„რეზონანსი“: ინტერვიუ კახა გოგოლაშვილთან: ევროპაში უვიზოდ მოგზაურობის ტექნიკური საკითხები // „თუ რამდენიმე დღით მიდიხართ, ანგარიშზე ან ხელზე დაახლოებით რამდენიმე ასეული ევრო უნდა გქონდეთ, ხოლო თუ სამი თვით აპირებთ წასვლას, ბუნებრივია 2-3 ათასი ევრო დაგჭირდებათ“

„რეზონანსი“: ინტერვიუ ლევან კიკნაძესთან: „აფხაზეთის მოსახლეობა უვიზო მიმოსვლით სარგებლობას ნელ-ნელა დაიწყებს“

„რეზონანსი“: პირველ არხზე „მოამბის“ გარდა შეიძლება ყველა გადაცემა დაიხუროს

„რეზონანსი“: ომბუდსმენი: შაჰინის სკოლის დახურვის მოტივი გაუგებარია

—–

„ახალი თაობა“: დაპირისპირება „ქართულ ოცნებაში“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ გიგლა ბარამიძესთან: „ზურაბ ადეიშვილმა სავსე კეისებით დატოვა საქართველო“ // „ორ-სამ თვეში ქვეყანაში ძალიან საინტერესო პროცესები დაიწყება“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ლევან ბერძენიშვილთან: „მიკვირს, მინისტრი ლევან იზორია ნატოს სამიტზე რომ არ მიდის“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ჯონდი ბაღათურიასთან: „ხელისუფლება ოპოზიციას გაერთიანებას უკრძალავს“ // „ოპოზიცია საკონსტიტუციო კომისიიდან უნდა გამოვიდეს“

—–

„ვერსია“: ინტერვიუ ნოდარ ხარშილაძესთან: „ხელისუფლება ისე იქცევა, როგორც რუსეთს აწყობს!“ // „ვიზალიბერალიზება „ოცნების“ ან „ნაციონალების“ კი არა, ქვეყნის მიღწევაა“

—–

„რეზონანსი“: „საქართველოს რკინიგზაში“ დიდი კრიზისია // გადაზიდვა ყოველწლიურად იკლებს, შემოსავალი განახევრდა, 400 მლნ დაიკარგა

„რეზონანსი“: სესხების გალარების პროგრამა ჩავარდა! // დოლარიდან ლარში კრედიტის გადატანით მაქსიმუმ მსესხებელთა 30% ისარგებლებს

———————

„რეზონანსი“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

ინტერვიუ კახა გოგოლაშვილთან: ევროპაში უვიზოდ მოგზაურობის ტექნიკური საკითხები // „თუ რამდენიმე დღით მიდიხართ, ანგარიშზე დაახლოებით რამდენიმე ასეული ევრო უნდა გქონდეთ, ხოლო თუკი სამი თვით აპირებთ წასვლას, ბუნებრივია 2-3 ათასი ევრო უნდა გქონდეთ“

სალომე სარიშვილი

“უსაფუძვლო ეჭვის გამო საზღვრიდან გამობრუნება არ ხდება, თუმცა თუკი ასეთი შემთხვევები მასობრივად მოხდება, საქართველოს მხარეს უფლება აქვს, შესაბამისი რეაგირება მოახდინოს,” – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას ევროპული კვლევების ცენტრის ხელმძღვანელი კახა გოგოლაშვილი და იმ მიზეზებზე საუბრობს, რა შემთხვევაშიც შესაძლოა საზღვრიდან უკან გამობრუნება მოგვიწიოს. მისივე თქმით, სხვა ქვეყნების შემთხვევაში (მათ, ვინც ვიზალიბერალიზაცია უკვე მიიღო) უკან გამობრუნებული მოქალაქეების რაოდენობა 1-2%-ს თუ უტოლდება. იგი ამბობს, რომ მესაზღვრეს უფლება აქვს, ეჭვის შემთხვევაში მოქალაქე საზღვარზე არ გაუშვას და ამასთანავე, არ აუხსნას ამგვარი გადაწყვეტილების მოტივი. კახა გოგოლაშვილის თქმით, „იმისთვის, რომ საზღვარზე მსგავსი პრობლემა არ შეგვექმნას აუცილებელია თან რამდენიმე, მნიშვნელოვანი, დოკუმენტი ვიქონიოთ, ესაა: ორმხრივი ავიაბილეთი, სამედიცინო დაზღვევა, სასტუმროს ჯავშანი და გარკვეული თანხა ანგარიშზე“.

კახა გოგოლაშვილი: უსაფუძვლო ეჭვის გამო საზღვრიდან გამობრუნება არ ხდება. თუ ადამიანი საზღვრიდან გამოაბრუნეს, როგორც წესი, მას ან საბუთები არ აქვს წესრიგში ან ეჭვს იწვევს, რომ შესაძლოა იგი დარჩენის მიზნით მიდის ამა თუ იმ ქვეყანაში. საბოლოო ჯამში, შეიძლება მოხდეს ისეთი შემთხვევაც, როცა ადამიანს არანაირი ზემოხსენებული განზრახვა არ ჰქონდა, მაგრამ საზღვრიდან გამობრუნება მაინც მოუხდა, ანუ, ქვეყანაში არ შეუშვეს, თუმცა ეს იმავე, მიმღები ქვეყნის უფლებაა.

- იმ შემთხვევში რა ხდება, თუკი საზღვრიდან გამობრუნებას მასობრივი ხასიათი ექნება? საქათველოს აქვს უფლება ეს რაიმე ფორმით გააპროტესტოს?

- თუ ასეთი შემთხვევი მასობრივად მოხდება, საქართველოს მხარეს აქვს უფლება შესაბამისი რეაგირება მოახდინოს. ამისთვის კი რამდენიმე მექანიზმი არსებობს, როგორც ორმხრივი ურთიერთობის მექანიზმები ქვეყნებთან, სადაც საქართველოს მოქალაქეებს არ უშვებენ, ისე საქართველო-ევროკავშირის ინსტიტუტები, როგორიცაა ასოცირების საბჭო და კომიტეტი. თუ ამ ყოველივემ მასობრივი ხასიათი მიიღო, საქართველოს შეუძლია საკითხი საბჭოსა და კომიტეტში დააყენოს.

- არსებობს რაიმე კრიტერიუმები რაც მოქალაქემ წინასწარ პრევენციის მიზნით უნდა იცოდეს, რათა საზღვრიდან გამობრუნება არ მოუწიოს?

- სამწუხაროდ, ასეთი კრიტერიუმები ან პრინციპები არ არსებობს. მესაზღვრეს აქვს უფლება არ შეუშვას მოქალაქე, თუკი მას გარკვეული ეჭვი დაებადა. მაგალითად, მოქალაქის ქცევაზე, მოქმედებაზე, თუ როგორ გამოიყურება ის და ა.შ. მესაზღვრეს უფლება აქვს, რომ ეს ეჭვის საფუძველი არ განმარტოს. ძირითადად დასმულ შეკითხვებში მესაზღვრე ხვდება, დაახლოებით რა განზრახვით მიდის ესა თუ ის მოქალაქე ამა თუ იმ ქვეყანაში. მაგალითად, რამდენი დღით რჩება, აქვს თუ არა უკან დასაბრუნებელი ბილეთი ან აქვს თუ არა ანგარიშზე საკმარისი თანხა. ამ შეკითხვებს მოქალაქეებს უსვამს იმ შემთხვევაში, თუკი დარჩენაზე ეჭვი გაუჩნდა. თუ ამ კითხვებზე ამომწურავი პასუხი ვერ მიიღეს, დიდი ალბათობით, შესაძლოა მოქალაქე ქვეყანაში აღარც შეუშვან.

- ვიზის შემთხვევაშიც ასე არ იყო?

- ვიზის არსებობისას ეს 100%-ის შემთხვევაში ხდებოდა. კერძოდ, 100% სთხოვდნენ ამ დოკუმენტაციას, ახლა კი ამ საბუთებს ითხოვენ იმ შემთხვევაში, თუკი რაღაცაში დაეჭვდნენ, ამაში ძალიან დიდი განსხვავებაა. სტატისტიკა იმისა, რომ ადამიანი არაფრის გამო უკან გამოაბრუნონ ასევე მნიშვნელოვანია. მაგალითად, ვიზის შემთხვევაში წელიწადში 15-17% ვიზას არ აძლევდნენ. ცხადია, თუკი ჩვენ მივიღეთ ისეთი სტატისტიკა, რომ ადამიანებს მასობრივად უკან დააბრუნებენ, მაშინ ეს საკითხი გასარჩევი იქნება.

- შეჩერების მექანიზმში ამაზე არაფერია ნათქვამი?

- შეჩერების მექანიზმში ეს საკითხები ასე დეტალურად არაა აღწერილი. შეჩერების მექანიზმი უბრალოდ ამბობს, რომ გარკვეული პირობების შემთხვევაში და, მაგალითად, თუკი ქვეყანაში კრიმინალის ზრდა ან გახშირებული არალეგალური მიგრაციის მატებაა, ის უნდა ამოქმედდეს. იქ დეტალურად არაა მოცემული, მაგალითად ის, რომ თუკი ადამიანს ჯიბეში ფული არ ჰქონდა, ამის გამო უკან გამოაბრუნეთო. თან იქ გამობრუნებაზე საუბარი არაა, იქ საუბარია მასობრივ საფრთხეზე, რომელიც შესაძლოა ქვეყანას მიგრაციის შემთხვევაში ემუქრებოდეს.

- სხვა ქვეყნების შემთხვევებზე რას გვეტყვით? უკან გამობრუნება ხშირი პრეცდენტია? მაგალითად, მოლდოვა რომ ავიღოთ…

- მართალი გითხრათ, ეს საკითხი არ შემისწავლია, თუმცა ვიცი, რომ ქვეყნებმა, რომლებიც უვიზო მიმოსვლა მიიღეს, იქ უკან დაბრუნებული ადამიანების პროცენტი მაღალი არ არის. შეიძლება იყოს 1-2% ადამიანებისა, რომლებიც საზღვარზე დაზარალდენენ, მაგრამ ეს პროცენტი იმხელა არ გახლავთ, როგორც ვიზების არგაცემის შემთხვევაში იყო. მოლდოვას შემთხვევაში არც მსმენია, რომ ეს პრობლემა იდგა, იქ დაახლოებით 1%-ს არ უშვებენ საზრვარზე.

- კიდევ ერთხელ რომ შევახსენოთ მკითხველს, რა გვჭირდება იმისთვის, რომ შენგენის ზონაში უპრობლემოდ ვიმოგზაუროთ?

- ეს გახლავთ უკან დასაბრუნებელი ბილეთი, სასტუმროს ჯავშანი, სამედიცინო დაზღვევა და იმის დასაბუთება, რომ თქვენ თავის შესანახი თანხა გაგაჩნიათ.

- ეს თანხა კონკრეტული რაოდენობით განისაზღვრება?

- ეს თანხა კონკრეტული რაოდენობით არ განისაზღვრება. მაგალითად, თუკი ევროკავშირში მიდიხართ, ანგარიშზე დაახლოებით რამდენიმე ასეული ევრო უნდა გქონდეთ, ხოლო თუკი სამი თვით აპირებთ წასვლას, ბუნებრივია 2-3 ათასი ევრო უნდა გქონდეთ. ეს თანხა ან ანგარიშზე უნდა გქონდეთ ან ხელთ. ან უნდა იყოს რაიმე გარანტია მომწვევი მხარის მიერ. ხშირ შემთხვევაში შესაძლოა ორგანიზაციის წარმომადგენლებს კონფერენციაზე იწვევდენენ და ა.შ. ასეთ შემთხვევაში მომწვევის მხრიდან წერილში იწერება, რომ ხარჯებს ის გაიღებს. მთავარია, მესაზღვრე დარწმუნებული იყოს, რომ თქვენი თავის შესანახი თანხა გაგაჩნიათ.

- და ბოლოს, ვიზის ლიბერალიზაცია თითქმის უკვე გადაჭრილია. რა არის ბოლო ნაბიჯი?

- პოლიტიკურად ეს საკითხი მთლიანადაა გადაჭრილი, ისევე როგორც ტექნიკურად. ახლა მხოლოდ ევროკავშირის საბჭოს მიერ ამ გადაწყვეტილების დოკუმენტის ფორმალურად დამტკიცება დარჩა. მას არაფორმალურად ეს უკვე მიღებული აქვს, ანუ, ე.წ. ელჩების კომიტეტის დონეზე საკითხი დადებითადაა გადაწყვეტილი, რაც ნიშნავს, რომ ახლა ევროკავშირის მინისტების საბჭო უნდა დაჯდეს და კენჭი უყაროს.

- თუ არსებობს რაიმე რისკი ან საფრთხე იმისა, რომ ევროკავშირის საბჭომ ეს გადაწყვეტილება არ დაამტკიცოს?

- რაღაც ყოველთვის შეიძლება მოხდეს, თუმცა ფუნდამენტური რისკების საფრთხე აღარაა, მაგალითად, ჩვენს შეფასებასთან და მათ კონსესუსთან, ეს ყველაფერი ჩავლილია. რისკი და საფრთხე არსებობს იმ შემთხვევაში, თუკი ამ ვადაში მაგალითად ღმერთმა ნუ ქნას და სამხედრო გადატრიალება მოხდა და ხალხი გასაქცევად საზღვრებს მიაწყდა, ან მთავრობამ მასობრივი რეპრესიები დაიწყო. რა თქმა უნდა, ამ შემთხვევაში ევროკავშირი გადაწყვეტილებას არ დაამტკიცებს, რადგან დიდი რისკის წინაშე დადგება.

- თქვენი ინფორმაციით, როდის შეიკრიბება საბჭო გადაწყვეტილების დასამტკიცებლად?

- რამდენადაც ვიცი, საბჭოს სხდომა ამ კონკრეტული საკითხის დასამტკიცებლად ჯერ განსაზღვრული არაა, მაგრამ სადღაც თებერვლის ბოლოსთვის ან მარტის დასაწყისისთვის უკვე ელოდებიან.

„რეზონანსი“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

ინტერვიუ ლევან კიკნაძესთან: „აფხაზეთის მოსახლეობა უვიზო მიმოსვლით სარგებლობას ნელ-ნელა დაიწყებს“

ნინო ქეთელაური

“აფხაზეთის მოსახლეობისთვის იმდენად მიმზიდველი იქნება უვიზო მიმოსვლა, რომ შეიძლება შიშის ზღვარი გადაილახოს,” – ამის შესახებ აფხაზეთის უშიშროების ყოფილი მინისტრი, გენერალი ლევან კიკნაძე “რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს. მისი თქმით, მოლდოვას მაგალითმა აჩვენა, რომ დნესტრისპირეთის ბევრმა მცხოვრებელმა ამ ქვეყნის პასპორტები სწორედ უვიზო მიმოსვლის მიზეზით აიღო. შესაბამისად, ამ შეღავათით სარგებლობას აფაზეთის მოსახლეობაც ნელ-ნელა დაიწყებს.

ლევან კიკნაძე: როგორც ცნობილია, ეს უვიზო მიმოსვლა ეხება ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ მოსახლეობასაც. რაც იმას ნიშნავს, რომ ვისაც საქართველოს ბიომეტრიული პასპორტი ექნება, თავისუფლად შეძლებს ისარგებლონ იგივე შეღავათებით, რითაც საქართველოს ყველა მოქალაქე. ამ ფონზე დე-ფაქტო ხელისუფლებები აცხადებენ, რომ მათ არ უნდათ და არ გამოიყენებენ ამ შეღავათებს, მაგრამ როგორც ცნობილია, მოლდოვეთის მაგალითმა აჩვენა, რომ დნესტრისპირეთის მოქალაქეებიდან ძალიან ბევრმა, რომელთაც მოლდავეთის პასპორტები არ ჰქონდათ, ამ ქვეყნის მოქალაქება აიღეს. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ დროთა განმავლობაში, ოკუპირებული ტერიტორიების მოსახლეობაც ნელ-ნელა დაიწყებს ამ შეღავათებით სარგებლობას. რა თქმა უნდა შიშის მომენტი იქნება. სეპარატისტული ხელისუფლებები შეეცდებიან, რომ მოსახლეობის ამ ნაწილს წინააღმდეგობა გაუწიონ და გარკვეული ბარიერები შეუქმნან. მაგრამ, ვისაც უვიზო მიმოსვლის სურვილი ექნება, ისინი მაინც მოახერხებენ.

- დე-ფაქტო ხელისუფლებისგან რა სახის ბარიერების შექმნას ელოდებით?

- პირველ რიგში, გაამკაცრებენ ე.წ. სასაზღვრო რეჟიმს. მეორე, აამოქმედებენ თავინთ სპეცსამსახურებს, რომ მუდმივად ჰქონდეთ ინფორმაცია, თუ ვინ ისარგებლებს ამ შეღავათით. ამის მერე უკვე მათ წინააღმდეგ რესპრესიებს დაიწყებენ. მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ შესაძლოა ეს ვითარება ნელ-ნელა ჩაცხრეს და მდგომარეობა გამოსწორდეს. ამ ყველაფერს აფხაზეთის მოსახლეობის მხრიდან სამოქალაქო პროტესტი სჭირდება და თუ ეს პროტესტი ჩვენ დავინახეთ, თუ ეს შიშის გრძნობა გადალახეს, მგონია, რომ მიზანს მვაღწევთ და ისინიც სრულფასოვნად, ან ნაწილობრივ მაინც ისარგებლებენ თავიანთი უფლებით.

- ვისაც უვიზო მიმოსვლით სარგებლობა სურს, თუკი მათ მიმართ რეპრესიები ამოქმედდა, მათ დასაცავად რა უნდა გაკეთდეს?

- ჩვენ პრაქტიკულად ვერაფერს შევძლებთ. ისევ თვითონ უნდა ივარგონ და იაქტიურონ. აფხაზეთის მოსახლეობისთვის იმდენად მიმზიდველი იქნება უვიზო მიმოსვლა, რომ შეიძლება ეს შიშის ზღვარი გადაილახონ. და კიდევ ერთი, ეს ყველაფერი იმაზეცაა დამოკიდებული, როგორი სოციალური პირობები და ეკონომიკური მდგომარეობა ექნებათ. როგორც მე ვიცი, მოსახლეობის ნაწილს რუსული პასპორტიც არ აქვს და ვისაც აქვს, მათგან ბევრს იმის საშუალება არ აქვს, რომ რუსეთში წავიდეს. ამიტომ, ამ მიზეზის გათვალისწინებით ვიზალიბერალიზაციით აფხაზეთის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერ ისარგებლებს. ასე რომ, ჩვენ ამაზეც უნდა ვიფიქროთ და გავითვალისწინოთ.

„რეზონანსი“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

პირველ არხზე „მოამბის“ გარდა შეიძლება ყველა გადაცემა დაიხუროს

თიკო ოსმანოვა

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალი გენერალური დირექტორი ვასილ მაღლაფერიძე ძირეულ რეფორმას იწყებს და საინფორმაციო გამოშვების გარდა ყველა გადაცემის დახურვას ითხოვს. მათი ბედი ახლა სამეურვეო საბჭოს ხელშია. მაღლაფერიძის თქმით, ეს გადაწყვეტილება ტელევიზიაში არსებული რთული ტექნიკური პრობლემების გამო მიიღო. მისი თქმით, 10 წლის განმავლობაში ტელევიზიის ბიუჯეტი არამიზნობრივად იხარჯებოდა.

„ათი წლის განმავლობაში 410 მილიონია დახარჯული… ეს არ არის ის წარსული რომელსაც უბრალოდ ხაზი უნდა გადაუსვათ. სავალალო მგდომარეობა მივიღეთ და დახარჯულია თითქმის ნახევარი მილიარდი, როდესაც ჩავიხედე ამ საბუთებში, ჩემთვის ეს მოულოდნელობა იყო, ვფიქრობ, რომ ბევრისთვისაც,” – განაცხადა ვასილ მაღლაფერიძემ. მისივე თქმით, ამ ეტაპზე ვინმეს დანაშაულს ვერ ხედავს, თუმცა დასძინა, რომ დეკემბრიდან ტელევიზიაში აუდიტია შესული. აღნიშნული გეგმა ვასილ მაღლაფერიძემ სამეურევო საბჭოს („ბორდს“)  წარუდგინა დასამტკიცებლად.

„ბორდის“ წევრის, ქეთევან მსხილაძის შეფასებით, ეს არის რეფორმის რადიკალური ვარიანტი, რომლის შესახებაც გადაწყვეტილება ფართო მსჯელობის შემდეგ მიიღება.

“ჯერჯერობით ვერაფერს ვერ ვიტყვი. შემოთავაზებულია რეფორმის რადიკალური ვარიანტი, რომელსაც სჭირდება შესწავლა. დირექტორმა წარმოგვიდგინა ზუსტად იგივე პრეზენტაცია, რაც წარუდგინა მედიას საჯაროდ. შესაბამისად, ჩვენ გვჭირდება ამის შესწავლა, მუშაობა და შემდეგ უნდა ვიმსჯელოთ ყველასთან ერთად, უნდა შევხდეთ თანამშრომლებს სამოქალაქო საზოგადოებას და სხვას. ეს არის რადიკალური გეგმა – გადაცემების შეჩერება, რომლის უკან დგას თანამშრომლების გაშვება, ამიტომ ეს ვერ იქნება ერთ და ორ დღეში გადასაწყვეტი საკითხი. ალბათ, საბჭოში იქნება აზრთა სხვაობა და საბოლოოდ რა გადაწყვეტილებამდე მივა ბორდი, ნამდვილად არ ვიცი”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას ქეთევან მსხილაძე. მისივე თქმით, სანამ ბორდი მიიღებს გადაწყვეტილებას, მანამდე არხი ჩვეულ ფორმატში გააგრძელებს მაუწყებლობას.

“აუცილებელია, რომ ამაში ჩაერთოს ყველა დაინტერესებული პირი. მაგალითად თქვენი გაზეთის წარმომადგენელსაც აქვს უფლება თავის მოსაზრება გამოთქვას. საკითხის სირთულის გამო დავიწყბეთ შემოსული წინადადების შესწავლას და განხილვას,” – გვითხრა ქეთევან მსხილაძემ.

„ბორდის“ თავმჯდომარის გრიგოლ გოგელიას თქმით, საჯარო შეხვედრებს „ბორდი“ უახლოეს მომავალში დაიწყებს.

“უახლოეს დღეებში ბორდი მოიწვევს საჯარო სხდომას, სადაც მოისმენს დამატებით ინფორმაციას და განმარტებებს გენერალური დირექტორისგან და აღმასრულებელი საბჭოსგან. ამ სხდომის შემდეგ სამეურვეო საბჭო დაგეგმავს შემდგომი კონსულტაციებისა და შეხვედრების ფორმატს. დაგეგმავს და უახლოეს დღეებში დაიწყებს საჯარო შეხვედრებს მაუწყებლის თანამშრომლებთან, არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და ფართო საზოგადოების წარმომადგენლებთან. საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე სამეურვეო საბჭოს კარი ღია იქნება ყველა დაინტერესებული პირისთვის,” – უთხრა “რეზონანსს” გრიგოლ გოგელიამ.

რაც შეეხება თანხების გაფლანგვას, გრიგოლ გოგელია ამბობს, რომ უდანაშაულობის პრეზუმციას ვერ დარღვევს.

„ვასილ მაღლაფერიძემ თანხმების არამიზანობრივად დახარჯვაზე ისაუბრა. უდანაშაულობის პრეზუმციის დარღვევა იქნება ჩემი მხრიდან, რომ რომელიმე მონაკვეთზე ვთქვა, დანაშაული იქნა ჩადენილი. სამი საერთაშორისო აუდიტი ჩვენ თვითონ გვაქვს ჩატარებული. ჩემს პერიოდზე შემიძლია ვილაპარაკო და გითხრათ, რომ კაპიკი არ იხარჯებოდა არამიზნობრივად. ჩვენ რასაც ვამტკიცებდით იმის დიდი წილი მიდიოდა პროგრამების დაფინანსებაზე და მათ შორის გარკვეულ ტექნიკასაც ვაფინანსებდით. ჩვენ დროს რაღაცეები იქნა შეძენილი.

ჩვენი მოთხოვნაც მენეჯმენტისამდი ის იყო, რომ სწორად განსაზღვრულიყო თანხმები. ეს არის ჩემი თავმჯდომარეობის პერიოდში თორემ კონკრეტულად შესყიდვებში რა მოხდა ვიღაცამ თუ ცუდი პრინტერი იყიდა ან კომპიუტერი ჩვენ ამას ვერ გავაკონტროლებთ. იქ თუ იყო დარღვევა ამასთან დაკავშირებით ჩვენ ვერაფერს ვიტყვით – ეს კომპეტენტურმა ორგანოებმა უნდა გამოავლიონ და თუ იყო დანაშაული, შესაბამისი რეაგირება მოახდინონ,” – გვითხრა გრიგოლ გოგელიამ.

აღსანიშნავია, რომ თანხების გაფლანგვაზე თავის დროზე წინა სამეურვეო საბჭოს წევრებიც საუბრობდნენ, და მაშინ ამაში ვასილ მაღლაფერიძის წინამორბედ გიორგი ბარათაშვილს ადანაშაულებდნე, რომელიც თანამდებობიდან სრულიად მოულოდნელად, გასული წლის ბოლოს გადადგა.

„რეზონანსი“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

ომბუდსმენი: შაჰინის სკოლის დახურვის მოტივი გაუგებარია

ნინო ქეთელაური

ბათუმის შაჰინის სკოლა-ლიცეუმისთვის ავტორიზაციის გაუქმების გადაწყვეტილება სახალხო დამცველისთვის გაუგებარია. უჩა ნანაუშვილის თქმით, “მეზობელ სახელმწიფოში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესი საქართველოში არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებაზე არ უნდა აისახოს.”

შეგახსჰნებთ, რომ სამ თებერვალას ხარისხის მართვის ეროვნულმა ცენტმა შაჰინის სახელობის სკოლა-ლიცეუმს ავტორიზაცია იმ მიზეზით შეუჩერა, თითქოს მას მოსწავლეთა ჩარიცხვების მხრივ ხარვეზები ჰქონდა. ამაზე სკოლის დირექტორი, ელგუჯა დავითაძე “რეზონანსთან” საუბრისას ამბობს, რომ აღნიშნული პროცესი ხარისხის მართვის ცენტრთან ერთად განხორციელდა და თუ კანონი დაირღვა, მაშინ პასუხისმეგებელი ორივე მხარეა.

ამასთანავე, ელგუჯა დავითაძე აცხადებს, რომ გადაწყვეტილება პოლიტიკურია. 18 იანვარს თურქეთის მედიით გავრცელდა ინფორმაცია, რომ შაჰინის სკოლები უნდა დაიხუროს. ხოლო მანამდე, ჯერ კიდევ 2016 წლის ივლისში, ბათუმში თურქეთის კონსული აცხადებდა, რომ ეს სკოლა გიულენის სახელს უკავშირდება და “იქ ტერორისტებს ზრდიან”.

შაჰინის სახელობის სკოლა-ლიცეუმის საკითხს ომბუდსმენის აპარატი სწავლობს, რის საფუძველზეც, სახალხო დამცველი უჩა ნანუაშვილი აცხადებს, რომ ავტორიზაცვიის გაუქმების გადაწვეტლება მათთვის გაუგებარი იყო. მისივე თქმით, მეზობელ სახელმწიფოში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესი საქართველოში არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებაზე არ უნდა აისახოს.

“თვეების წინ არაერთხელ იყო საუბარი, მათ შორის განათლების მინისტრის მხრიდან, რომ რეალურად, ნებისმიერი პოლიტიკური პროცესი, რომელიც მეზობელ სახელმწიფოში ხდება, არ უნდა აისახოს საქართველოში არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებზე, რომელიც ჩვენი კანონმდებლობის მიხედვით არიან რეგისტრირებულნი, აქვთ ლიცენზია და მოქმედებენ შესაბამისი კანონმდებლობის დაცვით. საზოგადოებრივი ინტერესი გაცილებით მაღალია და არავის უნდა შეეზღუდოს მსგავსი საქმიანობის უფლება,” – აღნიშნა უჩა ნანუაშვილმა.

განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის, ალექსანდრე ჯეჯელავას განცხადებით, ამ სკოლამ ვერ დააკმაყოფილა კონკრეტული საკანონმდებლო მოთხოვნები და “ყველას შეუძლია დარწმუნდეს, რომ ქართულ, თურქულ ან ფრანგულ სკოლებს ერთნაირად ამოწმებენ.”

რაც შეეხება სკოლის ადმინისტრაციის შემდგომ ნაბიჯებს, ელგუჯა დავითაძის თქმით, სიმართლის დასამტკიცებლად სასამართლოს ყველა ინსტანციას, თუ საჭირო გახდა, საერთაშორისო დონეზეც მიმართავენ. მანამდე კი, ავტორიზაციის გაუქმების მიუხედავად, სკოლაში სასწავლო პროცესი გრძელდება. როგორც ლიცეუმის დირექტორი აცხადებს, საბჭოს გადაწყვეტილება სკოლას ჯერ არ ჩაბარებია და შესაბამისად, გაკვეთილებიც ჩვეულ რეჟიმში ტარდება.

————————-

„ახალი თაობა“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

დაპირისპირება „ქართულ ოცნებაში“

საკონსტიტუციო უმრავლესობის მქონე „ქართულ ოცნებაში“ სიტუაცია საკმაოდ დაძაბულია. როგორც პარტიის კულუარებში ამბობენ, სწორედ ამიტომ არ ხდება პარტიის შიგნით კიდევ რამდენიმე ფრაქციის შექმნა. არადა ეს ფრაქციები ჯერ კიდევ მაშინ უნდა შეექმნათ, როცა ახალი მოწვევის პარლამენტი მუშაობას შეუდგა.

გავრცელებული ინფორმაციით, ზევით ეშინიათ, რომ ფრაქციებმა შესაძლოა სათავისო მოთხოვნები დააყენონ და ამიტომაც უშლიან ხელს მათ გამრავლებას.

„ოცნებაში“ რომ საოცნებო იდილია არაა, ამაზე ახლახან მომხდარი დაპირისპირებაც მეტყველებს. როგორც „ახალ თაობას“ „ოცნებასთან“ დაახლოებულმა წყარომ განუცხადა, რამდენიმე დეპუტატს საპარლამენტო ლიდერებთან სერიოზული კამათი მოუვიდათ.

„ლევან გოგიჩაიშვილი და წყალტუბოს მაჟორიტარი დეპუტატი ცოტნე ზურაბიანი საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერ არჩილ თალაკვაძეს და ფრაქცია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარე მამუკა მდინარაძეს დაუპირისპირდნენ.  აღსანიშნავია, რომ ლევან გოგიჩაიშვილი გიორგი კვირიკაშვილის კადრია, ხოლო ცოტნე ზურაბიანი – კახა კალაძის. დაპირისპირება „ნაციონალებისადმი“ საპარლამენტო ხელმძღვანელობის „ლაით“ დამოუკიდებულებას მოჰყვა. ლევან გოგიჩაიშვილი და ცოტნე ზურაბიანი მიიჩნევენ, რომ ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლებს ასე ენის მოჩლექით არ უნდა ელაპარაკებოდნენ პარლამენტში. განსაკუთრებული პრეტენზიები არჩილ თალაკვაძის მიმართ იყო. იგი წარსულში ნაციონალებთან ახლოს იყო. წინააღმდეგ შემთხვევაში მას სახალხო დამცველის მრჩევლად და შემდეგ უკვე თანაშემწედ არავინ დანიშნავდა. იგი წლების მანძილზე მუშაობდა გიორგი ტუღუშთან, რომელიც ახლა პარლამენტშია და „ნაციონალების“ ერთ-ერთი ლიდერია. დაპირისპირების დროს თალაკვაძეს ესეც გაუხსენეს“, – ამბობს ჩვენი წყარო. მისი თქმით, დაპირისპირების მიზეზი თვითმმართველობის არჩევნებიც არის. პარტიაში ძალიან მალე დაიწყება სიის ფორმირება. ლევან გოგიჩაიშვილის და ცოტნე ზურაბიანის მიმდევრები მიიჩნევენ, რომ მათ სიაში „ნაციონალური“ წარსულის ხალხი არ უნდა მოხვდნენ.

წყაროს ინფორმაციით, „ამბოხებული“ მეოცნებეების მოსაზრებას ბევრი მხარდამჭერი ჰყავს, თუმცა ისინი ამ ეტაპზე საჯაროდ თავიანთი პოზიციების დაფიქსირებას ერიდებიან. სავარაუდოდ, ელოდებიან, ვის მხარეს გადაიხრება სასწორი. მათთვის არც ისაა ცნობილი, ვის მხარეს გადაიხრება ქვეყნის მთავარი კაცი – ბიძინა ივანიშვილი.

„პარტიაში არის ეჭვი, რომ ბიძინა ივანიშვილი გიგა ბოკერიას დაჯგუფებას მფარველობს, ამიტომაც არიან გაურკვევლობაში“, – ამბობს ჩვენი წყარო. მისივე ინფორმაციით, მალე დაპირისპირებაში მაჟორიტარებიც ჩაერთვებიან. ფრაქციების შექმნა ძირითადად მათ სურთ. ისინი იმის გამოც არიან გაბრაზებული, რომ ხელისუფლება მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებაზე ფიქრობს. მილიონერი მაჟორიტარები ღიად ამბობენ, რომ ამას არ დაუშვებენ. თვითმმართველობის არჩევნების წინ კი „ოცნებას“ მათთან დაპირისპირება არ სურს – რეგიონებში ხალხის მხარდაჭერის მოპოვებაში დახმარება სჭირდებათ.

ახლო მომავალში პარლამენტში, შესაძლოა, ვიცე-სპიკერ თამარ ჩუგოშვილსაც აუმხედრდნენ.  როგორც ჩვენი წყარო ამბობს, მისი თითქმის ყველას ეშინია. ამბობენ, რომ პარლამენტის რეალური მმართველი ის არის. თამარ ჩუგოშვილს კარგი საერთაშორისო კავშირები აქვს და ამის გამო იტანენ მის პერსონას „ოცნების“ ლიდერები.

„ქართულ ოცნებასთან“ დაახლოებული წყაროს ინფორმაციით, თამრ ჩუგოშვილი თავის ნებაზე რომ არ წავიდეს, პარლამენტს გარეთ მისი საწინააღმდეგო მოძრაობა შექმნეს. ახლო მომავალში ასეთმა მოძრაობამ, შესაძლოა, პარლამენტშიც გადაინაცვლოს.

„ახალი თაობა“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

ინტერვიუ გიგლა ბარამიძესთან: „ზურაბ ადეიშვილმა სავსე კეისებით დატოვა საქართველო“ // „ორ-სამ თვეში ქვეყანაში ძალიან საინტერესო პროცესები დაიწყება“ // „ოცნებაში“ და „ევროპულ საქართველოში“ პრეზიდენტობის კანდიდატების შერჩევაზე დიდი ამბებია ატეხილი“

რატომ დაიწყო ნაადრევი სამზადისი საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის, რატომ დაასხდნენ ხელისუფლებას თავზე არასამთავრობოები, ვინ აპირებს თბილისის მერობისთვის ბრძოლას და იქნება თუ არა თავად თბილისის მერობის კანდიდატი? – ამის შესახებ „ახალ თაობას“ დემოკრატიული მოძრაობის წევრი, ყოფილი პოლიტდევნილი გიგლა ბარამიძე ესაუბრება.

- გავრცელდა ინფორმაცია რომ თქვენ თბილისის მერის არჩევნებში აპირებთ მონაწილეობის მიღებას. მართალია ეს ამბავი?

- ამის შესახებ ინფორმაცია ერთ-ერთმა ინტერნეტგამოცემამ გაავრცელა. ამ თემაზე საუბარი ჯერ ნაადრევია. ახლა მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ უახლოეს 2-3 თვეში ქვეყანაში ბევრი რაღაც მოხდება და საინტერესო პროცესები გველოდება წინ.

- ეს ბევრი რამე თვითმმართველობის არჩევნებს უკავშირდება?

- არჩევნებს არ უკავშირდება. პოლიტიკურად საინტერესო პროცესები დაიწყება. თუნდაც ამ პროცესებიდან გამომდინარე ვამბობ, რომ მერის არჩევნების თემაზე საუბარი ნაადრევია და არანაირი გადაწყვეტილება არ არის მიღებული.

- ერთ-ერთი ვერსიით, `ოცნების~ მერობის კანდიდატი შესაძლოა ისევ დავით ნარმანია იყოს. ამაზე რას იტყვით?

- გამორიცხული არაფერი არ არის. რამდენადაც მე ვიცი, ამ გუნდში რამდენიმე კანდიდატურა განიხილება. ჩემამდე იმის შესახებაც მოვიდა ინფორმაცია, რომ მმართველ გუნდში უკვე პრეზიდენტობის კანდიდატის შერჩევაც დაიწყეს და ამაზე ერთი ამბავია ატეხილი. კონკრეტული ჯგუფი ცდილობს, რომ თავიანთი კადრი პრეზიდენტის პოსტზე წარადგინოს. იგივე ვითარებაა ნაციონალებშიც. ბოკერია-უგულავას ჯგუფი პრეზიდენტობის კანდიდატს არჩევს და არის ერთი ფუთფუთი. კანდიდატი თითქმის შერჩეულია.

- დავით ბაქრაძე ხომ არ იქნება მათი კანდიდატი? მან ერთხელ უკვე იყარა კენჭი პრეზიდენტის პოსტზე...

- დანამდვილებით შემიძლია გითხრათ, რომ დავით ბაქრაძის კანდიდატურა ნამდვილად არ განიხილება.

- შეგიძლიათ დაგვისახელოთ, ვის კანდიდატურებს განიხილავენ „ოცნება“ და „ევროპული საქართველო“?

- ბევრი გვარის დასახელება შემიძლია, მაგრამ არ დავასახელებ. ჩვენთან უამრავი საინტერესო ამბავი მოდის, ისიც ვიცი, ვისი კანდიდატურები განიხილება. კიდევ გადავაზუსტებ რაღაცებს და რამდენიმე დღეში მოგაწვდით ამ თემაზე დეტალურ და საინტერესო ინფორმაციებს.

- არასაპარლამენტო ოპოზიცია სასამართლოში აპირებს სარჩელის შეტანას თუ მაჟორიტარობის წესის გაუქმებას პარლამენტი კენჭს არ უყრის. ოპოზიცია ასევე აპროტესტებს იმ საკონსტიტუციო ცვლილებას, რომლის თანახმადაც, საარჩევნო ბლოკების შექმნა იკრძალება...

- ამ ცვლილებას იმით ხსნის „ქართული ოცნება“, რომ ერთკაციანმა პარტიებმა ბიუჯეტიდან აღარ მიიღონ დაფინანსება. ეს ერთი მხრივ გასაგებია, მაგრამ მეორე მხრივ, ეს მხოლოდ საბაბია იმისთვის, რომ პარტიებს ბლოკების შექმნა აუკრძალონ. კარგად იციან, რა დაბალი რეიტინგიც აქვთ და წინასწარ იჭერენ თადარიგს – კანონის ძალით აპირებენ ძლიერი პოლიტიკური გაერთიანებების აკრძალვას. ხელისუფლებას ასევე აშინებს საარჩევნო კანონში ცვლილებების შეტანა. ისინი კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებას. თავის გასამართლებლად რამდენიმე ევროპული ქვეყნის მაგალითი მოჰყავთ. ევროპას მხოლოდ იმაში უტოლდებიან, რაც მათ ძალაუფლებას გაამყარებს, პროფესიონალიზმში და დასაქმებაში ევროპასთან გატოლება რატომღაც არავის უნდა.

ჩვენ ხომ ყველამ კარგად ვიცით, რატომ მიდიან ბიზნესმენები მაჟორიტარებად. საკანონმდებლო ორგანო მათ ქოლგად სჭირდება. ამიტომაც არის, რომ იდეოლოგიას თეთრეულივით იცვლიან. მაჟორიტარების ნაწილი ჯერ პირწავარდნილი შევარდნაძისტები იყვნენ, მერე ნაციონალები, ახლა კიდევ ოცნებისტები არიან. მაჟორიტარობა თუ არ გაუქმდება, მომავალში სხვა ხელისუფლების მხარეს გადავლენ. ყველაზე სასაცილო ის არის, რომ ხელისუფლებაში მოსვლამდე „ოცნების“ ლიდერები ხმის ჩახლეჩვამდე გაჰკიოდნენ, ეს სისტემა უნდა გაუქმდეს, რადგან ის ნაციონალების პროექტიაო. მაჟორიტარებს ფეოდალებს ეძახდნენ. ახლა გატრუნულები არიან და ვითომ არაფერი უთქვამთ.

საარჩევნო კანონში ცვლილებები თუ არ შევიდა, არჩევნების ჩატარებას აზრი ეკარგება. ავდგეთ, ოფიციალურად გავაუქმოთ არჩევნები და თვითდინებით ვიყოთ.

- თვითმმართველობის არჩევნებისთვის მოხდება საარჩევნო კანონმდებლობაში რაიმე ღირებული ცვლილების შეტანა?

- არასაპარლამენტო ოპოზიცია ამაზე სერიოზულად ვმუშაობთ და ცვლილებების შეტანას უნდა მივაღწიოთ. ცვლილებები რომ აუცილებელია, ამაზე საერთაშორისო ორგანიზაციებიც საუბრობენ. კონსტიტუციაშიც ბევრი რამეა გასასწორებელი, სხვა თუ არაფერი, იმაზე მაინც უნდა ჩამოვყალიბდეთ, როგორი უნდა იყოს პრეზიდენტი. ამაზე აგერ ბუკიკიოც კი მიგვითითებს. იმაზეც უნდა ჩამოვყალიბდეთ, ძლიერი პრეზიდენტის ინსტიტუტი გვინდა თუ მთლიანად საპარლამენტო მოდელზე გადავდივართ. ხელისუფლებისგან, რომელიც გაზპრომთან გაფორმებულ ხელშეკრულებას მალავს, მეეჭვება, რაიმე ნორმალური განმარტება მივიღოთ.

„გაზპრომ“-ზე რაკი ვსაუბრობ, ბარემ ვიტყვი, რომ კომიკური სიტუაცია შეიქმნა ამ მიმართულებით. თავიდან თქვეს, დოკუმენტი კომერციული საიდუმლოებაა და გასაჯაროების უფლება არ გვაქვსო. როდესაც დემოკრატიულმა მოძრაობამ ვუთხარით, რომ საიდუმლო დოკუმენტი შეიძლება მხოლოდ კომერციულმა ორგანიზაციებმა გააფორმონ და არა _ სახელმწიფოებმა, მიხვდნენ, რომ სისულელე თქვეს. ამის გამოსწორებას შეეცადნენ და უარესი სისულელე დააბრეხვეს _ ხელშეკრულება არ გვაქვსო. ესეც არ იკმარეს და მესამე სისულელეც დაამატეს, გასაჯაროება რომ მოხდეს, მეორე სახელმწიფოს ნებართვაა საჭიროო.

ძალიან ცუდია, როცა ხელისუფლება ოპოზიციას და ხალხს კითხვებზე პასუხს არ სცემს, მაგრამ კიდევ უარესია, როცა ისინი პოლიტიკურ სექტას ვერ სცემენ საკადრის პასუხს, რომელსაც „გაზპრომ“-ზე ლაპარაკის მორალური უფლებაც კი არ აქვს.

- რატომ არა აქვს ყოფილ ხელისუფლებას ამ საკითხზე ლაპარაკის უფლება?

- იმიტომ, რომ როცა ხელისუფლებაში იყვნენ, თავად ჩაუგდეს რუსებს ხელში სტრატეგიული ობიექტები. მიკვირს, ასეთ ძალას როგორ ვერ სცემენ პასუხს.

- იქნებ არ უნდათ, რომ პასუხი გასცენ? პირადად თქვენ არაერთხელ გითქვამთ, „ოცნებას“ აწყობს, „ნაციონალები“ რომ აკრიტიკებენო...

- ასეც არის. თავიანთი უმოქმედობა და არაპროფესიონალიზმი უნდათ, რომ ნაციონალებისადმი ხალხის სიძულვილით გადაფარონ. სამწუხაროდ, ეს სქემა არჩევნებიდან არჩევნებამდე მუშაობს.

- თვითმმართველობის არჩევნებზეც იმუშავებს ეს სქემა?

- საზოგადოება ისეთ დღეშია, რომ მალე ეს სქემა აღარ გაჭრის. დღეისთვის მთელი მედიასივრცე ყოფილი ხელისუფლების წევრებით არის ამოვსებული. ან რა უბედურებაა, რომ კვირაში ერთხელ ნიკა გვარამიას ჩანაწერებს გვასმენინებენ. 21-ე საუკუნეში ამ ჩანაწერების ავთენტურობის დადგენა ძალიან მარტივია. ამათაც დაადგინონ და თუ დამნაშავეა, კანონის ძალით მოსთხოვონ პასუხი. თუ დამნაშავე არ არის ეს გვარამია, ბოდიში მოუხადონ. ნიკა გვარამია უბრალოდ მაგალითად მოვიყვანე, თორემ რამდენი ასეთი ჩანაწერი გავრცელდა. ან ზურაბ ადეიშვილზე რომ აქვთ ასეთი ამბები ატეხილი, რატომ გაუშვეს, აქ არ ჰყავდათ? კარგი, ვითომ დავიჯერებ, რომ გაგეპარათ, მაგრამ როგორ გაგეპარათ კაცი, რომელიც სარფის გავლით კეისებით და ჩემოდნებით გაძეძგილი ჯიპით გავიდა.

- რა კეისებზე და ჩემოდნებზეა საუბარი?

- სავსე კეისები და ჩემოდნები ჰქონდა თან. იქ რა იყო, ზუსტად არ ვიცი. შესაძლოა, ეს რაღაც დოკუმენტები იყო. მის შეჩერებაზე „ქართულ ოცნებას“ უნდა ეზრუნა. ხელისუფლებამ ისიც ვერ მოახერხა, ადეიშვილის და ნაცსექტის სხვა ლიდერების წინააღმდეგ სათანადო საბუთები შეეგროვებინა, რომ ინტერპოლს მათზე ძებნა დაეწყო. თუ ვერაფერს უმტკიცებენ, მაშინ შეეშვან მათ ჩადენილ დანაშაულებზე საუბარს, მაგრამ არ შეეშვებიან, რადგან ეს იმ სქემის ნაწილია, რომელიც არჩევნების წინ მუშაობს.

ერთი წამით წარმოიდგინეთ, რა მოხდებოდა, ეს დამნაშავეები ციხეში რომ ჩაესვათ, ხელს ვერავისკენ გაიშვერდნენ. ამიტომაც არ ჰკიდებენ ხელს და ცოცხალ ოჩოპინტრეებად ჰყავთ. მეტი ეფექტის მისაღწევად 2 ნაციონალური მოძრაობა შექმნეს. იქიდან წამოსულებმა ახალი სახელი დაირქვეს, ვითომ რაიმე განსხვავება იყოს მათ შორის. გინდა ევროპული საქართველო დაირქვან და გინდა ნიცშეს მეტაფორები დაიმატონ, მაინც დამნაშავე სექტად დარჩებიან. ამ სექტის თავზე დასმა ისევე არ შეიძლება, როგორც არასამთავრობო ორგანიზაციების ყველა მოთხოვნის შესრულება.

- არასამთავრობოებს რომელი მოთხოვნა შეუსრულეს? მესამე სექტორი სულ იმაზე ჩივის, ჩვენს აზრს არ ითვალისწინებენო...

- წესით, მართლა არ უნდა ითვალისწინებდნენ, მაგრამ ყველაფერში მათ უჯერებენ. ის, რაც მოსმენებთან დაკავშირებით მოხდა, მეტისმეტია. როგორც იქნა, გვეღირსა და დამოუკიდებელი ქვეყანა გავხდით. დამოუკიდებელი ქვეყნის მთავარი ატრიბუტი დამოუკიდებელი სახელმწიფო სტრუქტურებია. სუსი არის დამოუკიდებელი ქვეყნის უსაფრთხოების სამსახური. გამოდის, რომ ამ სტრუქტურას ვანდობთ ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვას, ტერორიზმთან ბრძოლას. ძალიან საინტერესოა, მოსმენებს რატომ არ ანდობ? თუ შენს ინსტიტუტებს არ ენდობი, მის გაკეთილშობილებაზე უნდა იფიქრო და არა იმაზე, რომ მოსმენების გასაღები არასამთავრობოებს გადასცე.

- თქვენ წინააღმდეგი ხართ, რომ გასაღები არასამთავრობოების ხელში გადავიდეს?

- მე კი არა ვარ წინააღმდეგი, მსოფლიო პრაქტიკაა სხვა რამის მომხრე. მოსმენებს ყველგან სპეცსამსახურები აწარმოებენ, მაგრამ მოსმენებზე და თვალთვალზე სასამართლოსგან ღებულობენ ნებართვას. როცა ასეთი წესი არსებობს, გაუგებარია, რა საჭიროა ახალი სამსახურის შექმნა. ხელისუფლება სუსტი რომ არ ყოფილიყო, ასეთ მოთხოვნას არასამთავრობოები ვერ დააყენებდნენ. სუსტ ხელისუფლებას კი, როგორც წესი, არასამთავრობოები თავზე ასხედან. რაც დრო გადის, მეტს ითხოვენ. ჟორდანიას ცვედანი ხელისუფლება არ იყო ისე დაშინებული, როგორც დღევანდელი ხელისუფლებაა.

„ახალი თაობა“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

ინტერვიუ ლევან ბერძენიშვილთან: „მიკვირს, მინისტრი ლევან იზორია ნატოს სამიტზე რომ არ მიდის“

რესპუბლიკური პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი ლევან ბერძენიშვილი „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში ხელისუფლების საგარეო პოლიტიკაზე საუბრობს.

- ბატონო ლევან, ბოლო დროს ქვეყანაში განვითარებულ პოლიტიკურ პროცესებს როგორ აფასებთ, ფიქრობთ, რომ მოვლენები ისე ვითარდება, როგორც უნდა ვითარდებოდეს?

- პოლიტიკური პროცესები ტრადიციულად იანვარში ძალიან ნელა, ზომიერად მიმდინარეობს, მაგრამ ეს პროცესი აუცილებლად გაცოცხლდება, როდესაც პარლამენტი შეიკრიბება. ბოლო ხანებში მთავარ მოვლენად მე მაინც ევროპარლამენტში კენჭისყრას მივიჩნევ ვიზალიბერალიზაციასთან დაკავშირებით. ევროსკეპტიკოსებს, როგორც ჩანს, ძალიან ეწყინათ, რომ ამ წარმატებას ჩვენმა ქვეყანამ მიაღწია. ყველა მინდა ვუთხრა, რომ ეს არ არის მთავრობის, სახელისუფლო წარმატება, ეს არის ქვეყნის წარმატება.

- ხშირად ამ ხელისუფლებას მისი ოპონენტები ბრალს სდებენ რუსეთუმეობაში, ქვეყნის საგარეო ვექტორების ცვლილებაში. ხელისუფლებისთვის რამდენად არის ვიზალიბერალიზაცია არგუმენტი, რომ მას საგარეო კურსისთვის არ გადაუხედავს?

- ვიზალიბერალიზაციის მიღება ნიშნავს, რომ ქვეყანას ევროპული ორიენტაცია აქვს და გზა აქეთკენ აქვს აღებული, მაგრამ ამ გზაზე შემაშფოთებელი მოვლენებიც არის.

- კონკრეტულად?

- „გაზპრომ“-თან დადებული ხელშეკრულება, რომელიც რუსეთუმეობის სურვილი არის. ამიტომ ვერ ვიტყვით, რომ რადგან ვიზალიბერალიზაცია მივიღეთ, რუსეთისკენ არავინ იყურება. თუმცა, ვერც იმას ვერ ვიტყვით, რომ რადგან გაზპრომთან ხელშეკრულება გავაფორმეთ, ევროპისკენ არავინ იყურება. ქვეყანას აქვს თავისი ნიშნები. ერთ-ერთი ნიშანია საიდუმლო გარიგება რუსეთის ყველაზე უფრო დახურულ და სამთავრობო უწყებასთან, რაც მოსაწონი არ არის არც ოპოზიციისთვის და არც არავისთვის, რადგან კანონი არის დარღვეული და საქართველოს ინტერესების საზიანოდ არის გადაწყვეტილება მიღებული გაზპრომის სასარგებლოდ.

ამ ყველაფერს ვიზალიბერალიზაციით ვერ გაამართლებენ. ეს არის შეცდომა ან დანაშაული, ან ორივე ერთად, რაზეც პასუხისმგებელი არიან კახა კალაძე და მთავრობა. ვიზალიბერალიზაცია არის ერთი მოვლენა, მსგავსი დათმობები არის მეორე მოვლენა, რაც ერთმანეთს ხელს სრულებით არ უშლის. როგორც ვხედავთ, ჩვენი მთავრობა ყველა მიმართულებით დგამს ნაბიჯებს. ევროპული მიმართულებით გადადგმული ნაბიჯები მოსაწონია და ამას ღიად ვამბობ, მაგრამ რუსეთის მიმართულებით გადადგმული ნაბიჯები ნამდვილად არ არის მოსაწონი.

- კიდევ ერთი განხილვის საგანი ბრიუსელის ნატოს სამიტზე წასვლა-არწასვლის საკითხი იყო. თავდაცვისა და ევროინტეგრაციის მინისტრებმა განმარტეს, რომ ეს არ არის ასპირანტი და მოკავშირე ქვეყნების სამიტი და რომ დაპატიჟებულები არ ვართ. ამიტომ არ უნდა წავიდეთ? ამ განცხადების ქვეტექსტი თქვენთვის რა არის?

- საქართველოს თავდაცვის მინისტრი უფრო სწორად რომ იყოს ორიენტირებული, აუცილებლად წავიდოდა ბრიუსელში ნატოს სამიტის ფარგლებში. რაც შეეხება იმის თქმას, რომ დაპატიჟებულები არ ვართ, ეს ტექნიკური საკითხია. წინა თავდაცვის მინისტრს და არც მის წინა თავდაცვის მინისტრს დაუპატიჟებლობა ხელს ნამდვილად არ შეუშლიდა. დარწმუნებული ვარ, რომ თინა ხიდაშელი და ირაკლი ალასანია აუცილებლად წავიდოდნენ ბრიუსელში. ის, რომ ბატონ თავდაცვის მინისტრს ამის სურვილი არ აქვს, კიდევ ერთი შენიშვნაა, რაც ასევე გვაფიქრებინებს, რომ შეფერხება არის სწორედ იმ მიმართულებით, რომელში ინტეგრაციისკენაც მივილტვით.

რაც შეეხება ევროინტეგრაციის მინისტრს, მას იქ არც არასდროს არავინ ელოდებოდა და ამიტომ მისი განცხადება წასვლა-არწასვლის საკითხზე არარელევანტურია. სიმართლე გითხრათ, ბატონი დოლიძე რატომ უნდა იყოს იქ, არც ვიცი.

- არ ეკუთვნის, როგორც ევროინტეგრაციის მინისტრს?

- ეს არ არის მისი ფუნქცია, ეს არის თავდაცვის მინისტრის პრეროგატივა და ამიტომ თავდაცვის სამინისტრო აუცილებლად უნდა იყოს ბრიუსელის ნატოს სამიტზე წარმოდგენილი. კარგია, რომ პრეზიდენტი წავა და საქართველოს წარმოადგენს, მაგრამ როგორ გგონიათ, პრეზიდენტმა მიიღო მიწვევა და თავდაცვის მინისტრმა არა?! მოახერხა ხომ პრეზიდენტმა მარგველაშვილმა, რომ აღმოჩნდეს იქ, რატომ ვერ მოახერხა ეს თავდაცვის მინისტრმა?! რატომღაც ამას პირველად არ აკეთებს მინისტრი იზორია. ეს ეჭვის ქვეშ აყენებს მის ორიენტაციას სწორედ ამ მიმართულებით.

- კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც ამერიკის ახალ ადმინისტრაციასთან ჩვენს ურთიერთობას ეხება. ოფიციალური ვიზიტით ვიცე-სპიკერი თამარ ჩუგოშვილი უკვე გაემგზავრა. რამდენად მოახერხებს საერთო ენის გამონახვას დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციასთან?

- თედო ჯაფარიძეს ჰქონდა ამერიკის ახალ ადმინისტრაციასთან კონტაქტი, ასევე იყო სხვა კონტაქტი. საქართველომ ამერიკის ნებისმიერ ადმინისტრაციასთან უნდა ითანამშრომლოს, განურჩევლად იმისა, ამა თუ იმ პრეზიდენტის მიერ გადადგმული ნაბიჯი მოგვეწონება თუ არ მოგვეწონება. ამერიკა არის ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი ქვეყანა და ამ მიმართულებით ყურადღების მოდუნება არ შეიძლება. საქართველოსთან ამერიკის დამოკიდებულება არ უნდა შეიცვალოს არც ერთ შემთხვევაში, ჩვენ ამის უფლება, უბრალოდ, არ გვაქვს. მე აბსოლუტურად დარწმუნებული ვარ, რომ არც შეიცვლება მიუხედავად იმისა, ვის როგორ მოეწონება და რამდენად დემოკრატიულად მიაჩნია ის ნაბიჯები, რომელთაც პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი დგამს.

გასაგებია, რომ არის კრიტიკა, ძალიან შემაშფოთებელი ნაბიჯებიც, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ჩვენ სწორედ უნდა ვითანამშრომლოთ ამ ახალ ადმინისტრაციასთან და ამ პრეზიდენტთან. არც ერთი განცხადება არ ყოფილა საქართველოს წინააღმდეგ მიმართული. ამერიკის განწყობა რეგიონალური ინტერესის მიმართ არ შეცვლილა, საგარეო პოლიტიკა ამ მიმართულებით არ შეცვლილა და თუ შეიცვალა, ჩვენთვის სასარგებლო მიმართულებით შეიცვლებ

„ახალი თაობა“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

ინტერვიუ ჯონდი ბაღათურიასთან: „ხელისუფლება ოპოზიციას გაერთიანებას უკრძალავს“ // „ოპოზიცია საკონსტიტუციო კომისიიდან უნდა გამოვიდეს“

„ახალი თაობის“ კითხვებს ქართული დასის ლიდერი ჯონდი ბაღათურია პასუხობს.

- ბატონო ჯონდი, კონსტიტუციაში შესატან ცვლილებებს აქტიურად აპროტესტებს ოპოზიცია. საარჩევნო კანონმდებლობა, პრეზიდენტის არჩევის წესი ის თემებია, რომლებზეც კამათი არ ცხრება. როგორია თქვენი შეფასებები აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით?

- ხელისუფლებამ აირჩია ზუსტად ის გზა, რა გზაც აირჩია ყველა მისმა წინამორბედმა ხელისუფლებამ. ეს არის ქვეყნის კანონმდებლობის საკუთარ ინტერესებზე მორგება. როგორ მთავრდება ძალაუფლების არასწორად გამოყენება, ეს უკვე ვნახეთ ედუარდ შევარდნაძის და მიხეილ სააკაშვილის შემთხვევაშიც.

- იგივე შეცდომებს უშვებს „ოცნების“ ხელისუფლებაც?

- ეს ხელისუფლება ცდილობს ძალაუფლების სრულ მობილიზაციას ერთ ხელში და ეს პროცესები სწორედ ამაზე მეტყველებს. ამ ფონზე კი ოპოზიციის დიდმა ნაწილმა, რომელიც მონაწილეობს საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობაში, დაუშვა სტრატეგიული შეცდომა.

- შეცდომის დაშვებაში რას გულისხმობთ?

- საკონსტიტუციო კომისიაში ოპოზიცია დეკორატიული დანამატია.

- რატომ არის დეკორატიული?

- იმიტომ, რომ ოპოზიცია ვერც ერთ გადაწყვეტილებას ვერ გაიტანს და ხელისუფლებას არც ერთი გადაწყვეტილებისთვის ოპოზიციასთან შეთანხმება არ სჭირდება.

- მაშინ რატომ დათანხმდა ოპოზიცია დეკორაციის როლს?

- არ ვიცი, ეს ოპოზიციას გამოუცდელობით მოუვიდა, თუ აქ რაიმე სხვა მიზეზებია, მაგრამ ფაქტია, რომ დათანხმდა დემოკრატიული ბუტაფორიის როლს! ხვალ და ზეგ, როცა ამ ძალაუფლების კონცენტრაცია მოხდება ერთ ხელში, ხელისუფლება ოპოზიციის მონაწილეობას გამოიყენებს, როგორც დემოკრატიულ პროცესს. პლურალისტური გარემოს სიმულაცია აწყობს იმას, ვისაც უნდა, ძალაუფლება აიღოს ხელში და ეს გააფორმოს დემოკრატიულ პროცესად. ოპოზიციას ამდენი გამოცდილება უნდა ჰქონდეს და იმდენს უნდა ხვდებოდეს, რომ ამაში მონაწილეობა არ მიიღოს!

- რას სთავაზობთ ოპოზიციას?

- დღესაც არ არის გვიან, რომ მოხდეს კონსოლიდაცია ოპოზიციური ძალების და გაემიჯნონ ამ პროცესს და დატოვონ ამ პროცესში ხელისუფლება ნაციონალურ მოძრაობასთან ერთად, რითაც მოხდება ამ ორივე ძალის ლუსტრაცია.

- ხელისუფლება ბლოკებად გაერთიანების და ალიანსების წინააღმდეგი გამოდის წინასაარჩევნოდ. თავადაც ხომ ასე მოვიდა ხელისუფლებაში, დღეს რა შეიცვალა, რისი ეშინია? ოპოზიციაში ამ თემასაც სერიოზული პროტესტი მოჰყვა...

- ჩვენმა ოპოზიციონერმა კოლეგებმა უნდა ისწავლონ, რომ მხოლოდ სიტყვიერი პროტესტების დაფიქსირებით საქმე არ კეთდება. შეგიძლია, რომ სრული ბოიკოტი გამოუცხადო საკონსტიტუციო კომისიას და ამით პირდაპირ აჩვენო, რომ ერთპარტიული სისტემის გამყარებისკენ მიდის პროცესი. თუ ბოიკოტს არ გამოუცხადებ, მაშინ ამ განცხადებებს, ცარიელ სიტყვებს რა ფასი აქვს?! თუ არ ეთანხმები, მაშინ გამოდი იმ პროცესიდან, სადაც შენ უბრალოდ დეკორაციის ფუნქცია გაქვს! რაც შეეხება ბლოკების აკრძალვას პოლიტიკური პარტიებისთვის, ეს ვინ მოიგონა, არ ვიცი. ან როგორ ასაბუთებენ ამას?! როგორ შეიძლება პოლიტიკურ პარტიებს გაერთიანება აუკრძალო?! მითხრან, ეს სად წერია!

- პრეზიდენტის არჩევის წესზე რას იტყვით?

- ყველაფერი მიჰყავთ იქითკენ, რომ პრეზიდენტი დანიშნოს პარლამენტმა. მათი ვერსიით ასე გამოდის, რომ ერთი არჩევნებით ხელისუფლება დააკომპლექტებს პარლამენტს, მთავრობას და საპრეზიდენტო ინსტიტუტს. ძალაუფლების სამი შტო ერთი არჩევნებით უნდათ, რომ მიიღონ.

- ანუ თქვენ მომხრე ხართ, რომ პრეზიდენტი იყოს არჩევითი და არა - დანიშნული?

- დიახ. თანაც ხალხის გულის მოსაგებად ხელისუფლება არჩევნების წინ ფორმაში დგება, გარკვეულ ხარჯებს იღებს მოსახლეობის კეთილდღეობისთვის და ცოტა უკეთესადაც იქცევა. ეს ერთი ციკლი რომ ამოვარდება, ხელისუფლება მეტად მოდუნდება და ჩაეშვება ჭაობში. პრეზიდენტი დავნიშნოთო, ოპოზიციურ პარტიებს ბლოკების შექმნას უკრძალავენ, საით მივექანებით?! თვითონ კოალიციით არ მოვიდნენ ხელისუფლებაში? ახლა აღარ მოსწონთ?! თავის დროზე ჩვენ დავაშავეთ, რომ ვერ შევძელით გაერთიანება და საზოგადოებას „ნაციონალური მოძრაობის“ და „ოცნების“ ალტერნატივა ვერ შევთავაზეთ.

- დაშლილი ოპოზიციის ფონზე ხელისუფლება თავს კომფორტულად გრძნობს. აშინებს თქვენი ერთობა?

- ხელისუფლება ხვდება, რომ შესაძლოა მოხდეს ოპოზიციის გაერთიანება და თვითონ გამოდის საკანონმდებლო ინიციატივით, რომ ოპოზიციას გაერთიანება აუკრძალოს. აქ ხომ ყველაფერი გასაგებია?! ამით ხომ ხელისუფლებამ ყველა მოსაზრებას წერტილი დაუსვა და ღიად განაცხადა, რომ ის გეგმავს უკანონოდ და უსამართლოდ შეინარჩუნოს ძალაუფლება. სწორედ ამიტომ, ამის კონტრნაბიჯი უნდა იყოს ოპოზიციის კონსოლიდაცია. პირველ რიგში კი უნდა მოხდეს საკონსტიტუციო კომისიიდან სრულიად გამიჯვნა და იმ პროცესის ლუსტრაცია, რაც რეალურად მიდის.

- ანუ ყველაფერი ოპოზიციის აქტიურობაზეა დამოკიდებული?

- აქტივობა რომ პროდუქტიული იყოს და არ დაემსგავსოს მხოლოდ ენის ტლიკინს და კივილ-წივილს, ოპოზიციამ უნდა იფიქროს ქმედით ღონისძიებებზე. დღეს ოპოზიციას შეუძლია ქმედითი ნაბიჯების გადადგმა. უნდა მოხდეს კონსოლიდაცია და რესურსების გაერთიანება. ყველაზე კარგი რესურსი დღეს ჩვენთვის ერთობაა!

- ყოველი გაზაფხულის მოახლოებასთან ერთად აქციებს აანონსებს ოპოზიცია. რა მოხდება ამ გაზაფხულზე? გაერთიანებული ძალებით შეუტევთ ხელისუფლებას?

- ბოლო 30 წელია, ოპოზიცია ყველა გაზაფხულზე და შემოდგომაზე აქციებს გეგმავს და მხოლოდ ორჯერ დამთავრდა ეს აქციები კონკრეტული შედეგებით. გაზაფხულის და შემოდგომის ლოდინი არის კეთილსასურველი ამინდების ლოდინი. თუმცა მერე ეს გაზაფხულები ისე ჩაივლის ხოლმე, შეიძლება 200 კაციანი მიტინგი ვნახოთ. ამიტომ საპროტესტო აქციების დაანონსებას ჯობია, დაანონსებამდე ისეთ მექანიზმებზე ვიზრუნოთ, რომლებიც შეგვაძლებინებს, რომ საპროტესტო აქცია რეალურად განხორციელდეს. ხელისუფლებები მაშინ მუშაობენ კარგად, როდესაც კონკურენციას გრძნობენ. დღეს „ოცნება“ ამ კონკურენციას ვერ გრძნობს.

———————

„ვერსია“, 06 თებერვალი, 2017 წელი

ინტერვიუ ნოდარ ხარშილაძესთან: „ხელისუფლება ისე იქცევა, როგორც რუსეთს აწყობს!“ // „ვიზალიბერალიზება „ოცნების“ ან „ნაციონალების“ კი არა, ქვეყნის მიღწევაა“

თათია გოჩაძე

რამდენიმე დღის წინ ვიზალიბერალიზაცია მივიღეთ, რაც ნიშნავს, რომ ევროკავშირის ქვეყნებში უვიზოდ მოგზაურობა შეგვიძლია. ისე, დასავლეთ ევროპის ქვეყნების უმეტესობამ მხარი არ დაგვიჭირა, რომ უვიზო მიმოსვლის უფლება მოგვეპოვებინა, თუმცა ხმათა უმრავლესობით, ევროპის ოჯახის წევრი ნაწილობრივ მაინც გავხდით. რას უნდა ველოდეთ საპასუხოდ რუსეთის მხრიდან, ისარგებლებენ თუ არა აფხაზები და ოსები ვიზალიბერალიზაციით და აკმაყოფილებს თუ არა საქართველოში არსებული დემოკრატიის დონე ევროკავშირის მოთხოვნებს? - „ვერსია“ თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა მინისტრების ყოფილ მოადგილეს, ამჟამად კი საქართველოს სტრატეგიული და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდის მეცნიერ- თანამშრომელს, პოლიტიკურ ექსპერტ ნოდარ ხარშილაძეს ესაუბრა.

- ბატონო ნოდარ, უვიზო რეჟიმი მივიღეთ. სრული ევროინტეგრაციისთვის რა ნაბიჯები უნდა გადავდგათ?

- შემდეგი ნაბიჯი ევროკავშირის წევრობაზე განცხადების გაკეთებაა, მაგრამ ამას სპეციფიკური პროცედურები სჭირდება. შეიძლება, ეს განცხადება საქართველომ მარტომ ან რომელიმე ქვეყანასთან, ვთქვათ, მოლდოვასა და უკრაინასთან ერთად გააკეთოს, მაგრამ ამ ქვეყნებთან ჯერ კონსულტაციებია საჭირო, რამდენად მზად არიან ამისთვის. მხოლოდ განცხადების პრეცედენტიც არსებობს, მაგრამ ევროკავშირთან კარგად უნდა იყოს შეთანხმებული. ისე, რამდენადაც ვიცი, ამ ეტაპზე ევროკავშირი ჩვენგან ამ განცხადების მისაღებად მზად არაა. საქართველომ კონსულტაციები, პირველ რიგში, ბრიუსელში უნდა გამართოს, რათა ევროკავშირი დავარწმუნოთ, რომ ეს განცხადება მისთვისაც პოზიტიური იქნება _ კრიზისის ფონზე სხვები დაინახავენ, რომ კავშირს ქვეყნები არამარტო ტოვებენ, არამედ წევრიანდებიან კიდეც. ამ თემაზე საქართველოს ხელისუფლებამ და საზოგადოებამ შიდადისკუსიები დღესვე უნდა დავიწყოთ, რათა გადავწყვიტოთ, მიზნამდე მისვლას რა გზით ვაპირებთ, თუმცა საგარეო პოლიტიკაში საკმაოდ თავშეკავებული და პასიურები ვართ.

- რატომ?

- ეს ხელისუფლებას ჰკითხეთ. ფაქტია, ამ მიდგომას შედეგი არ მოაქვს და საერთაშორისო ფორმატების დღის წესრიგიდან საქართველო ნელ-ნელა გაქრა. მთავარი თემა, რაც უსაფრთხოების პოლიტიკას შეეხება, ისაა, რომ რუსეთი არ გავაღიზიანოთ და ამიტომ ხელისუფლება სერიოზულ ფორმატებზე უარს ამბობს ხოლმე, რაც ცუდია _ პოზიციებს ისევ რუსეთთან ვისუსტებთ და მსგავსი რამ გვემართება, რაც „გაზპრომთან“ მოგვივიდა. ვინმეს ზედმეტი აქტიურობაც შეიძლება არ მოსწონდეს, თუმცა საქართველო ტრადიციული ევროპული ქვეყანა არაა _ რადგან ზოგი ქვეყანა, ბალკანეთისა და ცენტრალური ევროპის ქვეყნებისგან განსხვავებით, ევროპის ნაწილად ჯერ არ მოგვიაზრებს. მეტი აქტიურობა გვჭირდება, რაც ჩვენი პარტნიორებისთვის ზოგჯერ შეიძლება, გამაღიზიანებელიც იყოს, მაგრამ შედეგიანი ნამდვილად იქნება. ასე რომ, საგარეო პოლიტიკის მიმართულებით ხელისუფლების არსებული მიდგომებით ბევრს ვერ მივაღწევთ და ბევრად აქტიურ რელსებზე გადასვლაა საჭირო.

- ვიზალიბერალიზაციის შემდეგ რუსეთისგან რას უნდა ველოდეთ, როგორ ფიქრობთ, საქართველოზე გაღიზიანდება?

- რუსეთი ჩვენი არსებობითაც კი ღიზიანდება და უნდა, ყველაფერს მოსკოვს ვეკითხებოდეთ, მისი სატელიტი გავხდეთ. გასაგებია, რომ რუსეთთან შეგნებული კონფრონტაცია არ გვინდა, მაგრამ ჩვენი ეროვნული მიზნებისა და ინტერესების დასაცავად გვყავს დაქირავებული მთავრობა და ეს უნდა გააკეთოს, მიუხედავად იმისა, ვინმე გაღიზიანდება თუ არა. ამისთვის მეთოდები არსებობს, თუმცა როგორც ჩანს, ამის შესახებაც არ იციან…

- რა მეთოდებს გულისხმობთ?

- საერთაშორისო განზომილებები უნდა გამოვიყენოთ, რაც ძალიან შევზღუდეთ და გაგვიჭირდება, უკან დავაბრუნოთ. მაგალითად, საქართველოს ხელისუფლებამ რუსეთთან საუბრის ჟენევის ფორმატის დეგრადირება მოახდინა და კარასინი-აბაშიძის ფორმატით შეცვალა – რუსეთს ერთი-ერთზე ესაუბრება, რასაც დადებითი შედეგი არ მოაქვს. ჩვენმა ხელისუფლებამ მეგობართა ჯგუფის ფორმატის დეგრადირებაც მოახდინა – ყველა შეხვედრაზე, სადაც ტრადიციულად საქართველოს თემა განიხილებოდა, მეგობრებს სთხოვა, არ გვინდა, რუსეთთან ჩხუბის მიზეზი გავხდეთ და ჩვენი საკითხი აღარ წამოჭრათო. ამ ყველაფრის დაბრუნება ძალიან რთულია, რუსეთთან ერთი-ერთზე საუბარი კი – დამღუპველი, რადგან ხელებს გვიგრეხს. ფორმატები, სადაც რუსეთს ამერიკელებსა და ევროპელებთან ერთად ვესაუბრებოდით, პრაქტიკულად, გავაუქმეთ. თუ ხელისუფლებას რუსეთის არგაღიზიანების ფორმატი აქვს არჩეული, მაშინ ევროკავშირის მიერ ჩვენთვის კარის გაღების ხელსაყრელ დროს დაველოდოთ, რაც შეიძლება ძალიან მალე, ერთ წელიწადშიც მოხდეს.

- ბატონო ნოდარ, თავდაცვის სფეროში კომპეტენტური ხართ და გკითხავთ: თავდაცვის სამინისტროში მასშტაბური შემცირება და ამდენი გათავისუფლებული სამხედრო პირი იმაზე მეტყველებს, რომ საქართველო ევროპული ტიპის სახელმწიფოა?

- დიახ, რადგან ევროპა თავდაცვას, სამწუხაროდ, ძალიან ცუდად უყურებს და ბიუჯეტს ამცირებს, მაგრამ ამ თემას ევროპის კი არა, ნატო-ს მხრიდან უნდა შევხედოთ. ჩვენ რომ ნატო-ს წევრი ვიყოთ, კი ბატონო, შევამცირებდით, რადგან კოლექტიური თავდაცვის გარანტიები გვექნებოდა, მაგრამ რუსეთის გაძლიერების ფონზე, ყველა მისი მეზობელი ქვეყანა თავდაცვის ბიუჯეტს ზრდის და შეიარაღებულ ძალებს აძლიერებს. ბრიგადის გაუქმება და შეიარაღებული ძალებიდან ამდენი ხალხის გაშვება, უდავოდ, შეიარაღებულ ძალებში მორალის დაცემას გამოიწვევს. არავინ დავობს, რომ სახელმწიფო აპარატი გაბერილია, მაგრამ რაღა თავდაცვის სამინისტროდან დაიწყეს შემცირება და არა ნაკლებ სტრატეგიული სამინისტროებიდან? სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს კიდევ ერთი – მოსმენის სააგენტო დაემატა და ამ ფონზე ლოგიკას ვერ ვხედავ: თუ თანხა არ გვყოფნის, ჯარს საერთოდ ხომ არ გავაუქმებთ?

- შეიარაღებულ ძალებში მორალის დაცემა და შესუსტება შეიძლება, ხელისუფლების მიზანმიმართული ქმედება იყოს?

- ჯარის დასუსტება სახელმწიფოს გაძლიერებას არ ნიშნავს. შესაბამისად, თუ სუსტი ჯარი გვეყოლება, რუსეთთან სუსტები ვიქნებით, არადა, მასთან მიმართებაში ისედაც დისპროპორციულები ვართ.

- ამ ფონზე რუსეთისგან რა ნაბიჯია მოსალოდნელი?

- არ ვიცი… ამას რუსეთისგან კონკრეტულ მოლოდინს არ ვუკავშირებ, მაგრამ ფაქტია: ხელისუფლება ისე იქცევა, როგორც რუსეთს აწყობს.

- ისე, აფხაზები და ოსები ვიზალიბერალიზაციით როგორ ისარგებლებენ?

- გააჩნია, როგორ ,,გავყიდით” თემას. ამ რეგიონებზე რუსეთის კონტროლი გაზრდილია, ამიტომ ამ ხალხს ქართული პასპორტის აღება გაუჭირდება. კარი კი გავუხსენით, მაგრამ მეეჭვება, ამით ბოლომდე სარგებლობა შეძლონ.

- ამ მხრივ საქართველო მათთვის უფრო მიმზიდველი და სასურველი არ გახდება?

- სურვილი ერთია და შესაძლებლობა – მეორე… სამართალდამცავი ორგანოები იმ ხალხს, ვისზეც ეჭვი აქვთ, რომ საქართველოში გადმოდის და ქართული პასპორტი აქვს, დევნიან.

- მოკლედ, ვიზალიბერალიზაცია რუსეთის შიშს ვერ დაძლევს...

- უმეტესობაში ვერა, ყოველ შემთხვევაში, ასე მგონია.

- სხვა ქვეყნის პასპორტიც რომ ჰქონდეთ, აფხაზები და ოსები იურიდიულად ხომ საქართველოს მოქალაქეები არიან?

- ჩვენთვის კი, მაგრამ თუ ქართული პასპორტი არ ექნება, როგორ დაამტკიცებს, რომ დე იურე ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეა?

- საქართველოს ხელისუფლებამ რა უნდა გააკეთოს, რომ აფხაზები და ოსები თუნდაც ევროპის კუთხით დააინტერესოს?

- ალბათ, პასპორტიზაცია უნდა დაიწყოს, მაგრამ აქ რუსეთს დაეჯახება… უმჯობესია, ამ თემაზე კომპეტენტურმა პირებმა ისაუბრონ. საერთოდ, ევროკავშირის წევრობა ბევრ ეროვნულ რეფორმას ითვალისწინებს, მათ შორის, ღირებულებების მოწესრიგებასაც. ჩვენი ყველა ღირებულება ევროკავშირისას ემთხვევა, თუმცა მათი განხორციელებისა და პრაქტიკაში გადატანის პრობლემა გვაქვს. განსაკუთრებით გამოვყოფდი სასამართლოსა და მედიის დამოუკიდებლობას. მიმაჩნია, რომ აბსოლუტურად დამოუკიდებელი მედიასაშუალება იშვიათია, რადგან ისინი კორპორაციისგან ფინანსდებიან, რომელსაც გარკვეული იდეოლოგია აქვს, თუმცა მთავარია, მედია დამოკიდებული არ იყოს მთავრობაზე. ჩვენთან, ბოლო რეფორმებით, თითქმის ყველა ტელევიზია, ერთის გარდა, მთავრობის პირდაპირ კონტროლში მოექცა. ამასთან, არანაკლებ მნიშვნელოვანია დამოუკიდებელი სასამართლო, ამიტომ სერიოზული რეფორმებია გასატარებელი როგორც შეგნების, ასევე ინსტიტუციების შექმნასთან დაკავშირებით.

მნიშვნელოვანია უსაფრთხოების სფეროც. ნატო-სთან დაკავშირებით მხოლოდ თავდაცვის რეფორმები გატარდა, უსაფრთხოების რეფორმა კი პატრულის დონეზე მოხდა. მაღალი გამჭვირვალობით უნდა განისაზღვროს სპეცსამსახურების ფუნქციები და მისია. ზოგი სამსახურის წესდებაც კი გასაიდუმლოებულია და მიუხედავად იმისა, ხელფასს ჩვენ ვუხდით, ვერ ვიგებთ, რას აკეთებენ. ყველაფერ ამასთან ერთად, მნიშვნელოვანია ეკონომიკის განვითარება, რადგან ღარიბ ქვეყანაში დემოკრატიის აშენება ურთულესია, ამ მხრივ უკან ამიტომაც მივდივართ. ევროკავშირში ინტეგრაცია შორეული პერსპექტივაა, მაგრამ ამ გზის გავლა და იმ ყველა რეფორმის გატარება, რაც ევროკავშირამდე მიგვიყვანს, მნიშვნელოვანია. ყველაფერ ამას რომ მოვაწესრიგებთ და ნორმალურ ქვეყანას შევქმნით, მერე შეგვიძლია, თამამად ვისაუბროთ, ევროკავშირში შესვლა რა ფორმით გვინდა. როცა ქვეყანა ევროკავშირის წევრობაზე განცხადებას აკეთებს, ქვეყანაში არსებული მდგომარეობის შესაფასებლად კითხვარს გზავნის, ამ კითხვარის შესაბამისი კვლევა ტარდება და ევროკავშირი რეფორმების გეგმას შედეგის გათვალისწინებით აწესებს.

- ისე, სიტყვის თავისუფლების ხარისხი დღეს შედარებით მაღალია, ვიდრე ნაციონალების დროს იყო, არა?

- რა თქმა უნდა, ყოფილი ხელისუფლება მხოლოდ საკუთარ თავზე იყო კონცენტრირებული, მასთან შეკამათება რთული გახლდათ და ვინც ამას აკეთებდა, მოწინააღმდეგედ მიიჩნეოდა… შედეგად, ბოლო წლებში დამოუკიდებელი ტელევიზია, პრაქტიკულად, აღარ არსებობდა, თუმცა სამწუხაროდ, ახლაც იმავე წრეზე მივდივართ. თუ წინა ხელისუფლება თავს იმით იმართლებდა, რომ ეფექტურ რეფორმებს ატარებდა და წარმატებები ჰქონდა, ამ ხელისუფლებას ესეც არ აქვს. მთავრობას ჯერჯერობით არაფერი გამოსდის, არ ვიცი, ეს კომპეტენციისა თუ კადრების დეფიციტის ბრალია, მაგრამ ჩემთვის, როგორც საქართველოს მოქალაქისთვის, მთავარი შედეგია, რომელიც არ მომწონს.

- დღევანდელ პოლიტიკურ სპექტრში ხედავთ რეალურ ძალას, რომელიც ხელისუფლებას შეცვლის და ამ პრობლემებს მოაგვარებს?

- საპარლამენტო არჩევნები ოპოზიციისთვის დიდი დარტყმა იყო, რის შემდეგაც გონს ვერავინ მოეგო. ნაციონალები გაიყვნენ… რაღაცები წლის ბოლოსკენ უფრო გამოიკვეთება, დღეს კი ძალა, რომელიც ხელისუფლებას დაამარცხებს, არ არსებობს.

- ვიზალიბერალიზაციის მიღებისთანავე ცნობილი გახდა, რომ „რუსთავი-2“- ის საქმის ორ მოსამართლეზე, სავარაუდოდ, ზეწოლა მოხდა. ასეთი დეტალები ევროკავშირს არ გვაშორებს?

- ერთის მხრივ, ევროპულ ფასეულობებზე ლაპარაკობენ და მეორეს მხრივ, ავტორიტარული სახელმწიფოს ნიშნები აქვთ, რაც ევროკავშირს ნამდვილად გვაშორებს. მთავრობის მენტალიტეტი და აზროვნება შესაცვლელია ანუ დღევანდელი მოცემულობით, ნებისმიერი მთავრობა ეცდება, თავის ქცევა „კეთილი სურვილებით“ გაამართლოს. იმედი მაქვს, საზოგადოება ვითარდება, ძლიერდება და ხელისუფლებას ამის საშუალებას ნელ-ნელა მოუსპობს.

- ბოლოს, ბატონო ნოდარ, ვიზალიბერალიზაცია, თქვენი აზრით, ვისი დამსახურებაა?

- ვფიქრობ, ეს საზოგადოების დიდხნიანი მცდელობაა. ნატო-ში განცხადება ჯერ კიდევ ედუარდ შევარდნაძის დროს გაკეთდა, მას მერე ძალიან ბევრმა ადამიანმა და ძალამ იმუშავა და მიმაჩნია, რომ ეს ქვეყნის მიღწევაა და არა „ოცნების“ ან „ნაციონალების“.

———————

„რეზონანსი“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

„საქართველოს რკინიგზაში“ დიდი კრიზისია

გადაზიდვა ყოველწლიურად იკლებს, შემოსავალი განახევრდა, 400 მლნ დაიკარგა

მარი ჩიტაია

2013 წლიდან მოყოლებული, საქართველოში რკინიგზაზე ტვირთბრუნვა მუდმივად მცირდება. რამდენიმე ახალი სამგზავრო მატარებლის შეძენის გარდა, რადიკალურად არ უმჯობესდება რკინიგზის ინფრასტრუქტურა და არც დასაქმებულთა მდგომარეობა. ბოლო 4 წელიწადში შემოსავალმა თითქმის 50%-ით იკლო. მართალია, ამის ერთ-ერთ მიზეზად გლობალური ფაქტორი სახელდება, მაგრამ “საქართვლეოს რკინიგზას” სახარბიელო მდგომარეობა არც შიდა გადაზიდვების მხრივ აქვს, სადაც 15%-იანი კლებაა.

პრობლემა ადეკვატურად აისახა საერთაშორისო რეიტინგშიც. სარეიტინგო სააგენტო “ფიჩმა” “საქართველოს რკინიგზას” რეიტინგი შეუმცირა. კომპანიის რეიტინგი “იი-”-დან “ი%”-მდე ჩამოვიდა. ეს იმიტომ, რომ წინა წლის 9 თვეში რკინიგზის ტვირთბრუნვა 21%-ით, ხოლო შემოსავლები 25%-ით შემცირდა.

2012 წელს საქართველოს რკინიგზის შემოსავალი 215 მლნ დოლარი იყო. 2013 წელს ამ მაჩვენებელმა 209 მლნ დოლარი შეადგინა. კლების ტენდენცია გაგრძელდა 2014 წელსაც და შემოსავლების მოცულობა 198 მლნ დოლარით განისაზღვრა. 2015 წელს შემოსავალი 181 მლნ დოლარამდე დავიდა და უკვე 2016 წლისთვის 115 მლნ დოლარი შეადგინა, ანუ 4 წლის განმავლობაში შემოსავალი თითქმის განახევრდა.

გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას, რომ “საქართველოს რკინიგზა” ერთ-ერთი ყველაზე წარუმატებელი სახელმწიფო ორგანიზაციაა. ამის მიზეზად სპეციალისტები მენეჯმენტის პრობლემას ასახელებენ და სისტემური ცვლილების საჭიროებაზე საუბრობენ.

“სატრანსპორტო დერეფნის კვლევის ცენტრის” ხელმძღვანელი პაატა ცაგარეიშვილი რკინიგზაში არსებულ პრობლემას საგარეო ფაქტორით ხსნის, მაგრამ იქვე დასძენს, რომ ტვირთბრუნვის შემცირებაზე დიდი გავლენა მოახდინა მენეჯმენტში არსებულმა ხარვეზმა. იგი ნაკლებად კონკურენტული სტრუქტურა გახდა და არსებული ტვირთების გადაზიდვებსაც ვერ უზრუნველყოფს.

“საქართველოს რკინიგზაში პრობლემა როგორც გარე, ასევე შიდა მიზეზებს უკავშირდება. პირველ რიგში, ის, რომ მოხდა ნავთობის მილსადენში გადამისამართება. გარდა ამისა, ჩვენ დერეფანში ტარიფები მაღალი იყო და დღემდე ასე რჩება. ცენტრალური აზიის ქვეყნებმა კი შეძლეს თავიანთი ეკონომიკური წინსვლის გაუმჯობესება და მზა პროდუქციის ტრანსპორტირება დაიწყეს. ამანაც იქონია გავლენა ტვირთნაკადის შემცირებაზე. შიდა მიზეზიც ბევრია. პირველ რიგში ის, რომ სატარიფო მდგენელები მეზობელ ქვეყნებში და ასევე საბორნე გადასასვლელებზე, არის ძალიან მაღალი, ალტერნატიულ დერეფნებთან შედარებით. ამის გამოა, რომ არ არის კოორდინაცია დერეფნის გასწვრივ მდებარე ქვეყნებს შორის.

ინფრასტრუქტურა და მოძრავი შემადგენლეობა მოძველებულია. ხშირ შემთხვევაში, ამ ინფრასტრუქტურით გამოწვეული შეფერხება, ვადასთან დაკავშირებული პრობლემა, რაც გადაზიდვებისას ხდება, ტვირთის სხვა მიმართულებით გადამისამართებას იწვევს. არადა, როგორც კვლევები ადასტურებს, ცენტრალურ აზიაში არის რამდენიმე ტვირთნაკადი (მაგალითად, უზბეკეთში, ყაზახეთში, თურქმენეთში), რომელთათვისაც ყველაზე მომგებიანი სწორედ საქართველოს სატრანსპორტო დერეფანია. მიუხედავად ამისა, ეს ტვირთი მაინც რუსეთისა და ირანის მიმართულებით მიდის. ესე იგი, ტვირთნაკადები არის, შესაძლებლობები არსებობს, მაგრამ მათ გატარებას ვერ ვახერხებთ”, – აცხადებს პაატა ცაგარეიშვილი, რომლის შეფასებითაც, უნდა მოხდეს სისტემური მიდგომა და რკინიგზის მენეჯმენტი შეიცვალოს.

“რკინიგზაში არსებული პრობლემა დიდწილად არის მენეჯმენტის ბრალი. პირველ რიგში, შესაცვლელია არსებული სატარიფო პოლიტიკა, რამაც ამ ორგანიზაციის წარუმატებლობაზე მნიშვნელოვნად იმოქმედა. მართვის პრობლემა არსებობს, ამიტომ უფრო სწრაფად უნდა მოხდეს “საქართველოს რკინიგზის” კომერციალიზაცია, რათა კერძო გადამზდავებმა მოიზიდონ ტვირთი და მოხდეს მათი თავისუფალი დაშვება სარკინიგზო ქსელზე.

მეზობელი ქვეყნების რკინიგზაშიც არის პრობლემა, მაგრამ მათ დაძლიეს სტაგნაციის პერიოდი. თუ ჩვენთან ბოლო 4 წელიწადში 50%-ით შემცირდა რიკინიგზის შემოსავალი, მათ მოახერხეს ის, რომ კრიზისი გაიარეს და დაუბრუნდნენ იმ ნიშნულს, რაც ბოლო წლებში ჰქონდათ. შესაძლოა, მომდევნო 2 წელიწადში ზრდასაც მიაღწიონ. უკრაინასაც კი, რომელსაც აქვს სერიოზული პრობლემა რუსეთთან, გადაზიდვების მოცულობა მხოლოდ 2%-ით შეუმცირდა, ჩვენთან ეს მაჩვენებელი 17%-ია. გარდა ამისა, 15%-ით არის შემცირებული ადგილობრივი გადაზიდვები, რომელიც გარეგან ფაქტორეებზე ნაკლებადაა დამოკიდებული. იმის გამო, რომ ქვეყნის ეკონომიკა არ ვითარდება, შიდა გადაზიდვებშიც პრობლემაა”, – აცხადებს პაატა ცაგარეიშვილი და დასძენს, რომ საკონტეინერო გადაზიდვები ფოთიდან და ბათუმიდან ძალიან დიდ კონკურენციას უქმნის რკინიგზას.

“საავტომობილო ტრანსპორტმა ძალიან ბევრი ტვირთი წაიღო და რკინიგზამ ვერ მოახერხა მისი მოზიდვა, მხედველობაში მაქვს საკონტეინერო ტვირთი. მცირე-მცირე პრობლემა დაემატა ერთმანეთს და საბოლოოდ გამოვიდა ის, რომ “საქართველოს რკინიგზის” როგორც ფინანსურ-ეკონომიკური მაჩვენებლები გაუარესდა, ასევე საერთაშორისო რეიტინგშიც მათი პოზიცია შეირყა. ჩემი აზრით, მენეჯმენტის პრობლემაა, აუცილებელია ევროპის დირექტივებზე გადავიდეთ. “რკინიგზაში” კი იძახიან, ყველაკომპონენტს ვასრულებთო, მაგრამ შედეგი სხვაა”, – დასძინა პაატა ცაგარეიშვილმა.

მენეჯმენტში არსებულ პრობლემაზე საუბროს საქართველოს რკინიგზელთა ასოციაციის ხელმძღვანელი ვალერი მაყიშვილიც. მისი თქმით, რკინიგზაში არსებული მდგომარეობა ხელს უწყობს მონოპოლიური სისტემის არსებობას, შეინიშნება ასევე კორუფციული სქემებიც, რაც უწყებაში არაპროფესიონალი გუნდის მოსვლამ გამოიწვია.

„ზედიზედ რამდენიმე წელია, გადაზიდვაში მკვეთრი კლებაა და ეს გაგრძელდება ყოველთვის, სანამ სისტემური ცვლილება არ განხორციელდება. თამამად შემიძლია თქმა, რომ “საქართველოს რკინიგზა” იმართება იმ წესებით, რაც თავის დროზე, 1990-იან წლებში ედუარდ შევარდნაძის დროს ჩამოყალიბდა. მას შემდეგ ამ უწყებაში რეფორმა არ განხორციელებულა, სისტემის სათავეში არაკვალიფიციური კადრებია, რაც მათი საქმიანობაზეც აისახება. განახევრდა გადაზიდვები, შემოსავალი და რიგითი რკინიგზელების ცხოვრება ერთი ნაბიჯითაც არ წასულა წინ. მიუხედავად რამდენიმე ახალი სამგზავრო მატარებლის შეძენისა, რადიკალურად არ უმჯობესდება რკინიგზის ინფრასტრუქტურა და იქ დასაქმებულთა მდგომარეობა მძიმეა. ამ ეტაპზე რკინიგაში 15 000 ადამიანი მუშაობს. ჩვენი კონცეფციით, შესაძლებელია ეს რიცხვი 25 000-მდე გაიზარდოს”, – აცხადებს ვალერი მაყიშვილი და დასძენს, რომ პრობლემაა ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისითაც.

“რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, რკინიგზაში ახლაც საბჭოთა დროინდელი ტექნიკა მუშაობს. ელმავალი, რომელიც მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის პერიოდში შემოიყვანეს, უკვე გამოვიდა მწყობრიდან. არსებული სტანდარტით, თუკი ტექნიკას 15 წელი მინიმუმ უნდა გაეძლო, 2-3 წელიწადში მოიშალა. გადაზიდვა, რასაც რკინიგზა ამ ეტაპზე ახორციელებს, ზღვაში წვეთია. 4 წლის განმავლობაში დაახლოებით 400 მლნ დოლარია დაკარგული. ზარალი ძალიან დიდია”, – ამბობს ვალერი მაყიშვილი.

განსხვავებული მოსაზრებისაა ანალიტიკოსი გია ხუხაშვილი, რომელიც რკინიგზაში არსებული პრობლემის მიზეზად მხოლოდ და მხოლოდ საერთასორისო ფაქტორს მიიჩნევს.

“ტვირთბრუნვა შემცირების სამწუხარო რეალობა, რაც გლობალური მოვლენებს უკავშირდება. პირველ რიგში ის, რომ ნავთობი წავიდა მილში, ნავთობსადენთან კონკურენცია კი, ცხადია, რკინიგზას არ შეუძლია. ეს დიდი დანაკარგია. თურქმენეთთან ახალ კონტრაქტს მოეწერა ხელი, ამან შეიძლება ოდნავ გააუმჯობესოს ვითარება, მაგრამ დიდად ვერაფერს შეცვლის. ზოგადად, ძალიან ცუდი სიტუაციაა, რასაც საქართველოს რკინიგზას ვერ დავაბრალებ, რაც ხდება, უფრო დერეფანში არსებული ობიექტური პრობლემების გამოა. პასუხისმგებლობა რკინიგზას შეიძლება დავაკისროთ იმის მიხედვით, თუ საქმე გაფუჭდა. სატრანზიტო დერეფანში მარტო საქართველო არ არის. არის აზერბაიჯანის მხარე, კასპის ზღვის პრობლემა და სხვა. ამიტომ გადაზიდვების შემცირებას აქვს თავისი მიზეზი, რაც საერთაშორისო რეიტინგშიც ადეკვატურად აისახა”, – აცხადებს გია ხუხაშვილი.

„რეზონანსი“, 07 თებერვალი, 2017 წელი

სესხების გალარების პროგრამა ჩავარდა!

დოლარიდან ლარში კრედიტის გადატანით მაქსიმუმ მსესხებელთა 30% ისარგებლებს

მარი ჩიტაია

კრედიტებით დამძიმებული მოსახლეობა გალარების პროექტს არ ენდობა. მართალია, დრო ჯერ კიდევ არის, მაგრამ ბანკებს ძალიან ცოტა ადამიანი აკითხავს. თუ ასე გაგრძელდება, დოლარიდან ლარში სესხების 30%-ზე მეტი არ გადავა. თუკი 1 კვირის წინ გალარების მსურველთა რიცხვი 400-ს არ აღემატებოდა, ფინანსისტების ვარაუდით, მათი რაოდენობა მოცემულ მომენტში 600-ს არ გადააჭარბებს. სპეციალისტთა ერთი ნაწილი ვარაუდობს, რომ პროექტის დასრულების შემდეგ გალარებული სესხების რიცხვი 2000-ს ბევრად არ გადააჭარბებს.

ჯერჯერობით ეს მხოლოდ ვარაუდია. ასეთი ეჭვის მიზეზი შეიძლება იყოს მთავრობისა და ეროვნული ბანკის არასწორი მესიჯები. მსესხებლები არ არიან სათანადოდ გარკვეული, თუ რა სარგებლის მიღებას შეძლებენ კრედიტების ეროვნულ ვალუტაში გადაყვანით. არც საბანკო სექტორს აქვს სათანადოდ გათვლილი, რა შეიძლება ამ კატეგორიის მომხმარებელს შესთავაზოს, რასაც კლიენტების მიმართ განსხვავებული მიდგომაც ადასტურებს.

კომპანია “პირადი ბანკირის” ხელმძღვანელის ირაკლი ბერძენაძის განცხადებით, მას შემდეგ, რაც გალარების პროგრამა დაიწყო და მოსახლეობამ მიმართა ბანკებს, მსესხებლები მიხვდნენ, რომ ამით მათ მხოლოდ გაუძვირდებათ სასესხო ვალდებულება.

კრედიტორმა შეიძლება წააგოს იმით, რომ მან არ იცის, რამდენი პროცენტის გადახდა მოუწევს. ამასთან, დააზარალებს სავალუტო კურსიც, რადგან ლარის გამყარების შემთხვევაში (რის ტენდენციაც აშკარად გამოკვეთილია), სესხის მოცულობა ეროვნულ ვალუტაში მოიმატებს.

გალარების პროცესი დაიწყო ისე, რომ რამდენიმე დეტალი მომხმარებლისთვის ჯერ კიდევ უცნობია. პირველ რიგში, მან არ იცის, ფიქსირებული იქნება პროცენტი თუ შეიცვლება. ეს არის მთავარი პრობლემა, რადგან მოსახლეობამ არ იცის გალარების შემდეგ რამდენ პროცენტად ექნება სესხი და რეალურად რა სარგებელს მიიღებს. მსესხებელმა თუ დაინახა, რომ ლარი გამყარდა და ჩამოვიდა 2,35-ზე, ამ შემთხვევაში იქნება თუ არა მისთვის გალარების პროგრამა სარგებლიანი? მე ვიტყვი, რომ არ იქნება! იმიტომ, რომ მეტად დაზარალდება. მაგალითად, კლიენტს აქვს 10 000 დოლარის სესხი, დაახლოებით, 8%-ად. მას მოუწევს 27 000 ლარის გადახდა. ამ შემთხვევაში ეს თანხა მაქსიმუმ, 3 წელზე გადანაწილედება. საპროცენტო განაკვეთი გალარებულ სესხზე იქნება 12-13%-ის ფარგლებში, ზოგს 15%-იც აქვს. არავის უთქვამს, რეალურად რამდენ პროცენტს სთავაზობს. შესაბამისად, ამას დაემატება ლარის გამყარება გარკვეული პერიოდის შემდეგ და აღმოჩნდება, რომ წაგებული დარჩა კლიენტი. იგი ზარალდება როგორც კურსის გაუფასურებით, ასევე სესხის გალარებითაც”, – განმარტავს ირაკლი ბერძენაძე.

როგორც “პირადი ბანკირის” ხელმძღვანელი ვარაუდობს, გალარების პროექტი, შეიძლება ითქვას, ჩავარდა.

“მესიჯი არასწორადაა მოსახლეობამდე მისული. ვერც ერთი მსესხებელი ვერ გიპასუხებთ, რატომ ურჩევნია გალარების პროცესში ჩართვა. ვერც ბანკი დაგიდასტურებთ, თუ რას სთავაზობს მომხმარებელს გალარების შემთხვევაში, სესხები არის თუ არა იდენტური. დარწმუბული ვარ, რომ მიდგომა კლიენტების მიმართ სხვდასხვაა, პროცენტიც მერყევია. ამიტომ ნაჩქარევი გადაწყვეტიულება უკუეფექტს გამოიწვევს. ჩემი აზრით, პროექტის მიმართ უფრო მეტი ნდობა იქნებოდა, რომ საპროცენტო განაკვეთი ფიქსირებული იყოს.

ლარის კურსის გამყარებით “გალარებული მსესხებელი” წაგებული დარჩება. ასეთ შემთხვევაში, ვინ აუნაზღაურებს კლიენტს მიღებულ ზარალს? არავინ! ამიტომ ხალხი დაბნეულია. ვერაფრით ახსნა სახელმწიფომ, თუ რატომ სჭირდება მსესხებელს სესხის გალარება. აქ თავი იჩინა იმანაც, რომ მოსახლეობის ფინანსური განათლება არის ძალიან დაბალი. ასეთი ტიპის სესხი მოქცეული იყო ძირითადად 2 ბანკის ხელში. როცა მათ გალარების მოთხოვნით ნაკლებად მიმართავენ, ეს ნიშნავს, რომ პროექტი ჩავარდა.

სიმართლე გითხრათ, არც ბანკებს აწყობთ გალარება, რადგან სავალუტო რისკში შესვლა არ უღირთ. მით უმეტეს, რომ სებ-მა გალარების პროგრამა დაიწყო, რათა მოხერხდეს ლარის გამყარება, თუმცა მოგვიანებით ითქვა, რომ ამით ლარი არ გამყარდება. საინტერესოა, მხოლოდ ბანკების სესხი გალარდება? თუ ასეა, მაშინ არაფერი შეიცვლება, რადგან მიკროსაფინანსო სექტორში თუ არ იმოქმედებს გალარება, გამოდის, რომ პრობლემა მაინც რჩება”, – აცხადებს ირაკლი ბერძენაძე.

საბანკო სფეროს სპეციალისტები ფიქრობენ, რომ სამთავრობო პროგრამის მიმართ პასიური მდგომარეობა შენარჩუნდება, რადგან სესხის ლარში გადატანასთან დაკავშირებით ინფორმაცია მწირია.

ქუთაისის უნივერსიტეტის რექტორი, პროფესორი ლია ელიავა ფიქრობს, რომ მომხმარებელს სესხის მომსახურება საგრძნობლად გაუძვირდება, რის გათვალისწინებითაც ხალხს სესხის გალარება არ სურს.

“ლარში გაცემული სესხების საპროცენტო განაკვეთი არის ბევრად მაღალი, ვიდრე დოლარში გაცემული საპროცენტო განაკვეთი. ამასთან, ლარში გაცემული სესხი მიბმულია რეფინანსირების განაკვეთზე, რასაც სებ-ი ათამაშებს ისე, რომ თვითონაც არ აქვს წარმოდგენა, რას აკეთებს. ეს კიდევ უფრო აძვირებს სესხის მომსახურებას. გარდა ამისა, ინფლაციის ზრდაც იწვევს პრობლემას სესხის გადახდაში, ანუ მომხმარებელს რჩება შედარებით ნაკლები ლარი იმისთვის, რათა თავის ფინანსურ ვალდებულებებს მოემსახუროს. ამ სიტუაციის გამოსწორება და გარდატეხა სისტემური მიდგომის გარეშე შეუძლებელია. ვფიქრობ, ამ ეტაპზე 600-700-მდე სესხი იქნება გალარებული, თუმცა, თუკი მოსახლეობას სარგებელს უკეთესად აუხსნიან, შეიძლება, მართლაც დაიჯერონ და გაალარონ. საბოლოო ჯამში, ჩემი აზრით, გალარების მოსურნე კრედიტორთა რიცხვი 2000-ს დიდად არ გადააჭარბებს”, – აცხადებს ლია ელიავა. მისი შეფასებით, რეფორმა არ იყო ბოლომდე გააზრებული, რის გამოც ეროვნულ ბანკს დამატებით კორექტივის შეტანა დასჭირდა. “გარდა ამისა, გადაწყვეტილების ფონზე კომერციული ბანკები დარჩნენ მარტო, მათ არ ჰქონდათ შესაბამისი მითითება და მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები არ მოდიოდა მსესხებლის ინტერესთან შესაბამისობაში. ფაქტობრივად, გალარებამ აზრი დაკარგა მსესხებლისთვის და დაინტერესებაც ამიტომაა უმნიშვნელო”, – აცხადებს იგი.

„საზოგადოება და ბანკების” დამფუძნებელი გიორგი კეპულაძე არ გამორიცხავს, რომ ლარში სესხების მხოლოდ 30% გადავიდეს, რისი მოლოდინიც ჰქონდა ორგანიზაციას პროექტის დასაწყისშივე.

“მსესხებლების პასიურობას ხელი შეუწყო ნეგატიურმა კამპანიამ და ეჭვებმა, რაც გამოითქვა სესხის დოლარიდან ლარში გადატანასთან და საპროცენტო განაკვეთებთან დაკავშირებით. გარდა ამისა, რეფინანსირების განაკვეთი გაიზარდა და მოსალოდნელია, რომ წლის პირველ ნახევარში 7%-მდე მოიმატებს. ამის გამო ბევრმა არ გამოიჩინა ინიციატივა და ლარიზაციის პროცესში არ ჩაერთო. დრო კიდევ არის და არ გამოვრიცხავ, ბოლო მომენტში მომხმარებლებმა გადაწყვეტილება მიიღოს. ჩვენ ვვარადობდით კიდეც, რომ დიდი აქტიურობა არ იქნებოდა და სესხების მხოლოდ 30% გადავიდოდა ეროვნულ ვალუტაში. შეიძლება სესხის გალარება ყველასთვის არ იყოს სასურველი, მაგრამ სავალუტო რისკის დაზღვევის კარგი საშუალებაა. ამას ბევრმა უნდა მიაქციოს ყურადღება და არა იმას, თუ რა კონკრეტულ შეღავათს მიიღებს.

არ ვიცი, რა მოლოდინი ჰქონდა მთავრობას, როცა 65 მლნ ლარი სუბსიდია გამოყო, ცხადია, ეს თანხა არ დასჭირდება. საჭირო იყო მეტი საინფორმაცია კამპანია. უფრო ყურადსაღები მსესხებლებისთვის ნეგატიური ინფორმაცია აღმოჩნდა, ამან მეტად იმოქმედა, რამაც განსაზღვრა ადამიანების გადაწყვეტილება. მიუხედავად ამისა, დრო ჯერ კიდევ აქვთ”, – ამბობს გიორგი კეპულაძე.

როგორც ცნობილია, სესხების გალარება 17 იანვარს დაიწყო და 2 თვის განმავლობაში გაგრძელდება. ერთჯერადი სოციალური პროექტი ყველა იმ მოქალაქეზე ვრცელდება, რომლებსაც უძრავი ქონებით უზრუნველყოფილი სესხები 2015 წლის პირველ იანვრამდე დოლარში აქვთ აღებული.