„ახალი თაობა“: ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „გიორგი მარგველაშვილს პოლიტიკური ინტრიგის გამოცდილება არ აქვს“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ანზორ აბრალავასთან: „უსუფაშვილისა და მარგველაშვილის ჩამოწერის აქტი გაფორმებულია“ // „ნაცმოძრაობაში ფსიქიკური პრობლემებია“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ოთარ ანგურიძესთან: „აქციზის შემოღება რთულად მისაღები გადაწყვეტილება იყო“
„ახალი თაობა“: რა მოხდა სამ იანვარს დუისში // იმამი ბექსან ფარეულიძე: „ეს სწორედ ისლამის და მუსლიმი ხალხის დისკრედიტაციის სურვილით ჩადენილი ქმედებაა“
—–
„ინტერპრესნიუსი“: ინტერვიუ ალექსეი მალაშენკოსთან: „ვფიქრობ, რომ ახლა რუსეთისათვის საქართველოს საკითხი ნაკლებად მნიშვნელოვანია“
———————–
„ახალი თაობა“, 05 იანვარი, 2016 წელი
ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „გიორგი მარგველაშვილს პოლიტიკური ინტრიგის გამოცდილება არ აქვს“
ექსპერტი კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში აცხადებს, რომ განვლილ 2016 წელს ბევრი მნიშვნელოვანი რამ მოხდა ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში, რომ 2016 წელი იყო საარჩევნო წელი და ეს წელი ამ ნიშას ატარებდა მთლიანად და ეს ძალიან მნიშვნელოვანი იყო.
- რა თვალსაზრისით იყო 2016 წელი საინტერესო?
- იმ თვალსაზრისით, რომ ეს იყო ძალიან პრინციპული ბრძოლა ორ პარტიას შორის გამარჯვებისათვის. ეს ბრძოლა არჩევნების წინა დღეებში არ დაწყებულა, მთელი წლის განმავლობაში ეს ბრძოლა სხვადასხვა დონეზე, სხვადასხვა ფორმით იგრძნობოდა სულ. რა თქმა უნდა, ცუდია, როდესაც ქვეყანა მხოლოდ ამაზე რომ არის კონცენტრირებული, არჩევნებში ვინ გაიმარჯვებს, მაგრამ ასე იყო ჩვენ შემთხვევაში. შესაძლოა ვინმემ მითხრას, სხვა რამეც ხდებოდაო, მაგრამ სამწუხაროდ, არჩევნების ფაქტორით ეს ყველაფერი გადაიფარა. არჩევნებით იმდენად არა, როგორც ამ ორი პოლიტიკური ძალის დაპირისპირებით.
- საუბრობდნენ იმაზეც, რომ ეს დაპირისპირებაც ხელოვნური იყო და რომ მავანს სჭირდებოდა...
- თუ გავიხსენებთ, სულ გვესმოდა განცხადებები, რომ აი მიშა დღეს ჩამოვა, მიშა ხვალ ჩამოვა, აპირებენ არეულობის მოწყობას, ემზადებიან არეულობისთვის და ასე შემდეგ. ნაციონალური მოძრაობის ყოფილმა ლიდერებმა მიაბეს საქართველო უკრაინაში მიმდინარე პროცესებს არა მხოლოდ ისტორიის ერთობლიობით, არამედ იმით, რომ ერთი და იგივე უბედურება გვჭირს. უკრაინაში იმყოფებოდა არა ერთი ქართველი, რომელიც გარკვეული ნაბიჯების გადადგმას აპირებდა საარჩევნოდ და ძირითადი თემები მთელი წლის განმავლობაში იყო ეს.
- დღეს ნაცმოძრაობაში არცთუ სახარბიელო მდგომარეობაა, გახლეჩის პირასაა პარტიაო...
- სხვათა შორის, არჩევნების წინ უკვე გაიხლიჩა პარტია და ორი ძალა გამოეყო, გირჩი და ვაშაძე. მიუხედავად იმისა, რომ მონოლითური პარტიის შთაბეჭდილებას ტოვებდა ნაციონალური მოძრაობა, ეს მაინც მოხდა.
- ეს გარედან ჩარევის შედეგად მოხდა?
- მე დარწმუნებით შემიძლია გითხრათ, რომ ეს არ იყო მხოლოდ გარედან ჩარევის შედეგი. თვითონაც გარკვეული ამბიციები ჰქონდათ და სწორედ ამ ამბიციებმა უბიძგეს, რომ ეს ნაბიჯი გადაედგათ. ეს პროცესი გრძელდება დღესაც და, როგორც ჩანს, 20 იანვრის შემდეგ კიდევ უფრო გაღრმავდება.
- საუბარია, რომ 2017 წლის მთავარი თემა საკონსტიტუციო ცვლილებები და პრეზიდენტის არჩევის წესი იქნებაო. პრეზიდენტის ირგვლივ უკვე ათასნაირი ხმა დაიარება, რომ ახალ ალიანსს ქმნის, ოპოზიციონერ ლიდერად მოგვევლინება და ასე შემდეგ. როგორია თქვენი ხედვები ამ თემაზე?
- სიმართლე გითხრათ, მე ვერ ვხედავ პრეზიდენტის მიერ შექმნილი ძალის განსაკუთრებულ პერსპექტივას. თუ ეს იქნება უსუფაშვილთან ერთად, კიდევ შეიძლება რაღაცა წარმატებაზე ფიქრი, მაგრამ თავად პრეზიდენტი თუ შექმნის პოლიტიკურ ძალას, მართალი გითხრათ, მაინცდამაინც დიდ პერსპექტივას ამ ძალისას ვერ ვხედავ.
- საუბარია, რომ უსუფაშვილის განცხადების შემდეგ გაქარწყლდა ის მოლოდინი, რომ დავით უსუფაშვილი და გიორგი მარგველაშვილი ერთობლივ ალიანსს შექმნიდნენ. ითქვა ისიც, რომ უსუფაშვილი ხელისუფლებასთან ალიანსში უფრო მოიაზრება, ვიდრე მარგველაშვილთანო ასეა?
- ჯერჯერობით, უსუფაშვილი სიტუაციის ზონდირებას აკეთებს. საზოგადოებას და ამომრჩეველს უტოვებს ვარაუდების გამოთქმის საშუალებას. ის ამ ვარაუდების საფუძველზე აკეთებს ანალიზს და შემდეგ გამოაქვს დასკვნები. უსუფაშვილი ერთ-ერთი გონიერი პოლიტიკოსია საქართველოში და მეტსაც ვიტყოდი, ძალიან სერიოზული პერსპექტივით, იმ შემთხვევაში, თუ მან თავის თავში გამონახა დამატებითი რესურსი. მოცემულობა და ბიოგრაფია ამას კარნახობს, მაგრამ კიდევ დამატებითი რესურსია საჭირო. მან შეცდომა არ უნდა დაუშვას პარტნიორის შერჩევის თვალსაზრისით, ან პარტნიორების.
- გამორიცხავთ, რომ ის ივანიშვილმა გამოიყენოს სათავისოდ?
- პოლიტიკაში ასეთი რამ ხდება. სათავისოდ გამოიყენებს, მაგრამ შესაძლოა უსუფაშვილმაც გამოიყენოს სიტუაცია სათავისოდ.
- როგორ?
- შევხედოთ წარსულს, პრაქტიკულად ნაციონალურმა მოძრაობამ ივანიშვილის მიდგომები გამოიყენა სათავისოდ. ვგულისხმობ იმ მიდგომებს, როდესაც ივანიშვილის პრემიერად ყოფნის პერიოდში, არ ცდილობდა, რომ რეპრესიული გზით წასულიყო. მე მახსოვს პირველი დღეები 2012 წლის არჩევნების შემდეგ, როგორ პანიკაში იყო ჩავარდნილი ნაციონალური მოძრაობის აქტივი. მაგრამ რომ დაინახეს, განსაკუთრებული რებრენდინგი არ ემუქრებოდათ, მერე დაიწყეს ყელყელაობა. ეს იყო სწორედ მაშინდელი პრემიერის მიდგომის შედეგი. პოლიტიკაში ასეთი რამ აბსოლუტურად რეალურია, ერთი გუნდი იყენებს მეორე გუნდის შეცდომებს.
- რას ელოდებით ოპოზიციურ ფლანგზე? კეთდება შეფასებები, რომ დღეს ოპოზიციას არა აქვს იმის რესურსი, რომ მოძლიერდეს, რომ პოლიტიკური ველი მთლიანად პარალიზებულია და ფული მხოლოდ ორ ძალას აქვს - ივანიშვილს და ნაცმოძრაობას. ასეა?
- ნუ ვიტყვით ასე. დღეს საფრანგეთში მიმდინარე პროცესში ჩაბმული საფრანგეთის ნაციონალური ფრონტი და მისი კანდიდატი ზუსტად ამას ამბობს, რომ მას აკლდება 8 მილიონი დოლარი იმისთვის, რომ საპრეზიდენტო არჩევნებში სრულყოფილად მიიღოს მონაწილეობა. მაგრამ ლე პენი პოლიტიკური ფიგურაა და მიუხედავად ყველაფრისა, როცა 8 მილიონ დოლარზე ლაპარაკობს, ის ლაპარაკობს გამარჯვებაზე, თორემ წარმატებას ყოველთვის მიაღწევს. აქაც იგივე სიტუაციაა. ნუ ვიტყვით, რომ მაინცდამაინც ველი დაკავებულია ორი პარტიის მიერ. ჯერ ერთი, არსებობს პატრიოტთა ალიანსიც, მეორეც, ნამდვილად არის რესურსი იმისა, რომ შეიქმნას ძლიერი პოლიტიკური ძალა, რომელსაც ექნება იმის ფინანსური რესურსი, რომ წარმატებისთვის იბრძოლოს, გამარჯვებისთვის თუ არა.
- ფიქრობთ, რომ დავით უსუფაშვილი გააქტიურდება?
- დარწმუნებული ვარ ამაში, რომ უსუფაშვილი გააქტიურდება. პრინციპში, პროდასავლურ ოპოზიციურ ველზე, სხვა ძალას მე ვერც ვხედავ.
- გიორგი მარგველაშვილი რამდენად იქნება ამ მხრივ აქტიური?
- გიორგი მარგველაშვილი საკმაოდ აქტიურია, ცდილობს, რომ საინტერესო ნაბიჯები გადადგას, ოღონდ გიორგი მარგველაშვილს უშლის ხელს ზოგიერთი თვისება მისი ხასიათისა. ასევე ისიც, რომ მას არა აქვს პოლიტიკური ინტრიგის და პოლიტიკური ბრძოლის დიდი გამოცდილება. მსოფლმხედველური თვალსაზრისით, მარგველაშვილისთვის ნაციონალური მოძრაობის ზოგიერთი ლიდერის პოზიცია უფრო ახლოა მასთან, ვიდრე „ქართული ოცნების“, თუმცა ის არის „ნაციონალური მოძრაობის“ მოწინააღმდეგე. ადამიანის ფსიქიკის შუაზე გახლეჩის მაგალითი გვაქვს.
- თქვენ როგორ გაიგეთ დავით უსუფაშვილის განცხადება? თუკი მართლაც მოსალოდნელი იყო მათი ტანდემი, მაშინ მარგველაშვილის გეგმები რატომ გაამხილა ასე საჯაროდ? რომ მარგველაშვილი გადადგება ვადაზე ადრე და ხელმეორედ იყრის კენჭს?
- მე არ ვთვლი, რომ ეს გეგმების გამხელა იყო.
- აბა რა იყო?
- ეს იყო ვარიანტის შეთავაზება, შემოწმება, ვინ როგორ მოიქცეოდა ამ სიტუაციაში. ეს რეცეპტი იყო უბრალოდ, რომელიც გააჟღერა უსუფაშვილმა.
- რისი რეცეპტი?
- თუ როგორ უნდა მოქცეულიყო პრეზიდენტი, თუ უნდოდა შეენარჩუნებინა თავისი მდგომარეობა. უსუფაშვილმა პრეზიდენტს სახალხოდ შესთავაზა ვარიანტი, რომ მისთვის ასე აჯობებდა. უსუფაშვილმა ტესტირება მოახდინა, როგორ მოიქცეოდა ამ სიტუაციაში პრეზიდენტი. მე დარწმუნებული ვარ, რომ მარგველაშვილმა იცოდა უსუფაშვილის ასეთი იდეის თაობაზე და მისთვის მთლად სასიამოვნო არ იქნებოდა ამ იდეის გაჟღერება, მაგრამ უსუფაშვილმა, როგორც სერიოზულმა პოლიტიკოსმა, არჩია, რომ ფრჩხილები გაეხსნა.
- ელოდებით პრეზიდენტისგან ამ ვარიანტის გათამაშებას?
- ვერ გეტყვით. ძალიან რთულია მოსთხოვო ადამიანს, რომ ის გადადგეს. თან ისე გადადგეს, რომ დაკარგოს სადავეები. ასევე წავიდეს რისკზე. მარგველაშვილს რა გარანტია აქვს იმის, რომ მას ისევ აირჩევენ?! არავითარი გარანტია ამისი არ არსებობს! ანუ ჩვენ რას ვამბობთ, რომ მარგველაშვილი უნდა გადადგეს, დანიშნოს ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნები და პრაქტიკულად დაკარგოს ყველაფერი? იქნებ მას ურჩევნია, რომ გაიხანგრძლივოს საპრეზიდენტო მდგომარეობა?! ამიტომ ეს თემა რთული საპროგნოზოა.
- სიურპრიზებს თუ ელოდებით ამ წელში?
- ქართულ პოლიტიკას ახასიათებს სიურპრიზები, ამიტომ არ გამიკვირდება რაღაც საინტერესო ეპიზოდები გამოჩნდეს. ერთსაც ვიტყოდი, პოლიტიკური ძალების გამოჩენის თვალსაზრისით, რესურსი შეზღუდულია. ერთადერთი უსუფაშვილის პოლიტიკური ძალის გამოჩენას ველი, თანაც ომახიანად. დანარჩენებს ჯერჯერობით ვერ ვხედავ.
„ახალი თაობა“, 05 იანვარი, 2016 წელი
ინტერვიუ ანზორ აბრალავასთან: „დავით უსუფაშვილისა და გიორგი მარგველაშვილის ჩამოწერის აქტი გაფორმებულია“ // „თუ უმრავლესობის დეპუტატები ხიბლში ჩაცვივდებიან, უსუფაშვილის ბედს გაიზიარებენ“ // „ნაცმოძრაობაში ფსიქიკური პრობლემებია“
ბოლო დღეებში საქართველოს მედიის მთავარი თემა გახდა ყოფილი პარლამენტის თავმჯდომარის, დავით უსუფაშვილისა და პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილის კომენტარები. მათი განცხადებების საბაბი გახდა პრეზიდენტის არჩევის წესის შესაძლო შეცვლა. ყოფილი დეპუტატი ანზორ აბრალავა „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში გამოთქვამს აზრს, რომ პოლიტიკაში პერსპექტივა არც დავით უსუფაშვილს აქვს და არც გიორგი მარგველაშვილს.
ანზორ აბრალავა:
- პოლიტიკაში ბევრი რამ ინერციით ხდება. ეს ეხება ადამიანებსაც, აზრებსაც და იდეოლოგიასაც.
- დავით უსუფაშვილი გყავთ მხედველობაში?
- დიახ. მას აქვს პოზიტიური თვისებები, მაგრამ ის პოლიტიკაში ვერაფერს გააკეთებს. ახლა ეს ადამიანი ხიბლშიცაა და თან დაბნეულია. ცოტა ხნის წინ დავით უსუფაშვილმა მიიღო ის, რაც მას არც დაესიზმრებოდა. ის გახდა პარლამენტის თავმჯდომარე და თავდაცვის მინისტრის მეუღლე. შემდეგ მას ვადა ამოეწურა, ახალ არჩევნებში დამარცხდა. ამას მოჰყვა მის მიერ პარტიის მიტოვება. ეს უდროო და უადგილო ნაბიჯი იყო. ასეთ დროს პარტიის დატოვება გაუმართლებელია. დავით უსუფაშვილი დარჩება ექსპერტად, კარგ იურისტად, მაგრამ პოლიტიკოსად – ვერა.
- მისი კომენტარი პრეზიდენტის გადადგომაზე სხვადასხვანაირად აღიქვეს...
- პრეზიდენტის ან სხვა თანამდებობის პირის საკუთარი ნებით გადადგომა ძალიან კარგია პიარისთვის. მით უმეტეს მაშინ, თუ რომელიმე გადაწყვეტილებას ეწინააღმდეგება. ასეთ პიროვნებას აღიქვამენ სამართლიან და პრინციპულ ადამიანად. საქმე ისაა, რომ ჩვენ სხვა ვითარება გვაქვს.
- მიგაჩნიათ, რომ გიორგი მარგველაშვილმა ეს ნაბიჯიც რომ გადადგას, ის პოპულარული მაინც ვერ გახდება?
- საქართველოში ხალხს ამაზე რეაქცია არ ექნება. თუ გადადგა, ამაზე რამდენიმე დღის განმავლობაში ილაპარაკებენ და ამით დამთავრდება ყველაფერი. ერთ მდინარეში ორჯერ არ შედიან. დავით უსუფაშვილისა და გიორგი მარგველაშვილის ჩამოწერის აქტი გაფორმებულია.
- პრეზიდენტის არჩევის წესის შეცვლა, თუ ეს მოხდა, 2023 წლის არჩევნებს უნდა შეეხოს. გამოდის, რომ მანამდე, ანუ 2018 წელს პრეზიდენტს ისევ პირდაპირი წესით ავირჩევთ...
- საპრეზიდენტო არჩევნებში, ჩემი აზრით, გაიმარჯვებს ის, ვისაც ექნება ბიძინა ივანიშვილის მხარდაჭერა. დღეს საქართველოში ასეთი რეალობაა. ლიდერს და პიროვნებას ზოგადად ძალიან დიდი როლი აქვს ისტორიაში. ისტორიას, ხალხის გარდა, ლიდერები ქმნიან. პიროვნებებს პოლიტიკაში გადამწყვეტი როლი აქვთ. ბიძინა ივანიშვილმა მოიყვანა თანამდებობებზე უსუფაშვილიცა და მარგველაშვილიც. თუმცა, მათ ეს ვერ გააცნობიერეს და საკუთარ თავზე გადაჭარბებული წარმოდგენა შეექმნათ. უსუფაშვილს ეტყობა, რომ რაღაცას ნანობს.
- ნანობს იმას, რომ არ მიიღო ბიძინა ივანიშვილის შემოთავაზება?
- მას რომ ეს შემოთავაზება მიეღო, ახლაც პოლიტიკაში და თანამდებობაზე იქნებოდა. თავის დროზე იგი არ გამოვიდა რესპუბლიკური პარტიიდან. სამაგიეროდ, პარტია დატოვა მაშინ, როცა ეს არ უნდა გაეკეთებინა. თომას ჯეფერსონი აშშ-ის პრეზიდენტი რესპუბლიკური პარტიიდანაც იყო და დემოკრატიული პარტიიდანაც. ეს არავის გაკვირვებია. ამერიკაში სხვა სისტემაა. ჩვენ ვერ გამოვედით კომუნისტური ორთოდოქსული აზროვნებიდან.
- რამდენიმე მაჟორიტარი ამ პარლამენტიდან ტრაბახობს არჩევნებში მიღებული მაღალი პროცენტებით. ისინიც ხიბლში ჩაცვივდნენ?
- თუ ამ მაჟორიტარებს ჰგონიათ, რომ პარლამენტში თავისი დამსახურებით მოხვდნენ, ძალიან ცდებიან. ისინი მაჟორიტარები გახდნენ ბიძინა ივანიშვილის ავტორიტეტის წყალობით. თუ ისინი მას გაემიჯნებიან, ცუდად დაამთავრებენ. თუ ისინი ხიბლში ჩაცვივდებიან, დავიტ უსუფაშვილის ბედს გაიზიარებენ. ავად ამთავრებს ნაციონალური მოძრაობაც, რომლის მოქმედებები სააკაშვილის ექსცენტრიკაზე იყო აგებული.
- მომდევნო არჩევნებში ნაციონალური მოძრაობა მეორე ადგილზე ვეღარ გავა?
- რასაკვირველია. საბოლოოდ, ნაციონალები მიიღებენ რესპუბლიკელების ოდენობის პროცენტებს. საკუთარი თავი გამოააშკარავა დავით ბაქრაძემაც. საზოგადოების შეცდომაა, რომ ის ლიდერებად აღიარებს ბაქრაძისნაირ ხელოვნურად შექმნილ პოლიტიკოსებს და მოხეტიალე ფორვარდებს.
- ნაცმოძრაობა ახსენეთ და ზოგს ჰგონია, რომ სენატორი ჯონ მაკეინი საქართველოში ნაცმოძრაობის გადასარჩენად იყო ჩამოსული...
- ეს ხუმრობას ჰგავს და არის პრიმიტიული და შეზღუდული აზროვნების გამოვლინება. ასეთი რამ ძალიან შორსაა რეალობისაგან. ენა ადამიანს იმიტომ კი არ აქვს, რომ ყველაფერი ილაპარაკოს, არამედ იმიტომ, რომ ყველაფერი არ თქვას.
- როგორ გგონიათ, ხომ არ შექმნის ბიძინა ივანიშვილი პარლამენტის გარეთ კიდევ ერთ პოლიტიკურ ძალას?
- პოლიტიკური ველი ცარიელია. თუ ვინმე სტიმულს მისცემს ახალი ძალის ფორმირებას, ცუდი არ იქნება. პოლიტიკა ცოცხალი ორგანიზმია და განვითარებას საჭიროებს. თავის დროზე, როცა ფოთის ქალაქის თავი გახდა, ოპონენტებს ეძებდა ნიკო ნიკოლაძე. მას კარგად ესმოდა, რომ ჯანსაღი აზრის გამომუშავებას სჭირდებოდა განხილვა და ოპონირება. ოპონირება ჯანსაღი უნდა იყოს და არა ისეთი, როგორსაც ნაცმოძრაობა ეწევა. ნაციონალები საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამას თავიდანვე ეწინააღმდეგებოდნენ. ახლა, როცა მთავრობაშიც გაჩნდა ამ პროგრამის კორექტირების იდეა, ამასაც გააფთრებით ებრძვიან. ესეც ადასტურებს, რომ ნაცმოძრაობაში ბევრს ფსიქიკური პრობლემები აქვს. ამ ხალხმა დაკარგა ძალაუფლება და არაადეკვატურად იქცევა. მთავარი ისაა, რომ ეს აშლილობა საშიშია საზოგადოებისთვის.
„ახალი თაობა“, 05 იანვარი, 2016 წელი
ინტერვიუ ოთარ ანგურიძესთან: „აქციზის შემოღება რთულად მისაღები გადაწყვეტილება იყო“
ეკონომიკის ექსპერტი ოთარ ანგურიძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში ქვეყანაში შექმნილ ეკონომიკურ პროცესებზე საუბრობს.
- პრემიერმა კვირიკაშვილმა გასული წლის შეჯამებისას თქვა, რომ 2017 წელი მაგარი წელი იქნება. პოლიტოლოგების ვარაუდით, პრემიერმა ეკონომიკური მიმართულებით გამოთქვა ასეთი ოპტიმიზმი. თქვენ, როგორც ეკონომისტი, რას იტყვით, რამდენად რეალურია კვირიკაშვილის ეს ოპტიმიზმი?
- რეალურად იმ ინიციატივებით, რომელიც აქვს მთავრობას და რომელიც პარლამენტმა დაამტკიცა, საუბარია მოგების გადასახადზე და ლარიზაციის გეგმაზე, შეიძლება პრემიერმა სწორედ ამ ინიციატივებზე დაყრდნობით გამოთქვა ასეთი ოპტიმისტური ვარაუდი. ასევე, შეიძლება პრემიერი ვარაუდობს, რომ მომავალში ექნება სხვა ახალი ინიციატივები და ამ ინიციატივების ერთობლიობა, მისი გადმოსახედით, შექმნის მაგარ ეკონომიკურ წელს.
- რამდენად რეალურია, რამდენად საფუძვლიანია, ეს არის საინტერესო?
- შეიძლება ეკონომიკურად ციფრებში მართლაც იყოს გამოსახული `მაგარი~ წელი, მაგრამ ეს ინიციატივები საბოლოო ჯამში მაინც წარმოქმნის რთულ ფაქტორებს.
- კონკრეტულად რას გულისხმობთ?
- მაგალითად, აქციზის შემოღებას. თუ აქამდე ნავთობპროდუქტებზე, ერთ ტონაზე აქციზი იყო 250 ლარი, ახლა მისი გაორმაგება საბოლოოდ გამოიწვევს ნავთობპროდუქტებზე დაახლოებით 20-დან 25% თეთრამდე ზრდას. ეს, ბუნებრივია, ავტომატურად გამოიწვევს სხვა ყველა საწვავთან დაკავშირებულ სექტორზე ფასების ზრდას. რამდენად გაიზრდება სხვა სექტორზე ფასები, ახლა ამის თქმა რთულია.
- აქციზის შემოღება რამდენად იყო სწორი გადაწყვეტილება?
- ეს იყო რთულად მისაღები გადაწყვეტილება, რაც საბოლოოდ აისახება ფასებზე და, რა თქმა უნდა, მოსახლეობაზეც. თუმცა, როგორც ჩანს, მთავრობამ ამ შემთხვევაში ამჯობინა ბიუჯეტის შევსება, ეს კი არის ნამდვილად ერთ-ერთი მექანიზმი, რითაც შეიძლება ბიუჯეტი შეავსო.
- ეს არის ბერკეტი ბიუჯეტის შევსების?
- არა, ცხადია, მაგრამ ეს არის ერთ-ერთი გზა. მაგალითად, მთავრობა ვარაუდობს, რომ დანაკარგი იქნება მოგების გადასახადის ნაწილში. ამიტომ მას მოუწია ალტერნატიული გზების მონახვა იმისთვის, რომ მოეხდინა ბიუჯეტის შემოსავლების დაბალანსება. მთავრობამ კარგად იცის, რომ მიუხედავად ნავთობპროდუქტებზე, ალკოჰოლურ სასმელებსა და თამბაქოზე ფასების ზრდისა, მოსახლეობა მაინც არ დაანებებს თავს არც მოწევას და არც ალკოჰოლის მოხმარებას, ასევე ადამიანები მაინც ჩაასხამენ საწვავს, შესაბამისად, ეს არის, მე ვიტყოდი, უალტერნატივო შემოსავალი, რაც უფრო გაზრდი, მით უფრო მეტი შემოსავალი გექნება. ამდენად, მთავრობამ ამ შემთხვევაში აირჩია უალტერნატივო გზა.
- თუმცა, ფასების ზრდა ხომ გამოიწვევს სოციალური ფონის კიდევ უფრო დამძიმებას, რაც აისახება მთავრობის ნეგატივში?
- ამიტომ ვამბობ, რომ, რა თქმა უნდა, შეიძლებოდა სხვა ინიციატივებისთვის მიემართა.
- მაგალითად?
- მე, მაგალითად, ყველა ბიზნესზე არ შემოვიღებდი მოგების გადასახადის გაუქმებას და დიფერენციაციას მოვახდენდი. მაგალითად, ამას არ მივაკუთვნებდი საფინანსო ინსტიტუტებს, განსაკუთრებით, ბანკებს. თუმცა, ბანკებს ორი წლის შემდეგ აუმოქმედდებათ ეს რეგულაცია, მაგრამ, ჩემი აზრით, ეს რეგულაცია მათ მომავალშიც არ უნდა შეეხოთ. მეტ წახალისებას ახალ ბიზნესებს მივცემდი, ე.წ. სტარტაპებს. ეს უფრო საინტერესო იქნებოდა ჩემთვის. თუმცა, ყველა გადაწყვეტილება, ცხადია, მსჯელობის საგანია და ყველა გადაწყვეტილებას შეიძლება მოეძებნოს ახსნა. აქ, რასაკვირველია, მთავარია, რომ ამ გადაწყვეტილებამ ჩვენ მოგვცეს საბოლოოდ შედეგი. ერთი წლის თავზე ვნახავთ თუ რა შედეგს გამოიღებს მთავრობის ახალი ინიციატივები. მანამდე, რასაკვირველია, მიმდინარე პროცესების პერმანენტული შეფასებები შეგვიძლია.
- ლარიზაციის გეგმაზეც მინდა გკითხოთ, რამდენად მოიტანს ეს შედეგს?
- შედეგს მოიტანს, მაგრამ არა მასშტაბურს. იმისთვის, რომ მასშტაბური შედეგი მიგვეღო, მაშინ უფრო ფართო მიმართულებით უნდა წასულიყო მთავრობა. ისევ ბევრი კითხვაა ეროვნულ ბანკთან: მაგალითად, რატომ არ არის გამჭვირვალე? მართალია, რომ ეროვნული ბანკი აპირებს ლარის კურსის განსაზღვრის პროცესში მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების ჩართვას, რაც კარგია, მაგრამ არა საკმარისია იქიდან გამომდინარე, რომ საბოლოოდ მაინც ორი ბანკის გადაწყვეტილებით დადგინდება მათი აქტივების მოცულობიდან გამომდინარე ლარის კურსი. აუცილებელია, რომ საკანონმდებლო დონით განისაზღვროს, ეროვნულ ბანკს ჰქონდეს ვალდებულება მთლიანად საფინანსო სისტემის სტაბილურობის კუთხით, ეს უნდა შეეხოს აუცილებლად თავად ლარის კურსსაც, ასევე ეს აუცილებლად უნდა შეეხოს რეგულირების პოლიტიკასაც. ამ შემთხვევაში ეს ყველაფერი კანონმდებლობით უნდა იყოს მკაცრად განსაზღვრული. აქვე, აუცილებელია, რომ ეროვნულმა ბანკმა გააგრძელოს ფინანსური სტაბილურობის დოკუმენტის გამოქვეყნება და რაც შეიძლება უფრო მეტი კომუნიკაცია უნდა იყოს მთავრობას, ეროვნულ ბანკს, ექსპერტებსა და ბიზნესს შორის. ეს ოთხი რგოლი აუცილებლად უნდა იყოს გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მხოლოდ მთავრობის მიერ შემუშავებული ინიციატივებით, ჩვენ ვნახეთ, თუ რა მყისიერად გაუფასურდა ლარი. შეიძლება ამ პროცესს სხვა რგოლებმა ხელოვნურადაც შეუწყვეს ხელი, თუმცა, ახალი ინიციატივებისთვის ფაქტია, რომ არც ბიზნესი, არც მოსახლეობა და არც საბანკო სექტორი მზად არ აღმოჩნდა.
„ახალი თაობა“, 05 იანვარი, 2016 წელი
რა მოხდა სამ იანვარს დუისში
იმამი ბექსან ფარეულიძე: „ეს სწორედ ისლამის და მუსლიმი ხალხის დისკრედიტაციის სურვილით ჩადენილი ქმედებაა“
პანკისის ხეობაში ვითარება ისევ დაიძაბა. 3 იანვარს უცნობმა პირებმა ახმეტის რაიონის სოფელ დუისის კულტურის სახლს ცეცხლი წაუკიდეს. დარაჯმა ხანძარი დროზე შენიშნა და მისი ჩქარობა მალევე მოხერხდა. ხანძრის შედეგად დაიწვა ერთ-ერთი ოთახის კარი და იატაკის ნაწილი.
მომხდართან დაკავშირებით ახმეტის პოლიციამ უკვე დაიწყო გამოძიება. გავრცელებული ინფორმაციით, ხანძრის უკან ვაჰაბიტები დგანან, რომლებიც კულტურის სახლის საქმიანობით უკმაყოფილოები იყვნენ.
ყველაზე მეტი პრეტენზია მათ არასამთავრობო ორგანიზაცია კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდის მიმართ აქვთ. ამ ფონდის ოფისი სწორედ კულტურის სახლის შენობაში იყო განთავსებული.
- ეს ფაქტი არის ძალიან შემაშფოთებელი და მცდელობა იმისა, რომ პანკისში კვლავ დაბრუნდეს სიბნელე. ამ ფონდმა ძალიან ბევრი კარგი საქმე გააკეთა. ახალგაზრდები იმ სიბნელიდან გამოიყვანა, რასაც ამდენი წელია ვებრძვით. რამდენადაც მე ვიცი, ხანძრამდე რამდენიმე ხნით ადრე, ფონდის ხელმძღვანელი იზა ბექაური რამდენჯერმე გააფრთხილეს. მას ფეისბუქის მეშვეობით ემუქრებოდნენ და ხეობის დატოვებას სთხოვდნენ, -აცხადებს „ახალ თაობასთან“ საუბარში პანკისის ხეობის მკვიდრი მექა ხანგოშვილი. იგი სამართალდამცავებს მოუწოდებს, რაც შეიძლება მალე გამოიძიონ მომხდარი და დამნაშავეები კანონის სრული სიმკაცრით დასაჯონ. მისი აზრით, მომხდარში თავად პოლიციაც არის დამნაშავე.
- პოლიციის უნიათობა რომ არა, მსგავსი რამე არ მოხდებოდა. მთელი ეს წლები იმაზე ვჩხუბობ, რომ პოლიცია საკმარისად არ მუშაობს. იმის მაგივრად, რომ დამნაშავეები დასაჯონ, ქისტ ახალგაზრდებს უქმნიან პრობლემებს. სამაგიეროდ, იმათ არ სცემენ ხმას, რომლებიც ახალგაზრდებს ბნელი იდეებით უტენიან თავებს, – აღნიშნავს მექა ხანგოშვილი. მისი აზრით, მომხდარში მედიაც დამნაშავეა. ამბობს, რომ ჟურნალისტები მხოლოდ ცუდი თემებით ინტერესდებიან.
- სამ იანვარს მომხდარი ინციდენტი ყველა ტელევიზიამ გააშუქა. ყველა მედია-საშუალება ხეობაშია მობილიზებული. სამაგიეროდ, სამი კვირის წინ პანკისში ვერც ერთი ჟურნალისტი ვერ ჩამოვიყვანე. არადა ძალიან საინტერესო ღონისძიებები ჩავატარეთ. მოეწყო პოეტ ტარიელ ხარხელაურის საღამო. უნდა გენახათ, პატარა ქისტებმა მისი რამდენი ლექსი იცოდნენ ზეპირად. იქ კიდევ ბევრი კარგი ღონისძიება ტარდება, მაგრამ ამის გაშუქება არ ხდება, არადა ასეთი საღამოებით და ღონისძიებებით მტკიცდება, რომ პანკისი ამ ქვეყნის განუყოფელი ნაწილია, – ამბობს ხეობის მკვიდრი. მისი თქმით, სამი იანვრის ინციდენტს პანკისელების დიდი ნაწილი უარყოფითად აფასებს. ხანგოშვილი დარწმუნებულია, რომ კულტურის სახლი მომავალშიც გააგრძელებს მუშაობას. მას სჯერა, რომ ხეობიდან არც კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდი წავა.
- ამდენი ბრძოლის შემდეგ, ძლივს რაღაც ნათელი გამოჩნდა ხეობაში. ამას არ დავთმობთ და ხეობა სიბნელეში არ დაბრუნდება, – აცხადებს ჩვენთან საუბარში მექა ხანგოშვილი.
ხეობიდან წასვლას არც არასამთავრობო ორგანიზაცია „კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდი“ აპირებს. მისი ხელმძღვანელი იზა ბექაური ამბობს, რომ იგი საქმიანობას ჩვეულებრივად გააგრძელებს. მას იმედი აქვს, რომ მომხდარს პოლიცია დროულად გამოიძიებს. მისი ვარაუდით, ეს ხანძარი ერთგვარი გაფრთხილება იყო.
როგორც იზა ბექაური ჟურნალისტებთან საუბარში ამბობს, ხანძრის გაჩენამდე რამდენიმე ხნით ადრე, მან მუქარის შემცველი შეტყობინებები მიიღო.
- იყო მუქარები, რომ „გაეთრიეთ პანკისიდან“, „თქვენი საქმიანობა ჩვენთვის მიუღებელია“ და ა.შ. მე ვფიქრობ, რომ კლუბში ხანძრის გაჩენა და გადაწვის მცდელობა, ერთ-ერთი გაფრთხილება იყო ჩემთვის, – აცხადებს იზა ბექაური. იგი გამორიცხავს, რომ კულტურის სახლში ხანძარი შემთხვევით გაჩნდა. მისი თქმით, შენობაში რამდენიმე ადგილას არის „სალიარკა“ დასხმული.
- საღამოს, ალბათ, 7 საათი იქნებოდა დაწყებული, როცა დამირეკეს და მითხრეს, რომ კლუბში ცეცხლი იყო გაჩენილი. მაშინვე დავურეკე ჩვენს თანამშრომელს, იურისტს, რომელიც პანკისში ცხოვრობს და ვუთხარი, რომ ადგილზე მისულიყო და პოლიციაშიც დაერეკა. როცა ადგილზე მოვედი, მოსახლეობა ეზოში იყო შეკრებილი, პოლიციაც აქ იყო უკვე. შენობაში მოგვიანებით შემიშვეს და ვნახე, რომ კომპიუტერების ოთახის კარი არის დამწვარი. აივანზე, იატაკზე დასხმულია, როგორც მითხრეს, „სალიარკა“, ასევე ფანჯარაა შეხსნილი, შიგნით არის კორიდორში გადასული, ორი ოთახის კარი ყოფილა ღია და იქაც არის შესხმული „სალიარკა“. ჩვენ გვყავს ღამის დარაჯი. როცა მოსულა კლუბში, ცეცხლი ახალი გაჩენილი ყოფილა და ჩაქრობა მოახერხა, – განაცხადა იზა ბექაურმა პანკისის სათემო რადიოსთან საუბარში.
სამართალდამცავებმა იზა ბექაური უკვე დაკითხეს. მან პოლიციას იმ მუქარებზეც უამბო, რომელიც მისი მისამართით გასული წლის ნოემბრიდან დაიწყო.
- ბოლო პერიოდში, ნოემბრის მიწურულს, მე მქონდა რაღაც უსიამოვნებები ფეისბუქის საშუალებით. კონკრეტულად ვინ იყვნენ ეს ადამიანები, ნამდვილად არ ვიცი. ქალთა ძალადობის წინააღმდეგ აქციას შეუერთდა ჩვენი ორგანიზაცია და ამას მოჰყვა ხალხის ნაწილის გაღიზიანება. ფეისბუქით იყო მუქარები. იმის მერე ჩვენ შევხვდით მაგათ ლიდერებს და მეგონა, რომ ყველაფერი დაწყნარდა, მაგრამ… – აღნიშნავს იზა ბექაური.
კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდის ხელმძღვანელმა პანკისის სათემო რადიოსთან რამდენიმე თვის წინ მომხდარი ფაქტიც გაიხსენა.
- პრეზიდენტის ფონდმა დაგვიფინანსა ცეკვის სასწავლო კურსი და მაშინაც, როცა პირველად დავიწყეთ მეცადინეობა, მოგვივარდნენ და გვეჩხუბნენ, რომ ნუ უკრავთ და ნუ გამოდის თქვენი შენობიდან მუსიკის ხმა. არც მაშინ არ მიგვიმართავს პოლიციისთვის, რადგან ვფიქრობდით, რომ ყველაფერი დაწყნარდებოდა. ახლა ვითხოვ, რომ გამოიძიონ, ვინ გააჩინა კლუბში ხანძარი, – ამბობს კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდის ხელმძღვანელი.
————
სამ იანვარს მომხდარ ინციდენტთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს პანკისის ხეობის ფუნდამენტური ისლამის თემის იმამი ბექსან ფარეულიძე. იმამის განცხადებით, მომხდარის შედეგად ყველაზე მეტად ხეობაში მცხოვრები მუსლიმები დაზარალდნენ, რადგან გრძელდება მათი მიზანმიმართული დისკრედიტაცია.
„სოფელ დუისში მომხდარმა ფაქტმა მხოლოდ კახეთის რეგიონალური განვითარების ფონდს კი არა, საერთოდ პანკისის ხეობის მცხოვრებლებს, მათ სახელს მიაყენა ზიანი. ჩვენ წლების განმავლობაში ვმუშაობდით იმისთვის, რომ პანკისის ხეობაში დანაშაული და კრიმინალი აღკვეთილიყო, ამ მიმართულებით თვალსაჩინო შედეგსაც მივაღწიეთ, მაგრამ 3 იანვარს განვითარებული მოვლენის შემდეგ, ყოველგვარი მტკიცებულებების გარეშე, პანკისელი მუსლიმების ეჭვმიტანილებად და სავარაუდო დამნაშავეებად გამოცხადება გვიჩენს კითხვებს და გვიტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ეს სწორედ ისლამის და მუსლიმი ხალხის დისკრედიტაციის სურვილით ჩადენილი ქმედებაა.
მომხდარი ფაქტის შედეგად თუ ვინმე აღმოჩნდა წაგებული, ეს არც საზოგადოებრივი ცენტრია, რომელიც საბედნიეროდ არ დამწვარა და არც კახეთის რეგიონალური განვითარების ფონდი, რადგან თუ მეტი მხარდამჭერი და გულშემატკივარი არ გაუჩნდა, საბედნიეროდ ზარალი არ მიუღია ამ ორგანიზაციას. არც რეალური დამნაშავეა დაზარალებული, რომლის ვინაობაც ჯერ არ გამჟღავნებულა, თუმცა მოახერხეს და ჩირქი მოსცხეს ხეობის მუსლიმებს, გრძელდება მუსლიმების მიზანმიმართული დისკრედიტაცია“, – ვკითხულობთ ბექსან ფარეულიძის განცხადებაში.
ინციდენტით შეშფოთებული იმამი იზა ბექაურის ბრალდებებსაც ეხმაურება. ამბობს, რომ ცეკვის ანსამბლის მიმართ პრეტენზიები არავის ჰქონია და უთანხმოება სხვა საკითხის გამო დაიწყო. მისი განცხადებით, ეს დაპირისპირება სოციალური ქსელით წარიმართა და მას ძალიან ბევრი ადამიანი ადევნებდა თვალყურს.
- ეს მოვლენებიც ჩვენ თვალწინ, ფეისბუქის გვერდზე განვითარდა, ყველა ჩვენგანს ჰქონდა საშუალება თვალი ედევნებინა იმ დიალოგისთვის, რომელიც არა ცეკვა-სიმღერის გამო, არამედ იზა ბექაურის და კიდევ რამდენიმე ხეობაში მომუშავე ორგანიზაციის მიერ გაკეთებულ განცხადებას მოჰყვა, რომლებიც საუბრობდნენ პანკისის ხეობის მოსახლეობისთვის დანიშნული სოციალური დახმარების არამიზნობრიობაზე, აღნიშნული ფაქტის დამახინჯებულად წარმოჩენის მცდელობაც გარკვეულ ეჭვებს ბადებს ჩვენში, _ ამბობს იმამი.
ბექსან ფარეულიძის თქმით, ხეობაში ქალთა უფლებები არ ირღვევა. ის ყველას სთხოვს, რომ ადამიანებს უსაფუძვლოდ არავინ დასდოს ბრალი.
- რაც შეეხება ქალთა უფლებებს, ისლამი და პანკისელი მუსლიმები დგანან ქალთა უფლებების და ქალთა კეთილდღეობის სადარაჯოზე, ჩვენთვის აბსოლუტურად მიუღებელია ტელევიზიით გაჟღერებული განცხადებები, თითქოს მუსლიმებს ქალთა უფლებების საკითხი გვაღიზიანებს. ამის ნათელი მაგალითი იყო ჩვენი სულიერი ლიდერის, აბდულ-ქერიმ ქავთარაშვილის მიერ ჩატარებული ლექცია ქალთა უფლებების საკითხზე. ეს სწორედ ამ საზოგადოებრივ ცენტრში ჩატარდა. ჩვენ კი არ გვაღიზიანებს ეს თემა, პირიქით, ფონდის მიერ სურვილის გამოხატვის შემთხვევაში ვთანამშრომლობთ კიდეც ამ საკითხებში.
მართალია, ისლამის სწავლების მიხედვით ცეკვა და სიმღერა არ არის მიღებული, თუმცა ჩვენ არავითარ შემთხვევაში არ ვამართლებთ მსგავს რადიკალურ ქმედებებს, არც გაგვიმართლებია. ბოლოს, ყველას გვინდა მოვუწოდოთ, გამოიჩინონ მეტი პასუხისმგებლობა საკუთარი განცხადებების მიმართ და მოეშვან ყოველგვარი მტკიცებულებების და ფაქტების გარეშე ადამიანების და უფრო მეტიც, ადამიანთა ჯგუფის დადანაშაულებას. ეს არ მოუტანს არაფერს კარგს არც თითოეულ ჩვენგანს და არც ზოგადად პანკისის ხეობას, – აღნიშნავს იმამი ბექსან ფარეულიძე.
———–
მექა ხანგოშვილს არავის დადანაშაულების სურვილი არა აქვს, მაგრამ ეჭვობს, რომ ვიღაცას ხეობის სიბნელეში დაბრუნება უნდა. მას იმედი აქვს, რომ ხელისუფლების დახმარებით ეს აღარ მოხდება.
- ვიღაცას შეიძლება უნდა, რომ პანკისი გახდეს სირია, ეს აღარ გამოვა. ამის წინააღმდეგ ბევრი ვიბრძოლეთ და, როგორც იქნა, მიზანს მივაღწიეთ. სულ ვამბობდი, რომ არსებულ პრობლემებთან გამკლავება მხოლოდ განათლების დონის ამაღლებით შეიძლებოდა. განათლების სამინისტრო პანკისელ ახალგაზრდებს სწავლის საფასურის გადახდაში ეხმარება. ეს გადაწყვეტილება ყოფილმა მინისტრმა თამარ სანიკიძემ მიიღო. ამ ფაქტმა რადიკალურად შეცვალა სიტუაცია. ბოლო ხანებში პანკისიდან სირიაში არც ერთი ახალგაზრდა არ წასულა. პანკისში სინათლე შემოვიდა და სიბნელეში აღარ დავბრუნდებით, – განაცხადა „ახალ თაობასთან“ საუბარში მექა ხანგოშვილმა.
————————-
„ინტერპრესნიუსი“, 5 იანვარი, 2017 წელი
ინტერვიუ ალექსეი მალაშენკოსთან: „ვფიქრობ, რომ ახლა რუსეთისათვის საქართველოს საკითხი ნაკლებად მნიშვნელოვანია“
კობა ბენდელიანი, „ინტერპრესნიუსი“
სირიაში რუსეთის, თურქეთისა და ირანის აქტიურობის პერსპექტივებზე, თუ როგორი იქნება ამ ქვეყნის მომავალი და სირიის თემა როგორ აისახება რუსეთთან საერთაშორისო თანამეგობრობის ურთიერთობებზე, ასევე იმაზე, დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობისას სავარაუდოდ, როგორი იქნება ვაშინგტონის პოლიტიკა რუსეთის მიმართ და კრემლის პოლიტიკა საქართველოს მიმართ, ”ინტერპრესნიუსი” მოსკოვის კარნეგის ცენტრის წამყვან სპეციალისტს, აღმოსავლეთმცოდნე ალექსეი მალაშენკოს ესაუბრა.
- ბატონო ალექსეი, სირიის საკითხზე მოსკოვი, ანკარა და თეირანი აქტიურ მოლაპარაკებებს აწარმოებენ. მხარეები ცეცხლის შეწყვეტისა და დაპირისპირებულ მხარეებს შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებების შესახებ შეთანხმდნენ. თქვენი აზრით, სავარაუდოდ, რა სცენარით დასრულდება სირიის კრისიზი? მოსკოვში მიიჩნევენ, რომ სირიის კრიზისი რუსული სცენარით გადაწყდება…
- მოსკოვის სცენარის ამოსავალი პოზიცია ბაშარ ასადის ხელისუფლებაში გაურკვეველი ვადით დარჩენაა და ჯერ ეს სცენარი არაა გამსვლელი. ახლა ისეთი სიტუაციაა, რომ გაჩენილია იმედების მორიგი რაუნდი. საუბარია იმაზე, რომ გამორიცხული არაა ეს შესაძლებელი გახდეს. კრემლმა ბევრი გააკეთა მოსკოვი-ანკარა-თეირანის სამკუთხედის ფორმატის შექმნისა და გაძლიერებისთვის. მართალია, ამ სამკუთხედის ერთიანობა მყიფეა, მაგრამ ეს კავშირი რომ უფრო ხელშესახებ ფორმას იძენს – ფაქტია. ამ წარმატების სიმბოლოდ შეიძლება ჩაითვალოს ის, რომ ანკარაში რუსეთის ელჩ კარლოვის მოკვლის მიუხედავად, თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი დაუყოვნებლივ ჩამოფრინდა მოსკოვში რუსეთის, ირანისა და თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრების თათბირზე. ეს ფაქტი საკმაოდ მნიშვნელოვანი გახლდათ იმ თვალსაზრისით, რომ მხარეები მომხდარის მიუხედავად მზად აღმოჩდნენ გაეგრძელებინათ სირიის საკითხზე კონტაქტები და მოლაპარაკებები.
მიუხედავად ამისა, ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რომ სირიის საკითხში რუსეთს, თურქეთსა და ირანს შორის შეუთანხმებლობები კვლავაც არსებობს. ეს პირველ ყოვლისა ეხება წინააღმდეგობებს ირანსა და თურქეთს შორის. იგივეს თქმა შეიძლება რუსეთისა და თურქეთის პოზიციებზე. თუმცა, შეიძლება ითქვას, რომ ამ ეტაპზე ანკარის მიმართულებაზე მოსკოვს პრობლემები არ აქვს. თურქები ასადზე არაფერს ამბობენ და ეს მიუხედავად იმისა, რომ ანკარა ხელისუფლებიდან მის წასვლას დიდი ხანი ითხოვდა. ამ თვალსაზრისით, შეიძლება ითქვას, რომ სირიის საკითში რუსეთს გარკვეული წარმატებები აქვს.
ჩემი აზრით, სირიის საკითხში მნიშვნელოვანია, რომ ნელ-ნელა, მაგრამ მაინც აშშ თავს არიდებს სირიის კონფლიქტში მონაწილოებას და კრიზისის გადაჭრის გზების ძიებას. ტრამპს კარგად ესმის, რომ სირიაში ამერიკის მხრიდან სრული წარმატების მიღწევა უკვე შეუძლებელია. მას ეს არც სჭირდება, იგი სირიის საკითხზე ვერაფერს მოიგებს, ვერც ავტორიტეტს და ვერც პოპულარობას ვერაფერს შემატებს.
ახლა სირიის საკითში აქტიურად არიან ჩართული რუსეთი, თურქეთი და ირანი, მაგრამ მათაც ყველა საკითხში არ აქვთ თანხმობა. მათ გარდა, კიდევაა სხვა საგარეო ფაქტორები. მე ვსაუბრობდი სირიის საკითში აშშ-ს დისტანცირებაზე, მაგრამ ეს არ გახლავთ სრული დისტანცირება. ვაშინგტონს მაინც ექნება ის პოზიციები, რაც მას სირიის საკითხში მანამდე ჰქონდა. უბრალოდ, შექმნილ ვითარებაში მეტი პასუხისმგებლობა დაეკისრება რუსეთს და სირიის საკითში მის პარტნიორებს – თურქეთსა და ირანს.
ჩვენ არ უნდა დაგვავიწყდეს სირიის საკითხში დაინტერესებული კიდევ ერთი ქვეყანა – საუდის არაბეთი. საუდის არაბეთი გააგრძელებს ურთიერთობების გაღრმავებას თურქეთთან, მაგრამ ბაშარ ასადთან დაკავშირებით საუდის არაბეთს საკუთარი პოზიცია ექნება. შესაძლოა, ეს არ იყოს მათ შორის დაუძლეველი წინააღმდეგობის საფუძველი, მაგრამ ფაქტია, რომ ისინი ბაშარ ასადს მხარს ერთმნიშვნელოვნად არ დაუჭერენ.
ფაქტია, რომ სირიაში სამოქალაქო ომია. გასაგებია რომ ომის ტემპერატურა ისეთი მაღალი აღარაა რაც იყო, არც ისეთი დიდი მსხვერპლია, მაგრამ მაინც სამოქალაქო ომია. მე ასეთი იმედი არ მექნებოდა, რომ მოსკოვს, ანკარასა და თეირანს შორის სირიის საკითხში საყოველთაო კონსენსუსი იქნება და ყველაფერი ამით დასრულდება. თუნდაც იმიტომ, რომ სამოქალაქო ომი ძალიან სერიოზული რამაა. საზოგადობა დაღლილია, ბაშარ ასადის მომხრეებიც დაიღალნენ და ოპოზიციაც დაიღალა. მიუხედავადა ამისა, ყოველთვისაა რეციდივების შესაძლებლობა. მიუხედავად ალეპოში მომხდარისა და იმისა, რომ მხარეებს შორის გარკვეული შეთანხმებები უკვე არსებობს.
- და მაინც რომ დავუბრუნდეთ თემას – სავარაუდოდ, რა სცენარით განვითარდება პროცესები სირიაში?
- ძნელად წარმომიდგენია ბაშარ ასადის ხელისუფლებაში იქამდე დარჩენა, სანამ იგი სირიაში რუსეთს სჭირდება. მე იმის წარმოდგენაც მიჭირს, სავარაუდოდ, თუ როგორი შეიძლება იყოს სატრანზიტო კოალიცია, ვთქვათ, ბაშარ ასადის მონაწილეობით. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ სირიულ ოპოზიციაში არიან რადიკალები, რომლებსაც არ უნდაც მონაწილეობა მიიღონ ბაშარ ასადის მონაწილეობით რამე სახის კოალიციაში, თუნდაც ეს კოალიცია ტრანზიტული იყოს. ტრანზიტული კოალიცია კიდეც რომ შედგეს, ბაშარ ასადს მასში ძალიან სერიოზული მოწინააღმდეგეები ეყოლება.
თუ დავუშვებთ, რომ ყველაფერი რუსული სცენარით მიდის, ანუ ბაშარ ასადი რჩება, დღის წესრიგში დადგება სირიის აღდგენის საკითხი. ეს კი კოლოსალურ თანხებს მოითხოვს. ვინ შეიძლება ეს თანხები გასცეს? რუსეთს ფული არ აქვს. რუსეთი ისედაც ბევრს ხარჯავს ყირიმზე, დონბასზე, ევრაზიულ კავშირზე. თურქები ფულს არ გადაიხდიან. შესაძლოა, გარკვეული თანხები ირანმა მოიძიოს, მაგრამ ირანი თავად არ გახლავთ ძალიან მდიდარი ქვეყანა. რჩება საუდის არაბეთი. რა პირობებზე შეიძლება დათანხმდეს საუდის არაბეთი მხარი დაუჭიროს სირიაში კოალიციაში კოალიციურ რეჟიმს? ეს ჯერ კიდევ უცნობია.
ჩემი აზრით, ახლა სირიაში ძალიან საინტერესო ეტაპი იწყება, რომლის მთავარი ინტრიგაა თუ რა იქნება მომავალში. მე არაფერს ვამბობ იმაზე, რომ დე-ფაქტო სირია დაყოფილი იქნება გავლენის სფეროებად.
- თქვენ ადრეც გაქვთ ნათქვამი, რომ სირიის ერთიანობის შენარჩუნება შეუძლებელია…
- სირიის ერთიანობა ნომინალური იქნება. სირიის გარკვეულ რეგიონებზე მეტად გავრცელდება რუსეთის გავლენა. მხედველობაში მაქვს დასავლეთის მხარე და ასევე ჩრდილო-დასავლეთი. გარკვეული რეგიონები თურქეთის გავლენის ქვეშ მოხვდება. მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა ბაშარ ასადი დარჩეს, მას, როგორც დამოუკიდებელი ქვეყნის პრეზიდენტს თავისი ტერიტორიების გაკონტროლება არ შეეძლება. მე ჯერ არაფერი მითქვამს არც ქურთებსა და არც ”ისლამურ სახელმწიფოზე”.
- ახლა სწორედ ქურთებზე მინდოდა მეკითხა, ვინაიდან სირიის სამოქალაქო ომში ისინი აქტიურად და დამასკოსაგან საკმაოდ დამოუკიდებლად მონაწილეობენ და ყველაზე მეტად წარმატებულად ეწინააღმდეგებიან ”ისლამური სახელმწიფოს” დაჯგუფებებს…
- სხვათა შორის, ქურთები და ”ისლამური სახელმწიფო” ასევე ითხოვენ მათთვის ტეროტორიების განსაზღვრას. მეტიც, გარკვეულ ტერიტორიებზე თვითმმართველობის მინიჭების უფლებას. თუ სირია გავლენის ზონებად იქნება დაყოფილი, როგორც ამას ყველა გარდაუვლად მიიჩნევს, რა თქმა უნდა, ”ისლამური სახელმწიფოსთვის” შეიძლება გაჩნდეს გარკვეული სივრცე. თუ სირიის რუკას დავაკვირდებით, რომლის ნაწილები სხვადასხა ფერებშია გაფერადებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ ”ისლამური სახელმწიფო” სირიის სხვადასხვა რეგიონებში თავისუფლად გადაადგილდება და მოძრაობს. გაუგებარია კოალიციის შემთხვევაში სად წავა ”ისლამური სახელმწიფო.” ვფიქრობ, რომ სირიის საკითხში იწყება მძვინვარე და მძაფრი ინტრიგების პერიოდი. შესაძლოა, იგი არ იყოს სისხლიანი, მაგრამ რეციდივები გამორიცხული არაა. ასე რომ, სირიაში რუსეთის გეგმა გახლავთ გეგმა რუსეთისა და ბაშარისათვის. ყველა დანარჩენისთვის იგი მხოლოდ კონტურებია, რომლის ირგვლივაც ბრძოლა იქნება.
- ბევრი თქვენი რუსი კოლეგა მიიჩნევს, რომ მსოფლიო პოლიტიკა რუსული სცენარით ხორციელედება. მაგრამ თქვენი კოლეგა მოსკოვის კარნეგის ცენტრიდან, ანდრეი კოლესნიკოვი თვლის რომ – ”ადრეა ზარების შემოკვრა იმის აღსანიშნავად, რომ მსოფლიო კრემლში დახაზული გეგმით იცვლება”…
- ამ კითხვაზე ასეთი პასუხი მექნება – ხომ ყველას ეგონა, რომ აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნებს ტრამპი ვერ მოიგებდა. არჩევნები რომ ჰილარი კლინტონს მოეგო, სირიაში მოვლენების რუსული სცენარით განვითარებაზე ახლა არავინ ისაუბრებდა. ტრამპს სირია არ სჭირდება – ამ თვალსაზრისით, რუსეთს გარკვეულწილად გაუმართლა.
- სწორედ ამიტომ ფიქრობთ რომ სირიაში პროცესები რუსული სცენარით განვითარდება?
- მოდით, ასე დავსვათ კითხვა – ვითარდება თუ არა უკრაინაში პროცესები რუსული სცენარით? რა თქმა უნდა, არა. ვერ დამისახელებთ მსოფლიო პოლიტიკის საკვანძო ვექტორებს, რომლებიც რუსული სცენარით ვითარდება. აბრეშუმის გზა? ევრაზიული კავშირი? ბრიკსი? ყველა ამ პროცესში მონაწილე ქვეყნები ასე თუ ისე მხოლოდ თავისი ქვეყნისა და რეგიონალური ინტერესებიდან გამომდინარე მონაწილეობენ. თუ რომელიმე მათგანი რუსულ ამბიციებს ემთხვევა, ეს რუსეთისთვის კარგია.
- სირიის საკითხში ემთხვევა თუ არ ემთხვევა?
- მე კითხვას ასე დავსვამდი – რაში მდგომარეობს სირიაში რუსეთის გამარჯვების არსი? იმ შემთხვევაშიც კი თუ სირიაში პროცესები რუსული სცენარით განვითარდა რუსეთი რას მოიგებს? ვთქვათ, ბაშარ ასადმა ძალაუფლება შეინარჩუნა, მერე რა? რუსეთს სირიაში კონკრეტული ნაციონალური ინტერესები აქვს სირიის ეკონომიკაში? რუსეთში სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა გაუმჯობესდება თუ რა? რა რუსეთი შეძლებს სირიის გამოყენებას თავისი ინტერესებისთვის? გაზსადენებისა თუ ნავთობსადენების სახით რაიმე სარგებლის მიღებას? თუ დარჩა ასადი ხელისუფლებაში, რუსეთი ამით რას იგებს? არც არაფერს.
თუ დავუშვეთ, რომ ბაშარ ასადი დარჩა სირიის ხელისუფლებაში, პირველ რიგში ის დაიწყებს ფულის თხოვნას. ვინც მას ფულს მისცემს, ის იქნება სირიაში ვითარების დამლაგებელი და ქვეყნის რეალური მეპატრონე.
- რამდენადაც შესაძლებელია თვალს ვადევნებთ რუსეთში განწყობებს. რჩება შთაბეჭდილება, რომ სირიაში გარკვეული წარმატების გამო გარკვეული ოპტიმიზმია საზოგადოებაში გაჩენილი. ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ თუ სირიაში პროცესები კრემლის სცენარით განვითარდა, მოსკოვმა შესაძლოა კიდევ უფრო ხმამაღლა დაიწყოს საუბარი ”იალტა-2-ის” კონფერენციის ჩატარების აუცილებლობაზე და პოსტსაბჭოთა სივრცეზე რუსეთის განსაკუთრებულ უფლებებზე?
- პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოლიტიკისაგან აღფრთოვანებული არ არიან თავად პოსტსაბჭოთა სივრცეში. დსთ-ს ქვეყნებიდან ვინმემ ყირიმის ან აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა აღიარა? არც არავინ აღიარებს. უკრაინა განსაკუთრებული შემთხვევაა. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ შუა აზიის მახლობლად ჩინეთია, რომელსაც არც არაფერი უღიარებია და არც აღიარებს. ჩემი აზრით, 2017 წელს რუსეთს ძალიან ბევრი ვერბალური ამბიციები ექნება.
- თქვენი აზრით, რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ 2017 წელს რუსეთმა შეძლოს თავისი ვერბალური ამბიციების მატერალიზაცია?
- ჩემი აზრით, ზოგადად, რუსეთის ამბიციების განხორციელებას პერსპექტივა არ აქვს, მაგრამ ჩვენი პოლიტიკა ხომ არაპროგნოზირებადია. საქმე ისაა, რომ ამ საქმეში მნიშვნელოვანი როლი ეკისრება პიროვნულ ფაქტორსა და პრეზიდენტ პუტინის ამბიციებს. მაგრამ საქმე ასევე ისაა, რომ რაც ახლა უკრაინაში ხდება, რუსეთის მოგებად ვერანაირად ვერ ჩაითვლება. კი ბატონო, ყირიმი რუსეთმა გადაყლაპა, მაგრამ თუ აქამდე ყირიმითან დაკავშირებულ ლიტერატურას გადავხედავთ, რუსეთის მოსახლეობა სავსებით სამართლიანად თვლიდა, რომ ყირიმი რუსეთის ნაწილია და იგი უკრაინის შემადგენლობაში საკმაოდ შემთხვევით აღმოჩნდა.
ვთქვათ, იგივე აფხაზეთი. მე ბავშვობაში აფხაზეთში საკმაოდ ხშირად დავდიოდი ბაბუასთან და ვიცი, რომ ჯერ კიდევ 50-იან წლებში აფხაზები აწყობდნენ დემონსტრაციებს რუსეთის ფედერაციის შემადგენლობაში აფხაზეთის მოსახვედრად. შესაძლოა, რუსეთს ესეც აპატიონ. ყველაფერი დანარჩენი კი არ გამოვა.
რა, შესაძლებელია ყაზახეთის, უზბეკეთის გადაყლაპვა? ამ ქვეყნების კი არა, რუსეთს მოლდოვას გადაყლაპვა აღარ გამოუვა. თუ ამჩნევთ, ახლა რუსეთში კბილებს ლუკაშენკოზე ილესენ. ამიტომ ვფიქრობ, რომ შუალედური სიტუაცია იქნება.
2017 წელს რუსეთი თავის ამბიციებს არ დამალავს, მაგრამ დარწმუნებული ვარ დასავლეთის პოზიცია საკმაოდ მკაფიო და მკაცრი იქნება. ამ შემთხვევაში სირია მაგალითად არ გამოდგება, ვინაიდან იგი დიდი თავის ტკივილია. სირიის საკითხში ვაშინგტონის პოზიცია ასეთია – უნდათ რუსეთს იყვნენ დაკავებული სირიის საკითხით, ჰოდა, კი ბატონო, იყვნენ!
- ბრძანეთ რუსეთს შესაძლოა აფხაზეთის მიერთება ეპატიოს. რა გაძლევთ ამის თქმის საფუძველს? ანუ, ფიქრობთ, რომ რუსეთი საქართველოს აფხაზეთს არასოდეს დაუბრუნებს?
- ეს შესაძლოა მაშინ მოხდეს, თუ რუსეთში დაშლის პროცესი დაიწყება. მე რომ პუტინი ვიყო, საქართველოს აფხაზეთს დაუყოვნებლივ დავუბრუნებდი და საქართველოს მშვიდ ცხოვრებაში ხელს შევუშლიდი – გაუგებარია ვის სჭირდება აფხაზეთი?
თუ მოსკოვსა და ანკარას შორის ურთიერთობები იმ დონეზე შენარჩუნდა, როგორც ახლაა, შესაძლოა, აფხაზეთის დამოუკიდებლობა თურქეთმა აღიაროს. არ ვამბობ, რომ ეს სწრაფად მოხდება, მაგრამ არ გამოვრიცხავ რომ ეს ასე 20-30 წლის, შესაძლოა, 50 წლის შემდეგ მოხდეს. თანაც, აფხაზეთის საკითხი ყარაბაღის კონფლიქტს დაემსგავსოს, რომელიც ყველა მხარეს შორის განხეთქილების ვაშლია. ფაქტია, რომ აფხაზეთის საკითხში აბსოლუტურად გამოუვალი ვითარებაა.
- ვიდრე ტრამპს აშკარად ანტირუსული განცხადებები არ გაუკეთებია, მოსკოვი ტრამპის წინაშე ქედის მოხდას აგრძელებს. თქვენი აზრით, მას შემდეგ, რაც 20 იანვარს ტრამპის ინაუგურაცია შედგება და იგი თეთრ სახლში შევა, სავარაუდოდ, როგორი იქნება ვაშინგტონის პოლიტიკა რუსეთთან მიმართებაში?
- ვფიქრობ, რომ ტრამპთან დაკავშირებით ხმამაღალი და იმედიანი განცხადებები გაივლის. ტრამპი რესპუბლიკელია, იგი აშშ-ს ინტერესების დასაცავად თავისი შეხედულებების შესაბამისად იხელმძღვანელებს. მისი ადმინისტრაცია ჯერ აშშ-ში არსებული პრობლემების გადაწყვეტაზე იქნება კონცენტრირებული. მერე რა იქნება, ჯერ არავინ იცის. ტრამპი უარს ვერ იტყვის აშშ-ს ზესახელმწიფოს სტატუსზე. ადრე თუ გვიან, ტრამპთან დაკავშირებით რუსეთს დაუდგება იმედების გაცრუების დრო. ასე იქნება თუნდაც იმიტომ, რომ ტრამპი არაპროგნოზირებადი და განაწყენებისკენ იოლად მიდრეკილი ადამიანია. მოსკოვში კი ბევრი ხალხია, რომლებსაც შეუძლიათ ტრამპს აწყენინონ. მე არ მჯერა, რომ ტრამპსა და პუტინს სიყვარული ორმხრივი იქნება.
- 2017 წლის ივლისში რთული დრო იქნება იმ თვალსაზრისით, რომ ევროკავშირმა რუსეთს უნდა გაუგრძელოს უკრაინის გამო დაწესებული ეკონომიკური სანქციები. თქვენი აზრით, გაუგრძელებს თუ არა ევროკავშირი სანქციებს რუსეთს და ამ საკითხში როგორი იქნება იმ დროისთვის ვაშინგტონის პოზიცია?
- ეს კომპლექსური პრობლემაა, იგი ერთნაირად ეხება ტრანსატლანტიკურ და ევრაზიულ ურთიერთობებს. ბევრი იქნება დამოკიდებული თავად რუსეთის მოქმედებაზე და არაპროგნოზირებად ფაქტორებზე. იგივე ტრამპი, ორიგინალური ადამიანია და ჩვენ არ ვიცით თუ როგორ იმოქმედებს იგი ვაშინგტონის სახელით საერთაშორისო ასპარეზზე. პროგნოზების კეთებას აზრი არ აქვს.
მე მაინც ვფიქრობ, რომ რუსეთს სანქციებს გაუგრძელებენ. იმისათვის, რომ სანქციები გაუქმდეს ან ნაწილობრივ მაინც შერბილდეს, რაღაც განსაკუთრებული მოვლენა უნდა მოხდეს და მან კარდინალურად უნდა შეცვალოს ვითარება. დღევანდელ ვითარებაში ასეთი ორი რამაა – ყირიმის უკრაინისთვის დაბრუნება, რაც შეუძლებელია, ან დონბასში უნდა მოხდეს რაღაც განსაკუთრებული. მაგრამ რა?
დონბასის უკრაინისთვის სრულად დაბრუნება და დონბასისა და ლუგანსკის რესპუბლიკების არსებობის შეწყვეტა? მაგრამ წავა ამაზე პუტინი? პუტინი არ გახლავთ ის ადამიანი, რომელიც რაღაცაში თავის სისუსტეს გამოავლენს და თავის შეცდომებს აღიარებს. კიევის მიმართ ნებისმიერი დათმობა აღიქმება პუტინის სისუსტის გამოვლინებად. ეს ის შემთხვევაა, როცა უნდა გავითვალისწინოთ პუტინის ფსიქოლოგია. ჩვენ ვცდილობთ პოლიტოლოგიური მოდელებითა და კონცეფციებით ცხოვრებას, არადა ამ პროცესში ფსიქოლოგიას, – განსაკუთრებით იმ პირველი პირებისას, ვინც გადაწყვეტილებებს იღებს, – უდიდესი მნიშვნელობა აქვს.
- იმ ფსიქოლოგიის გათვალიწინებით, რომელიც რეალურად აქვს პრეზიდენტ პუტინს, სავარაუდოდ, როგორი შეიძლება აღმოჩნდეს 2017 წელი რუსეთის საშინაო პოლიტიკისათვის?
- ყველაფერი აბსოლუტურად ისე იქნება, როგორც აქამდე იყო. ვერ ვხედავ კარდინალური ცვლილებების წინაპირობებს. რამ შეიძლება შეცვალოს ვითარება? არც არაფერმა. უაზრო და დაუნდობელი რუსული ბუნტი გამორიცხულია. არც პუტინის სტალინად ქცევაა შესაძლებელი. 2016 წელმა რამე შეცვალა? არა არ შეუცვლია. ყველაფერი ისე იქნება, როგორც იყო. შენარჩუნდება ყველა ინ ტენდენცია, რაც აქამდე იყო. შესაძლოა, მათი გამოვლინება იყოს სხვადასხვაგვარი.
- თქვენი კოლეგის, რუსი ექსპერტის ეკატერინა შულმანის აზრით, ”2017 წელს რეჟიმი შეეცდება ტრანსფორმირებას უპირველეს ყოვლისა იმისათვის, რომ თავი გადაირჩინოს”. რამდენად დიდია ამგვარი ალბათობა?
- ეს პროცესი კარგა ხანია დაწყებულია და არაერთი წელია გრძელდება. რეჟიმი თავის ”შვილებს ჭამს” – უმაღლეს ეშელონებში გარგა ხანია ერთმანეთს შორის მიმდინარეობს ურთიერთობების გარკვევა. ვიმეორებ, ერთი და იგივე ტენდენციებთან გვაქვს საქმე. ამიტომ, კარდინალური ცვლილებების მოლოდინი არ უნდა გვქონდეს. რა მნიშვნელობა აქვს ერთ გუბერნატორს დაიჭერენ კორუფციისათვის თუ ორს? ანაც კორუფციულ სქემებში მონაწილეობისთვის ერთ მინისტრს დაიჭერენ თუ ორს? არც არაფერი.
- ყოველივე ამის ფონზე, სავარაუდოდ, როგორი შეიძლება იყოს კრემლის პოლიტიკა საქართველოს მიმართ?
- ვფიქრობ, რომ ახლა რუსეთისათვის საქართველოს საკითხი ნაკლებად მნიშვნელოვანია. ახლანდელი ურთიერთობები ისეთი არაა, რომლის ინტერპრეტირება შესაძლებელი იყოს როგორც ფანტასტიკური წარმატების. არც იმის თქმა შეიძლება, რომ საქართველო აგრესიულად იქცევა და რუსეთისთვის საფრთხეს წარმოადგენს.
ალბათ, კრემლის დღის წესრიგში საქართველოს თემა მეოთხე ანდა მეხუთე საკითხი თუ იქნება. ახლა ყველაზე აქტუალურია სირია, უკრაინა, ევრაზიული კავშირი, არის ”ბატკა” ლუკაშენკო. შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოს თემა რუსეთის საგარეო პოლიტიკის პერიფერიაზეა. ახლა კრემლს საქართველოსთვის არ სცალია. რადგან ასეა, არ გამოვრიცხავ, რომ თბილისსა და მოსკოვს შორის ურთიერთობები ზედმეტი აფიშირების გარეშე გაუმჯობესდეს კიდეც. ყოველ შემთხვევაში, შემიძლია გითხრათ, რომ რუსეთის ყველა ტელეარხებზე ”ბორჯომი” წარმატებით რეკლამირდება.
