„ვერსია“: როგორ შოულობენ პარტიები ფულს დაბლოკებით // ვინ ვისთან და რატომ ამყარებს „შემთხვევით კავშირს“ – ქართული პოლიტიკური ბლოკების X-ფაილი
„ვერსია“: ინტერვიუ ლევან ბერძენიშვილთან: „თბილისის მერის არჩევნებზე აუცილებლად იქნება მეორე ტური“ // რატომ ასახელებენ რესპუბლიკელები და თავისუფალი დემოკრატები ალეკო ელისაშვილის კანდიდატურას // „დავით უსუფაშვილმა ჩვენთან მეგობრობა არ ისურვა, უკეთეს მეგობრებს რომ იპოვის, ვნახოთ, რას და როგორ გააკეთებს. პირადად მე დაბადებიდანვე უპერსპექტივო მოღვაწე მგონია“
——
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „ქართული ოცნება საკუთარ თავს ებრძვის“ // „აბსურდის თეატრია, როცა პრემიერი გიორგი კვირიკაშვილი პოლიტიკაში არ ერევა“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ სოსო ცინცაძესთან: „ხელისუფლებას სერიოზული კომპენსაციის გადახდა მოუწევს“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ გელა ნიკოლაიშვილთან: „ფარმან ჯეირანლიმ თქვა, რომ აფგან მუხთარლი მისი მეგობარია“ // კლინიკა „ლანცეტის“ დირექტორ ფარმან ჯეირანლის დაპატიმრებასა და ჟურნალისტ აფგან მუხთარლის გატაცებას შესაძლოა ერთი მოტივი ჰქონდეს
——
„ვერსია“, 02-05 ივნისი, 2017 წელი
როგორ შოულობენ პარტიები ფულს დაბლოკებით
ვინ ვისთან და რატომ ამყარებს „შემთხვევით კავშირს“ - ქართული პოლიტიკური ბლოკების X-ფაილი
ვანო პავლიაშვილი
ბლოკი სამშენებლო მასალაა, თუმცა წინამდებარე X-ფაილი არც სამშენებლო ბიზნესს ეხება და არც – საინჟინრო საქმეს. დღეს „ვერსია“ იმის გარკვევას შეეცდება, რა სარგებლობა მოაქვს ბლოკს ქართული პოლიტიკისთვის? ეს კითხვა აქტუალური მას შემდეგ გახდა, რაც ითქვა, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებებით პარტიებსა და სხვა პოლიტიკურ წარმონაქმნებს საარჩევნოდ შესაძლოა, დაბლოკება აეკრძალოთ. აღსანიშნავია, რომ სახელისუფლებო გუნდის ამ ინიციატივას ოპოზიცია მედგრად აპროტესტებს, რაც გასაკვირიც არაა, რამეთუ საქართველოს უახლესი ისტორია ნათელყოფს, რომ წვრილ-წვრილი სუბიექტებისთვის ბლოკი ერთგვარი ხელოვნური სუნთქვა, გნებავთ, პოლიტიკური ბოტოქსია ანუ უფრო ნათლად და გასაგებად რომ ვთქვათ, პოლიტიკური ღმერთებისა და პოლიტიკური სამოთხიდან განდევნილი ანგელოზებისგან, ესე იგი, პოლიტიკური დემონებისგან განწირულ ისეთ პარტიებს, რომელთა არსებობაც მხოლოდ მათი ლიდერების ბიცოლა-დეიდა-მამიდებმა იციან, ეძლევათ შანსი, არათუ საარჩევნო ბარიერი გადალახონ, არამედ, სამთავრობო მარაქაში გაერიონ, ბრძენი დიოგენეს პოზა მიიღონ და, მინიმუმ, საკანონმდებლო ორგანოს ტრიბუნიდან ხელი მშიერმუცელა მოსახლეობის დამოძღვრას მიჰყონ.
მოკლედ, საჭიროა თუ არა პოლიტიკური ბლოკი? _ ამის გასაგებად, მოდით, წარსული გავიხსენოთ, მით უმეტეს, წარსული, დიდი ილიას თქმისა არ იყოს, მხოლოდ აწმყოს კი არა, მომავალსაც შობს. ასე რომ, თქვენის ნებართვით, „ვერსია“ დროში მოგზაურობას იწყებს და „ბნელ და უკუნ“ 90-იანებში ანუ იმ დროში ბრუნდება, როცა ჩვენს ცნობიერებასა და ლექსიკონში ბლოკი, როგორც პოლიტიკური ტერმინი პირველად გაჩნდა და შესაბამისად, დამკვიდრდა კიდეც.
ბლოკი, როგორც პოლიტიკური მასალა
1991 წელია, 22 დეკემბერი.
მზისა და ვარდების ან, სულაც, ღვთისმშობლის წილხვედრი ქვეყნის, ესე იგი, საქართველოს დედაქალაქი ცეცხლის ალში ეხვევა და… ახალ წელს ქართველები ერთმანეთის სისხლის სმით ხვდებიან. მერე?.. მერე რაც მოხდება, ყველამ ვიცით – მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობის მიერ არჩეული პრეზიდენტი ზვიად გამსახურდია და, შესაბამისად, მისი მთავრობაც გარბის და ქვეყნის მმართველად სამხედრო საბჭო გვევლინება…
იოსელიან-სიგუა-კიტოვანის ტრიუმვირატის მოწვევით, 1992 წლის მარტის დასაწყისში, მოსკოვიდან სამშობლოში საქართველოს ცეკა-ს ყოფილი მდივანი და საბჭოთა კავშირის ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი, ედუარდ შევარდნაძე ბრუნდება. მართალია, ამ დროისთვის სამხედრო საბჭო უკვე სახელმწიფო საბჭოდაა ტრანსფორმირებული, მაგრამ ხელისუფლებაში მოსული სუბიექტების ლეგიტიმაცია მაინც ეჭვქვეშ დგას.
ლეგიტიმაციისთვის ანუ სამხედრო გადატრიალების „გაპრავების“ ერთადერთი გზა არჩევნებია, ამიტომაც 1992 წლის 1 მაისს, სახელმწიფო საბჭო იღებს გადაწყვეტილებას, რომ შემოდგომაზე, კერძოდ, 11 ოქტომბერს არჩევნები ჩატარდება, რომელშიც მონაწილეობის მიღება ნებისმიერ მსურველს შეეძლება. მსურველი კი, როგორც იტყვიან, „ოპტომაა“, მით უმეტეს, იმხანად მოქმედი კანონით, ე.წ. ბარიერი არ არსებობს, რაც იმას ნიშნავს, რომ პარლამენტში ნებისმიერი შევა, ვინც მინიმალურ პროცენტულ ზღვარს გადალახავს.
ასე და ამგვარად, არჩევნებში 36 პარტია და ოთხი ბლოკი მონაწილეობს. აქედან, მანდატების უმრავლესობას, კერძოდ, 29 მანდატს შევარდნაძის ბლოკი მშვიდობა „იჯიბავს“, თუმცა მშვიდობა იმთავითვე დაშლისთვისაა განწირული.
დიახ, პოლიტიკის მორევში აღმოჩენილმა სუბიექტებმა ბლოკი მიზნის მისაღწევად გამოიყენეს – „იმელის“ პარლამენტში თავი შეყვეს თუ არა, მშვიდობაც და, უტრირებულად თუ ვიტყვით, ხალხიც ფეხზე დაიკიდეს და ზრუნვა საკუთარ თავსა და კარიერაზე დაიწყეს.
ისე, მაშინ დემოკრატიული თამაშების გამოცდილება ჩვენს ბედკრულ სამშობლოში არავის ჰქონდა, თორემ ვიღაც აუცილებლად იტყოდა, ბლოკი ტიპური სატყუარაა და ამ მეთოდზე უარი უნდა ვთქვათო, თუმცა ხომ იცით, გზა მერე გამოჩნდება, როცა ურემი გადაბრუნდება ხოლმე. მართალია, ჩვენი პოლიტიკური ურემი 25 წლის წინ ან, შეიძლება, უფრო ადრეც გადაბრუნდა, მაგრამ გზა რომ დაგვენახა, მაინც ორ ათეულ წელზე მეტი დაგვჭირდა.
ახლა, ისე არ გაიგოთ, რომ „ვერსია“ პოლიტიკოსთა თავზე თითქოს სახარებას კითხულობს და არაპროფილურ „პოლიტიკურ ბიზნესს“ ანუ ბლოკებს ცეცხლითა და მახვილით ებრძვის, მაგრამ ნათქვამია, მოყვარეს პირში უძრახეო. ჰოდა, ჩვენც სწორედ ამ პრინციპით ვხელმძღვანელობთ და იმას ვამბობთ, რაც სიმართლეა – პოლიტიკური ბლოკები ხალხზე ზრუნვისთვის კი არა, ცალკეული მეტ-ნაკლებად ხელმოცარული პოლიტიკოსების პირადი ამბიციების დაკმაყოფილების საუკეთესო საშუალებაა და მეტი არაფერი!
დიახ, ეს მძაფრი შეფასებაა, მაგრამ შევარდნაძის მშვიდობას თავი რომ დავანებოთ, ზემოთქმულის ჭეშმარიტებას შემდეგ წლებში განვითარებული მოვლენებიც ნათელყოფს, თუმცა თუ ნერვები გეყოფათ, მოდი, ყველაფერს ქრონოლოგიურად მივყვეთ.
ვარდოსნული და პოსტვარდოსნული ბლოკები
ასე და ამგვარად, ცხონებული ედუარდ შევარდნაძის პოლიტიკურმა ბლოკმა, რომელიც პოლიტისტორიაში მშვიდობის სახელით შევიდა, სული მალევე განუტევა, თუმცა თუ გგონიათ, რომ „მშვიდობისტების“ აბსოლუტურმა უმრავლესობამ „ბაბუს“ ზურგი აქცია, ძალიან ცდებით. დღევანდელი გადასახედიდან, შეიძლება ითქვას, რომ ბლოკი მშვიდობა მოქკავშირის ერთგვარი რეპეტიცია იყო, რაც იმას ნიშნავდა, რომ 1995 წლის არჩევნებში, სამთავრობო გუნდმა წარმატებას უკვე ბლოკის გარეშე მიაღწია.
ამის შემდეგ ჩვენებური პოლიტ-სამშენებლო ბიზნესი გარკვეულწილად სტაგნაციაში აღმოჩნდა ანუ სხვადასხვა არჩევნების დროს პატარ-პატარა ბლოკები კი იქმნებოდა, მაგრამ წარმატებას ერთმაც ვერ მიაღწია.
ამასობაში, ახალი ათწლეულიც, ესე იგი, 21-ე საუკუნეც დაიწყო და პოლიტბლოკებსაც რენესანსი დაუდგათ. ამ მხრივ ახალ სიტყვად კი – არც მეტი, არც ნაკლები – მიხეილ სააკაშვილისა და ცხონებული ზურაბ ჟვანიას დაწყვილება იქცა. ეს ამბავი კი ასე მოხდა:
მოგეხსენებათ, ჟვანია-სააკაშვილის გუნდი თავის დროზე მოქკავშირის ბირთვად და ხერხემლად ითვლებოდა, მაგრამ მოგვიანებით, როცა „მონასტერი აირია“, მიშას ზესუპერ ამბიცია გაუჩნდა, ქოში უკუღმა ყარა, მოქკავშირიდან გავარდა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა დააფუძნა.
მოქკავშირში დარჩენა არც ჟვანიამ ისურვა – ძველი თანამოაზრეების უმეტესობა რეტროგრადებად მონათლა და პარტია გაერთიანებული დემოკრატები დააფუძნა, რომელსაც მოგვიანებით, კერძოდ, 2003 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს ბურჯანაძე-დემოკრატები ეწოდა.
მართალია, თავიდანვე ყველა ან თითქმის ყველა, ვინც პოლიტიკურ მანიპულაციებში მეტ-ნაკლებად ერკვევა, ხვდებოდა, რომ სააკაშვილ-ჟვანიას ბოლო ერთი იქნებოდა, მაგრამ ყველაფერს ისეთი სახე მიეცა, რომ ექსმოკავშირელები თითქოს სპონტანურად დაბლოკდნენ. ეს დაბლოკება კი „ვარდების რევოლუციის“ შემდეგ ჩატარებულ არჩევნებზე მოხდა, თუმცა ამას დაბლოკება კი არა, უფრო შერწყმა ერქვა, რამეთუ ჟვანიას პარტიამ არსებობა შეწყვიტა და 2004 წლის 28 მარტის არჩევნებზე მისი წევრები ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის სიით გამოვიდნენ.
რაც შეეხება ბლოკს, 2004-ის ვადამდელი არჩევნებით პარლამენტში, ნაციონალების გარდა, ბლოკი მემარჯვენე ოპოზიციაც შევიდა, რომელიც ახალ მემარჯვენეებსა და მრეწველობა გადაარჩენს საქართველოს აერთიანებდა.
წესით და რიგით, მემარჯვენე ოპოზიციას არსებობა არ უნდა შეეწყვიტა, რამეთუ ახლებიც და მრეწველებიც მიშას იმთავითვე კრიჭაში ედგნენ, მაგრამ როგორც ხდება ხოლმე, ეს ბლოკიც უსწრაფესად დაიშალა. მეტიც, ისიც გვახსოვს, ოპოზიციონერი თოფაძე პრეზიდენტ სააკაშვილს რამდენიმე ოფიციალური ვიზიტის დროს გვერდს რომ უმშვენებდა, თუმცა ეს სხვა საუბრის თემაა…
ისე, რაკიღა სიტყვამ მოიტანა, ბარემ, აქვე ვთქვათ: თოფაძეს ბლოკებში გაწევრიანება, როგორც დაკვირვება ნათელყოფს, უკვე „ხასიათში გადაუვიდა“ – ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებშიც ხომ „ოცნებას“ მიეკედლა და სწორედ ასე გახდა კიდევ ერთხელ პარლამენტარი.
ასე და ამგვარად, ლოგიკურად მივედით 2012 წლამდე, როცა ჩვენს პოლიტლექსიკონში ტერმინი „ბლოკი“ „კოალიციამ“ შეცვალა. პრინციპში, კოალიციაც იგივე ბლოკია, მაგრამ გარდერობისა არ იყოს, პერიოდულად განახლება-გადახალისება პოლიტიკასაც სჭირდება ხოლმე. ჰოდა, ალბათ, სწორედ ამ პრინციპით დაარქვეს „ოცნებას“ კოალიცია, თორემ ახლა, მოსახლეობაზე რომ აღარაფერი ვთქვათ, თავად პოლიტიკოსთა აბსოლუტურმა უმრავლესობამაც არ იცის, რითი განსხვავდება ბლოკი კოალიციისგან.
სამაგიეროდ, ის პოლიტელემენტები, რომლებიც ბლოკსა თუ კოალიციაში ერთხელ მაინც ყოფილან, ერთთავად ამტკიცებენ, ამ და ამ პარტიასთან მხოლოდ თემატურად ანუ არჩევნებისთვის ვერთიანდებით, თორემ ჩვენ ჩვენი ჯვარი გვაქვს საზიდიო.
ახლა, თქვენი არ ვიცი და, მე კი ნაღდად არ მჯერა, პოლიტელემენტები ვერ ხვდებოდნენ, რომ ამ განცხადებით საკუთარი მიზნის ლუსტრირებას ახდენენ ანუ პრაქტიკულად, აღიარებენ, დაბლოკება იმიტომ გვინდა, პარლამენტში რომ მოვხვდეთო. აბა, თუ ასე არაა, იქნებ, ვინმემ განმარტოს, მხოლოდ არჩევნებისთვის შექმნილი ერთობა რას ნიშნავს ან როგორ შეიძლება, სხვადასხვა პოლიტიკური ყაიდის პარტია, რომელსაც ასევე, განსხვავებული პროგრამა აქვს, ერთი ბლოკის წევრი გახდეს? ამ დაბლოკებას შეიძლება, შემთხვევითი ან, სულაც, დაუცველი კავშირი ვუწოდოთ. ჰოდა, რა გასაკვირია, დიდი ზარ-ზეიმით, „ცამპა-რუმპათი“ და ძვირადღირებული ალა-ფურშეტებით შექმნილი ბლოკები სულ პანტა-პუნტით რომ იშლებიან ხოლმე?!
არაპროფილური პოლიტბიზნესი
ერთი სიტყვით, ყოველივე ზემოთქმული ნათელყოფს, რომ ნებისმიერ დროსა და ეპოქაში შექმნილ-წარმოქმნილი პოლიტიკური ბლოკი ტიპური ბლეფია. შესაბამისად, ალბათ, კარგიც იქნება, თუკი მსგავსი მანიპულაციები კანონის ძალით აიკრძალება, მაგრამ ასე ჩვენ, რიგითი მოკვდავები ვფიქრობთ, თორემ პოლიტიკოსები, რომლებიც თვლიან, რომ საქართველოს გადასარჩენად იშვნენ, ბლოკებს ისე ებღაუჭებიან, როგორც წყალწაღებული – ხავსს. შესაბამისად, ანტიბლოკურ ინიციატივას „აინუნშიც“ არ აგდებენ და „წინ, ბლოკისკენ“ მწყობრი ნაბიჯით მიდიან.
ასე, მაგალითად, უკვე ითქვა, რომ წლევანდელი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში თავისუფალი დემოკრატები და რესპუბლიკური პარტია „დაწყვილდება“. ამ პოლიტჯვრისწერაზე ბევრს ეღიმება, რადგან ორივე პარტია, მიუხედავად იმისა, რომ პროდასავლური ყაიდისაა, რეიტინგებში „ბუზისტოლადაც არ ჩანს“. ასე რომ, გინდ დაბლოკებულან და გინდ დაცემენტებულან…
სხვათა შორის, „რესპებს“ და „თავდემებს“ ანუ უსუფაშვილისა და ალასანიას ექსპარტიებს ბლოკური თანაცხოვრების გამოცდილება უკვე აქვთ – 2012 წელს, ორივე კვალიფიციური სუბიექტი იმის წყალობით გახდა, რომ კოალიცია „ოცნების“ წევრი იყო. გასულ ანუ 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე კი ამ პარტიებმა საარჩევნო ბარიერიც ვერ გადალახეს.
სამაგიეროდ, ბარიერის გადალახვა პატრიოტთა ალიანსმა მოახერხა, რომელმაც კენჭი ბლოკური პრინციპით იყარა – პატრიოტების ბლოკში საარჩევნოდ თავი აკაკი ასათიანის ტრადიციონალისტთა კავშირმა, კონსტანტინე გამსახურდიას პოლიტიკურმა მოძრაობა თავისუფლებამ, კახა კუკავამ და კიდევ რამდენიმე სუბიექტმა მოიყარა, თუმცა პატრიოტული ბლოკის საარჩევნო სიის ათეული ისე იყო შედგენილ-დაკომპლექტებული, რომ პარლამენტის წევრები მხოლოდ მართლმორწმუნე პატრიოტები გახდნენ, თუმცა წაგებულები არც ბლოკის სხვა წევრები დარჩენილან – ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, მათ, როგორც ბლოკში შემავალმა სუბიექტებმა, საბიუჯეტო დაფინანსება მიიღეს.
აი, ბლოკის ერთ მთავარ სიკეთესაც „მივადექით“ – დიახ, დიახ, ქალბატონებო და ბატონებო, თქვენ და მე ვიკითხოთ, თორემ თუნდაც ერთპროცენტიან პარტიებსა და მათ ლიდერებს თავი ქუდშიც აქვთ და, მინიმუმ, ოთხი წელი იმის გარანტიაც, რომ სული შიმშილით არ ამოხდებათ!
რატომ? რატომ და, არჩევნები მოახლოვდება თუ არა, რამდენიმე პოლიტსუბიექტი სადმე, „სკუჩნი“ ადგილას „მოჯდება“, „მოშნ“ „ბიზნესგეგმას“ შეადგენს, მეორე-მესამე დღეს „თათარიახნად“ შექმნილ ბლოკზე საჯარო განცხადებას გააკეთებს და თუკი პოლიტიკური ღმერთები და დემონები მოწყალებას გაიღებენ, საარჩევნო ზღვარს გადალახავს და პარლამენტში ერთი-ორი კაციც (ქალი) რომ გაიყვანოს, ,,ადამიანურად აცხოვრდება” – ბიუჯეტიდან „გროშებს“ მიიღებს და… ბლოკიც ჩაილურის წყალს დალევს…
ასეთი „ჩაილურწყალდალეული“ ბლოკი კი არაერთი გვინახავს – რაღა შორს წავიდეთ, გავიხსენოთ პაატა ბურჭულაძის გარეშემო თავმოყრილი პოლიტსუბიექტები, რომლებმაც მსოფლიო ბანის ბლოკი, უფრო სწორად, დღემდე გაურკვეველი პოლიტიკური წარმონაქმნი სულ პანტა-პუნტით დატოვეს.
ბლოკი - საფრთხე თუ შესაძლებლობა
აი, ასე: ჩვენ რაც უნდა ვთქვათ, პოლიტიკოსები მაინც თავისას „აწვებიან“: ზოგი ,,ბლოკისტია”, ზოგიც – ,,ანტიბლოკისტი”.
მაინც, რა არის ბლოკი – საფრთხე თუ შესაძლებლობა? სწორედ ეს ჰედლაინი აქვს სათაურად გამოტანილი საია-ს იურისტის, ლელა ტალიურის წერილს, რომელიც საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის ვებგვერდზე მიმდინარე წლის 7 აპრილსაა გამოქვეყნებული და რომელსაც „ვერსია“ უცვლელად გთავაზობთ. სხვათა შორის, ეს წერილი საკითხის ერთი მხარეა ანუ ამ თემაზე სხვა აზრიც არსებობს. შესაბამისად, ისე არ გაიგოთ, თითქოს „ვერსია“ ბლოკების აპოლოგეტია ან პირიქით.
„საარჩევნო ბლოკები ეს არის შესაძლებლობა პოლიტიკური პარტიებისთვის, რათა მათ არჩევნებში კოალიციურად, სხვა პარტიებთან თანამშრომლობით მიიღონ მონაწილეობა. ამ მონაწილეობით მოიზიდონ მეტი ფინანსური და მატერიალური რესურსი, ვიდრე არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის შემთხვევაში ექნებოდათ, გაუზიარონ საკუთარი იდეები მეტ ადამიანს და შესაბამისად მიიღონ იმაზე მეტი ხმა, ვიდრე ამას დამოუკიდებლად შეძლებდნენ.
ხელისუფლება საარჩევნო ბლოკების გაუქმებას გეგმავს. არგუმენტი პოლიტიკური პარტიების გაძლიერებაა.
კითხვა, რომელიც ამ შემთხვევაში ისმის, მდგომარეობს შემდეგში: ხელისუფლების ინიციატივა რეალურად პოლიტიკური პარტიების გაძლიერებას ემსახურება თუ ეს არის ხელისუფლების მიერ პარტიების საქმიანობის შეზღუდვა-აუკრძალოს პარტიებს სხვა პარტიებთან გაერთიანება, თანამშრომლობა, იმაზე ძლიერად ყოფნა წინასაარჩევნო პერიოდში, ვიდრე მათ მარტო, არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის შემთხვევაში ექნებოდათ?
არ დაგვავიწყდეს ისიც, რომ ხელისუფლებაში მყოფი, საკონსტიტუციო უმრავლესობის მქონე მმართველი პარტია 2012 წელს სწორედ კოალიციურ რეჟიმში, საარჩევნო ბლოკის შემადგენლობაში მყოფი მოვიდა ხელისუფლებაში. არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე მაშინ ოპოზიციაში მყოფმა მმართველმა პარტიამ „ქართული ოცნება – დემოკრატიული საქართველო“ საკუთარი ქოლგის ქვეშ კიდევ 5 პოლიტიკური პარტია გააერთიანა და მაშინდელ მმართველ ძალას ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას საპარლამენტო არჩევნებში მოუგო.
რომ არა საარჩევნო ბლოკის ფორმატი, „ქართულ ოცნებას“ და მასთან ერთად კოალიციაში მყოფ პარტიებს ხელისუფლებაში მოსვლა ცალ-ცალკე გაუჭირდებოდათ. ალბათობა იმისა, რომ ეს პარტიები დამოუკიდებლად გადალახავდნენ კანონით დაწესებულ 5%-იან ბარიერს, ძალიან დაბალი იყო.
გასათვალისწინებელია ისიც, რომ საქართველოში ხელისუფლება არჩევნების გზით სამჯერ შეიცვალა (1990, 2003 და 2012) და სამივე შემთხვევაში მმართველი პოლიტიკური ძალა საარჩევნო ბლოკის მეშვეობით მოვიდა ხელისუფლებაში.
ამიტომ ვფიქრობ, რომ საარჩევნო ბლოკების არსებობა, პირიქით, აუცილებელია იმისათვის, რომ პარტიები გაძლიერდნენ, იყვნენ კონკურენტუნარიანნი და სხვა პარტიებთან თანამშრომლობით შეძლონ მეტი ხმის მოპოვება არჩევნებზე და მოსვლა ხელისუფლებაში.
საარჩევნო ბლოკების გაუქმებაზე დამატებითი არგუმენტებიც ისმის. მაგალითად, არგუმენტი იმის თაობაზე, რომ პოლიტიკური პარტიები საარჩევნო ბლოკების შექმნით ახერხებენ კანონით მანიპულირებას და შედეგად იმაზე მეტი პრივილეგიის, დაფინანსების მოპოვებას, ვიდრე ეს მათ რეალურად ეკუთვნით. უნდა ითქვას, რომ ეს არგუმენტი სიმართლესთან ახლოსაა. დიახ, ასეც ხდება, რომ პოლიტიკური პარტია, რომელიც საარჩევნო ბლოკის შემადგენლობაში მონაწილეობს არჩევნებში, სახელმწიფო დაფინანსების მისაღებად დადგენილ 3%-იან ბარიერს ვერ ლახავს, სამაგიეროდ იღებს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან დამატებით 300 000 ათას ლარს და 1 წევრის ყოლის უფლებას ყველა დონის საარჩევნო კომისიაში. ისეც ხდება, რომ ძლიერი პოლიტიკური პარტია, ისეთ პარტიას შეიყვანს საარჩევნო ბლოკში, რომლის არსებობა ძალიან ბევრმა ამომრჩეველმა არც კი იცის. რეალურად ძლიერ პარტიას საკუთარი სახელის ქვეშ გაჰყავს ბევრისთვის უცნობი პარტია არჩევნებზე, უყოფს მას დაფინანსებას და აძლიერებს. თავის მხრივ, ბევრისთვის უცნობი პარტია მოიპოვებს რა მაგალითად საარჩევნო კომისიაში 1 წევრის ყოლის უფლებას აძლევს ამ კომისიის წევრს ძლიერ პოლიტიკურ პარტიას და რეალურად ამით ეხმარება, აძლიერებს მას. შედეგად, პარტია საარჩევნო კომისიაში იღებს იმაზე მეტი წევრის ყოლის უფლებას, ვიდრე ის არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის შემთხვევაში მიიღებდა. ამომრჩეველს კი უწევს, საკუთარი გადასახადების ხარჯზე დააფინანსოს ბევრისთვის უცნობი პარტიები.
მიუხედავად იმისა, რომ ეს პრობლემები რეალური პრობლემებია, საარჩევნო ბლოკები საჭიროა. საჭიროა უპირველეს ყოვლისა პოლიტიკური პარტიების გაძლიერებისთვის, პოლიტიკური პლურალიზმისა და დემოკრატიული პროცესებისთვის, იმისათვის, რომ საქართველოს პარლამენტში ისმოდეს მეტი კრიტიკული აზრი, ხდებოდეს ეფექტური კონტროლი მთავრობის საქმიანობაზე.
ხშირად ამბობენ, რომ საქართველოში 200-ზე მეტი პარტიაა ოფიციალურად რეგისტრირებული და ეს არ არის ნორმალური პროცესი. ამდენი პარტიიდან, 2016 წლის არჩევნებზე მხოლოდ რამდენიმე ათეულმა მიიღო მონაწილეობა და 5%-იანი ბარიერის გადალახვა მხოლოდ სამმა პოლიტიკურმა ძალამ შეძლო. მათ შორის ორმა არჩევნებში მონაწილეობა საარჩევნო ბლოკის სახით მიიღო. ბლოკები რომ აუცილებელია, ეს დადასტურდა 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებზეც, რაზეც ზემოთ უკვე ვისაუბრე. და ძალიან მნიშვნელოვანი: გასათვალისწინებელია ისიც, რომ დღეს მმართველ პარტიას პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობა (115 მანდატი) აქვს მოპოვებული. ნაცვლად ერთპარტიული სისტემისა, მნიშვნელოვანია, არსებობდეს მეტი კრიტიკული აზრი და მეტი პარტია პარლამენტში. და თუ პრობლემა მხოლოდ იმაშია, რომ პოლიტიკური პარტიები კანონით მანიპულაციას ახდენენ და ამიტომ საარჩევნო ბლოკები უნდა გავაუქმოთ, არ იქნება სწორი ამ გზით პრობლემის მოგვარება.
რაშია გამოსავალი? ქართული დემოკრატიის მდგომარეობის გათვალისწინებით, გამოსავალი არა საარჩევნო ბლოკების გაუქმება, არამედ მათი შენარჩუნებაა. კანონის ჩანაწერების გასწორებაა, ბუნდოვანი რეგულაციების ამორიცხვაა, რომ პარტიებმა საარჩევნო ბლოკების მეშვეობით ვერ შეძლონ იმაზე მეტი დაფინანსებისა და შეღავათების მიღება, ვიდრე ეს მათ ამომრჩეველმა მიაკუთვნა და ამ გზით ვერ შეძლონ ამომრჩევლის შეცდომაში შეყვანა.
ვის შეიძლება აწყობდეს საარჩევნო ბლოკების გაუქმება? ალბათ ხელისუფლებას, რომელსაც არ სურს იხილოს პოლიტიკური ძალების გაერთიანება მის კონკურენტად.
რა შეიძლება იყოს ამომრჩევლის ინტერესში? ამომრჩევლის ინტერესში შეიძლება იყოს ქმედითი ხელისუფლება, რომელიც ამომრჩევლის ინტერესებით მოქმედებს და ძლიერი ოპოზიციური პარტიები, რომლებიც ხელისუფლების საქმიანობას აკონტროლებენ.
ამიტომ, ნუ გავაუქმებთ საარჩევნო ბლოკებს, ნუ ჩავახშობთ მეტ კონსოლიდირებულ კრიტიკულ აზრს, დავტოვოთ ბლოკები და შევცვალოთ კანონი ისე, რომ არც ხელისუფლებას და არც არასახელისუფლებო პარტიებს ამომრჩეველი შეცდომაში არ შეყავდეთ“.
ხალხის აზრი
მას შემდეგ, რაც დღის წესრიგში პოლიტიკური ბლოკების ანულირება დადგა, ერთ-ერთმა ქართულმა გამოცემამ ამ თემაზე მინი გამოკითხვა ჩაატარა და ე.წ. ცნობად სახეებს შემდეგი კითხვით მიმართა:
უნდა ჰქონდეთ თუ არა პარტიებს საპარლამენტო არჩევნებში ბლოკის სახით მონაწილეობის შესაძლებლობა?
ლადო ვარდოსანიძე, არქიტექტორ-ურბანისტი: ვფიქრობ, ამის შესაძლებლობა პარტიებს უნდა ჰქონდეთ, რადგან დღეს პრაქტიკულად, ორპარტიული სისტემა ჩამოყალიბდა. საზოგადოება კი მესამე ძალას ეძებს. ჯერჯერობით ეს წვრილი პარტიები ძალიან სუსტად გამოიყურებიან, როგორც რაოდენობრივად, ისე ინსტიტუციურად, ფინანსურად და ა.შ და მათ არ აქვთ რესურსი, რომ ეს ორთაბრძოლა რაღაცნაირად დააბალანსონ. ასე რომ, ჩემი აზრით, კოალიციები და ბლოკები საჭიროა. სხვა საკითხია, მერე პარლამენტში როგორ მოიქცევიან, მაგრამ არჩევანი უნდა გაფართოვდეს და უფრო მრავალფეროვანი პოლიტიკური მენიუ უნდა არსებობდეს.
თემურ ნანეიშვილი, ფიზიოლოგი: ჩემი აზრით, პარტიებს უნდა ჰქონდეთ გაერთიანების უფლება, მაგრამ მასში დაშლის მექანიზმიც წინასწარ უნდა იყოს ჩადებული.
ქეთი ბექაური, იურისტი: ყველა გადაწყვეტილებას თავისი არგუმენტაცია აქვს და გამიჭირდება, პირდაპირ გიპასუხოთ, თუ რა არგუმენტაცია ჰქონდა პარლამენტს, როდესაც ამაზე ფიქრობდა. ალბათ, ამას ასაბუთებენ კიდეც. ევროპის ქვეყნებშიც არის ასეთი გამოცდილება, მაგრამ ზოგადად, დემოკრატიულ ქვეყანაში არ უნდა იყოს აკრძალვა. კონკრეტულად მმართველ გუნდს რა არგუმენტაცია აქვს, არ ვიცი.
მიხეილ ღანიშაშვილი, პოეტი: ვფიქრობ, ეს დემოკრატიული პროცესების შეზღუდვაა და ხელისუფლების მხრიდან მიზანმიმართული ქმედება. რა თქმა უნდა, სწორად არ მიმაჩნია.
სერგო ვარდოსანიძე, ისტორიკოსი: ეს ინიციატივა სწორად არ მიმაჩნია. თუ არჩევნები დემოკრატიულია, პოლიტიკურ პარტიებს უნდა ჰქონდეთ არჩევანის უფლება, უნდათ, ბლოკებად ჩამოყალიბდნენ, უნდათ, ინდივიდუალურად მიიღონ მონაწილეობა.
———
რაც შეეხება სამთავრობო გუნდის პოზიციას, მაგალითად, საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერი არჩილ თალაკვაძე განმარტავს, რომ საარჩევნო ბლოკების არსებობა და გამოყენება არასწორი მიზნით ხდება: „ბლოკების არსებობა პარტიებს საშუალებას აძლევს, ეს მექანიზმი გარკვეული მანიპულაციებისა და დამატებითი დაფინანსების მისაღებად გამოიყენონ. შემიძლია დავასახელო რამდენიმე ბლოკი, რომელში შემავალი პოლიტიკური ძალების შესახებ საზოგადოებამ არც კი იცის“.
ახლა, მართლმორწმუნე „ოცნებელი“ არ გახლავართ, მაგრამ ეს ის შემთხვევაა, როცა ბატონ არჩილ თალაკვაძეს ჩემდაუნებურად ვეთანხმები…
„ვერსია“, 02-05 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ლევან ბერძენიშვილთან: „თბილისის მერის არჩევნებზე აუცილებლად იქნება მეორე ტური“ // რატომ ასახელებენ რესპუბლიკელები და თავისუფალი დემოკრატები ალეკო ელისაშვილის კანდიდატურას // „დავით უსუფაშვილმა ჩვენთან მეგობრობა არ ისურვა, უკეთეს მეგობრებს რომ იპოვის, ვნახოთ, რას და როგორ გააკეთებს. პირადად მე დაბადებიდანვე უპერსპექტივო მოღვაწე მგონია“
თათია გოჩაძე
ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის პირველი ბლოკიც შეიქმნა _ რესპუბლიკური პარტია და თავისუფალი დემოკრატები ერთიანდებიან და თბილისის მერობის კანდიდატად თბილისის საკრებულოს დამოუკიდებელ დეპუტატ ალექსანდრე ელისაშვილს წარადგენენ. იმის გასარკვევად, რატომ შეაჩერეს არჩევანი ელისაშვილზე და საერთოდ, რატომ გადაწყვიტეს გაერთიანება, „ვერსია” რესპუბლიკური პარტიის ერთ-ერთ ლიდერს, ლევან ბერძენიშვილს ესაუბრა.
- ბატონო ლევან, რატომ გადაწყვიტეთ „თავისუფალ დემოკრატებთან“ გაერთიანება?
- პირველად არ ვერთიანდებით, ძველი პარტნიორები ვართ. ბევრი საყვედური მივიღეთ არჩევნების შემდეგ, რატომ არ გავერთიანდით, ამიტომ მიმაჩნია, დიდი წარმატებაა, ეს რომ შევძელით. უცნაური არაფერია – ერთი იდეოლოგიის ორი პარტია ერთი პლატფორმით, ბლოკით გამოდის არჩევნებზე.
- მერობის კანდიდატად ალექსანდრე ელისაშვილს რატომ ასახელებთ, თქვენს პარტიებში შესაბამისი კადრი არ მოიძებნა?
- ვაპირებთ, ალეკო ელისაშვილს მხარი დავუჭიროთ, თუმცა მოლაპარაკებები ჯერ არ დამთავრებულა. იგი ღირსეული და რეალური კანდიდატია, ძალიან კარგად იცის ქალაქის პრობლემები, აქვს არასამთავრობო სექტორის სერიოზული მხარდაჭერა და გამოკითხვების მიხედვით, ოპოზიციაში ყველაზე რეიტინგულია. მას ხალხური იერი აქვს. ხალხიდანაა, საზოგადოების ნაწილია და ეს იმიჯი შეინარჩუნა. კვალიფიციური კაცია, რომელსაც გული აქვს და ხანდახან გულთან ძალიან ახლოს მიაქვს ყველაფერი. ცინიკოსი არაა, უყვარს ქალაქი, დაგეგ-მარება. პარტიაში უკეთესების მეტი რა გვყავს, მაგრამ რეალური ეს კაცია. ჩვენ ვერთიანდებით უძლიერესის ირგვლივ. სხვათა შორის, ასე მოვიქეცით მაშინაც, როცა თბილისის მერობის კანდიდატად ირაკლი ალასანია დავასახელეთ. მაშინ ოპოზიციონერებიდან ყველას აჯობა და ყველა მის წინააღმდეგ მუშაობდა. ახლაც ოპოზიციიდან თუ დაგვემატება კონკურენტები, გასაგები იქნება მათი ამოცანა ხმები წაართვან ალეკო ელისაშვილს.
- „ოცნებიდან” ელისაშვილის კონკურენტი კახა კალაძე იქნება. თქვენი კანდიდატი მას ღირსეულ კონკურენციას გაუწევს?
- შეიძლება, პირველ ტურში გამარჯვების დიდი იმედი აქვთ, მაგრამ არაა აუცილებელი, ასე მოხდეს. ვფიქრობ, იქნება მეორე ტური და მასში – ალეკო ელისაშვილი. დანარჩენი გადასაწყვეტია. ხელისუფლება ისეთ შეცდომებს უშვებს, შეიძლება მათი რეიტინგი უფრო დაეცეს. კალაძე არ იცნობს თბილისის პრობლემებს. იმიტომ კი არა, რომ თბილისელი არაა, უბრალოდ ფეხბურთელი იყო, სხვაგან ცხოვრობდა. სანამ მერად აირჩევნდნენ, ნარმანია პოპულარული ლექტორი მაინც იყო და სტუდენტები პატივს სცემდნენ, მაგრამ გაირკვა, მერად არ ვარგა. კალაძეს ბიძინა ივანიშვილთან აქვს მხოლოდ დიდი წონა. ივანიშვილმა მოულოდნელად რომელიმე ხე რომ გაიტაცოს და საქართველოდან წავიდეს, ,,ქართული ოცნების” რეიტინგი ნული კი არა, მინუსი გახდება. სხვებს რომ დასცინიან რეიტინგებზე, მაინტერესებს, თალაკვაძის რეიტინგი რამდენია? ჩემი პარტია 1,5%-იანია, მაგრამ პირადად მე, თალაკვაძესა და ეკა ბესელიაზე გაცილებით დიდი რეიტინგი მაქვს, მაგრამ ეს არაფერს ნიშნავს, რადგან როცა არჩევნებზე გავედი, ჩემს უბანში მხოლოდ 7% ავიღე.
- თუ უფრო მაღალი რეიტინგი გაქვთ, მეტმა ამომრჩეველმა რატომ არ დაგიჭირათ მხარი?
- ხალხმა თქვა: პარლამენტში ვინმემ არ უნდა გვიმღეროსო?! ზაზა ხუციშვილმა მომიგო… ისე არ მიკვირს, პეტრე ცისკარიშვილმა და თავისუფალმა დემოკრატმაც მომიგო, მაგრამ ეგ აღარ მწყინს, რადგან ერთად ვართ. ზაზა ხუციშვილი ისე რომ ლაპარაკობდეს, როგორც მღერის, გამიხარდებოდა. ჩვეულებრივი მეჩაიე დეპუტატია – უმრავლესობის ნათქვამს იმეორებს, თან სიტყვებს ვერ იმახსოვრებს. საწყენია, რომ პარლამენტარის სტატუსი არ აძლევს საშუალებას, რესტორანში დაბრუნდეს და დაუკრას, რაც მართლა კარგად გამოსდიოდა. მეც რომ ვერ მოვხვდი პარლამენტში, იმას ვაკეთებ, რაც კარგად გამომდის – ლექციებს ვკითხულობ.
- ხმები რომ არ წაართვათ ერთმანეთს, რამდენიმე ძალის გაერთიანება არაა უკეთესი? ყოფილ თანაგუნდელ დავით უსუფაშვილთან საერთო ენის გამონახვა შეუძლებელია?
- დავით უსუფაშვილი ჯერ თვითონაც ვერ გაერკვა და ჩამოყალიბდა. სულ გვპირდება, რომ რამეს იზამს. ღმერთმა ხელი მოუმართოს. ჩვენთან მეგობრობა არ ისურვა, უკეთეს მეგობრებს რომ იპოვის, ვნახოთ, რას და როგორ გააკეთებს. პირადად მე უპერსპექტივო მოღვაწე მგონია.
- თქვენს გუნდში რომ იყო, მაშინ ასე არ ფიქრობდით, არა?
- მაშინ პარტიაში კამათი იყო. ამას თქვენ ხომ ვერ მოგიყვებოდით. უპერსპექტივო დაბადებიდანაა, რადგან გადაწყვეტილების მიღება არ შეუძლია. სამაგიეროდ, ძალიან კარგია თანამდებობაზე, იყო პარლამენტის ბრწყინვალე თავმჯდომარე, თუმცა წიგნებს ვერ დაწერს და პარტიას ვერ შექმნის.
- არადა, კულუარებში ამბობენ, პოლიტიკური ტრიუმფისთვის ემზადებაო…
- მე არისტოფანეს სპეციალისტი ვარ, ასე რომ, იოლად ვერ გამაცინებთ…
- კეთილი. პოლიტიკური ბლოკი შექმენით, არადა საკონსტიტუციო პროექტის მიხედვით პოლიტიკური გაერთიანებები იკრძალება. მოგწონთ ხელისუფლების მიერ შემოთავაზებული ცვლილებები?
- ეს ცვლილებები ერთპარტიული სისტემის ჩამოყალიბებისკენაა მიმართული, რაც დღევანდელ მსოფლიოში სამარცხვინოა. იმედი მაქვს, ყველაფერი ისე არ გამოუვათ, როგორც სურთ.
- ვენეციის კომისიისგან პასუხს ელიან, რომ საკონსტიტუციო უმრავლესობით პროექტი დაამტკიცონ…
- დიახ, თან შეგვაშინეს, თუ რამე არ მოეწონებათ, ისევ მაჟორიტარულ სისტემას დავუბრუნდებითო. დაიმახსოვრეთ ამ განცხადების ავტორის გვარი მდინარაძე. მისნაირი თუ დარჩება პოლიტიკაში, ის ქვეყანა დაიღუპება. არ შეიძლება ასე იმსჯელო _ თუ ვენეციის კომისია ასე იტყვის, უარესს ვიზამთ თქვენს ჯინაზეო. ვის ეჯინებიან, ვის?! სხვა პარტიებს რომ პროცენტებს უთვლიან, გეკითხებით, მდინარაძის სახელსა და გვარს რატომ დავიმახსოვრებდით, ივანიშვილს რომ არ წამოეტივტივებინა? ასეთების აღზევება არ ვარგა და ამიტომ ხდება ის, რაც ხდება.
- კონსტიტუციის ცვლილებებს რამდენიმე სახის ფორმატით აპროტესტებს ოპოზიცია, პრეზიდენტის გარშემოც გაერთიანდნენ, თქვენ რატომ არსად ჩანხართ?
- ვიყავით რამდენიმე შეხვედრაზე, მაგრამ სადაც ირმა ინაშვილს მიჰყავს შეხვედრა, ვფიქრობ, არც უნდა მივიდეთ. ჩვენ პრეზიდენტს სათანადოდ ვუჭერთ მხარს, მასთან ურთიერთობის პრობლემა არ გვაქვს. ისე, პირადად მე არავის მიუწვევარ… ჩვენ ვამბობთ, რომ სადაც არ არის გარანტირებული მრავალპარტიულობა, პრეზიდენტი ხალხმა უნდა აირჩიოს. საქართველოში ყველაფერი უკუღმა უნდათ – მრავალპარტიულობა არ იყოს, ბლოკები აიკრძალოს, პროცენტი მაღალი იყოს, პრეზიდენტი თვითონ დანიშნონ და თან ეს საკითხები არ განვიხილოთ. ივანიშვილმა თქვა, რომ მარგველაშვილი მისი პირადი შეცდომაა. თუ ვინმეს არ მოსწონს მარგველაშვილი და მოსწონს ივანიშვილი, უბრალოდ არ აზროვნებს. დიდი ბოდიში, მაგრამ ნამდვილად ვიცი, გიორგი მარგველაშვილი ივანიშვილს კი არა რესპუბლიკურ პარტიას რომ დაესახელებინა, შეიძლება, პრეზიდენტი ვერ გამხდარიყო.
- ისე, 300 ხმოსნის მიერ პრეზიდენტის არჩევა თქვენი ყოფილი თანაგუნდელის, ვახტანგ ხმალაძის იდეაა…
- ეს იდეა იმუშავებს, თუ ეს 300 ხმოსანი გარანტირებულად სხვადასხვა პარტიიდან იქნება, რაც ახლა გამორიცხულია. ამიტომ ჩემი თანაპარტიელი კანონთან კი მართალია, მაგრამ ვითარებასთან არა. ისე, ეგ იდეები მარტო მისი არაა, ჩვენ, რესპუბლიკელები, ყოველთვის ვფიქრობდით, რომ შეიძლება გერმანული მოდელი მუშაობდეს საქართველოში. ამაზე ყველამ დაგვცინა, გერმანია ჩამორჩენილი ქვეყანააო. საქმე ხმოსნებზე რომ მიდგა, წინ წაწეული ქვეყანა ყოფილა. ჯეჯელავას საქართველო წინ წაწეული ქვეყანაა და გერმანია ჩამორჩენილი – ამ სიმართლით რომ დავდივართ, იმიტომ გვყავს ასეთი მთავრობა და კიდევ დიდხანს ვიცხოვრებთ ასე, სანამ ხალხი სწორ გადაწყვეტილებას არ მიიღებს.
- ბოლო დროს, აჟიოტაჟი უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე მიწის მიყიდვის წესსაც მოჰყვა. როგორ ფიქრობთ, საქართველოს მიწა უცხოელებზე უნდა იყიდებოდეს?
- მიწა ან იყიდება, ან არა. რა შუაშია უცხოელი და შინაური. ვიღაც პარლამენტარს თუ აქვს სიდედრის სახელზე ნაყიდი ნახევარი საქართველო, უცხოელიც მოახერხებს ქართველი სიდედრის გაჩენას. ვფიქრობ, საქართველოში თუ რამე იყიდება, მიწაც უნდა იყიდებოდეს. არ ვასხვავებ ადამიანებს ქართველებად და უცხოელებად.
- ამით ჩვენს ეროვნულ თვითაგადარჩენას საფრთხე არ ემუქრება?
- ამის საფრთხე თუ არსებობს, მაშინ ქართველზეც არ უნდა გაიყიდოს, რადგან შეიძლება, რეალურად მიწა უცხოელის ხელში აღმოჩნდეს.
„ახალი თაობა“, 03 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „ქართული ოცნება საკუთარ თავს ებრძვის“ // „აბსურდის თეატრია, როცა პრემიერი გიორგი კვირიკაშვილი პოლიტიკაში არ ერევა“
რატომ უშვებს ხელისუფლება შეცდომას შეცდომაზე, ვის ინტერესებშია საპატრიარქოს დისკრედიტაცია, რატომ არ ერევა პოლიტიკაში გიორგი კვირიკაშვილი? ამ თემებზე „ახალ თაობას“ ექსპერტი გია ხუხაშვილი ესაუბრება.
- თქვენ არაერთხელ გითქვამთ, რომ მოქმედი ხელისუფლება მაზოხიზმისკენ არის მიდრეკილი. შეიძლება თუ არა ამით აიხსნას ის ფაქტი, რომ ყოველდღე ახალ-ახალ სკანდალში ეხვევიან?
- ამ სკანდალებიდან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სახელმწიფო მმართველობითი სისტემის არც ერთი რგოლი არ მუშაობს გამართულად. პრობლემები ყველა რგოლში იბადება. რაც ყველაზე მთავარია, პრობლემები სულ უფრო მძიმდება. სისტემა გადაფარვის პრინციპით მუშაობს, რაც კანონზომიერია. როდესაც არ გაქვს საკმარისი პოლიტიკური კვალიფიკაცია, რომ რაღაც სწორად გააკეთო, ან მომხდარი ინციდენტი სწორად შეფუთო, გადაფარვას ცდილობ. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მმართველობითი სისტემა კოროზირებულია და სახიფათო სტადიაშია შესული.
ბოლო დროს რამდენიმე ტიპის სისტემური პრობლემა წამოვიდა. ერთია საზღვრის თემა, მეორეა ჰიბრიდული მმართველობის თემა ფარცხალაძე-თორდიას განზომილებაში, მესამეა საპატრიარქოს, როგორც ინსტიტუტეს, დისკრედიტაციის პროცესი.
სახელმწიფოებრივი ამოცანების გადაჭრაზე ხელისუფლების არც ერთი შტო არ მუშაობს. ხელისუფლება შეცდომას შეცდომაზე უშვებს. ამაში არის ინფანტილიზმის მომენტი. სახელმწიფო ინტერესზე მაღლა პოლიტიკური ინტერესი დგება. ჩვენ ახლა სისტემური კრიზისის საწყის ფაზაში ვიმყოფებით.
- საწყისი ფაზაა ვითომ?
- იმედი მაქვს, რომ საწყისი ფაზაა და შეუქცევადი სახე ამას ჯერ არ მიუღია, მაგრამ ძალიან ახლოს ვართ იმ კრიტიკულ წერტილთან, რომლის იქითაც პოლიტიკური კრახი იქნება გარდაუვალი. გარდა ქმედებებში შეცდომებისა, ჩვენ ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან წარმოუდგენელ კომენტარებს ვისმენთ. ამის სიმბოლო გახდა ვიცე-პრემიერი ჯეჯელავა. ის არის ადამიანი-პაროდია. ყველაზე მეტად ის მაშფოთებს, რომ ეს კაცი განათლების მინისტრია. მასზე ბავშვებიც კი ხარხარებენ. ყველაფერთან ერთად, განათლების სისტემის ავტორიტეტიც ინგრევა. არ შეიძლება განათლების მინისტრი ყველა საკითხზე აკეთებდეს კომენტარს. კომენტარი ერთია, მაგრამ ეს კაცი აბსოლუტურ სისულელეებს ლაპარაკობს. ასევე არაადეკვატურად იქცევა პარლამენტის თავმჯდომარე. ის ისტერიული ტონით მუდმივად შეთქმულების თეორიებს ძერწავს და ფეხების ბაკუნით ლაპარაკობს პრეზიდენტზე. ეს მთლიანობაში ქმნის ძალიან მძიმე სურათს.
დღეს ხელისუფლების მთავარი პრობლემა ოპოზიცია აღარაა, „ქართული ოცნების“ პრობლემა „ქართული ოცნებაა“. საკუთარი თავის პრობლემა გაუჩნდა ამ ხელისუფლებას და თუ ვინმე დაამარცხებს მას, ეს იქნება მასში ჩაბუდებული უგუნური სისტემა.
- ამას ხელისუფლება ვერ აცნობიერებს?
- ვერ გეტყვით. ფაქტია, რომ ხელისუფლება საკუთარ თავს ებრძვის და თვითმკვლელობისკენ უბიძგებს. აქამდე ხომ ვამბობდი, რომ „ოცნება“ მაზოხიზმისკენ იყო მიდრეკილი, ახლა გეტყვით, რომ ჩვენ გვყავს სუიციდალური ხელისუფლება, რომელიც ყველა მეთოდით ცდილობს, რომ თვითლიკვიდაცია მოახდინოს.
- პატრონი არ ჰყავს, რომ შეაჩეროს?
- აბა რა გითხრათ, ჰყავს თუ არა პატრონი. არსებულ ვითარებაში არის ერთადერთი გამოსავალი – რადიკალური რეფორმები. ერთხელ და სამუდამოდ უნდა ითქვას უარი კოლექტიურ მურუსიძეზე. კოლექტიურმა მურუსიძემ ეს ხელისუფლება, რომელიც ნორმალური ადამიანებით არის დაკომპლექტებული, მძევლად აიყვანა უკვე და ხრამში გადაჩეხვისკენ უბიძგებს. თავიდან „ოცნება“ შეეცადა, ეთანამშრომლა კოლექტიურ მურუსიძესთან, რაც ძალიან დიდი შეცდომა იყო. თანამშრომლობა არ გამოვიდა. ამ ურჩხულმა ხელისუფლება მძევლად აიყვანა და ის კარნახობს თამაშის წესებს, რაც ძალიან ცუდად დასრულდება.
აბა, დავაკვირდეთ სასამართლოში მიმდინარე პროცესებს. მურუსიძე, ცერცვაძე და მერე ჩინჩალაძე. ამ სისტემიდან ვერ გამოდიან. ურჩხულს ვითომ ერთ თავს აცლიან, მაგრამ მის ადგილზე უარესი თავი ამოდის. ხელისუფლებას სარეველას გამარგვლის მცდელობა თითქოს აქვს, მაგრამ ეტყობა არ იციან, რომ სარეველას აქვს ერთი საინტერესო თვისება – რამდენიც არ უნდა ამოაძრო, ის მაინც ამოდის. სარეველას მხოლოდ იმ შემთხვევაში მოსპობ, თუ მიწას მთლიანად გადააბრუნებ, გაცრი და განაახლებ. ზუსტად ამ პროცესში ვართ. ხელისუფლება სისტემის მძევალია და ვერა და ვერ თავისუფლდება აქედან. თუმცა სისტემა ჯერ ისეთი ძლიერი არაა, რომ მისი დამარცხება შეუძლებელი იყოს.
- ვინ უნდა დაამარცხოს სისტემა? არის „ოცნებაში“ ამის რესურსი?
- მე დეტალებში არ შევალ. მხოლოდ იმას გავიმეორებ, რომ სისტემის დამარცხება თეორიულად ჯერ კიდევ არის შესაძლებელი.
- მხოლოდ თეორიულად არის შესაძლებელი?
- ძალიან რთული და ძნელი იქნება ამის გაკეთება. ამიტომ ვამბობ, რომ თეორიულად ჯერ კიდევ შესაძლებელია.
- ზემოთ თქვენ ახსენეთ საპატრიარქოს დისკრედიტაციის მცდელობა. ეს პროცესი გარედან არის მართული თუ შიგნით ხდება რაღაც?
- რა მნიშვნელობა აქვს, ვის მიერ იმართება. ამ პროცესში ჩართულები არიან როგორც საპატრიარქოს შიგნიდან, ასევე გარედან. ყოველთვის მოიძებნება პერსონაჟი, რომელიც თითქოს საპატრიარქოს მხარეს იბრძვის და თავადვე ეწევა საპატრიარქოს ძალიან აგრესიულ დისკრედიტაციას. მაგალითისთვის გამოდგება ედიშერ ქარჩავა. ის არის საპატრიარქოს იურისტი და თითქოს მათ იცავს, სინამდვილეში ყველა მისი გამონათქვამი არის საპატრიარქოს ავტორიტეტის წინააღმდეგ მიმართული.
- მიზანი რა არის, საქართველოში ყველა ინსტიტუტი უნდა დასუსტდეს?
- აქ უკვე მიზანზე აღარ არის ლაპარაკი. ქვეყანაში არის სრული ქაოსი. არ არსებობს არანაირი ვერტიკალი. არ არსებობს არანაირი პოლიტიკური ცენტრი. მოკლედ, არაფერი არ არსებობს და როგორც რუსები იტყვიან, სრული ბარდაგია. არავინ იცის, სად მიიღება გადაწყვეტილება და ვინ რას აკეთებს. მერე იწყება სისულელეების კომენტირება. ყველა სხვადასხვა რამეს ამბობს. ხელისუფლებაში ერთიანობა არ არსებობს, მეტსაც გეტყვით, ხელისუფლებაში არ არიან ადამიანები, რომლებსაც პოლიტიკური აზროვნების უნარი აქვთ. მათ არც პოლიტიკისა გაეგებათ რამე საერთოდ.
ცალკე საუბრის თემაა გიორგი კვირიკაშვილი. ის არის მთავრობის მეთაური, მაგრამ პოლიტიკაში არ ერევა. წარმოგიდგენიათ, რა აბსურდის თეატრში ვცხოვრობთ, რომ გვყავს პოლიტიკური ლიდერი, რომელიც პოლიტიკაში არ ერევა.
- რატომ არ ერევა, უფლებას არ აძლევენ თუ თავად არ აქვს ამის სურვილი?
- არ ვიცი, თავად არ უნდა თუ უკრძალავენ, ფაქტი ისაა, რომ ყველა ქმედებით ხაზს უსვამს იმას, რომ პოლიტიკაში არ ერევა. ამას არანაირი ახსნა არა აქვს, გარდა იმისა, რომ ქვეყანაში სრული ქაოსია.
- პრემიერი პოლიტიკაში არც მიხეილ სააკაშვილის პრეზიდენტობის დრო ერეოდა...
- მაშინ პრემიერს ამხელა უფლებები არ ჰქონდა. ახლა პოლიტიკური ლიდერი მთავრობის მეთაურია, მაგრამ გიორგი კვირიკაშვილი პოლიტიკაში არ ერევა. ესეც მიუთითებს იმაზე, რომ ქვეყანაში სისტემური ცვლილებებია საჭირო.
„ახალი თაობა“, 03 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ სოსო ცინცაძესთან: „ხელისუფლებას სერიოზული კომპენსაციის გადახდა მოუწევს“
პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში მაჟორიტარული სისტემის შესახებ საუბრობს.
- ბატონო სოსო, გავრცელებული ინფორმაციით „ქართული ოცნების“ გუნდში საარჩევნო სისტემაზე, კონკრეტულად კი მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმებასთან დაკავშირებით დაპირისპირებაა. რამდენად არის მოსალოდნელი, რომ შეთანხმება ვერ შედგეს და არსებული საარჩევნო სისტემა დარჩეს?
- მეც მაქვს ეს ინფორმაცია, რომ მაჟორიტარები და კიდევ სხვები სასტიკი წინააღმდეგნი არიან მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმების. არ არის გამორიცხული, რომ ეს ხმები გარეთ სწორედ იმიტომ გამოვიდა, რომ მმართველმა გუნდმა საზოგადოებას, ამომრჩეველს უთხრას, ჩვენ კი გვინდოდა საარჩევნო სისტემის ცვლილება, მაგრამ ერთიანობა არ არის გუნდში და ვერ მივიღეთო. ამდენად, შეიძლება პარლამენტში კენჭისყრაზე დადგეს საკითხი და ჩავარდეს. მერე სხვა რა გზა რჩება, დარჩება არსებული სისტემა.
- თუ „ქართული ოცნება“ წინასწარ იმუშავებს საპარლამენტო ოპოზიციასთან, ისინი საჭირო ხმებს მოაგროვებენ.
- თქვენ სწორად ამბობთ, მაგრამ საკონსტიტუციო ცვლილებას რამდენად მისცემს ხმას საპარლამენტო ოპოზიცია?! შეიძლება პოლიტიკური ვაჭრობა გაიმართოს და ამის მოწმენი ღიად გავხდეთ, მაგრამ ჯერ ოპოზიციასთან მოლაპარაკებები არ არის დაწყებული. მხოლოდ ის გვესმის, რომ მაჟორიტარები არ უჭერენ ხმას, გასაგებია, რომ არ უჭერენ, რადგან კარგად იციან, რომ ვერასდროს ვერ მოხვდებიან პარლამენტში.
- რატომ, იგივე ლოგიკით ხომ შეიძლება საარჩევნო სიებში მოხვდნენ?
- ასეთი გარანტიები სიებში ნაკლებია. გამსვლელ სიაში მოხვედრა როგორ ხდება საქართველოში, ყველამ იცის. ჯერ პარტიის ლიდერები არიან და შემდეგ, მაგალითად, დამფინანსებლები და ა.შ. ამიტომ არიან კატეგორიული წინააღმდეგნი, იციან, რომ ნულოვანი შანსი აქვთ პარლამენტში მოხვედრის. ყველა მაჟორიტარს აქვს თავისი რაიონი და მიკროელექტორატი, რომელიც საკმარისია გამარჯვებისთვის, მით უფრო, თუ ის მმართველი პარტიიდან არის, ეს უკვე 100% -იან გამარჯვებას ნიშნავს. პარტია კონკურენტს არ გიყენებს, ოპოზიციას კი შენ და პარტია ერთად ებრძვით, ეს უკვე ნიშნავს ცალ კარში თამაშს. რატომ იტყვიან ამაზე უარს?! ცხადია, არ იტყვიან.
მაჟორიტარულმა სისტემამ საკუთარი თავის კომპრომეტირება ისე სწრაფად მოახდინა, რომ დღეს მისი დამცველები თითქმის არ არიან, გარდა მაჟორიტარებისა.
- მაინც, როგორ ფიქრობთ, დათმობს ხელისუფლება მაჟორიტარულ არჩევნებს?
- ბოლო პერიოდში ბევრი უარყოფითი მოვლენა დაუგროვდა ხელისუფლებას სხვადასხვა სფეროში, ბევრი გამოვიდა ხმაურით ქუჩაში. დღეს მაჟორიტარების შენარჩუნების ფუფუნება არა აქვს „ოცნებას“, 2012 წელი არ არის, არც 2013 წელია. დღეს „ქართული ოცნების“ გავლენა კლებულობს. მათი ლიდერის გავლენაც კლებულობს. თუმცა, ეს ბუნებრივი პროცესია. შეუძლებელია ხელისუფლებამ, ვინც არ უნდა იყოს, შეინარჩუნოს ის რეიტინგი, რომლითაც მოვიდა. მით უმეტეს, სოციალური ფონიც ემატება ამას, ამიტომ ხელისუფლებას სერიოზული კომპენსაციის გადახდა მოუწევს.
- იქნება ეს კომპენსაცია მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმება?
- სხვა გზა არ ექნება ხელისუფლებას. ამიტომ არის, რომ ორი ხელითა და ორი ფეხით ებღაუჭებიან გადაუნაწილებელ მანდატებს. შერეული სისტემა უკვე დრომოჭმული სისტემაა, თანაც ეს არის „ქართული ოცნების» წინასაარჩევნო დაპირება, ლამის საარჩევნო დროშაზე გაკრული ლოზუნგი, რომ ის შეელეოდა მაჟორიტარებს. ისე, სამართლიანობისთვის უნდა ვთქვათ, რომ ვერც ერთმა ხელისუფლებამ ვერ შეძლო მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმება, რადგან სწორედ მაჟორიტარები არიან ყველა ხელისუფლებისთვის ბეღელი.
- მაგალითად, მაჟორიტარი დეპუტატი ოქრიაშვილი ამერიკის მაგალითს იშველიებს და ამბობს, თუ ასეთი ცუდია მაჟორიტარული არჩევნები, ჯერ ამერიკაში გაუქმდეს და შემდეგ საქართველოშიო...
- სასაცილოა, სატირალი რომ არ იყოს, როგორ შეიძლება ამ შედარებაზე სერიოზულად ვისაუბროთ. სულ სხვა სისტემაა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ამ სისტემას იქ საუკუნოვანი ისტორია აქვს, თანაც იქ სხვა სისტემით ტარდება არჩევნები. რამდენი მაჟორიტარი იცით, რომელიც კანონპროექტის ავტორია, რომელიც გამორჩეული დეპუტატია საქართველოს პარლამენტში? არიან ისეთი მაჟორიტარები, რომლებიც მხოლოდ რამდენჯერმე არიან პარლამენტში ნამყოფი, ალბათ პლენარულ სხდომათა დარბაზის კარიც კი არ იციან, საით არის, რომელ ფლიგელში. არიან დეპუტატები, რომლებიც მიკროფონთან გავლითაც კი არ არიან მისულები. მაშ, რა უნდათ მათ პარლამენტში, რატომ იღწვიან ასე თავგანწირვით დეპუტატობისთვის. მაჟორიტარების დიდი ნაწილისთვის პარლამენტი სათბურად იქცა.
- რატომ იღწვიან?
- ადრე, შევარდნაძის მმართველობის დროს, ისინი თავიანთ ბიზნესს `კრიშავდნენ~. რეალურად არც ერთ დეპუტატს თავისი ბიზნესი არ მიუტოვებია, კი გადააფორმებდნენ სიდედრზე, ცოლის დაზე, მაგრამ რეალურად თვითონ იყვნენ ყველაფერი. მახსოვს, თავის დროზე ბესო ჯუღელი როგორ ამბობდა, თავი დავანებოთ ამ არტისტობას, ყველამ ვიცით, როგორც ხდება და მივიღოთ კანონი, სადაც ბიზნესსაქმიანობის უფლება გვექნებაო. მაჟორიტარები საქართველოში ყოველთვის კრიტიკის ობიექტები იყვნენ, ისინი ყოველთვის დიდ ფულთან ასოცირდებოდნენ, მაგრამ იმდენად დიდი ბონუსი იყო ყველა ხელისუფლებისთვის, რომ ვერ ელეოდნენ.
- ამერიკულ პარალელს რომ დავუბრუნდეთ...
- ყველა მაჟორიტარი თავის შტატში ანგარიშვალდებულია ამომრჩევლის წინაშე. საუბარია რეალურ ანგარიშვალდებულებაზე. ყველა ამერიკელმა იცის, თავისმა მაჟორიტარმა რამდენ კანონპროექტს მისცა ხმა და რამდენს არა, თანაც რა კანონპროექტები იყო ესენი, რა ინიციატივით გამოვიდა. ჩვენთან კი ხალხი საერთოდ ვერ ცნობს თავის მაჟორიტარს, არჩევნების წინ დაენახება და მერე მორჩა, თითქოს ჩაილურის წყალი დალია. მაგალითად, ამერიკაში კენედებისთვის მასაჩუსეტის შტატი, ბოსტონი, როგორც საკუთარი რანჩო, ისე იყო. კენედები ბოსტონში თავს გრძნობდნენ, როგორც სახლში. რატომ? იმიტომ, რომ მთელი მასაჩუსეტი კენედებით ამაყობდა. ედუარდ კენედი ბრწყინვალე კანონმდებელი იყო, მის ანგარიშზე ათობით საკანონმდებლო ინიციატივაა, რომელიც დღეს ამერიკის პოლიტიკურ ისტორიაშია შესული. როგორ შეიძლება აქ პარალელის გავლება? ეს ხომ არასერიოზული იქნება. კიდევ ერთი მაგალითი შემიძლია გითხრათ, ამერიკის შეერთებულ შტატებში სამოქალაქო სექტორიდან თუ ვინმე ხელისუფლებაში წავა, მისი რეიტინგი უკვე ნული ხდება. ჩვენთან კი პირიქით არის. ამიტომ მსგავსი შედარებები არარელევანტური მგონია. თუმცა ის, რასაც რეიგანი ამბობდა: ყველაზე დიდი პრობლემა თავად მთავრობაა, ეს ასეა ყველა სახელმწიფოში. რა თქმა უნდა, აქაც მეტ-ნაკლები ოდენობით, რადგან წმინდანები პოლიტიკაში არ მიდიან.
„ახალი თაობა“, 03 ივნისი, 2017 წელი
ინტერვიუ გელა ნიკოლაიშვილთან: „ფარმან ჯეირანლიმ თქვა, რომ აფგან მუხთარლი მისი მეგობარია“ // კლინიკა „ლანცეტის“ დირექტორ ფარმან ჯეირანლის დაპატიმრებასა და ჟურნალისტ აფგან მუხთარლის გატაცებას შესაძლოა ერთი მოტივი ჰქონდეს
რა კავშირია აზერბაიჯანელ ჟურნალისტ აფგან მუხთარლისა და კლინიკა „ლანცეტის“ მფლობელ ფარმან ჯეირანლის დაპატიმრებებს შორის? იცნობდა თუ არა ჯეირანლი გატაცებულ ჟურნალისტსა და აზერბაიჯანში დაპატიმრებულ ოპოზიციის ლიდერებს? აფინანსებდა თუ არა ჯეირანლი აზერბაიჯანულ ოპოზიციას? „ახალი თაობის“ ამ და სხვა კითხვებს ფარმან ჯეირანლის ადვოკატი გელა ნიკოლაიშვილი პასუხობს.
- ბატონო გელა, გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ფარმან ჯეირანლისა და ჟურნალისტ მუხთარლის დაკავებებს შორის საერთო არსებობს, რომ ორივე მათგანს კავშირი ჰქონდა აზერბაიჯანულ ოპოზიციასთან. თქვენ, როგორც ჯეირანლის ადვოკატი, რა საერთოს ხედავთ ამ ორ საქმეს შორის, თუ ესაუბრეთ ამ საკითხზე თქვენს კლიენტს და რა ინფორმაციებს ფლობთ?
- მე შევხვდი ჩემი დაცვის ქვეშ მყოფ ფარმან ჯეირანლის და ამის შესახებ ჩვენ ვისაუბრეთ, რამდენად შესაძლებელია ჰქონდეს მის დაპატიმრებას პოლიტიკური კონტექსტი. აქამდე ჩვენ მხოლოდ სამართლებრივ საფუძვლებზე ვსაუბრობდით. ნაწილობრივ ის ინფორმირებული იყო, შეძლებისდაგვარად გაეცნო ამ ინფორმაციებს, ასე თუ ისე, ქართულიც ესმის. მან მითხრა, რომ აზერბაიჯანისა და დასავლეთის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებმა პირდაპირ მიაბეს მისი დაპატიმრება პოლიტიკური ნიშნით დაპატიმრებულებს. ფარმან ჯეირანლი ამ საკითხმა დააფიქრა.
- რა საერთო აქვს მას აზერბაიჯანულ ოპოზიციასთან?
- მიუხედავად იმისა, რომ ის არასოდეს ყოფილა ჩართული პოლიტიკაში, ფარმან ჯეირანლი არ გამორიცხავს, რომ მისი დაპატიმრებაც ამ ტალღას მოჰყვა.
- რატომ ფიქრობს ასე?
- მოგახსენებთ. იგი ამბობს, რომ იმ პიროვნებებთან, რომლებიც დაპატიმრებულები არიან, ოპოზიციონერები, პოლიტიკოსები, ჰქონდა კავშირი.
- ეს კავშირი რით გამოიხატებოდა?
- მეგობრული ურთიერთობა ჰქონდათ, ადამიანური, ზოგიერთი პაციენტი იყო, მასთან კლინიკაში ხშირად მიდიოდა და, არ არის გამორიცხული, ჩემი დაცვის ქვეშ მყოფი უშვებს იმას, რომ აზერბაიჯანულმა მხარემ ეჭვი მიიტანა მასზე, თითქოს ის იატაკქვეშა მოძრაობაში იყო ჩართული.
- თუ გაქვთ ინფორმაცია, აფინანსებდა თუ არა ფარმან ჯეირანლი აზერბაიჯანულ ოპოზიციას?
- ჩემთან საუბარში ამბობს, რომ ასეთ ფაქტს ადგილი არ ჰქონია. მათთან ჰქონდა მხოლოდ მეგობრული და პიროვნული ურთიერთობა. თუმცა, ვინაიდან ეს ადამიანი ბიზნესმენია, შესაძლოა, აზერბაიჯანის ხელისუფლებამ დაასკვნა, რომ ის ფინანსურ დახმარებას უწევდა ოპოზიციას და სწორედ ამ ტალღისთვის მიეყოლებინათ. მიეყოლებინათ იმ კუთხით, რომ საქართველოს ხელისუფლებისგან მოეთხოვათ სრულიად უსაფუძვლოდ მისი დაკავება. საბაბად კი გამოძებნეს წელიწადი და ორი თვის წინ, 2016 წლის მარტში, მომხდარი ის ოპერაციები, რომლებიც ლეტალური შედეგით დასრულდა და რომლებიც სხვანაირად ვერ დასრულდებოდა.
- რატომ ვერ დასრულდებოდა?
- იმიტომ, რომ ძალიან მძიმე იყო იმ ადამიანების მდგომარეობა და აქ არანაირ კრიმინალურ შემთხვევასთან საქმე არ გვაქვს. მაქსიმუმ, შეიძლებოდა, ადმინისტრაციული წესით ჯარიმა დაეწესებინათ. პროფესორს, რომელმაც ეს ოპერაცია ჩაატარა, რასაკვირველია, ლიცენზია აქვს, უბრალოდ, იმ პერიოდში ორი-სამი თვის განმავლობაში არ ჰქონდა ნებართვა აღებული. თუმცა კანონი ითვალისწინებს, რომ გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში შეუძლიათ მათ ოპერაციის გაკეთება და მოგვიანებით აიღონ ეს ნებართვა. მართლაც, ოპერაციიდან ერთ თვეში მათ მისცეს ეს ნებართვა. ამ ყოველივედან გამომდინარე, რადგანაც სხვა საფუძველს ვერ ხედავდა ჩემი დაცვის ქვეშ მყოფი, ის ფიქრობდა, რომ შესაძლოა იყოს ბიზნესის წართმევის ინტერესი. ამას დღესაც არ გამორიცხავს, თუმცა დაუშვა ის გარემოებაც, რომ ასეთი პოლიტიკური კონტექსტი ჰქონოდა მის დაპატიმრებას.
- თქვენ, როგორც მისი ადვოკატი, თავად რამდენად უშვებთ ამას?
- მეც არ გამოვრიცხავ ამას. ვინაიდან ისეთი რეჟიმები, როგორიც დღეს აზერბაიჯანშია, ყველა პატარა წვრილმანს ყურადღებას აქცევენ და ცდილობენ, ყველა ოპოზიციური მიმართულების ის ხვრელი ამოქოლონ, საიდანაც შესაძლოა მიდიოდეს მათი დაფინანსება. მე არ ვამბობ და არც ჯეირანლი ამბობს, რომ ის აფინანსებდა ოპოზიციას, მაგრამ, რადგან მათთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდა და მეგობრობდა, შესაძლოა, მათ ასე ჩათვალეს, რომ ის მათ აფინანსებდა. ამიტომ მოსთხოვეს საქართველოს ხელისუფლებას მისი განეიტრალება. საქართველოს ხელისუფლებამაც, იმ დროს, როდესაც არ არსებობდა არანაირი სამართლებრივი საფუძვლები, ციხეში უკრა თავი.
- ანუ თქვენც იხრებით იმ ვერსიისკენ, რომ ეს დაკავება პოლიტიკურია?
- მინდა, ზუსტად იყოს ჩემი აზრი დაფიქსირებული. მე გამოვხატავ ფარმან ჯეირანლის პოზიციას და თავად ჩემი პოზიციაც ეს არის, რომ ჩვენ არ გამოვრიცხავთ, ეს ყველაფერი პოლიტიკურ პროცესებს იყოს მიბმული, იმიტომ, რომ ამ დაკავების სამართლებრივი საფუძველი არ არსებობს. რაღაც მიზეზი ხომ უნდა არსებობდეს, რისთვისაც დააკავეს?! ან მიზეზი არის ის, რომ მას წაართვან ბიზნესი, ან მეორე – ეს არის პოლიტიკური მიმართულება. რადგან ყველაფერი ასე დაემთხვა და აზერბაიჯანული პრესაც ამაზე განსაკუთრებულად ამახვილებს ყურადღებას, ასევე ამაზე აქტიურად საუბრობენ დასავლეთში მცხოვრები აზერბაიჯანელი ოპოზიციონერები და ჯეირანლის გვარსაც იხსენიებენ, ბუნებრივია, მათ გაცილებით მეტი ინფორმაცია აქვთ ამ პროცესებზე, აქედან გამომდინარე, ჩვენ არ გამოვრიცხავთ, რომ სწორედ ეს იყოს ის მიზეზი, რის გამოც ის ციხეში აღმოჩნდა.
- იცნობს თუ არა ჯეირანლი აზერბაიჯანელ ჟურნალისტ აფგან მუხთარლის?
- რა თქმა უნდა, არათუ იცნობს, არამედ, ისევე, როგორც სხვებთან, მასთანაც მეგობრული ურთიერთობა აკავშირებდა.
- ანუ ლოგიკურად ერთმანეთს ებმის ეს ორი თემა. შესაძლებელია, ისინი ერთი მოტივით იყვნენ დაპატიმრებულნი?
- კი, რა თქმა უნდა, შესაძლებელია! ამ ეტაპზე ამის კატეგორიულად დამტკიცება არ შემიძლია, თუმცა, ყველაფრიდან გამომდინარე, ამის დაშვების მაღალი ალბათობა არსებობს.
- ხშირად ხვდებოდა ჯეირანლი მუხთარლის?
- ცალკე ამ ჟურნალისტზე ბევრი არ გვისაუბრია, მაგრამ მასთანაც და კიდევ სხვებთან, რომლებიც აზერბაიჯანულ ოპოზიციას წარმოადგენენ, მას ჰქონდა მეგობრული შეხვედრები, თბილი ურთიერთობები. ჯეირანლი ბოლო ოთხი წელია, თბილისში ცხოვრობს და მას სტუმრობდნენ მეგობრები. ისედაც ის საქართველოს მოქალაქეც არის, იორმუღანლოშია დაბადებული. ორმაგი მოქალაქეობა აქვს, საქართველოს მოქალაქეც არის და აზერბაიჯანისაც. ის ითვლებოდა მასპინძლად და ეს ურთიერთობები აზერბაიჯანიდან მოყოლებული ჰქონდა. აქ უცნაური და გასაკვირი არაფერია.
- რამდენად უშვებთ იმას, რომ, ამ ახალი გარემოებებიდან გამომდინარე, ჯეირანლის დაპატიმრებას შეეცვალოს სარჩული?
- აქ ორი მიმართულებაა. ერთი მხრივ, როგორც უფლებადამცველმა, ამ მიმართულებაზე უნდა გავამახვილო ყურადღება, საზოგადოებრივი აზრის მობილიზაცია მოვახდინოთ, მაგრამ, მეორე მხრივ, როგორც ადვოკატმა, მტკიცებულებები უნდა შევაგროვო, რომ მას არანაირი დანაშაული არ ჩაუდენია და არანაირი თაღლითობის განზრახვა და მიზანი არ ჰქონია, სხვისი არაფერი მიუთვისებია. აი, ეს უნდა დავამტკიცოთ სასამართლოში, რადგან სასამართლოში ყველანაირი პოლიტიკური კონტექსტი და ქვეტექსტი სრულიად უნაყოფო იქნება და იქ არც არავინ მოგვისმენს და არც არავინ შეაფასებს ამას. იქ მთავარია არგუმენტები, მტკიცებულებები და მათი შეფასება.
- შეაგროვეთ მტკიცებულებები?
- ჩვენ ახლა ვართ მტკიცებულებების შეგროვებისა და მოპოვების ეტაპზე, ვაწარმოებთ გამოკითხვებს, მასალებს ვაგროვებთ. ჩვენ შეიძლება აზერბაიჯანშიც მოგვიწიოს წასვლა და თავად ის პროფესორიც გამოვკითხოთ და ამ მასალებით დატვირთული მივალთ სასამართლოზე. ფიგურალურად რომ ვთქვათ, ახლა არის ქვების შეგროვების პერიოდი ამ საქმეში, ხოლო ქვების სროლის პერიოდი სასამართლოში იქნება ანუ მტკიცებულებების გამოყენება.
- შესაძლებელია, რომ ეს ორი საქმე ერთმანეთს მიებას და ეს თუ გაგიადვილებთ თქვენი კლიენტის დაცვას?
_ ამ ორი საქმის ერთმანეთზე მიბმით ჩვენ, ერთადერთი, შესაძლებელია გაგვიადვილდეს საზოგადოებრივი აზრის შემობრუნება, რომელსაც უკუღმა მიაწოდეს ინფორმაცია და ეს ადამიანი წარმოაჩინეს დამნაშავედ. ამ მიმართულებით, საზოგადოებრივი აზრის შემობრუნების კუთხით, აუცილებლად ვიმუშავებთ. აქ მთავარი მიმართულება მაინც არის სამართლებრივი და ჩვენ ყველა მტკიცებულებასა და დოკუმენტს შევაგროვებთ იმისთვის, რომ სასამართლოზე დავამტკიცოთ მისი უდანაშაულობა.
- უშვებთ იმას, რომ აზერბაიჯანულმა მხარემ მოითხოვოს პატიმრის მათთვის გადაცემა?
- რადგან ჯეირანლი საქართველოს მოქალაქეც არის, აზერბაიჯანშიც რომც აღეძრათ მასზე რაიმე საქმე, ან მომავალშიც რომ აღძრან, მაინც ვერ მოითხოვდა გადაცემას, იმიტომ, რომ კონსტიტუცია კრძალავს საქართველოს მოქალაქის სხვა ქვეყნისთვის გადაცემას. სწორედ ესეც გვაფიქრებს ჩვენ – რადგან ჯეირანლი საქართველოს მოქალაქეც არის და აქ რაღაცა საბაბი გაუჩნდათ მისი დაპატიმრების, ან ვინ აჩივლებინა დაზარალებულებს და რატომ აჩივლებინა, თანაც მომხდარიდან ამდენი ხნის შემდეგ.
- ფიქრობთ, რომ ვიღაცის ინტერესში იყო, მათ ეჩივლათ?
- აბა, მანამდე საერთოდ ხმა არ ამოუღიათ. მარტში გარდაცვლილი ადამიანების ოჯახის წევრებმა მხოლოდ ნოემბერში დაიწყეს ჩივილი. ეს ყველაფერი, რბილად რომ ვთქვათ, კითხვის ნიშნებს ბადებს. ვფიქრობ, ამ პროცესს უფრო საინტერესო განვითარება ექნება.
- თქვენ განაცხადეთ, რომ ჩახვალთ აზერბაიჯანში და გამოჰკითხავთ იმ პროფესორს, რომელმაც ეს ოპერაცია ჩაატარა. თავად ვერ ჩამოდის საქართველოში?
- ჩავალთ აზერბაიჯანში ან თურქეთში, სადაც იმ პერიოდისთვის იქნება. ის საქართველოში ვერ ჩამოდის, რადგან დაშინებულია, რომ ისიც არ დააკავონ.
- თუ გამართლდა ის პოლიტიკური მოტივები, რომლებზეც ჩვენ ვსაუბრობთ, რა გამოდის, საქართველოს ხელისუფლება მეზობელ ქვეყანას ხელს უწყობს, რომ ამ გზით გაუსწორდეს თავის ოპონენტებს? ეს რამდენად კანონიერი ნაბიჯია?
- რა თქმა უნდა, ეს ძალიან ცუდ მდგომარეობაში აყენებს საქართველოს, როგორც სახელმწიფოს. მე მესმის საქართველოს ხელისუფლების მძიმე მდგომარეობაც, ერთი მხრივ, აზერბაიჯანი სტრატეგიული პარტნიორია, მეორე მხრივ, თურქეთი ითხოვს თავის მოქალაქეებს. არადემოკრატიული ქვეყნების გარემოცვაშია საქართველო და ძნელია ამ ფონზე სახის შენარჩუნება, მაგრამ, ამის მიუხედავად, არანაირი გამართლება არა აქვს იმას, რომ, ფაქტობრივად, ადამიანებით ივაჭროს და გაყიდოს ადამიანები.
როდესაც დემოკრატიულ ღირებულებებზე აქვს პრეტენზია, უნდა მოახერხოს ლავირებითა თუ ხისტი პოლიტიკით, ეს მისი გადასაწყვეტია, ქვეყნისთვის სახისა და ღირსების შენარჩუნება!
- თქვენ ზეწოლა ახსენეთ და ითქვა, რომ თურქეთის ხელისუფლების დიდი ზეწოლის შედეგად მოხდა დემირელის კოლეჯის ერთ-ერთი მფლობელის დაპატიმრებაც. ამაზე რას იტყვით?
- დიახ, რა თქმა უნდა, დიდი ალბათობით, ეს ასეც იქნებოდა. არათუ ათასობით, ასიათასობით ადამიანია რეპრესირებული თურქეთსა და მის ფარგლებს გარეთ ამ რეჟიმის მიერ, რომელიც სულ უფრო და უფრო დიქტატურისკენ მიექანება და რომელიც მთელ მსოფლიოში უკვე აღიარებულია ანტიდემოკრატიულ და დიქტატორულ რეჟიმად. მესმის, ძნელია ამ სიტუაციაშია თან მათი სტრატეგიული პარტნიორობის შენარჩუნება, თან ადამიანის უფლებების დაცვა, მაგრამ პრიორიტეტი ყოველთვის უნდა იყოს ადამიანის უფლებები! ამ ეტაპზე, რაც უნდა სამწუხარო იყოს, ჩვენმა ხელისუფლებამ ეს ვერ მოახერხა.
