოქმაზიშვილი.
საქართველოს ორგანული კანონის თანახმად, ეროვნული ბანკის საბჭო ეროვნული ბანკის მმართველობის უმაღლესი ორგანოა, რომელიც ცხრა წევრისგან შედგება. იგი უფლებამოსილია განსაზღვროს ქვეყნის ფულად-საკრედიტო პოლიტიკა, ბანკის ოპერაციების ლიმიტი, პროცენტული განაკვეთები ბანკის სააღრიცხვო და სასესხო ოპერაციების მიხედვით ბანკების მიერ ეროვნულ ბანკში შესანახი სავალდებულო რეზერვების დონე. დაამტკიცოს ეროვნული ბანკის ბიუჯეტი, ზედამხედველობა გაუწიოს მათ განხორციელებას. დაადგინოს სხვა ქვეყნების ვალუტების მიმართ ეროვნული ვალუტის გაცვლითი კურსის განსაზღვრის წესი. წარადგინოს წინადადებები ეროვნული ბანკის საწესდებო კაპიტალის მოცულობაში ცვლილებების შეტანის შესახებ. შექმნას სპეციალური დანიშნულების რეზერვები. განიხილოს, დაამტკიცოს და საქართველოს პარლამენტს წარუდგინოს ეროვნული ბანკის წლიური მოხსენებები და საფინანსო ანგარიშგებანი.
საბჭოს წევრად პარლამენტის მიერ შეიძლება აირჩეს საქართველოს მოქალაქე ქვეყნის პრეზიდენტის წარდგინებით. მისი უფლებამოსილების ვადაა 7 წელი.
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ექსპორტის გაზრდა ვერ ხერხდება, წინ რთული ზამთარია
მარი ჩიტაია
ქვეყანაში იმპორტი მუდმივად მატულობს. 2016 წლის იანვარ-ოქტომბერში, წინა წლის ანალოგიურ მაჩვენებელთან შედარებით, იმპორტი 31%-ით არის გაზრდილი. რაც შეეხება ექსპორტს, პირველ 10 თვეში საქართველოს საექსპორტო მაჩვენებელი 7%-ით შემცირდა. პარალელურად იზრდება უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი.
“საქსტატმა” 2016 წლის იანვარ-ოქტომბრის საგარეო ვაჭრობის შესახებ წინასწარი ინფორმაცია გამოაქვეყნა, რომლის თანახმადაც, 2016 წლის იანვარ-ოქტომბერში საქართველოში საქონლით საგარეო სავაჭრო ბრუნვამ (არადეკლარირებული ვაჭრობის გარეშე) 9950 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წლის შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელზე 22 პროცენტით მეტია. აქედან, ექსპორტი 1701 მლნ აშშ დოლარი იყო (7 პროცენტით ნაკლები), ხოლო იმპორტი 8249 მლნ აშშ დოლარი (31 პროცენტით მეტი). უარყოფითმა სავაჭრო ბალანსმა 6548 მლნ აშშ დოლარი და საგარეო სავაჭრო ბრუნვის 66 პროცენტი შეადგინა.
როგორც “საქსტატში” აღნიშნავენ, იანვარ-ოქტომბრის საიმპორტო მაჩვენებელზე გავლენა, ს ჰეპატიტის ელიმინაციის პროგრამამ მოახდინა. მის გარეშე იმპორტი, შარშანდელთან შედარებით, დაკლებულია.
“აღსანიშნავია, რომ საანგარიშო პერიოდში განხორციელდა ს ჰეპატიტის მედიკამენტების იმპორტი, რომლის გარეშეც იმპორტი შეადგენს 5851 მლნ აშშ დოლარს და წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, 2 პროცენტით ნაკლებია”, – ნათქვამია “საქსტატის” მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში. თუმცა, როგორც ოპოზიცია მიუთითებს, საგარეო ვაჭრობის მხრივ ს ჰეპატიტის პრეპარატების იმპორტის გარეშეც პრობლემაა, რაც საბოლოოდ მძიმედ დაარტყამს ლარის კურს და ქვეყნის ეკონომიკურ სტაბილურობას სერიოზულ საფრთხეს შეუქმნის.
„ნაციონალური მოძრაობის“ წევრის ზურაბ ჭიაბერაშვილის აზრით, მთავრობა ცრუობს. ‘ქვეყანაში მოხმარება მნიშვნელოვნად გაიზარდა ეს რომ ტყუილია, ჩანს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაციიდან. ქვეყნის საგარეო ვაჭრობის მაჩვენებლებს თუ შევხედავთ, დავინახავთ, როგორ გავღარიბდით. ექსპორტიცა და იმპორტიც (თუ იმპორტს ს ჰეპატიტის სამკურნალოდ ამერიკის მთავრობის მიერ ნაჩუქარ მედიკამენტების ღირებულებას გამოვაკლებთ) 2011 წლის დონეზე დავიდა”, – აცხადებს ზურაბ ჭიაბერაშვილი.
სპეციალისტების შეფასებით, უარყოფითი სავაჭრო სალდო მომსახურების ექსპორტისა და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების ხარჯზე უნდა დაბალანდეს. დღეს სხვა გამოსავალი არ გვაქვს.
ანალიტიკოსი გიორგი ღაღანიძე ფიქრობს, რომ ძალიან დიდი უარყოფითი სალდო აწვება ლარის კურსს, რაც არის ფუნდამენტური ფაქტორი.
“სამკურნალო საშუალებები რომ გამოვაკლოთ, იმპორტში ნეგატიური შედეგი სახეზე გვაქვს, ამას ვერაფერს მოვუხერხებთ. ბოლო რამდენიმე წელია, მკვეთრად უარესდება სავაჭრო ბალანსი. ეს ხდება იმიტომ, რომ საქართველოში ახალი საექსპორტო პროდუქტი არ შეიქმნა, ხოლო ძველი პროდუქტის პოტენციალი ამოწურულია. 2014 წელს კარგი მაჩვენებელი გვქონდა ღვინის ექსპორტის მხრივ რუსეთში, 2015 წელს, სანქციების გამო, ზოგადად მკვეთრად შემცირდა და რასაკვირველია იკლო ექსპორტის მაჩვენებელმაც. სერიოზული ბარიერი შეგვიქმნა ტრადიციულ ბაზრებზე გაჩენილმა პრობლემებმა რუსეთში, უკრაინაში, აზერბაიჯანსა და სომხეთში. დსთ-ს ქვეყნების ასეთმა მძიმე ვითარებამ და ჩავარდნამ გამოიწვია ექსპორტის კლება.
როგორც წესი, ინვესტიცია და ექსპორტი არის ერთი მედლის ორი მხარე. ეს მაჩვენებლები თუ არ გაუმჯობესდა, ძალიან დიდი უარყოფითი სალდო დააწვება ლარის კურსს, რაც არის ფუნდამენტური ფაქტორი. ამ პროცესს ყოველთვის აჩერებდა ის, რომ მომსახურების სეგმენტში გვქონდა ნორმალური მდგომარეობა. უნდა მოვინდომოთ, რომ მომსახურების ექსპორტისა და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების ხარჯზე დავაბალანსოთ უარყოფითი სალდო, სხვა გამოსავალი არ გვაქვს”, – აცხადებს გიორგი ღაღანიძე.
ეკონომისტები ფიქრობენ, რომ ექსპორტ-იმპორტის მონაცემების გასაუმჯობესებლად მნიშვნელოვანია, ეკონომიკის რეალური სექტორის ამუშავება, რაც დამატებით სამუშაო ადგილებს შექმნის. ამ მხრივ კი ყველაზე მეტი შესაძლებლობა გადამამუშავებელ სექტორს აქვს. მანვე უნდა აღიდგინოს პოტენციალი როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე ექსპორტზე, რის გარეშეც ყოველთვის გარე ფაქტორებზე ვიქნებით დამოკიდებული.
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ხალხს თვიდან თვემდე 5 ლარის დაზოგვაც არ შეუძლია
„შარშანდელი მიზერული დანაზოგი დევალვაციამ გააქრო ისევე უნაშთოდ, როგორც ის 20 ლარი, რომელიც პენსიას დაემატა“
მარი ჩიტაია
მოსახლეობის შემოსავალსა და ხარჯს შორის კატასტროფული დისბალანსია. თუკი შარშან ერთ სულ მოსახლეზე საშუალო შემოსავალი საქართველოში 284 ლარს შეადგენდა და ხარჯი 279 ლარი იყო, ახლა ის მცირე სხვაობაც კი ლარის დევალვაციამ შთანთქა. როგორც სპეციალისტები ამბობენ, ხალხს შემოსავლიდან მიზერული თანხაც არ რჩება. მათი მდგომარეობა არათუ წლიდან წლამდე, თვიდან თვემდეც კი გაუსაძლისი ხდება.
ეკონომისტების შეფასებით, ამის მიზეზი ეკონომიკური სიდუხჭირე და სტაგნაცაა, რაშიც ხალხი სავალუტო კრიზისის გამო აღმოჩნდა. ადამიანებს მიმდინარე ხარჯის დაფინანსებაც კი უჭირთ, აღარაფერს ვამბობთ იმაზე, რომ ხალხს დანაზოგის გაკეთების საშუალება არ აქვს. შარშან ერთ სტატისტიკურ მოქალაქეს 5 ლარის დაზოგვის საშუალება მაინც ჰქონდა, წელს კი ესეც არ აქვს.
ეკონომისტი პაატა აროშიძე ადასტურებს, რომ მიმდინარე შემოსავალს ხარჯი უკვე აღემატება: “მთავარია, დისპროპორცია როგორ შენარჩუნდება. დღეისათვის თანაფარდობა ხარჯსა და შემოსავალს შორის თითქმის აღარ არის, რაც უშუალოდ ლარის გაუფასურებას უკავშირდება. წინა წლებისგან განსხვავებით, ხალხს პროდუქტისა და პირველადი საქონლის შესაძენად ანდა სესხის მომსახურებისთვის გაცილებით მეტის დახარჯვა უწევს.
ეს არის მასობრივი პრობლემა. ძნელად წარმოსადგენია საშუალო შემოსავლის მქონე ოჯახი, სადაც თანხის დაზოგვას ახერხებენ. ასეთი ადამიანი ჩვენ გარშემო ნაკლებად მოიძებნება.
მოგეხსენებათ, საქართველო არის იმპორტდამოკიდებული ქვეყანა და ლარის გაუფასურებამ დიდი თავსატეხი გაგვიჩინა. მით უმეტეს, რომ ეროვნული ვალუტა ბოლო პერიოდში კატასტროფულ დევალვაცია განიცდის. ფარულმა ინფლაციამ შთანთქა ის 5 ლარი, რომელიც სტატიტიკურ მონაცემებში, ხარჯსა და შემოსავალს შორის სხვაობას წარმოადგენდა. ეს თანხა რეალურად გაქრა. ის დევალვაციამ გააქრო ისევე უნაშთოდ, როგორც ის 20 ლარი, რომელიც პენსიას დაემატა. ცხადია 279 ლარიც მინიმალური ხარჯია, რომელშიც მხოლოდ აუცილებელი პროდუქტია შეყვანილი”, – განმარტავს აროშიძე და დასძენს, რომ უახლოეს პერიოდში მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდება, რადგან წინასაახალწლოდ მოსახლეობის ხარჯი გაიზრდება.
“ახალი წლის წინ, ტრადიციულად, ხარჯი ყოველ ოჯახში მატულობს. საქართველოში მოსახლეობის 99% ბანკებზეა დამოკიდებული და ესეც მნიშვნელოვნად ზრდის ოჯახის ხარჯს, რადგან ვალებთან შედარებით, ხალხს მეტი თანხის გადახდა უწევს. ახალი წლის წინ გაწეული ხარჯი კი მოსახლეობას პირველივე თვეში დაემატება ტვირთად, ანუ იანვარი ურთულესი იქნება. როცა შემოსავალი არ არის სტაბილური, ოჯახის ბიუჯეტი დიდი საფრთხის ქვეშაა”, – აცხადებს პაატა აროშიძე.
აკადემიკოს ავთო სილაგაძის შეფასებით, საქართველოს მოქალაქეებს ახლა ის პერიოდი უდგათ, როდესაც ხარჯავენ მეტს და ყიდულობენ ნაკლებს. ეს სიტუაცია ლარის დევალვაციამ გამოიწვია და მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას ამ პრობლემასთან გამკლავება უჭირს.
“ჩვენი ვარაუდით, ოჯახის შემოსავალი თითქმის იგივეა, რაც წინა 2015 წელს იყო. ბუნებრივია, დევალვაციის შემთხვევაში მსყიდველუნარიანობა მცირდება, განსაკუთრებით, ბოლო თვეების განმავლობაში. 284 ლარით რისი შესყიდვაც შეიძლებოდა, ახლა ადამიანი ვერ იყიდის. აქ არის ერთი შედარებით უკეთესი მაჩვენებელი – 2016 წლის ოქტომბერში, შარშანდელ ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, ინფლაცია ნულოვანია. თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ ფასები არაფერზე არ გაიზარდა, შეუძლებელია ასე იყოს.
ცხადია, თუ არ აქვს ადამიანს, ვერ დახარჯავს, მაგრამ ბოლო პერიოდში ხარჯავს იგივეს და ყიდულობს ნაკლებს. ეს არის ყველაზე ცუდი, რეალური მსყიდველობითი უნარი მცირდება დევალვაციის ზრდასთან ერთად.
ფულის გადანახვას მცირეშემოსავლიანი ადამიანი ვერ შეძლებს. ერთადერთი, ვისაც უცხოეთიდან ეხმარებიან, ის უკეთეს სიტუაციაშია, რადგან დევალვაციის პერიოდში მეტ ლარის შესყიდვა შეუძლია გადმორიცხული დოლარის სანაცვლოდ, მაგრამ მეტ საქონელს ვერრც ის ყიდულობს. უბრალოდ, მისი მდგომარეობა არსებითად არ არის გაუარესებული იმ კატეგორიასთან შედარებით, ვისაც შემოსავალი ლარში აქვს”, – განმარტავს ავთო სილაგაძე.
მისი ინფორმაციით, ლარის დევალვაციის გამო, სერიოზული პრობლემა აქვთ შინამეურნეობებს, რადგან მათ მიერ ადრე აღებული ვალის გადახდის დრო დადგა.
“ძალიან დიდი თანხა გადის ქვეყნიდან ამ ვალების მომსახურებაზე როგორც ძირითადი თანხის სახით, ასევე პროცენტიც. ეს შინამეურნეობების განვითარებას ხელს უშლის, რადგან დოლარს ყიდულობენ ლარის მეშვეობით და გაცილებით მეტი ფულის ხარჯვა უწევთ. ასეულ მილიონობით დოლარის ვალზეა საუბარი და ეს ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკისთვის რთული გადასატანია.
ბევრი შეკითხვა ისმის, თუ რა უნდა ვქნათ. ჩემი აზრით, რეფინანსირების სეხებთან დაკავშირებით უნდა გაკეთდეს დასკვნა. ერთხელ და საბოლოოდ უნდა გაეცეს პასუხი ამ შეკითხვას, რადგან საზოგადოება უფლებამოსილია იცოდეს, ვინ იღებს ამ სესხებს, სად მიდის, რას იღებს სახელმწიფო და რას იგებს მსესხებელი. წლების განმავლობაში რა შეკითხვაც ისმებოდა, იგივეა დღესაც და ახალი პასუხი არაფერია გვსმენია”, – აცხადებს ავთო სილაგაძე.
აღსანიშნავია ასევე საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ერთ-ერთი რეკომენდაცია, რომლის მიხედვითაც, მოსახლეობის განკარგვადი შემოსავალი და მისი პროპორცია სესხის მომსახურებასთან, წესით, 25%-ის დონეზე უნდა იყოს. დევალვაციის მაჩვენებელი კრიტიკულია მაშინ, თუკი პრობლემას უქმნის განკარგვად შემოსავლებს და ვალის მომსახურებასთან მის პროპორციას.
სპეციალისტების შეფასებით, საქართველოს სინამდვილეში, ეს კრიტერიუმი დარღვეულია, რადგან მოსახლეობის მესამედი ვალებში 50%-ზე მეტს იხდის, 5% კი ისეთი ჯგუფია, რომელიც სესხის მომსახურებისთვის შემოსავლის 100%-ზე მეტს იხდის და შეუძლებელს აკეთებს.
„რეზონანსი“, 15 ნოემბერი, 2016 წელი
ხალხი სესხის დასაფარად 900 მლნ ლარით მეტს იხდის
ერთ ადამიანს ყოველ ას დოლარზე სესხი 75 ლარით გაუძვირდა
მარიამ მაჭავარიანი
ლარის კურსის მორიგმა დევალვაციამ მსესხებლების მდგომარეობა მკვეთრად დაამძიმა. თუკი შარშან, ლარის გაუფასურების გამო, აღებული კრედიტის მომსახურების სანაცვლოდ მომხმარებელი 500 მილიონი ლარით ზედმეტს იხდიდა, წლეულს ეს თანხა, შესაძლოა, 900 მილიონს გაუტოლდეს.
ბანკები წაუგებელ თამაშს თამაშობენ, თუმცა ასეთი კაბალური რეჟიმი შეიძლება დიდხანს არც გაგრძელდეს და ბანკებმა ის ტოტი მოჭრან, რომელზეც სხედან. საუბარია იმ შემთხვევებზე, როცა ზემოგებაზე გასულ ბანკებს მომხმარებელი სესხს ვეღარ დაუბრუნებს. ამის პირველი მაცნე ისიცაა, რომ ვადაგადაცილებული სესხების რაოდენობა დღითი დღე იზრდება. გაცილებით მძიმე მდგომარეობაა მიკროსაფინანსოებში, რომელთაც კომერციული ბანკებისგან უარით გასტუმრებული მოქალაქეები აკითხავენ.
თუკი ლარის კურსი დღევანდელ კრიტიკულ ნიშნულს გასციდება და საბედისწერო ზღვარს (2.60-2.70-ს) მიაღწევს, ხალხი დოლარში აღებული ვალების გასტუმრებას დევალვირებული ლარით ვეღარ შეძლებს.
საბანკო სფეროს ექსპერტი ლია ელიავა “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ ლარის კურსის ვარდნა უცხოურ ვალუტაში აღებული სესხების მომსახურებას აძვირებს, ვინაიდან მოსახლეობის დიდ ნაწილს შემოსავალი აქვს ლარში და არა დოლარში. შესაბამისად, დევალვაცია მოსახლეობის ჯიბიდან ზედმეტი თანხის ამოღების ძალზე ეფექტური საშუალებაა. ფაქტობრივად, იგი ამცირებს მოსახლეობის განკარგვად შემოსავალს, ანუ იმ ნაწილს, რომელიც რჩება ადამიანს პირადი მოხმარებისთვის.
“ლარის დევალვაცია დაბლა სწევს მოსახლეობის ცხოვრების დონეს. ამით იზღუდება ხარჯები და ეს ნიშნავს, რომ მთლიანად ვარდება მოთხოვნა ეკონომიკაში; ხოლო მოთხოვნის მკვეთრი შემცირება კი კრიზისის წინაპირობაა. ამიტომ გაუფასურება მოქმედებს არა მარტო სესხების საპროცენტო განაკვეთზე, არამედ მთლიანად ეკონომიკაზე და, მათ შორის, ბიზნეს აქტივობაზეც”, – აღნიშნა ლია ელიავამ და შეკითხვის საპასუხოდ, თუ რამდენი მილიონი ლარით გაუძვირდათ მსესხებლებს კრედიტები წლის განმავლობაში, აცხადებს, რომ კონკრეტული ციფრები არ დაუთვლია და ამის ერთადერთი მიზეზია ლარის გამუდმებული ვარდნა. შეჩერდება თუ არა ეს პროცესი, ჯერ კიდევ გაურკვეველია. ამდენად, როდესაც მეტ-ნაკლებად დასტაბილურდება ლარი, მაშინ ექნება აზრი ზედმეტობის დათვლას.
რაც შეეხება დევალვაციით დაზარალებული მსესხებლების უფლებების დაცვას, ელიავა გამოსავალს იმაში ხედავს, რომ მთავრობამ და ეროვნულმა ბანკმა სავალუტო კურსი და საპროცენტო განაკვეთები მართვადი გახადოს. წინააღმდეგ შემთხვევში, ჩვენს ეკონომიკას ნულოვანი პერსპექტივა ექნება.
ექსპერტის თქმით, დღესდღეობით ეროვნულ ბანკში აღარ არის გიორგი ქადაგიძე, მაგრამ სხვა დანარჩენი “ქადაგიძეები” ისევ ადგილზე რჩებიან. ამდენად, ზემოთ ჩამოთვლილ მიზეზთა გამო სესხების გაძვირება არ უნდა გაგვიკვირდეს.
სტატისტიკოსი სოსო არჩვაძე სესხების გაძვირებას ორმაგ პრობლემას უკავშირებს, რომელიც, როგორც წესი, იშვიათად ემთხვევა ერთმანეთს. ეს გახლავთ ლარის დევალვაცია და ინფლაცია, რაც გამოწვეულია იმით, რომ საქართველოში შიდა სამომხმარებელო ბაზრის 70% დამოკიდებულია იმპორტზე.
შესაბამისად, ლარის კურსის დაცემას წესით უნდა მოჰყვეს ფასების საერთო დონის მატება, მაგრამ ჩვენთან თითქმის სამწლიანი პაუზის შემდეგ პირველად დაფიქსირდა წლიური დეფლაცია. შარშანდელ ოქტომბერთან შედარებით, მიმდინარე წლის ოქტომბრის თვეში ფასების საერთო დონე არათუ არ გაზრდილა, არამედ, პირიქით, 0.2%-ით შემცირდა. ამას თავისი ახსნა აქვს. კერძოდ, მოსახლეობის ხარჯები შეიძლება მიმართული იყოს როგორც კაპიტალური ხარჯების დასაფინანსებლად (საქონლის შესაძენად, მშენებლობისთვის ან ძვირადღირებული ნივთის შესაძენად), ასევე ადრე აღებული ფინანსური ვალდებულებების გასასტუმრებლად. მარტივად რომ ვთქვათ, საბანკო კრედიტის დასაფარად.
“რადგანაც კრედიტების დიდი ნაწილი უცხოურ ვალუტაშია (კერძოდ, ამერიკულ დოლარშია) გაცემული, რა თქმა უნდა, ლარის კურსის დაცემა პირდაპირ გავლენას ახდენს იმ საპროცენტო განაკვეთზე, რასაც მოსახლეობა იხდის ვალის გასასტუმრებლად. ამ დროს შემოსავლის ძირითადი წყარო საქართველოში დასაქმებულთათვის გაიცემა ლარში. ამიტომ, რომ ავიღოთ ბოლო ოთხი წლის (2012-16) პერიოდი, 2012 წელს, თუკი მარტო პროცენტის სახით მომსახურებაზე მიემართებოდა შინამეურნეობათა, საშუალოდ, ერთი თვის ფულადი შემოსავლის დაახლოებით 40%, 2016 წელს უკვე ფულადი შემოსავლის 80% მიდის სესხის მომსახურებაზე. ამდენად, სახსრების სულ უფრო დიდი ნაწილი, რომელსაც ადამიანი საქონლის შესაძენად უნდა იყენებდეს, მიემართება არა სამომხმარებლო ბაზარზე, არამედ საბანკო ვალდებულებების გასასტუმრებლად.
ამ შემთხვევაში ბანკები თამაშობენ წაუგებელ თამაშს. თუ კურსი დაეცემა, ისინი მაინც მოგებას ნახავენ. უცხოურ ვალუტაში არსებული მათი აქტივების ნაწილის საფასური ეროვნულ ვალუტაში კიდევ უფრო გაიზრდება”, – აცხადებს სოსო არჩვაძე.
ხელისუფლებაც მაინცდამაინც არ იკლავს თავს არსებული კურსის გამყარებაზე. მართალია, ოფიციალურად “კანონით სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ” 2016 წელს ლარის კურსი უნდა ყოფილიყო 2,40, მაგრამ ახლა ათი თვის საშუალო მაჩვენებელი არის 2,32. წლის ბოლო ეს მაჩვენებელი კიდევ უფრო მაღალი იქნება.
“ახლა დაგისახელებთ ციფრს, რომელიც ქართულ მედიაში პირველად უნდა გაჟღერდეს. იმისათვის, რომ წლის განმავლობაში ლარის კურსის 2.40 მივიღოთ, საჭირო იქნება, რომ ბოლო ორ თვეში, ანუ ნოემბერ-დეკემბერში (ნოემბერი უკვე დაწყებულია) ლარის საშუალო კურსი დაახლოებით 2.76 გვქონდეს. ამ დროს რას ნიშნავს ხელისუფლების განცხადებები, რომ ლარის კურსი გაწონასწორებულია?! რა პერიოდთან მიმართებით ამბობენ ამას? ფაქტი ის არის, რომ ლარის მუდმივი რყევა ჩვენს ეკონომიკაზე ახდენს გავლენას და ბიზნესმენი, ინვესტორი თუ რიგითი მომხმარებელი არ არის დარწმუნებული, რომ მეორე დღეს ლარი არ გაიქცევა, ანუ მკვეთრად არ შეიცვლება ეროვნული ვალუტის კურსი”, – ამბობს არჩვაძე.
სტატისტიკოსის გაანგარიშებით, თუკი შარშან განმავლობაში ხალხს 500 მილიონით ზედმეტის გადახდა უწევდა კრედიტებში, ამჯერად, სულ მცირე, 900 მილიონი ლარის გადახდა მოუწევთ მარტო სასხის პროცენტის დასაფარად.
“საზოგადოება და ბანკების” ხელმძღვანელი გიორგი კეპულაძე “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ საბანკო კრედიტების წილი საქართველოში ძალზე მაღალია. პირველ რიგში, ეს პრობლემებს უქმნის იმ ადამიანებს, რომელთა შემოსავალიც ლარშია, მაგრამ ყოველთვიური შენატანი შეაქვთ უცხოურ ვალუტაში. ამ ადამიანებისთვის ლარის ყოველი გაუფასურება ზრდის სესხის მომსახურებას, რაც დამატებითი პრობლემაა ქართული ეკონომიკისთვისაც, რადგან ჩვენ საკმაოდ მაღალი დოლარიზაცია გვაქვს, თითქმის 70%.
“გამოსავალი ორგვარია: სესხის რესტრუქტურიზაცია და ცოტა ხნით ვალის გახანგრძლივება. სწორედ ამ მეთოდით უნდა მოხდეს ყოველთვიური გადასახადის შემცირება. მიუხედავად იმისა, რომ, საბოლოო ჯამში, გადასახდელი თანხა იზრდება, თუკი მსესხებელს ყოველთვიური შენატანი შეუმცირდება, მაშინ ის უფრო ადვილად მოახერხებს სესხის მომსახურებას.
ერთ-ერთი გამოსავალია, ასევე, ლარში ან იმ ვალუტაში სესხის გადატანა, რომელშიც გვაქვს შემოსავალი. კონკრეტულად გამიჭირდება იმის თქმა, თუ რამდენით ზედმეტის გადახდა მოუწევთ ადამიანებს საბანკო სესხის დასაფარად. ასე დროს უნდა დავთვალოთ, რამდენი სესხია დოლარში გაცემული, რა ვადიანობით, ყოველთვიური შენატანი რამდენია. ეს ძალზე ინდივიდუალურია. თუმცა, ჩვენ რომ ავიღოთ ის კურსი, რაც ლარის გაუფასურების დაწყებამდე არსებობდა, გამოდის, რომ ერთ ადამიანს ყოველ ას დოლარზე 75 ლარით გაუძვირდა სესხი, რაც ათასდოლარიანი სესხის შემთხვევაში, 750 ლარს ნიშნავს. მსესხებელმა ყოველ ას დოლარზე 75 ლარი უნდა მოაკლოს სხვა რამეს, რათა მოემსახუროს ამ სესხს და შეძლოს მისი ყოველთვიური დაფარვა. ეს დაკლებული თანხა ბანკებისა და მომხმარებლებისგან ჯაჭვური რეაქციით გადაეცემა და აკლდება ჩვენს ეკონომიკას”, – აღნიშნა გიორგი კეპულაძემ.
