„რეზონანსი“: პირველი კონტაქტი აშშ-ის ახალ ადმინისტრაციასთან უმაღლეს დონეზე: გიორგი კვირიკაშვილი ორდღიანი ვიზიტით აშშ-ში მიემგზავრება (ფაქტი და კომენტარები)
„რეზონანსი“: სტვენა და ხმაური კონსტიტუციის სახალხო განხილვის პირველ შეხვედრაზე
„რეზონანსი“: ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „პრეზიდენტის ჩართვა კონსტიტუციის სახალხო განხილვაზე გავლენას ვერ მოახდენს“
——
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ სოსოს ცინცაძესთან: „პრეზიდენტის ინსტიტუტი გავაუქმოთ, თუ პირდაპირი არჩევის წესი არ იქნება“ // „საარჩევნო სისტემის ბედი ვენეციის კომისიაზეა დამოკიდებული“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ლევან ჩაჩუასთან: „უკმაყოფილო ხალხი ბიძინა ივანიშვილის შუშის სასახლეს რამდენჯერმე შემოუვლის“ // „მარყუჟებით ახალ ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას ვერ შეაჩერებენ“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ მამუკა ახვლედიანითან: „სამაგალითოდ დამსაჯეს, რათა სხვებმა სასამართლო პრობლემებზე საჯაროდ საუბარი არ გაბედონ“ // „პოლიტიკოსების წინააღმდეგ ჩემი საჩივრის განხილვა სასამართლოს ერთ დღეში შეუძლია“
——
„ვერსია“: ინტერვიუ გუბაზ სანიკიძესთან: „ვემზადებით უცხოელებისთვის მიწის მიყიდვაზე რეფერენდუმის ჩასატარებლად“ // „საინტერესოა, ჯერ კიდევ გვაქვს ეროვნული თვითგადარჩენის მექანიზმი თუ საერთოდ მოგვეშალა?“
——
„რეზონანსი“: თურქეთში რუსი ტურისტები ვლადიმირ პუტინის გინების გამო ქართველ ტურისტებს უჩივიან
„რეზონანსი“: გაზის ტარიფი ძველ ნიშნულს დაუბრუნდება? // შეიძლება გამოიყენონ ისეთივე სქემა, როგორიც ელექტროენერგიის გაძვირების შემთხვევაში
„რეზონანსი“: იმპორტიორები: საწვავი 5-10 თეთრით გაიაფდება // მსოფლიო ბაზარზე ვითარება მოულოდნელად შეიცვალა, ნავთობის ფასი სწრაფად ეცემა
——————–
„რეზონანსი“, 06 მაისი, 2017 წელი
პირველი კონტაქტი აშშ-ის ახალ ადმინისტრაციასთან უმაღლეს დონეზე: გიორგი კვირიკაშვილი ორდღიანი ვიზიტით აშშ-ში მიემგზავრება (ფაქტი და კომენტარები)
თიკო ოსმანოვა
მომავალ კვირას საქართველოს პრემიერ-მინისტრი აშშ-ის ახალ ადმინისტრაციასთან პირველ ოფიციალურ შეხვედრებს გამართავს. ვიზიტის ფარგლებში, მთავრობის მეთაური შეხვდება აშშ-ის სახელმწიფო მდივან რექს ტილერსონსა და სენატის კომიტეტების თავმჯდომარეებს. საქართველოს დელეგაციის ვიზიტს მნიშვნელოვნად აფასებენ პოლიტოლოგები და იმედოვნებენ, რომ ეს შეხვედრა კიდევ უფრო გააღრმავებს ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობას.
ცნობისთვის: პრემიერის ვიზიტი აშშ-ში ვიცე-პრეზიდენტის, მაიკ პენსის მიწვევით, 8-10 მაისს გაიმართება, სადაც კვირიკაშვილი რამდენიმე ოფიციალურ შეხვედრას გამართავს, მათ შორის პენსთან და სახელმწიფო მდივან რექს ტილერსონთან. ასევე დაგეგმილია საქართველოს პრემიერ-მინისტრის შეხვედრები აშშ-ის სენატის სხვადასხვა კომიტეტის თავმჯდომარეებთან. აშშ-ში ოფიციალური ვიზიტის ფარგლებში, გიორგი კვირიკაშვილი ასევე შეხვდება აშშ-ის წამყვანი საექსპერტო წრეების წარმომადგენლებს. საქართველოს დელეგაციის შემადგენლობაში საგარეო საქმეთა მინისტრი მიხეილ ჯანელიძე, პრემიერ-მინისტრის მრჩეველი საგარეო ურთიერთობის საკითხებში თედო ჯაფარიძე და საგარეო საქმეთა მინისტრის პირველი მოადგილე დავით ზალკალიანი იქნებიან.
აღსანიშნავია, რომ აშშ-ის ახალი ადმინისტრაციის პირობებში ეს აშშ-ში საქართველოს დელეგაციის მეორე ვიზიტი იქნება. მანამდე თებერვალში ვაშინგტონს საგარეო საქმეთა მინისტრი მიხეილ ჯანელიძე სტუმრობდა. აქედან გამომდინარე, პრემიერ-მინისტრის ამ ვიზიტს კიდევ უფრო მნიშვნელოვნად აფასებენ პოლიტოლოგები და იმედოვნებენ, რომ ეს შეხვედრა კიდევ უფრო გააღრმავებს ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობას.
“მართალია, საგარეო საქმეთა მინისტრი უკვე შეხვდა ტრამპის ახალ ადმინისტრაციას, მაგრამ, ვფიქრობ, ის უფრო გაცნობითი ხასიათის იყო. ამიტომ ახლა კვირიკაშვილის ვიზიტი ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება, რადგან, ჩემი აზრით, არაღიარების პოლიტიკაზე, ეკონომიკური უსაფრთხოების და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე მოხდება ყურადღების გამახვილება. ახალი ადმინისტრაციის პირობებში ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება, მათ ჰქონდეთ ადეკვატური ინფორმაცია საქართველოში და, ზოგადად, რეგიონში მიმდინარე პროცესების შესახებ, რომ შემდეგ გაატარონ ჩვენთან მიმართებაში ისეთი პოლიტიკა, რომელიც საქართველოს სჭირდება”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას თსუ-ს პროფესორი კორნელი კაკაჩია.
აშშ-ში პრემიერ-მინისტრის ვიზიტს მნიშვნელოვნად აფასებს პოლიტოლოგი ნიკა ჩიტაძეც. მისი თქმით, ეს შეხვედრა ხელს შეუწყობს ორი ქვეყნის ურთიერთობას და ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებზე თანამშრომლობის გაღრმავებას, როგორიც არის თავდაცვა და საგარეო პოლიტიკა.
„მნიშვნელოვანია პრემიერ-მინისტრის ვიზიტი, ვინაიდან ხელს შეუწყობს აშშ-სა და საქართველოს შორის ურთიერთობის კიდევ უფრო დაახლოებას სხვადასხვა მიმართულებით. ალბათ განიხილება სამხედრო-პოლიტიკური საკითხები. ვიცი, რომ ახალი სამხედრო სასწავლო ცენტრი უნდა გაიხსნას. აშშ ცდილობს შავი ზღვის რეგიონში გააქტიურებას. იხსნება ახალი სამხედრო ობიექტები ბულგარეთში და რუმინეთში. ამიტომ საქართველო აშშ-სთვის მნიშვნელოვანი პარტნიორია.
აღსანიშნავია, რომ კონგრესის ორივე პალატაში, როგორც წარმომადგენელთა, ასევე სენატში, უმრავლესობა “რესპუბლიკელებს” აქვთ, რომლებიც რუსეთისადმი ხისტი დამოკიდებულებით გამოირჩევიან. ასევე მისასალმებელია მათი გადაწყვეტილება, რომ ამერიკა არ გაუწევს დახმარებას იმ სახელმწიფოებს, რომლებმაც აღიარეს აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა. ეს იმას ნიშნავს, რომ აშშ კვლავ დაინტერესებულია საქართველოთი ჩვენი ქვეყნის გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე. ამიტომ ეს ვიზიტი კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია. ალბათ შეხვედრაზე ასევე განხილვის თემა იქნება სავაჭრო – ეკონომიკური ურთიერთობის გაღრმავება”, – გვითხრა ნიკა ჩიტაძემ.
„რეზონანსი“, 06 მაისი, 2017 წელი
სტვენა და ხმაური კონსტიტუციის სახალხო განხილვის პირველ შეხვედრაზე
ეკატერინე ბასილაია
საკონსტიტუციო ცვლილებების საერთო-სახალხო განხილვის პირველი დღე ქუთაისში შედგა და 4-საათიანი შეხვედრა დიდი ხმაურით დასრულდა. “დარჩეს პარლამენტი ქუთაისში” – ეს იყო ადგილობრივების მთავარი მოთხოვნა და ამ მოწოდებით შეკრებისას ბანერებიც გამოიფინა. ოპოზიცია-ხელისუფლებას შორის კი მთავარი დაპირისპირების თემა საარჩევნო სისტემა და ხმების გადანაწილების წესი იყო, რა დროსაც ერთმანეთი მუსოლინის იდეებისა თუ მართვის წესის გატარებაშიც კი დაადანაშაულეს.
კამათი მოჰყვა კონსტიტუციიდან პარლამენტის ადგილმდებარეობის გაქრობის საკითხსაც.
დარბაზში იყვნენ არასაპარლამენტო ოპოზიციის წარმომადგენლებიც, რომლებიც ხელისუფლების მხრიდან შემოთავაზებულ კონსტიტუციაზე საკუთარ პრეტენზიებს აცნობდნენ ადგილობრივებს.
საკონსტიტუციო პროექტს დარბაზში შეკრებილებს პარლამენტის სპიკერ ირაკლი კობახიძის ხელმძღვანელობით 4-კაციანი ჯგუფი აცნობდა. ამ შეხვედრას პრეზიდენტი არ ესწრებოდა, თუმცა ორშაბათიდან გიორგი მარგველაშვილი განხილვაში ჩაერთვება.
გეგმის მიხედვით, სულ 11 შეხვედრაა დანიშნული: შაბათს – ამბროლაურში, კვირას – ოზურგეთში, ორშაბათს – ბათუმში, სამშაბათს – ზუგდიდში და ა.შ. ბოლო, დასკვნითი შეხვედრა იქნება თბილისში 15 მაისს.
პირველი შეხვედრა 12 საათზე ქუთაისის მესხიშვილის სახელობის თეატრში პარლამენტის სპიკერის განცხადებით გაიხსნა, რომ ცუდი კონსტიტუცია იცვლება კარგით და ამ კონსტიტუციით მივიღებთ ზეპარტიულ პრეზიდენტს, ძლიერ პარლამენტს და დამოუკიდებელ სასამართლოს.
ოპოზიციის უკმაყოფილების მთავარი თემები კი იყო: პრეზიდენტის არაპირდაპირი არჩევის შემოღება, საარჩევნო სისტემაში გადაუნაწილებელი მანდატების პირველ ადგილზე გასული პარტიისთვის მიკუთვნება, 5%-იანი ბარიერი, საარჩევნო ბლოკების აკრძალვა და პლუს ქუთაისის, როგორც საპარლამენტო ქალაქის, ჩანაწერის ამოშლა კონსტიტუციიდან.
ამ საკითხებიდან ყველაზე ცხარე დებატები საარჩევნო სისტემას მოჰყვა.
როგორც “ევროპული საქართველოს” წევრმა სერგი კაპანაძემ განაცხადა, შემოთავაზებული საარჩევნო სისტემა გულისხმობს იმას, რომ პატარა ლეგიტიმაციის მქონე პარტიამ, მაგალითად, 20%-იანი ლეგიტიმაციის მქონე პარტიამ, შეიძლება მიიღოს საკონსტიტუციო უმრავლესობა, რადგან შესაძლოა, 36% გადაუნაწილებელი დარჩეს და გადაუნაწილებელი 71 ხმაც კი წაიღოს, რაც მიუღებელია და “ოცნების” ეს გეგმა იტალიელი ფაშისტი მმართველის, ბენიტო მუსოლინის, საარჩევნო სისტემას შეადარა. ამ შედარებას დარბაზში ხელისუფლების მომხრეების სტვენა მოჰყვა. მას პარლამენტის სპიკერმა ირაკლი კობახიძემ და უმრავლესობის ლიდერმა არჩილ თალაკვაძემ უპასუხეს.
ირაკლი კობახიძემ თქვა, რომ ოპოზიციას აქვს საკუთარი მათემატიკური მოდელები, რითაც ხალხის მანიპულირებას, მოტყუებას ცდილობს, ხოლო მათ აქვთ ის მათემატიკური გამოთვლები, რომელსაც სრულიად მსოფლიო იზიარებს და ამას დაადასტურებს ვენეციის კომისიაც უახლოეს მომავალში.
ირაკლი კობახიძემ აღნიშნა, რომ, მაგალითად, საბერძნეთში საარჩევნო ბარიერს მნიშვნელობა არ აქვს და გამარჯვებულ პარტიას პირდაპირ, მოჭრილად ეძლევა 17%, ხოლო იტალიაში ასეთ პარტიას მანდატები 55%-მდე ევსება.
სერგი კაპანაძემ ირაკლი კობახიძეს მიმართა, დაესახელებინა ერთი ქვეყანა, სადაც ასეთი მაღალი, 5%-იანი ბარიერია და პლუს გადაუნაწილებელი მანდატი მიაქვს გამარჯვებულ პარტიას. ირაკლი კობახიძემ ამ შეკითხვას არ უპასუხა.
არჩილ თალაკვაძემ კი ბენიტო მუსოლინის მსგავს მმართველობაში “ნაციონალების” დროინდელი ხელისუფლება დაადანაშაულა და თქვა, რომ ბენიტო მუსოლინი ასოცირდება, პირველ რიგში, ადამიანის უფლებების, ღირსების ფეხქვეშ გათელვასთან, სიკვდილთან, უსამართლობასთან, დიქტატურასთან, მედიისა და სასამართლოს მონოპოლიასთან და ამ ყველაფერს აკეთებდა წინა ხელისუფლება.
სერგი კაპანაძემ ასევე ისაუბრა იმაზეც, რომ ხელისუფლების მიერ პარლამენტის ქუთაისში დატოვების დაპირების მიუხედავად, კონსტიტუციაში დაგეგმილი ცვლილებებით, ამოღებულია მუხლი, რომელიც პარლამენტის ქუთაისში ყოფნას განსაზღვრავს. იგი გამოეხმაურა მმართველი გუნდის კიდევ ერთ დაპირებასაც ქუთაისის საუნივერსიტეტო ქალაქად ქცევის შესახებ და როგორც აღნიშნა, “საქსტატის” მონაცემებით, საქართველოს უნივერსიტეტებში სულ 40 ათასი სტუდენტია მაშინ, როცა ხელისუფლება ქუთაისში 60 ათასი სტუდენტის ჩასვლაზე საუბრობს.
როგორც საარჩევნო სისტემაზე საუბრისას, მის ამ განცხადებასაც დარბაზში მყოფთა ნაწილი სტვენით გამოეხმაურა, ხოლო ნაწილმა ტაში დაუკრა.
თავად ქუთაისელებისთვის სწორედ ქუთაისის საპარლამენტო ქალაქად დატოვება იყო ნომერ პირველი პრობლემა და მათ ირაკლი კობახიძემ აღუთქვა, რომ კონსტიტუციაში არ ჩაიწერება ადგილმდებარეობა, მაგრამ პარლამენტი დარჩება ქუთაისში. მან იქვე ადგილობრივებს შეახსენა “ოცნების” დაპირება, რომ ქუთაისი მალე საუნივერსიტეტო ქალაქადაც იქცევა. თუმცა მის ამ დაპირებებს ადგილობრივების ნაწილი მაინც სკეპტიკურად შეხვდა. “იმ ადგილას, სადაც ქუთაისში თურმე უნივერსიტეტი უნდა აშენდეს, მოგუგუნე ტრაქტორების ნაცვლად, მყუდროებას ბაყაყების ყიყინი არღვევს – არანაირი სამშენებლო პროცესი იქ არ მიდის”, – კობახიძის გამოსვლის საპასუხოდ განაცხადა ყოფილმა დეპუტატმა გიორგი თევდორაძემ.
საერთო-სახალხო განხილვის პირველი დღე დასრულდა. წინ კიდევ 10 განხილვაა დარჩენილი და ოპოზიცია გეგმავს, ყველა შეხვედრაზე აქტიური პოლემიკა გაუწიოს მმართველ ძალას, რათა ყველამ – ხალხმაც და საერთაშორისო ორგანიზაციებაც დაინახონ, რომ საზოგადოების დიდი ნაწილი “ოცნების” მიერ დაგეგმილი საკონსტიტუციო ცვლილებების მომხრე არ არის.
„რეზონანსი“, 06 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „პრეზიდენტის ჩართვა კონსტიტუციის სახალხო განხილვაზე გავლენას ვერ მოახდენს“
ნინო ქეთელაური
“მე ვფიქრობ, პრეზიდენტის ჩართულობას საკონსტიტუციო განხილვის პროცესზე და ცვლილებეზე არანაირი გავლენა არ ექნება. თუმცა ის, როგორც მოქალაქე და თანამდებობის პირი, კარგია, რომ ჩაერთვება ამაში. მისი მხრიდან აქამდეც რომ გადადგმულიყო ასეთი ნაბიჯი, უკეთესი იქნებოდა”, – ამის შესახებ ანალიტიკოსი მამუკა არეშიძე “რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს. მისი შეფასებით, სახალხო განხილვა აუცილებელია და ეს არ უნდა იყოს “მხოლოდ იმ ადამიანებზე მინდობილი, ვისაც საკონსტიტუციო დოკუმენტზე ხელი მიუწვდება”.
მამუკა არეშიძე წინასწარი დასკვნებისგან თავს იკავებს, თუმცა იმედოვნებს, რომ საზოგადოებრივი აზრის გათვალისწინება მოხდება:
„ზოგადად, დადებითად ვაფასებ სახალხო განხილვის დაწყებას. არასწორად მიმამჩნია, კონსტიტუციის გადასწორება რომ გვიწევს ხოლმე. იმიტომ, რომ კონსტიტუცია არის საბოლოო დოკუმენტი, რომელზეც ქვეყნის ცხოვრება უნდა იყოს დამოკიდებული და არ შეიძლება, ყოველწლიურად მისი ცვლილება ხდებოდეს. თუმცა, ფაქტია, ცვლილებები შესატანია. შესაბამისად, რა თქმა უნდა, სახალხო განხილვა უნდა მოეწყოს და ეს არ უნდა იყოს მხოლოდ იმ ადამიანებზე მინდობილი, ვისაც ხელი მიუწვდება საკონსტიტუციო დოკუმენტზე, იქნებიან პარლამენტის წევრები, თუ ზოგიერთი არასამთავრობოს წარმომადგენლები. ხელისუფლებაც და ჩვენი უცხოელი პარტნიორებიც სახალხო განხილვით დაინახავენ, როგორი დამოკიდებულება აქვს ქართულ საზოგადოებას ამა თუ იმ საკითხთან, თუნდაც მიწის თემასთან, არჩევნების ფორმატთან და სხვა საკითხებთან დაკავშირებით“, – ამბობს ანალიტიკოსი.
- პირველმა სახალხო განხილვამ რა აჩვენა, რამდენად შესაძლებელია, რომ კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანისას საზოგადოების აზრის გათვალისწინება მოხდეს?
- ეს ის კითხვაა, რომელზეც მე პასუხი არ მაქვს. იმიტომ, რომ არ არის გამორიცხული, ეს ყველაფერი ფორმალურად მოხდეს. ვიმედოვნებ, რომ, საბოლოო ჯამში, საზოგადოების აზრი გათვალისწინებული იქნება. ამისთვის დროა საჭირო. ვნახოთ, რას გვიჩვენებს დანარჩენი შეხვედრები.
- რამდენად მისაღებია ოპოზიციის ის არგუმენტები, რის საფუძველზეც ისინი კონკრეტულ საკონსტიტუციო ცვლილებებს აპროტესტებენ?
- ზოგიერთ შემთხვევაში მისაღებია. მაგალითად, როდესაც გამარჯვებულ პარტიას ბარიერგადაულხავი პარტიების მანდატები მიაქვს, აქ სრულიად გამართლებულია ოპოზიციის არგუმენტები. მაგრამ არის საკითხები, სადაც მიუღებელია. მაგალითად, მიწასთან დაკავშირებით ოპოზიციის მოსაზრებები ჩემთვის ყოვლად მიუღებელია.
- ირაკლი კობახიძის განცხადებით, გადაუნაწილებელ მანდატებთან დაკავშირებით ოპოზიცია მოსახლეობას ატყუებს და მარტივი მათემატიკის ცოდნაა საჭირო, რათა მიხვდე, რომ ამით არაფერი მნიშვნელოვანი არ იცვლება…
- გამარჯვებულმა პარტიამ გადაუნაწილებელი ყველა მანდატი რატომ უნდა წაიღოს?! მე საერთოდ ვერ ვხვდები ხელისუფლების წარმომადგენელთა არგუმენტების ლოგიკას.
- როგორ შეაფასებთ სახალხო განხილვაში პრეზიდენტის ჩართულობას? მოახდენს თუ არა ეს რაიმე გავლენას საკონსტიტუციო ცვლილებების პროცესზე?
- მე ვფიქრობ, ამას არანაირი გავლენა საკონსტიტუციო განხილვის პროცესზე და ცვლილებეზე არ ექნება. თუმცა ის, როგორც მოქალაქე და თანამდებობის პირი, კარგია, რომ ჩაერთვება განხილვაში, ამით საკუთარი სურვილის დემონსტრირებას მოახდენს, რომ მას ნამდვილად უნდა საკონსტიტუციო ცვლილებების განხილვაში მონაწილეობა. მისი მხრიდან აქამდეც რომ გადადგმულიყო ასეთი ნაბიჯი, უკეთესი იქნებოდა.
—————–
„ახალი თაობა“, 06 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ სოსოს ცინცაძესთან: „პრეზიდენტის ინსტიტუტი გავაუქმოთ, თუ პირდაპირი არჩევის წესი არ იქნება“ // „საარჩევნო სისტემის ბედი ვენეციის კომისიაზეა დამოკიდებული“
ნათია ხურცილავა
პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში საკონსტიტუციო ცვლილებების საერთო-სახალხო განხილვაზე საუბრობს.
- ბატონო სოსო, კონსტიტუციის ახალი პროექტის განხილვები დაიწყო, განხილვებში პირადად პრეზიდენტიც ჩაერთვება, ეს რა კორექტივებს შეიტანს პროცესში?
_ პრეზიდენტის ჩართვამ შეიძლება საინტერესო გახადოს ეს პროცესი და მართლაც დაამსგავსოს განხილვას, ვინაიდან პრეზიდენტი და პარლამენტის თავმჯდომარე ერთ აზრზე არ არიან და მათ განსხვავებული ხედვები აქვთ კონსტიტუციის მთელ რიგ საკითხებთან დაკავშირებით. ამდენად, მე მოლოდინი მაქვს, რომ რეალური განხილვების მოწმენი ვიქნებით. თუმცა, არ ვიცი, როგორ გროვდება აუდიტორია, ინფორმაცია არ მაქვს. წინა საკონსტიტუციო კომისიის წევრი ვიყავი და ვიცი, როგორც გროვდებოდა, ადგილობრივი მუნიციპალიტეტი აგვარებდა ამ საკითხს, დარბაზში მაქსიმუმ 20-30 ადამიანი იკრიბებოდა. მაშინ ამას ერქვა განხილვა. ახლა როგორ ხდება, არ ვიცი, ყველა მსურველს აქვს მისვლის შესაძლებლობა თუ მხოლოდ სავალდებულო ადამიანები მიდიან, რომლებიც ორი საათი იქნებიან დარბაზში.
- პარალელურ პროცესს მართავენ არასაპარლამენტო ოპოზიცია და ნაციონალური მოძრაობა. ამ პროცესს როგორ აფასებთ?
- ეს მართლაც ძალიან საინტერესო პროცესია და გეტყვით, რატომაც. ვინაიდან ოპოზიციას, მით უფრო არასაპარლამენტო ოპოზიციას, არ აქვს არავითარი ადმინისტრაციული რესურსი, არანაირი სხვა შესაძლებლობა, ცხადია, რომ ოპოზიცია იძულებით ვერავის მიიყვანს, ეს ფაქტი არასაპარლამენტო ოპოზიციას პრივილეგირებულ მდგომარეობაში აყენებს. ეს არის მორალური პრივილეგია, ფაქტიური, ადმინისტრაციული პრივილეგია კი ხელისუფლების მხარეს არის. ოპოზიციის შეკრებაზე მხოლოდ დაინტერესებული ადამიანები მიდიან. მამუკა კაციტაძე დაიმუქრა კიდეც, ხელისუფლების განხილვებზე ყველა სკამს დავითვლით და მერე ჩვენი დაითვალონო. ეს მართლაც საინტერესოს ხდის პროცესს. ვინაიდან საკონსტიტუციო ცვლილებების პროექტი არ არის პლებისციტზე გატანილი, ეს ამ პროცესს მორალურ ბერკეტს სძენს.
- ოპოზიციას ეს ბერკეტი, ერთგვარი მორალური ზეწოლა რამე შანსს აძლევს, რომ რაღაც შეაცვლევინოს ხელისუფლებას?
- რა თქმა უნდა, ეს მორალური ბერკეტი, თუ ოპოზიცია მოწოდების სიმაღლეზე დადგება, შეიძლება იურიდიულ ბერკეტად იქცეს.
- როგორ?
- ოპოზიციის ერთი ნაწილი ასევე აგროვებს ხელმოწერებს, მეორე ნაწილი ღია ცის ქვეშ, ქუჩაში ეპატიჟება ხალხს განხილვაზე, ეს ყველაფერი შეიძლება ოპოზიციამ იურიდიულ არგუმენტად აქციოს. ეს მართლაც საინტერესო ფაქტია. რა თქმა უნდა, ეს არის დემოკრატიის ნაწილი, როდესაც ოპოზიცია ამ ხერხს მიმართავს და თუ ხელისუფლებაც წავა გარკვეულ დათმობაზე, იტყვის, ჩვენ დავინახეთ ნება ხალხისა, თუნდაც გარკვეული ნაწილის, ეს კიდევ უფრო მეტი დემოკრატია იქნება. ეს არის პროცესი და მე ამ პროცესის საინტერესო განვითარებას ველოდები, რადგან კონსტიტუციის პროექტის პარალელური განხილვა, ნამდვილად არის სიახლე.
- უმრავლესობის ლიდერი ამბობს, რომ ოპოზიციას დაქსაქსული პარლამენტი სურს და არა ძლიერი პარლამენტი…
- ძალიან სახიფათოა მსგავსი ტერმინების გამოყენება. ეს ერთგვარი `სატოპკეა~ მისი ოპონენტებისთვის. რას ნიშნავს 21-ე საუკუნეში, თანამედროვე, დემოკრატიულ სამყაროში, დაქსაქსული და ერთიანი, შეკრული პარლამენტი?! კაცობრიობის ისტორიაში ყველაზე შეკრული პარლამენტი საბჭოთა პარლამენტი იყო, სადაც აკადემიკოსი, მწველავი და მეჩაიე სრულიად ერთ, მტკიცე იდეოლოგიაზე და ერთ აზრზე იდგნენ.
დღეს ცივილიზებული მსოფლიოს თითქმის ყველა პარლამენტი დაქსაქსულია, აზრთა მრავალფეროვნებაა, პლურალიზმია. როგორ შეიძლება ყველა ერთ აზრზე იდგეს?! მაგალითად, ორი დღის წინ, ამერიკის წარმომადგენელთა პალატამ ობამას კანონი გააუქმა და ტრამპის შესწორება მიიღო. იცით, რა მოხდა? რესპუბლიკური პარტია ორად გაიყო. კანონის მისაღებად 216 ხმა იყო საჭირო და 217 ხმით, ერთი ხმით მიიღეს. დემოკრატიულ ქვეყნებში მმართველი პარტიაც კი არ არის ერთ მუშტად შეკრული, როგორც იტყვიან, მონოლითური.
- მაგრამ ეს არ არის ტრაგედია...
- რა თქმა უნდა, პირიქით, ეს არის დემოკრატია. აზრთა პლურალიზმი არის დემოკრატიის პირველი მზიდი კონსტრუქცია, რა თქმა უნდა, თუ ჩვენ დემოკრატია გვინდა.
- ხელისუფლების მხრიდან დათმობას ელოდებით?
- ხელისუფლება მოიქცა ისე, როგორც დიპლომატიურ მოლაპარაკებაზე ერთი სახელმწიფო, როდესაც მოსალაპარაკებლად მიდის მეორე სახელმწიფოსთან. ე.წ. წითელი ხაზები არის ერთი, ორი საკითხი, რომელსაც ხელისუფლება არ დათმობს და არის 15-20 სარეზერვო საკითხი, რომელზეც იტყვის, დავთმობ. ეს ჩვეულებრივი ხერხია და ჯერ კიდევ კეისრიდან მოდის, რომელსაც ის გალებთან ომის დროს იყენებდა. „ოცნებას» შეუძლია თქვას, რომ ბევრი დათმეს, გამოდის კიდეც ზვიად ძიძიგური და ამბობს, რომ მათ 80% დათმეს, მაგრამ „სულ ჩვენ ხომ არ დავთმობთ“ – ეს გზავნილია მთელ ამ ტექსტში. რა იყო ეს 80%? რა თქმა უნდა, ბალასტი, რომელსაც ყველა დიპლომატი იყენებს მოლაპარაკებაზე.
დღეს „ქართული ოცნებისთვის“ ორი საკითხი არის მთავარი, რასაც არ დათმობს: ერთი, საარჩევნო სისტემა, როდესაც ყველაფერი გამარჯვებულს მიაქვს და მეორე, პრეზიდენტის არჩევის წესი.
- აქ ცვლილებებს არ უნდა ველოდოთ?
- საარჩევნო მოდელი, როდესაც ყველა დაკარგული ხმა გამარჯვებულს მიაქვს, რთულად დასაცავი იქნება, რადგან ეს შეიძლება სრულიად მიუღებელი აღმოჩნდეს ვენეციის კომისიისთვის, არ გამოვრიცხავ, რომ ჯანი ბუკიკიომ ეს არასამართლიან საარჩევნო მოდელად ჩათვალოს და პრეტენზიებიც გამოთქვას. ვნახოთ, როგორი იქნება ვენეციის კომისიის დასკვნა კონკრეტულად ამ საკითხზე, არ გამოვრიცხავ გარკვეულ დათმობას ამ საკითხზე. რაც შეეხება პრეზიდენტის არჩევის წესს, აქ ევროპელები ვერ მიხვდებიან, რა პრეტენზია შეიძლება ვინმეს ჰქონდეს. ამ შემთხვევაში საქართველოში უნდა ცხოვრობდე და ქართულ რეალობას უნდა იცნობდე, რომ მიხვდე, რა მნიშვნელობა აქვს პრეზიდენტის საერთო-სახალხო არჩევნებს.
პირდაპირი გზით არჩეულ პრეზიდენტს მორალური უფლება აქვს, ეს არის ხალხის პირდაპირი ლეგიტიმაცია და ამ დროს მისი სიტყვის იგნორირება მასზე მეტი სამართლებრივი ძალაუფლების მქონე პირს არ შეუძლია. ამიტომ არის ეს საკითხი პრინციპული მნიშვნელობის, რაც მშვენივრად ესმით „ოცნებაში“. ჩემი პოზიციაა, თუ პირდაპირი წესით არჩეული პრეზიდენტი არ გვეყოლება, მაშინ საერთოდ გავაუქმოთ პრეზიდენტის ინსტიტუტი, ბევრ დემოკრატიულ ქვეყანაში არ ჰყავთ პრეზიდენტი და ამით არაფერი შავდება.
„ახალი თაობა“, 06 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ლევან ჩაჩუასთან: „უკმაყოფილო ხალხი ბიძინა ივანიშვილის შუშის სასახლეს რამდენჯერმე შემოუვლის“ // „მარყუჟებით ახალ ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას ვერ შეაჩერებენ“
მარიამ მჭედლიშვილი
ქვეყნის წინაშე მდგარ პრობლემებზე „ახალი თაობა“ მოძრაობა „ქართული იდეის“ ლიდერ ლევან ჩაჩუას ესაუბრა.
- ბოლო დროს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო ახალი იდეებით გამოდის. მისი წევრები ღიად თუ ქარაგმულად მოგვიწოდებენ, არ ვაკრიტიკოთ მოსამართლეები და პოზიტიურად ვისაუბროთ სასამართლო სისტემაზე. რას იტყვით ამაზე, როგორც ყოფილი პოლიტპატიმარი?
- ასეთი განცხადებები და შეზღუდვები ლოგიკურად ჯდება იმ მოვლენებში, რომლებიც დიდი ხანია, ხდება. „ქართულმა ოცნებამ“ პასუხი არ აგებინა იმ მოსამართლეებსა და პროკურორებს, რომლებმაც სააკაშვილის რეჟიმის დროს უამრავი უდანაშაულო ადამიანი გაგვიშვეს ციხეში. არც ის პოლიციელები დაუსჯია, რომლებიც ახალგაზრდებს ქუჩებში ხვრეტდნენ, ხალხს ქონებას ართმევდნენ და ტანჯავდნენ. დამნაშავეები არათუ არ დაუსჯიათ, არამედ, დააწინაურეს. ასეთია, მაგალითად, ჩვენი საქმის პროკურორი. ისევ სასამართლო სისტემაში არიან მურუსიძე და ჩემია. ასეთები რომ იქნებიან დაწინაურებული მოსამართლეები, რაზეა ლაპარაკი? ჩემია იყო სააპელაციო სასამართლოში. მან სანდრო გირგვლიანის მკვლელებსაც 4 წელი და 6 თვე მიუსაჯა და ჩვენც – 8 ადამიანს, მათ შორის, სტიქაროსნებსა და სასულიერო აკადემიის სტუდენტებს, რომლებსაც არანაირი დანაშაული არ ჩაგვიდენია. ახლანდელმა ხელისუფლებამ დატოვა ნაციონალების დროინდელი სისტემა თავისი ბალასტით. არ მომხდარა სისტემური ცვლილებები. არც სამართლიანობა დამყარებულა.
- ხელისუფლება ამბობს, რომ საქმეების გადასინჯვას დრო სჭირდება...
- იმ 30.000 საქმიდან, რომელზეც სამართლიანობა უნდა აღედგინათ, ბევრი ჩაიფარცხა. ძალიან დიდი ეჭვია, რომ პროკურატურის ხელმძღვანელობა გარიგდა ნაციონალურ მოძრაობასთან. მაშინ ასევე მოხდა წილების გადანაწილება. მერე იძულებული გახდნენ, გამოეცხადებინათ კოაბიტაცია. კარტელური მორიგებები ახლაც სახეზეა. ფარმაცევტული, სანავთობო ბიზნესი, საბანკო სისტემა ერთისა და იმავე ხალხის ხელშია. ფასებს როგორც უნდათ, ისე ადგენენ. ხალხი ზარალდება და ღატაკდება. ამას ანტიმონოპოლიური სამსახური ვერ უშველის. ამას მხოლოდ მაშინ ეშველება, თუ საქართველოს ხალხის ინტერესების გამტარებელი ხელისუფლება ეყოლება.
- მოსამართლეების თემას დავუბრუნდეთ. რისთვის უნდათ მოსამართლეების კრიტიკის აკრძალვა?
- ხელისუფლება ეკონომიკურ სტაბილურობას ვერ ქმნის, ხალხს ვერ ასაქმებს, ვერ აპურებს. სიტუაცია რომ აკონტროლოს, ამისთვის მიმართავს დაშინების ხერხს. ორი წლის წინ ვამბობდი, რომ „ოცნება“ პოლიციური რეჟიმის დამყარებას შეეცდებოდა და ამისთვის სხვადასხვა საბაბს გამოიყენებდა, მაგალითად, კრიმინალთან ბრძოლას. კრიმინალი გაზრდილია. ახლახან თბილისში, ჯავახიშვილის ქუჩაზეც ჩაცხრილეს ახალგაზრდა. ჩვენ არ დაგვვიწყებია შვილის საფლავზე მოკლული იური ვაზაგაშვილი და მოკლული ბესო ხარძიანი. მოსამართლეებზე ცუდის თქმის აკრძალვა პოლიტიკის ნაწილია. ხელისუფლებას უნდა, შეზღუდოს თავისუფლება, დააშინოს ხალხი.
- ზოგი თავისუფლებისა და დემოკრატიის შეზღუდვას კონსტიტუციაში შესატანი ცვლილებების პროექტში ხედავს...
- ეს უვარგისი პროექტია. აღარ უნდა დასრულდეს საქართველოში კონსტიტუციის საკუთარ თავზე მორგება? ჯერ კონსტიტუცია თავის გემოზე გადააკეთა სააკაშვილმა, ახლა ამას ცდილობს ივანიშვილი. როგორ შეიძლება, ხალხს წაართვა უფლება, აირჩიოს უმაღლესი მთავარსარდალი – პრეზიდენტი? ან პარლამენტის არჩევას როგორი გზით გვთავაზობენ? „ქართული ოცნება“ იმეორებს ნაციონალური მოძრაობის გზას და იღებს იმას, რასაც ადრე თვითონ ებრძოდა. თუ სისტემური ცვლილებები არ განხორციელდა, თუ ხელისუფლებამ ხალხისკენ არ გამოიხედა, რა მნიშვნელობა აქვს, „ქართული ოცნება“ იქნება მმართველი პარტია თუ ნაციონალური მოძრაობა? ამიტომ, ხელისუფლებაში უნდა მოვიდნენ ისინი, ვინც ეკონომიკასაც გადაარჩენს, სულიერებასაც და კულტურასაც. ახალი ხელისუფლება განსხვავებული უნდა იყოს შევარდნაძისა და მისი მოწაფეებისგან. ნაცმოძრაობაც და „ოცნებაც“ ძირითადად იმ ხალხს წარმოადგენენ, რომლებიც შევარდნაძემ დააფრთიანა.
- სხვები როგორ მოვლენ ხელისუფლებაში, თუ საარჩევნო სისტემა უვარგისია?
- საარჩევნო სისტემა უვარგისია, ახალი პროექტიც უსამართლოა, შუაც გაკრიფეს, მაგრამ, თუ ხალხი გამოფხიზლდა, ყველაფერია შესაძლებელი. მნიშვნელობა აქვს მომხრეების რაოდენობას. ადრე გაერთიანებები იქმნებოდა ვიღაცის წინააღმდეგ. ეს ალიანსები მყარი არ იყო და მალე იშლებოდა. თუ იდეოლოგიის საფუძველზე გავერთიანდებით, ყველაფერს მივაღწევთ. ამ იმედს მიმყარებს ხალხის დამოკიდებულება. გორში, ოზურგეთში, ქუთაისსა და ბათუმში მოქალაქეებმა თავიანთი ბინები და სახლები ოფისებისთვის უსასყიდლოდ დაგვითმეს. ისინი გვეუბნებიან, რომ აღარ უნდათ, საქართველო მარიონეტულმა რეჟიმებმა მართონ. ჩვენში ისინი ახალ ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას ხედავენ და გვერდით გვიდგებიან.
- მმართველ პარტიაში თავს იმით იმშვიდებენ, რომ საზოგადოებაში საპროტესტო მუხტი არ შეინიშნება...
- თუ საქმე საქმეზე მიდგა, მმართველ პარტიას ხალხის რისხვა დაატყდება თავს. ამდენი შეუსრულებელი დაპირება მაინც არ იყოს! ჩვენ იმ პროგრამებსაც განვახორციელებთ, რომლებიც „ოცნებამ“ არ შეასრულა. ის მეცნიერები, რომლებიც თავის დროზე „ოცნებისთვის“ ეკონომიკურ პროგრამებს წერდნენ, ჩვენს მოძრაობაში არიან. მარყუჟებითა და აკრძალვებით ახალ ეროვნულ მოძრაობას ვერ შეაჩერებენ. უკმაყოფილო ხალხი ბიძინა ივანიშვილის შუშის სასახლესაც რამდენჯერმე შემოუვლის. ამ დროს მას შეიძლება ვერტმფრენით მოუხდეს გაქცევა. მოძრაობაში სხვა ყოფილი პოლიტპატიმრებიც არიან. ჩვენ მერაბიშვილი-ახალაიას გულაგებით ვერ დაგვაშინეს და ვერც ახლა ამოგვდებენ ლაგამს!
„ახალი თაობა“, 06 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ მამუკა ახვლედიანითან: „სამაგალითოდ დამსაჯეს, რათა სხვებმა სასამართლო პრობლემებზე საჯაროდ საუბარი არ გაბედონ“ // „პოლიტიკოსების წინააღმდეგ ჩემი საჩივრის განხილვა სასამართლოს ერთ დღეში შეუძლია“
ნონა ცაბაძე
თბილისის საქალაქო სასამართლოს ყოფილი თავმჯდომარე მამუკა ახვლედიანი რამდენიმე პოლიტიკოსს ცილისწამების ბრალდებით სასამართლოში უჩივის. თუ რატომ შეიტანა ახვლედიანმა საჩივარი და რას მოითხოვს, ამის შესახებ იგი „ახალი თაობას“ ესაუბრა.
- ბატონო მამუკა, რატომ მიმართეთ სასამართლოს? ვის და რატომ უჩივით?
- პატივისა და ღირსების შემლახველი ინფორმაციის გავრცელებისთვის, რომელიც რამდენიმე თვის წინ იყო. სწორედ ამ საკითხებზე შევიტანე სასამართლოში სარჩელი, მორალური ზიანის ანაზღაურებისთვის.
- კონკრეტულად ვის უჩივით?
- უკანონო ქონებასთან დაკავშირებით გაავრცელეს ინფორმაციები. სარჩელი შეტანილია წულუკიანის, მდინარაძის, ბესელიას, თალაკვაძის, ძიძიგურის, მჟავანაძისა და ლევან გოგიჩაიშვილის წინააღმდეგ.
- საჩივრით მიმართეთ იმ სასამართლოს, რომლის თავმჯდომარეც ერთ დროს იყავით და საიდანაც ასე სკანდალურად წამოხვედით. რამდენად გაქვთ იმედი, რომ თქვენს საჩივარს დააკმაყოფილებენ?
_ რაც წინა პროცესზე ჩემს გადაყენებასთან დაკავშირებით მოხდა სასამართლოში, არ დააკმაყოფილეს ჩემი სარჩელი და მათი მიდგომა ჩემთვის გასაგებია. შესაბამისად, მეც ამ ტიპის ურთიერთობების აზრს ვერ ვხედავ. ამიტომ გადავწყვიტე, რომ აღარ ვიურთიერთო პრესასთან. არ მინდა მუდმივად სკანდალური მამუკა ახვლედიანის გამოჩენა ტელევიზიებით. თუ ვინმეს ოდესმე მოუნდება ნორმალური სასამართლო, მზად ვარ, დავეხმარო. თუ რჩევა დაგჭირდებათ, ჩემს აზრს გაგიზიარებთ, თუმცა ჩემი მხრიდან სხვა ტიპის აქტივობა აღარ იქნება, ვეცდები, ნაკლებად გამოვჩნდე.
- აღარ აპირებთ ბრძოლას?
- ძალიან დამღალა ამ ყველაფერმა. მე განცხადება გავაკეთე, რომ პრობლემებია სასამართლოში და იმის ნაცვლად, რომ ეს გამოსწორებულიყო, მხოლოდ ჩემზე გადმოიტანეს იერიში.
- თქვენს განცხადებებს, რომ მოსამართლეებზე ზეწოლა ხორციელდება, ცილისწამება უწოდეს, რომ თქვენ განაწყენებულის პოზიციიდან აკეთებთ ასეთ განცხადებებს. ასეა თუ მართლაც აქვს ადგილი ზეწოლას მოსამართლეებზე?
- გაბრაზებული რომ ვიყო, კიდევ უფრო მეტს ვიტყოდი. მე დღეს ვცდილობ, ნაკლები ურთიერთობა მქონდეს პრესასთან. ნამდვილად არ არის ჩემი მოწოდება, რომ ხშირად გამოვჩნდე ეკრანზე. მე მოსამართლე ვიყავი და მოსამართლე ხშირად არ უნდა იჯდეს პირდაპირ ეთერში. დანარჩენი მათ ნამუსზე იყოს. თვითონვე იციან კარგად, სასამართლო სისტემაში როგორ ხდება და რა ხდება. მათ კიდევ ერთხელ აჩვენეს რეალური სახე როგორც მოსახლეობას, ისე მოსამართლეებს. ბევრმა იცის სიმართლე, რა არის სასამართლო სისტემაში.
- გვესმის შეფასებები, რომ წინა წლებთან შედარებაც კი არ შეიძლება, ისეთი თავისუფალია სასამართლო. თქვენ ასე არ ფიქრობთ?
- რაღაცებში შეიძლება გამოსწორდა, მაგრამ, არის საკითხები, სადაც ძალიან გაუარესებულია სიტუაცია. იმავე მენეჯმენტის პირობებში ვინც მართავდა სასამართლოს, ისევ ის მართავს და, როგორ ფიქრობთ, რამე შეიცვლებოდა?! არაფერი შეცვლილა, პირიქით, კიდევ უფრო მეტად ჩაიგდეს ძალაუფლება ხელში და ხედავთ კიდეც, რას და როგორ აკეთებენ.
- რას აკეთებენ?
- მე ნუ დამელაპარაკება ნურავინ თავისუფალ სასამართლოზე. ზუსტად ვიცი, ჩემთან დაკავშირებით რაც მოხდა, როგორ მოხდა თუნდაც ჩემი გადაყენება. რა სასამართლოზე უნდა ვისაუბრო, როცა პოზიციის გამჟღავნების საშუალებაც კი არ მომცა დღევანდელმა იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ. ერთ დღეში დაამთავრა პროცესი, ისე, რომ ჩემი აზრი არც უკითხავს, მაშინ როდესაც ბიულეტენზე ვიყავი და ფიზიკურადაც კი არ ვიყავი სამსახურში.
ეს ერთი მაგალითიც საკმარისია იმისთვის, რომ ვთქვათ, რა ტიპის სასამართლო გვაქვს დღეს. მთავარია, ჰქონდეთ სურვილი ნებისმიერი სურვილის მისაღებად და აუცილებლად მიიღებენ. აი, ეს არის დღეს მათი პოზიცია და ამას აკეთებენ და ამჟღავნებენ კიდეც. ამიერიდან მე ამ ტიპის აქტივობას ვწყვეტ, რადგან ამას აზრი არ აქვს! ეს ცალ კარში თამაშს ჰგავს. ისევ იმ ადამიანებს უჩივის იქ, სადაც თვითონ არის არბიტრიც და მათი მოედანია.
- მაშინ რატომ უჩივლეთ?
- ამ ყველაფერს წლები სჭირდება. ეს გაივლის პროცედურებს, წავა სტრასბურშიც და თავის შედეგს აუცილებლად დააყენებს. ამის შემდეგ არ ვიცი, რა როგორ იქნება, მაგრამ ამ ტიპის ურთიერთობის გაგრძელებას ნამდვილად არ აქვს აზრი! აქედან ან პოლიტიკაში უნდა წახვიდე, ან გაჩუმდე და სახლში დაჯდე.
- პოლიტიკაში წახვალთ?
- როცა ხედავ, რომ არაფერი გამოდის, სასამართლო ცვლილებას არ აპირებს და ეს პოლიტიკოსების მხრიდანაც მხარდაჭერილია, მაშინ უნდა შეიცვალოს ის პოლიტიკაც, პოლიტიკოსებიც, რომლებიც ამ ყველაფერს მხარს უჭერენ.
- ანუ აანონსებთ, რომ პოლიტიკაში მიდიხართ?
- არ გამოვრიცხავ. ამ ეტაპზე არანაირი წინასწარი გეგმები არ მაქვს, მაგრამ ამას არ გამოვრიცხავ. მე მყავს ოჯახი, მყავს ოთხი შვილი და მინდა, მომავალ თაობას იმავე ტიპის პრობლემები არ დახვდეს, რაც 25 წელია საქართველოშია. ამისთვის თუ ჩემი პოლიტიკაში წასვლა იქნება საჭირო, არც ამაზე ვიტყვი უარს.
- ამბობენ, რომ მოსამართლის შეურაცხყოფა დღეს დასჯადი უნდა იყოს. თქვენ რამდენად იზიარებთ ამ ინიციატივას?
- ჩემი აზრით, ეს სრული აბსურდია და არც არავინ აპირებს ამ კანონის მიღებას. ეს უფრო საზოგადოების შეშინების მცდელობას ჰგავს, რომ ჩვენ ყველაფერი შეგვიძლია და ცოტა წყნარად იყავით. ჩვენი ძალაუფლება განუსაზღვრელია _ დაახლოებით ასეთი ტიპის განცხადებას ჰგავს. მეც ზუსტად იმ ტიპის დარღვევებზე შევიტანე საჩივარი, რაზეც თავად საუბრობენ დღეს. დაველოდოთ და ყველამ ერთად ვნახოთ, რა ტიპის რეაგირებას გააკეთებს ამაზე სასამართლო. მეც მოსამართლე ვიყავი და სწორედ ჩემი მოსამართლეობის პერიოდს ეხება პატივისა და ღირსების შემლახველი ინფორმაციის გავრცელება. განიხილოს სასამართლომ და გამოჩნდება, ვინ არის მართალი და მტყუანი. სულ ერთ დღეში განსახილველია, ნამდვილად არ სჭირდება დიდი დრო. ნაკლები იმედი მაქვს, რომ ამ კუთხით რაიმე რეაგირება იქნება. სანამ სამართალი არ გაიმართება წელში, მანამდე ქვეყანა ფეხზე ვერ დადგება.
- იყო დრო, კოლეგები იყავით თქვენ და ლევან მურუსიძე, ერთი ხელისუფლების პერიოდში გიწევდათ მოსამართლეობა, დღეს კი სწორედ მურუსიძემ გამოგიშვათ საქალაქო სასამართლოდან. რატომ გაიყარა თქვენი გზები?
- მე არასოდეს მქონია მასთან ცუდი ურთიერთობა, მაგრამ საქმე საქმეა. თუ სამართალი გვინდა, ეს პირადი ურთიერთობებით არ გამოდის. მე წინა ხელისუფლების პერიოდის სასამართლოშიც ვიყავი და, თუ მაშინაც ვინმე ავიწროებდა სასამართლოს, მართალია, მაშინ მურუსიძე არ იყო, მაგრამ ესენი ცერცვაძე და ჩინჩალაძე ნამდვილად იყვნენ. სწორედ იგივე ადამიანები აგრძელებენ ყოველივე ამას. ახლა თქვენ განსაჯეთ, თავისუფალია თუ არა სასამართლო.
- მათ შეძლეს და გამონახეს ამ ხელისუფლებასთან საერთო ენა და თქვენ ეს ვერ შეძელით?
- მე არავისთან მქონია ცუდი ურთიერთობა და არც არავისთან შევსულვარ კაბინეტში კარგი თუ ცუდი ურთიერთობის ჩამოსაყალიბებლად. სასამართლო ცალკე შტოა და ამას თავისი სახე უნდა ჰქონდეს.
- თუმცა იმ სკანდალური ფარული ჩანაწერების შედეგად მოხდა ის, რაც მოხდა თქვენთან დაკავშირებით.
- გასაგებია და სწორედ აქედანაც ჩანს, ვის ინტერესში იყო ეს ყველაფერი, როცა ადამიანს 20-წლიანი კარიერის განმავლობაში სხვას ვერაფერს გამოუძებნიან, მხოლოდ მოგონილი ისტორიებითა და ჭორების გავრცელებით ცდილობენ მისი ავტორიტეტის შელახვასა და სასამართლოდან ჩამოშორებას. თქვენ წარმოიდგინეთ, რა გამიკეთეს მე, სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომელსაც კავშირები ჰქონდა როგორც არასამთავრობოებთან, ისე ტელევიზიებთან, შემეძლო, ეს ამბავი საზოგადოების ყურამდე მიმეტანა და, თქვენ წარმოიდგინეთ, რა უნდა ქნას რიგითმა მოსამართლემ, რომელიც შეიძლება იმავე პრობლემის წინაშე აღმოჩნდეს! ალბათ, ვერც ვერავინ გაიგებთ, ისე დამთავრდება მისი ისტორია სასამართლოში! ეს იყო ჩემი სამაგალითოდ დასჯა, რათა სხვებმა სასამართლო პრობლემებზე საჯაროდ საუბარი არ გაბედონ.
———————
„ვერსია“, 05-07 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ გუბაზ სანიკიძესთან: ვემზადებით უცხოელებისთვის მიწის მიყიდვაზე რეფერენდუმის ჩასატარებლად“ // „საინტერესოა, ჯერ კიდევ გვაქვს ეროვნული თვითგადარჩენის მექანიზმი თუ საერთოდ მოგვეშალა?»
თათია გოჩაძე
მაშინ, როცა საქართველოში სრულიად ოპოზიციური სივრცე საკონსტიტუციო ცვლილებების ძირითად საკითხებს: პრეზიდენტის არჩევის წესს, მანდატების გადანაწილებისა და პოლიტიკური გაერთიანებების საკითხებს აპროტესტებს, პარტია „ბურჯანაძე – დემოკრატიული მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი გუბაზ სანიკიძე საქართველოს მიწის უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე გაყიდვის შესახებ განგაშის ზარს რეკს. სანიკიძემ „ვერსიას“ ექსკლუზიურად გაუმხილა, რომ კითხვით – „უნდა გაიყიდოს თუ არა ქართული მიწა და წყალი უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე?“ – რეფერენდუმის ჩატარებას აპირებს. იმის გასარკვევად, რა მდგომარეობაა დღეს საქართველოში მიწის გაყიდვასთან დაკავშირებით და ზოგადად, როგორ აფასებს მიმდინარე პოლიტიკურ საკითხებს, ,,ვერსია” გუბაზ სანიკიძეს ესაუბრა.
- სამწუხაროდ, ფაქტია, ხელისუფლებამ, პოლიტიკური სპექტრის და არასამთავრობო ორგანიზაციების დიდმა ნაწილმა, მედიამაც გვერდი აურა მიწის გაყიდვის საკითხს. ჩვენი პოლიტიკური ელიტის, მედიის დიდი ნაწილი დაავადებულია ე.წ ლიბერალური იდეებით. ფიქრობენ, რომ ყველაფერი უნდა გაიყიდოს, მათ შორის, მიწა. არადა, ეს შეიძლება, საბედისწერო აღმოჩნდეს _ ქართველების ხელით (ქართველ ერში ვგულისხმობ ყველას, ეთნიკური წარმომავლობის მიუხედავად, რადგან ჩვენ ერთი ერი ვართ და ეს უნდა გავაცნობიეროთ) მოხდეს ის, რაც ვერ მოახერხა თემურ ლენგმა ხმლითა და ცეცხლით. მსოფლიოში 7 მილიარდი ადამიანიდან, დაახლოებით 2 მილიარდს სასურსათო და სუფთა წყლის პრობლემა აქვს. მსოფლიო მოსახლეობის რაოდენობის ზრდის პარალელურად, ბევრი ექსპერტი ვარაუდობს, რომ სასურსათო კატასტროფა გვემუქრება. 21-ე საუკუნეს უწყლობისა და შიმშილის საუკუნესაც კი უწოდებენ. სწორედ ეს უნდა გავითვალისწინოთ მიწების გაყიდვასთან დაკავშირებით, რა თქმა უნდა, თუ მხოლოდ ერთი დღით გაძღომაზე (უკაცრავად ამ სიტყვისთვის) არ ვფიქრობთ. თუ არ ვიზრუნეთ ჩვენს შვილებზე, შეიძლება მათ მომავალი წავართვათ; მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ ქვეყნის სტაბილურ უკანსვლას.
- უკუსვლაში რას გულისხმობთ, ეკონომიკურ მაჩვენებლებს?
- ფიზიკური, დემოგრაფიული, სულიერი, მორალური თვალსაზრისით მიდის ქვეყანა უკან. ღრმა კრიზისში ვართ, ამიტომ უმნიშვნელოვანესი საკითხია, რას ვუტოვებთ ჩვენს შვილებს. ეს სადღეგრძელო კი არა, შეკითხვაა, რომელსაც პასუხი უნდა გაეცეს. ნებისმიერ ერს პირველ რიგში განსახლების არეალი სჭირდება. ქართველებს სხვაგან არ გვაქვს სამშობლო, არ გვყავს დიდი დიასპორა, მაგალითად ისეთი, როგორც _ ირლანდიელებს ამერიკაში. ჩვენი განსახლების არეალი უკვე კრიტიკულ ზღვარზეა, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც 2008 წლის ომი წავაგეთ და ფაქტობრივად, დაკარგული გვაქვს სამაჩაბლო და აფხაზეთი. კიდევ ბევრი რამ გვემუქრება, რაზეც ახლა არ ვისაუბრებ…
- რუსეთს გულისხმობთ?
- არამარტო… თუ გავითვალისწინებთ ჩვენს ეროვნულ სისუსტეს და იმას, რომ დღეს საქართველო არის უთავო ქვეყანა, როგორც კონსტიტუციურად, ისე პერსონალურად, დავინახავთ, რომ კატასტროფის წინაშე ვართ; ამიტომ ყველა უნდა შევთანხმდეთ რამდენიმე საკითხზე. მათ შორის უმთავრესია: პანქართული ზეამოცანა – მიწისა და წყლის რესურსების შენარჩუნება და დაცვა, რომლებიც მხოლოდ ქართველი ერის საკუთრება უნდა იყოს.
- ამ საკითხზე კანონპროექტის შეტანაზე არ გიფიქრიათ პარლამენტში?
- საკონსტიტუციო კომისიაში გვქონდა ინიციატივა, მაგრამ ყველამ გვერდი აუარა. გააპარა ხელისუფლებამ და ამაში ხელი შეუწყო ოპოზიციის მნიშვნელოვანმა ნაწილმა. ძლიერი პოლიტიკური პარტიებიდან, დეკლარირებულად, სამნი ვართ მიწის გაყიდვის წინააღმდეგ: ჩვენ, ლეიბორისტული პარტია და პატრიოტთა ალიანსი.
- აბა, რა გზით აპირებთ ამ საკითხზე მიზნის მიღწევას?
- ველოდებოდით საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მუშაობის ფინალს, თუმცა ხელისუფლება არაფრის დათმობას არ აპირებს, ამიტომ ვემზადებით მიწის გაყიდვის საკითხთან დაკავშირებით რეფერენდუმის ჩასატარებლად. არ ვიცი, როდისთვის მოხერხდება. ერთ რამეში ოპტიმისტი ვარ, ეს იმდენად მნიშვნელოვანი საკითხია, საქართველოს მოქალაქეების უმრავლესობის იმედი გვაქვს.
- იმის იმედიც გაქვთ, რომ რეფერენდუმისთვის საჭირო ყველა პროცედურას წარმატებით გაივლით?
- 200 000 ხელმოწერა გვჭირდება, შემდეგ კი ნება უნდა დაგვრთოს ხელისუფლებამ, რომ რეფერენდუმი ჩავატაროთ. დარწმუნებულნი ვართ, ხელს შეგვიშლიან. კი, ბატონო, შევალთ ახლო ბრძოლაში და გავალთ ქუჩაში.
- ანუ აქციებსაც გეგმავთ?
- რა თქმა უნდა… სოფელ-სოფელ დავივლით, იმას კი არ მოვითხოვთ, ხმა მოგვცენ, ვეტყვით, რომ საკუთარი შვილები გადაარჩინონ, რისთვისაც მათი მხარდაჭერა დაგვჭირდება. მე მაინც ვფიქრობ, რომ ჩვენ ამას მოვახერხებთ.
- ეთნიკური უმცირესობები ახსენეთ. ქვემო ქართლი, სამცხე-ჯავახეთი განსაკუთრებით მნიშვნელოვან საფრთხეს ხომ არ წარმოადგენს ამ კუთხით?
- მოდით, ღიად ვისაუბროთ. აზერბაიჯანი ჩვენი მოკავშირე და სტრატეგიული პარტნიორია, მაგრამ ძალიანაც ნუ წავიყრით ნაცარს თავზე, რადგან აზერბაიჯანის ეკონომიკური განვითარება პირდაპირაა დაკავშირებული საქართველოს პორტებთან. აზერბაიჯანი იმდენადაა საქართველოზე დამოკიდებული, რამდენადაც საქართველო – მასზე. ამიტომ უნდა გამოვიდეთ ამ არასრულფასოვნების კომპლექსიდან. საზოგადოდ უნდა ვიცოდეთ, რომ მსოფლიოში მიწა ძვირდება. მდიდარი ადამიანები მასობრივად ყიდულობენ მიწებს.
- საქართველოშიც ასეა?
- დიახ, წლები გადის და მიწასა თუ წყალზე ფასი მოიმატებს. წყალი უახლოვდება ნავთობის ფასს.. მცირემიწიანი ქვეყანა ვართ, დაახლოებით 800 000 ჰექტარი გვაქვს, მაგრამ რაც გვაქვს ოქროა, სიმდიდრეა. არასრულფასოვნების კომპლექსის გამო ხშირად ვამბობთ, რომ საქართველო ღარიბი ქვეყანაა, ეს ღმერთი რომ განარისხო, ისეთი რამაა. ესეც სახელმწიფომ უნდა მოაგვაროს, რადგან სიდუხჭირის გამო ადამიანი მამაპაპისეულ კარ-მიდამოს ყიდის ძალიან იაფად. ზოგი ამბობს, რომ ჩვენი ინიციატივა რუსული ნარატივია. მათ ვპასუხობთ – მიწის არგაყიდვა ნიშნავს, რომ ის არც რუსებზე გაიყიდება.
სხვათა შორის, პოლიტიკური საკითხიცაა ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით. აფხაზები თავგანწირვით იბრძვიან და არ ყიდიან მიწას. ჩვენ ცოტა ხელი ხომ უნდა შევუწყოთ მათ?! საინტერესოა, ჯერ კიდევ გვაქვს ეროვნული თვითგადარჩენის მექანიზმი, თუ საერთოდ მოგვეშალა? ეროვნული ინტერესები ჩვენთან არის დაბლაგვებული და ატროფირებული.
- ისე, საინტერესოა, ბატონო გუბაზ, ეროვნულ ინტერესებზე ვსაუბრობთ და ამ დროს იმ პარტიას წარმოადგენთ, რომელსაც პრორუსულ ძალად მოიხსენიებენ…
- თუ უნდათ, პროყიზილბაშური დამარქვან, მე ვერავის ვერაფერში შევეჯიბრები, მაგრამ ქვეყნის სიყვარულში, ბოდიში მომითხოვია და რიგში ჩადგნენ.
- პარლამენტში ყოფნის დროს რა გააკეთეთ მიწის გასხვისების შესაჩერებლად?
- მაშინ მორატორიუმი გამოცხადდა ამ საკითხზე, რისი ერთ-ერთი ინიციატორიც ვიყავი. მერე ჩვენმა ,,სახელოვანმა” საკონსტიტუციო სასამართლომ ეს მორატორიუმი უკანონოდ გამოაცხადა და გააუქმა. ახლა კი ისევ საფრთხის წინაშე ვართ.
- საქართველოში არაბულ სოფლებთან დაკავშირებით გაქვთ ინფორმაცია?
- დიახ, დასახლებები კეთდება. ამ ხელისუფლებამ დაიწყო თვითმმართველობების შეზღუდვა, ფაქტობრივად აუქმებს მათ. ზოგადად, მიწას ან ქონებას, ძლიერი თვითმმართველობა განკარგავს. ახლა კი ართმევენ ამ უფლებას და სამინისტროებს ანიჭებენ. დღეს საქართველოს მართავენ ბანკირები…
- ნაციონალების დროსაც ასე არ იყო?
- ნაციონალების დროს დაიწყო და სამწუხაროდ დღევანდელი ხელისუფლება აგრძელებს.
- ეს პოლიტიკურ ნებაზეა დამოკიდებული?
- ეს მხოლოდ ხელისუფლებაზე არაა დამოკიდებული, ეროვნული შეთანხმების საკითხია. როცა მენშევიკები გაიქცნენ თბილისიდან და ნოე ჟორდანიას უნიათო და უცხვირპირო ხელისუფლება ფრანგულ გემებზე იტვირთებოდა და გარბოდა, თურქებმა აჭარა დაიკავეს. ბოლშევიკი სერგო ქავთარაძე, სამუსლიმანო საქართველოს ლიდერი მემედ აბაშიძე და გენერალი მაზნიაშვილი შეიკრიბნენ და გადაწყვიტეს, ბათუმი დაებრუნებინათ, რაც გააკეთეს კიდეც. ისინი მოსისხლე მტრები იყვნენ, მაგრამ მათ მოახერხეს პანქართული იდეის განხორციელება. კითხვა მაქვს: ჩვენ პოლიტიკური სპექტრს, რომლებიც ძალიან განვსხვავდებით და ვუპირისპირდებით ერთმანეთს, შეგვწევს უნარი, შევთანხმდეთ იმაზე, რომ მიწა არ გაიყიდოს სხვა ქვეყნის მოქალაქეებზე? მნიშვნელობით დღეს ეს საკითხი უტოლდება აჭარის მაშინდელ საკითხს – დარჩებოდა თუ არა ის საქართველოს შემადგენლობაში.
- რადგან გაერთიანებას შეეხეთ, გკითხავთ - აჟიოტაჟია ატეხილი საკონსტიტუციო ცვლილებებზე. ოპოზიცია აპროტესტებს მიღებულ პროექტს, რამდენიმე „ბანაკიც“ კი შეიქმნა, თქვენ რა პოზიცია გაქვთ?
- მათ პროტესტში მიწის საკითხი სად დგას?!
- პარტიები ძირითადად აპროტესტებენ პრეზიდენტის არჩევის, მანდატების გადანაწილების წესს და ბლოკების აკრძალვას…
- რა თქმა უნდა, ეს საკითხები ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ არა გადამწყვეტი. პირადად საპრეზიდენტო რესპუბლიკის მომხრე ვარ, ადრე საპარლამენტო რესპუბლიკას ვუჭერდი მხარს, მაგრამ შექმნილმა ვითარებამ დამარწმუნა, რომ ქვეყანას სჭირდება ძლიერი საპრეზიდენტო ინსტიტუტი. მიზეზი ორია 1. ჩვენ ხალხს აქვს ძლიერი მონარქიული მეხსიერება, ამიტომ ქვეყანას უნდა ჰქონდეს გამოკვეთილი მმართველი ინსტიტუცია. ეს უნდა იყოს პრეზიდენტი; 2. დღევანდელ ვითარებაში ჩვეულებრივი მოქალაქისთვის გაურკვეველია, ვინ არის ქვეყნის ინსტიტუციონალური ლიდერი და ამას თან ერთვის უფრო დიდი გაურკვეველი ინსტიტუტი, არაფორმალური მმართველობის სახით. ამიტომ ეს საკითხი პრობლემურია.
- გამოდის, ძალაუფლების გადანაწილებას ანარქიული მმართველობისკენ მივყავართ?
- რა თქმა უნდა… უნდა მივეჩვიოთ, რომ გავაძლიეროთ არა პიროვნებები, არამედ ინსტიტუციები. ჩვენ ვგავართ თევზებს, რომლებიც დავიბადეთ და გავიზარდეთ აკვარიუმში და ახლა აღმოვჩნდით ოკეანეში. არ გვაქვს უნარ-ჩვევები, როგორ გადავირჩინოთ თავი. ვფიქრობთ, ვიღაცამ უნდა შეგვინახოს, დაგვიცვას, ჩვენს უსაფრთხოებაზე იზრუნოს. ანგარიშს უწევენ ძლიერს და არა სუსტს, უკეთეს შემთხვევაში სუსტი ეცოდებათ, უარეს შემთხვევაში კი ანადგურებენ. საკუთარი პრობლემები ჩვენ თვითონ უნდა მოვაგვაროთ!
——————-
„რეზონანსი“, 06 მაისი, 2017 წელი
თურქეთში რუსი ტურისტები ვლადიმირ პუტინის გინების გამო ქართველ ტურისტებს უჩივიან
ია აბულაშვილი
უკრაინელი ბლოგერი, ფსევდონიმით “ასკერი”, ინტერნეტში ავრცელებს ინფორმაციას იმის შესახებ, რომ თურქეთში დასასვენებლად მყოფ რუს ტურისტებს საბჭოთა კავშირის ყოფილი რესპუბლიკებიდან ჩასული ტურისტების მხრიდან პრობლემები ექმნებათ. ინფორმაციას ბლოგერი თურქეთში ტურისტად მყოფი რუსი ქალბატონის მონათხრობზე დაყრდნობით ავრცელებს, რომელიც მეგობრებთან ერთად ისვენებდა თურქეთის ერთ-ერთ კურორტზე, ცნობილ სასტუმროში (სასტუმროს დასახელება და რეგიონი მითითებული არ არის). მოლდოვადან ჩასულმა ტურისტებმა როგორც კი გაიგეს, საიდან იყვნენ ისინი, უარი განაცხადეს მათთან ურთიერთობაზე. მისივე თქმით, მსგავი ფაქტები ხდებოდა სხვა რუსი ტურისტული ჯგუფების მიმართაც. უკრაინიდან და საქართველოდან ჩასულმა ტურისტებმა გარდა იმისა, რომ უარი თქვეს მათთან ურთიერთობაზე, შეურაცხმყოფელ სიტყვებს არ იშურებდნენ რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის მისამართით.
“ჩვენ ახლა ვაპირებთ, შევკრიბოთ ჩვენი თანამემამულეები, რათა დავწეროთ საჩივარი. როდესაც სასტუმროს ხელმძღვანელობას ამის შესახებ ვუყვებით, მათ არ ესმით ჩვენი პრეტენზიის არსი. რას ჰგავს ეს საქციელი?! ჩვენ ხომ მხოლოდ დასასვენებლად ვართ ჩამოსული”, – უთქვამს ბლოგერისთვის რუს ქალბატონს.
ბლოგერი იმასაც უვამს ხაზს, რომ ამ თემასთან დაკავშირებით შემთხვევები ტურისტული სეზონის მოახლოებასთან ერთად მოიმატებს. რუსეთის ტუროპერატორთა ასოციაციის წარმომადგენლები კი აცხადებენ, რომ გაზაფხულ-ზაფხულის სეზონზე მსგავსი პრეტენზიებით არავის მიუმართავს.
“ჩვენი დამსვენებლები დროს და ძალისხმევას არ იშურებენ, რომ მოგვიყვნენ, როგორ ექცევიან, ან ცუდად თუ ემსახურებიან მათ სასტუმროს თანამშრომლები, მაგრამ პრეტენზიით, რომ რომელიმე დამსვენებელი უარს ამბობს რუსებთან ურთიერთობაზე, ჯერ არავის მოუმართავს”, – ირწმუნება რუსეთის ტუროპერატორთა ასოციაციის აღმასრულებელი დირექტორი მაია ლომიძე.
რა მოვლენასთან გვაქვს საქმე – სოციოლოგ რამაზ საყვარელიძეს კომენტარის გაკეთება უჭირს. მისი თქმით, იგი ვერ იხსენებს რაიმე ანალოგს, რომელიც მას ამ მოვლენის ანალიზში დაეხმარება.
„თბილისში უამრავი რუსი ტურისტი ბედნიერი დასეირნობს, მათ არავინ ხელს არ უშლის, ნახონ ქვეყანა, დაათვალიერონ ღირსშესანიშნაობები და ურთიერთობა ჰქონდეთ მოქალაქეებთან. ასე რომ, რის საფუძველზე გაკეთდა ეს განცხადება, ვერ გეტყვით. თუმცა ყველანაირი განცხადების გაკეთება შეიძლება. მაგრამ ფაქტობრივი მდგომარეობა არ გვაფიქრებინებს, რომ ანალოგიური შემთხვევა ქართველების მხრიდან გვაქვს. რაიმე ანალოგი არ მახსენდება, რაც დამეხმარება ამ მოვლენის ანალიზში” – განაცხადა “რეზონანსთან” რამაზ საყვარელიძემ.
„რეზონანსი“, 06 მაისი, 2017 წელი
გაზის ტარიფი ძველ ნიშნულს დაუბრუნდება?
შეიძლება გამოიყენონ ისეთივე სქემა, როგორიც ელექტროენერგიის გაძვირების შემთხვევაში
ნათია ლომიძე
გაზის ახალი ტარიფის დადგენის დრო ახლოვდება, მაგრამ ჯერ კიდევ უცნობია, რამდენი თეთრით გაიზრდება გადასახადი. მიმდინარეობს საუბარი იმის თაობაზე, რომ გადასახადი ისევ 50 თეთრს დაუბრუნდება ან ცოტათი გადააჭარბებს. გამოყენებული იქნება ისეთივე სქემა, როგორიც დენის ტარიფის შემთხვევაში, როდესაც ელექტროენერგიის შემცირებული ტარიფი საკმაოდ მალე 2013 წლამდე არსებულ ნიშნულს დაუბრუნდა და ოდნავ გადასცდა კიდეც.
სპეციალისტები მიიჩნევენ, რომ ზაფხულიდან ბუნებრივი აირის გაძვირება გარდაუვალია. ისინი ტარიფის ზრდის ორ ძირითად მიზეზს ასახელებენ – ინვესტიციებსა და ლარის კურსს, რაც გადასახადის მატებას გამოიწვევს.
ენერგეტიკის მინისტრიც ბუნებრივი ტარიფის გაძვირებას არ გამორიცხავს, მაგრამ იქვე დამაიმედებელ განცხადებასაც აკეთებს. კახა კალაძე ამბობს, რომ შეიძლება ბუნებრივი აირის კომუნალური გადასახადი არც კი გაიზარდოს. „არის ორი მნიშვნელოვანი კომპონენტი: პირველი – კომპანიის მიერ განხორციელებული ინვესტიციები, ანუ რა კაპიტალდაბანდებაც ბოლო წლებში გაზიფიცირების მიმართულებით განხორციელდა; მეორე – ეს არის ლარი-დოლარის გაცვლითი კურსი. მოლოდინს რაც შეეხება, არ არის გამორიცხული, რომ გაზის ტარიფმა მოიმატოს. რამდენით და როგორ, ამაზე მარეგულირებელი კომისია მუშაობს. შეიძლება არც გაძვირდეს”, – აცხადებს კახა კალაძე და დასძენს, რომ სემეკი ამ მიმართულებით ინტენსიურად მუშაობს.
საქართველოს ენერგეტიკის მარეგულირებელი კომისიის წევრი გოჩა შონია კი ამ ეტაპზე ვერ აკონკრეტებს, რამდენი თეთრით გაიზრდება ღირებულება. როგორც მან “რეზონანსთან” საუბრისას აღნიშნა, დეპარტამენტი მიცემულ ვადაში ყველა შესაძლო ვარიანტს განიხილავს და ზაფხულში კომისიას შეეძლება ზუსტი ტარიფის დადგენა.
“ტარიფის წინასწარ პროგნოზირება შეუძლებელია, ჩვენ ვარაუდს არ გამოვთქვამთ. დეპარტამენტი მუშაობს ამჟამად, შემოსულია 4 სატარიფო განაცხადი და, შესაბამისად, გვაქვს 150-დღიანი ვადა. დეპარტამენტი გადის ყველა ნიუანსს და როდესაც მზად იქნება, გამოიტანს კომისიის სხდომაზე, კომისია კი მიიღებს გადაწყვეტილებას. კანონით, ივნისის ბოლომდე გვაქვს ვადა, თუმცა თუ დეპარტამენტი მანამ მოამზადებს საკითხს, ადრე გამოიტანს სხდომაზე განსახილველად და საბოლოო პასუხიც მაშინ გახდება ცნობილი”, – განაცხადა გოჩა შონიამ.
ენერგეტიკოსი გია არაბიძე კი დარწმუნებულია, რომ ბუნებრივი აირი აუცილებლად გაძვირდება. ის ტარიფის ზრდის რამდენიმე მიზეზზე საუბრობს და მათ შორის მთავარ ფაქტორად ინვესტიციებსა და ლარის კურსს ასახელებს. გაზის შესასყიდი ფასი არ გაზრდილა დოლარში, თუმცა გაორმაგდა ლარში.
„ზუსტად არ ვიცი, რამდენით მოიმატებს ტარიფი, დაუბრუნდება ისევ ძველ, 50-თეთრიან ნიშნულს თუ – არა. ეს მე კი არა, თავად სემეკმაც არ იცის. შეიძლება ასეც მოხდეს. ამ ეტაპზე იმის თქმა ნამდვილად შემიძლია, რომ გადასახადი მოიმატებს. ამ ვარაუდს რამდენიმე მიზეზი აქვს: ერთ-ერთი ისაა, რომ ბოლო 10 წლის განმავლობაში ბუნებრივი აირის ტარიფს არავინ შეხებია. მეორე მიზეზია გაცვლითი კურსი. თუნდაც მარტო დოლარისა და ლარის თანაფარდობა გამოიწვევს გაძვირებას. პირობითად, თუკი ადრე 1000 კბ/მ გაზი ჯდებოდა 250 ლარი, დღეს მას 400 ლარი სჭირდება. გაზის შესასყიდი ფასი არ გაზრდილა დოლარში, თუმცა გაორმაგდა ლარში. აქედან გამომდინარე, წარმოუდგენელია, გამანაწილებელმა კომპანიამ შეძლოს ბუნებრივი აირის შესყიდვა, აღარ ვსაუბრობ ტრანსპორტირებასა და სხვა ხარჯებზე”, – აღნიშნა გია არაბიძემ და იქვე დაამატა, რომ ტარიფის ზრდა მძიმე ტვირთად დააწვება როგორც მოსახლეობას, ასევე იმ საწარმოებს, რომლებიც გაზზე არიან დამოკიდებულნი. მანვე იმ სუბსიდიებზე ისაუბრა, რისი დაწესებაც მთავრობის მხრიდან მოსახლეობისთვის აუცილებელია:
„საკმაოდ პრობლემურია მოსახლეობისა და საწარმოების საკითხი. სახელმწიფოს ექნება იმის საშუალება, რომ გარკვეული სუბსიდიები დაუწესონ იმ ოჯახებს, რომლებიც სიდუხჭირის ზღვარზე არიან. რაც შეეხება ორგანიზაციებს, მათზეც იმოქმედებს გაძვირება, თუმცა ყველაზე მტკივნეულად პურის საცხობებს შეეხება, რადგან მათი დიდი ნაწილი სოციალურ გაზზეა დამოკიდებული. ხოლო კომერციულ ორგანიზაციებს, როგორიცაა, მაგალითად, “რუსთავის აზოტი” და ა.შ., შეეძლებათ, ფასთა სხვაობა ასახონ საკუთარ პროდუქციაში და მძიმე ტვირთად არ დააწვებათ გადასახადის ზრდა”, – განუცხადა “რეზონანსს” გია არაბიძემ.
„რეზონანსი“, 06 მაისი, 2017 წელი
იმპორტიორები: საწვავი 5-10 თეთრით გაიაფდება
მსოფლიო ბაზარზე ვითარება მოულოდნელად შეიცვალა, ნავთობის ფასი სწრაფად ეცემა
მარი ჩიტაია
მომავალი კვირიდან ბაზარზე ბენზინი დაახლოებით 5-10 თეთრით გაიაფდება. საფასო ცვლილებაზე გადამწყვეტ გავლენას საწვავის საერთაშორისო ფასი მოახდენს. აპრილიდან მოყოლებული, უცხოურ ბაზრებზე ნავთობი დაახლოებით 13%-ით არის გაიაფებული, რითაც ის ბოლო 5 თვის მინიმუმს მიუახლოვდა. ქართველი იმპორტიორები ვარაუდობენ, რომ გაიაფების ტენდენცია შენარჩუნდება და უკვე მომავალი კვირიდან საქართველოს საცალო ქსელში ფასი დაბლა წავა.
გაიაფების ტენდენცია განსაკუთრებით აპრილის მეორე ნახევრიდან გამოიკვეთა. უკვე 4 მაისს ფასი მკვეთრად დაეცა, ვარდნა მომდევნო დღესაც გაგრძელდა. ინვესტორები შიშობენ, რომ ბაზარზე ჭარბი მიწოდება ნარჩუნდება, მიუხედავად ოპეკის და მისი მოკავშირეების მცდელობისა, მოპოვება შეამცირონ. ისინი ნავთობკარტელის სტრატეგიის წარუმატებლობაზე საუბრობენ და შეთანხმების ხანგრძლივი ვადით გაგრძელების აუცილებლობაზე მიუთითებენ.
პარასკევს, დილიდანვე “ბრენტის” ტიპის ნავთობის ფასი 47,43 დოლარის ნიშნულამდე დაეცა, მოგვიანებით პოზიცია უმნიშვნელოდ გაიმყარა და მთელი დღე 1 ბარელის ფასი 48-49 დოლარის ფარგლებში მერყეობდა. ამ დროს ამერიკული “ლაითის” ტიპის ნავთობის ფასი კი 44 დოლარამდე ჩამოვიდა.
როგორც სპეციალისტები განმარტავენ, ფასის კლების ძირითადი მიზეზი ისაა, რომ აშშ-ში სულ უფრო იზრდება ნვთობის მარაგი. პარალელურად, შეერთებულ შტატებში ნავთობის დღიური მოპოვება ბოლო ერთ წელიწადში 10 პროცენტით, 9.3 მილიონ ბარელამდე არის გაზრდილი. ეს კი დაახლოებით იმდენივეა, რამდენსაც მსოფლიოს ძირითადი მომპოვებლები – საუდის არაბეთი და რუსეთი – მოიპოვებენ.
წლის დასაწყისიდან “ბრენტის” და “ლაითის” ფასი 17 პროცენტით არის შემცირებული. რაც შეეხება საწვავის ადგილობრივ ბაზარს, გაიაფება აქაც აშკარაა. 4 მაისის მონაცემებით, “პლატცის” ფასი 1 ტონა ბენზინზე 493,5 დოლარს შეადგენს, ხოლო დიზელი 427 დოლარი ღირს.
კომპანია “სენტას” დამფუძნებელი ზაალ იაკობიძე განმარტავს, რომ ნავთობის ფასის მიმდინარე შემცირება განპირობებულია რამდენიმე ფაქტორით, რაც პირდაპირ კავშირშია მსოფლიოში ყველაზე დიდ ნავთობმომხმარებელ ქვეყანაში არსებულ ვითარებასთან. აშშ მსოფლიოში ნავთობის უდიდესი მომხმარებელი და მწარმოებელი ქვეყანაა. როდესაც მცირდება იმპორტზე დამოკიდებულება, თავისთავად მწარმოებლები იძულებულნი ხდებიან, ნავთობპროდუქტები სხვა ბაზრებს მიაწოდონ.
“ძირითადი მომენტი, რამაც უცხოურ ბაზრებზე ფასზე გავლენა მოახდინა, ამერიკის ფაქტორია. ქვეყანამ გაზარდა მარაგი და ამან ბაზარზე სიტუაცია არსებითად შეცვალა. შეიძლება ითქვას, კარგი ტენდენციაა და ეს აუცილებლად საქართველოზეც იქონიებს გავლენას. გაიაფებას უნდა ველოდოთ, რაც ინტენსიურად 2 კვირის განმავლობაში გაგრძელდება. “პლატცი” დღეს უკვე ყველაზე დაბალ ნიშნულზეა ბოლო კვირების განმავლობაში.
ვფიქრობ, ტენდენცია შენარჩუნდება, რაც იძლევა შესაძლებლობას, რომ საწვავი ადგილობრივ ბაზარზეც გაიაფდეს. ჩემი აზრით, საფასო ცვლილება 5-10 თეთრის ფარგლებში მოხდება”, – განმარტავს იაკობიძე.
სავარაუდოდ, ცვლილება არაბრენდირებულებიდან დაიწყება და ამის შემდეგ ფასს მსხვილი კომპანიებიც შეამცირებენ. როგორც იმპორტიორები განმარტავენ, ლარის კურსი საწვავის ფასის კლების შესაძლებლობას იძლევა, თუმცა ეს არ არის ერთადერთი მიზეზი. ვალუტის კურსის გარდა, საწვავის ღირებულებას სხვა ბევრი ფაქტორიც განსაზღვრავს.
უცხოელი ანალიტიკოსების ცნობით, კვლავ გაურკვეველი რჩება, გაგრძელდება თუ არა “ოპეკის” და ორგანიზაციის არაწევრი ნავთობმომპოვებელი ქვეყნების შეთანხმება ნავთობის მიწოდების შეკვეცის თაობაზე. საუდის არაბეთმა და რუსეთმა პაქტის გაგრძელების სურვილი უკვე გამოთქვეს, მაგრამ ეს საქმეს ვერ შველის.
ხუთშაბათს საუდის არაბეთის წარმომადგენელმა ადიბ ალ-აამამ “როიტერთან” საუბრისას განაცხადა, რომ “ოპეკის” წევრი და არაწევრი ქვეყნები მზად არიან, ნავთობის მიწოდების შეზღუდვის პაქტი გააგრძელონ. ჯერჯერობით გადაწყვეტილი არაა, რამდენი ხნით გაგრძელდება პაქტი, რომლის მიზანიც მსოფლიო ბაზარზე მოთხოვნა-მიწოდებას შორის არსებული დისბალანსის აღდგენაა. გამორიცხული არ არის, შეთანხმება საერთოდაც ვერ შედგეს.
