„რეზონანსი“: გაუფასურებული პოლიტიკოსების სასაფლაო თუ ახალი დიდი ოპოზიციური გაერთიანება
„რეზონანსი“: ინტერვიუ ანი მიროტაძესთან: „ვიცოდით ამ გადაწყვეტილების შესახებ” // „ეროვნული ფორუმიდან“ გუბაზ სანიკიძის წასვლასთან დაკავშირებით
„რეზონანსი“: ინტერვიუ სოსო ცისკარიშვილთან: რა შემთხვევაში გაერთიანდება ოპოზიცია // „მათ ერთმანეთში არა მტერი და კონკურენტი, არამედ თანამოაზრე უნდა დაინახონ“
„რეზონანსი“: მიხეილ სააკაშვილის უკრაინული გეგმები და „ნაცმოძრაობის“ პერსპექტივა
——
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ვახტანგ ძაბირაძესთან: „ახალი პოლიტიკური ძალა აუცილებლად ჩამოყალიბდება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ გიგლა ბარამიძესთან: „განათლების მინისტრი ბატონ კომბლედ მოვიხსენიოთ“ // „საქართველოს ხელისუფლება არ ჰყავს“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ დიმიტრი ლორთქიფანიძესთან: „დონალდ ტრამპის გაპრეზიდენტება ხელს შეუწყობს საქართველოს გამთლიანებას“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ჯონდი ბაღათურიასთან: „ტარიფების გაძვირება მოსალოდნელია“
——
„რეზონანსი“: ერთდროულად დევალვაციაც და დეფლაციაც – ასეთი რამ ბოლო 3 წელია, არ ყოფილა
„რეზონანსი“: თუკი კურსი 2,70-ს მიაღწევს, ეკონომიკაზე დამანგრევლად იმოქმედებს // ეს არის ზღვარი, რომელიც პრობლემას შეუქმნის საბანკო სექტორსაც
——————-
„რეზონანსი“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
გაუფასურებული პოლიტიკოსების სასაფლაო თუ ახალი დიდი ოპოზიციური გაერთიანება
ეკატერინე ბასილაია
არჩევნების შემდეგ ოპოზიციურ სპექტრში დიდი გაურკვევლობა გრძელდება. პარტიებიდან მიდიან ლიდერები და პარალელურად კეთდება განცხადებები ერთ დიდ ოპოზიციურ გაერთიანებაზე, თუმცა, პოლიტოლოგების პროგნოზითაც, ჩვენ ვხედავთ დევალვირებული პოლიტიკოსების სასაფლაოს, “წყალწაღებულების ხავსზე მოჭიდების” პროცესს და როგორი დიდი გაერთიანებაც უნდა შეიქმნას და როგორადაც უნდა გადაჯგუფდნენ პოლიტიკოსები თუ პარტიები, შედეგი არაფერი იქნება.
საგულისხმოა, რომ ლამის მთელ ოპოზიციურ ფლანგზე კრიზისი და გაუგებარი პროცესები არჩევნების მეორე დღესვე დაიწყო. დაშლის კასკადში პირველები “თავისუფალი დემოკრატები” იყვნენ. არჩევნებიდან ორ დღეში პარტიიდან წამოვიდა თავმჯდომარე ირაკლი ალასანია და პოლიტიკიდან ცოტა ხნით დასვენება გამოაცხადა. ორ დღეში კი მისი პარტია ლამის მთელმა ლიდერობამ დატოვა და თითქმის ყველამ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობის მზადყოფნა გამოაცხადა.შემდეგ, იმავე დღეებში, “ეროვნული ფორუმის” თავმჯდომარე კახა შარტავა გამოვიდა და მთელ არასაპარლამენტო ოპოზიციურ სპექტრს მოუწოდა, პარტიები გავაუქმოთ და ერთი ახალი დიდი გაერთიანება შევქმნათ პროდასავლურ ფლანგზეო. მართალია, მის ამ მოწოდებას დიდი ენთუზიაზმით არც არავინ გამოხმაურებია, თუმცა “ფორუმი” ამ შეთავაზებას ძალაში ტოვებს და დიდი გაერთიანების იმედი ჯერ არ დაუკარგავს.კრიზისი შეეხო “რესპუბლიკურ პარტიასაც”. არჩევნების მეორე ტურის წინადღით პარტიის ერთ-ერთმა ლიდერმა დავით უსუფაშვილმა განაცხადა პარტიის დატოვების შესახებ. მას რამდენიმე დღეში რამდენიმე ლიდერიც მიჰყვა. უსუფაშვილმა გაზაფხულისთვის ახალი პარტიის შექმნის სურვილი დააანონსა და თქვა, რომ მომავალ 2-3 თვის განმავლობაში ის კონსულტაციებს გამართავს არა პარტიებთან, არამედ იმ ადამიანებთან, ვისაც აქტიურ პოლიტიკაში ჩართვა სურს. მათ შორის, არ გამორიცხა, რომ ექს-”რესპუბლიკელებიც” იქნებოდნენ მის ახალ გაერთიანებაში.
პაატა ბურჭულაძის “სახელმწიფო ხალხისთვის” კი, ფაქტობრივად, არჩევნებამდეც უკვე დაშლილი იყო, თუმცა ბლოკი ერთი კვირის წინ “ახალმა მემარჯვენეებმაც” დატოვეს და თავმჯდომარე მამუკა კაციტაძემ, სამომავლოდ ისევ რომელიმე ბლოკში გაერთიანება არ გამორიცხა. ასევე დიდი დაპირისპირებაა “ნაციონალურ მოძრაობაშიც”, თუმცა ამ გაერთიანებიდან არც ლიდერები გამოქცეულან ჯერჯერობით და არც ახალი პარტიის ჩამოყალიბებაზე უსაუბრია ვინმეს.
ახალი ოპოზიციური გაერთიანების ორი იდეა
ამ დაშლილი პარტიებიდან თუ ბლოკებიდან ახალი პოლიტიკური მოძრაობის შექმნის სურვილი ჯერჯერობით ორს აქვს გამოცხადებული, უსუფაშვილს ახალი პარტია და “ეროვნულ ფორუმს” – ნებისმიერი ერთობა, ერთი დიდი ოპოზიციური პარტია იქნება ეს თუ ერთი დიდი ოპოზიციური კოალიცია და “ფორუმმა” ამ მიმართულებით აქტიურობის მერე ფაზაც დაიწყო.
მათ პარტია ჯერ არ გაუუქმებიათ, თუმცა ერთ-ერთმა ლიდერმა გუბაზ სანიკიძემ განაცხადა, რომ მიდის, რადგან არასაპარლამენტო ოპოზიციის დიდ გაერთიანებას შეუწყოს ხელი, მინუს “ნაციონალური მოძრაობით” და ამ საკითხზე რამდენიმე პოლიტიკოსთან შეხვედრებიც ჰქონდა. სხვა პარტიებისგან განსხვავებით, ის თანაპარტიელებმა მეგობრულადაც გააცილეს და პარტიის ლიდერმა კახა შარტავამაც დაადასტურა, რომ სანიკიძის პარტიიდან წასვლა იმ იდეის გაგრძელებაა, რომელიც მის მიერ გაცხადებული ახალი პოლიტიკური წარმონაქმნის შექმნას გულისხმობს.
“ვთვლი, რომ ოპოზიციურ სპექტრს აქვს სერიოზული დავალებები. ამ საქმიანობაში მივიღებ აქტიურ მონაწილეობას. მე პირადად ხელს შევუწყობ დიდი ოპოზიციური გაერთიანების და ოპოზიციური მოძრაობის ჩამოყალიბებას”, – განაცხადა გუბაზ სანიკიძემ.
რაც შეეხება შეკითხვას, შესაძლოა თუ არა ის გაერთიანდეს დავით უსუფაშვილთან ან ნინო ბურჯანაძესთან, სანიკიძის თქმით, ამ დროისთვის კონკრეტულს ვერაფერს იტყვის, “თუმცა ქართულ პოლიტიკაში არიან გამორჩეული პიროვნებები, მათ შორის განსაკუთრებით ბურჯანაძე და უსუფაშვილი”. ამ განცხადებების გამო გაჩნდა ვერსია, რომ შესაძლოა ის იმ პოლიტიკურ ძალას შეუერთდეს, რომლის შექმნაც დავით უსუფაშვილმა დააანონსა, თუმცა ეს ვარაუდი თავად უსუფაშვილმა არ დაადასტურა და განაცხადა, რომ ის და გუბაზ სანიკიძე სხვადასხვა ფლანგიდან გააგრძელებენ ქვეყნის სამსახურს.
სამაგიეროდ, გუბაზ სანიკიძესთან კონსულტაციები და თანამშრომლობის სურვილი დაადასტურა “დემოკრატიული მოძრაობის” თავმჯდომარე ნინო ბურჯანაძემ, რომელმაც თქვა, რომ კონსულტაციები მიმდინარეობს დიდი ოპოზიციური გაერთიანების შესახებ.
რაოდენ უცნაურად არ უნდა გვეჩვენოს, ნინო ბურჯანაძემ დავით უსუფაშვილთან თანამშრომლობის შესაძლებლობაზეც კი ისაუბრა და აღნიშნა, რომ არსებობს საკითხები, სადაც მათ პოზიციების თანხვედრა აქვთ და რა გამოვა, დრო გვაჩვენებს.
მართალია, უკვე ოპოზიციური ერთიანობის აუცილებლობაზე ნინო ბურჯანაძეც საუბრობს, თუმცა აქ ერთი დიდი პრობლემაა. ამ შემთხვევაში დიდი გაერთიანება არ გამოვა, რადგან არც ერთი ის პოლიტიკური პარტია არ ისურვებს ნინო ბურჯანაძერთან ერთად ბლოკში ყოფნას, რომელთაც საგარეო კურსი პროდასავლური აქვთ. ამდენად, “ფორუმისა” და “დემოკრატიული მოძრაობის” ერთიანობა შესაძლებელია, მათ დაახლოებით ერთნაირი საგარეო ხედვა აქვთ, მაგრამ მათი ერთობა ოპოზიციურ ფლანგზე არაფერს ცვლის. ბარიერის გადასალახად მიახლოებული რეიტინგიც კი არც ერთ მათგანს არ გააჩნია.
„ორი ან მეტი მკვდრისგან ერთი ცოცხალი გაკეთდება?“
პოლიტოლოგი გია ხუხაშვილი ამბობს, რომ რაც ახლა ოპოზიციაში ხდება, ეს კანონზომიერი პროცესია, რადგან ერთი მხრივ “ქართულმა ოცნებამ” ყველაფერი გააკეთა იმისათვის, რომ ოპოზიციურ ფლანგზე “ნაციონალური მოძრაობისთვის” მაქსიმალური კომფორტი შეექმნა და ორპოლუსიანი აგრესიული წინასაარჩევნო კამპანიის გამო მესამე არჩევანის საშუალება არ დატოვა, მეორეს მხრივ კი, თავად ოპოზიციაში არის ღრმა კრიზისი, რადგან ნორმალური ჯანსაღი არჩევანი ვერ შესთავაზა, რის გამოც თამაშგარე დარჩა. მისი თქმით, სჯობს გზა გაიხსნას და პოლიტიკაში ახალგაზრდა თაობა წამოვიდეს.
“თუ ეს პოლიტიკური ელიტა ცოტა ხნით თავს გაგვანებებს, კარგი იქნება. წავიდნენ, მემუარები დაწერონ, თუ რამე იციან, ახალგაზრდებს გაუზიარონ. სხვა საქმით დაკავდნენ, რომ სივრცე გათავისუფლდეს. რაც უნდა გაერთიანებები შექმნან, ახლა ორი ან მეტი მკვდრისგან ერთი ცოცხალი გაკეთდება? უბრალოდ, ერთი დიდი სასაფლაო იქნება. აღარ გვინდა პოლიტიკაში სასაფლაოები, ჯობია გზა გაიხსნას და ახალგაზრდები წამოვიდნენ. დღეს არც ერთი პოლიტიკური ძალა არ პასუხობს იმ მოთხოვნებს, რომელიც აქვთ მესამე არჩევანის მოსურნე ადამიანებს,” – აცხადებს გია ხუხაშვილი “რუსთავი 2″-თან საუბარში.
“საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის” დირექტორის, პოლიტოლოგი კორნელი კაკაჩიას თქმით, ბურჯანაძის პარტია და “ეროვნული ფორუმი” სადაც უნდა გაერთიანდეს, შედეგი არაფერი იქნება. მათთან უსუფაშვილის გაერთიანება კი წარმოუდგენლად მიაჩნია, რადგან არა მარტო საგარეო მიმართულებაში, პოლიტიკურ ფასეულობებში აქვთ აბსოლუტურად განსხვავებული შეხედულებები და ასეთი აღრევით უსუფაშვილი იმ მომხრეებსაც დაკარგავს, ვინც ჰყავს. იგი ამბობს, რომ ბოლო 20 წელია, პოლიტიკაში სულ ერთი და იგივე სახეები დომინირებენ და ამომრჩევლებს ეს ძველი სახეები უკვე ძალიან მობეზრდათ და რაც უნდა გადაჯგუფდნენ ისინი, ამ “ძველი სახეების გაყიდვა ძალიან გაჭირდება”.
“ამ არჩევნებმა აჩვენა, რომ ამომრჩევლებს ზოგადად პოლიტიკური კლასისადმი აპათია აქვთ და ისინი ახალ პოლიტიკურ დღის წესრიგს მოითხოვენ, რომელსაც არსებული პარტიები ვერ სთავაზობენ. ამიტომაც პოლიტიკურ ძალებს შორის რაღაც გარკვეული ახალი გადაჯგუფება უნდა მოხდეს, ახალი პარტიების თუ გაერთიანებების კუთხით, მაგრამ ისე, რომ ის ამომრჩევლისთვის მისაღები იყოს. უმთავრესი აქ არის ახალი ნარატივის და ახალი იდეის მიწოდება ახალი ადამიანების მიერ და არა მხოლოდ ისეთი გაერთიანება, როგორიც ადრეც არაერთი გვინახავს. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ძველი ლიდერები ყველა მიუღებელია, მაგრამ ახალი იდეები და ახალი ადამიანები აუცილებელია. თუმცა, როგორ მოხდება ეს, არ ვიცით. პროცესი ახლა დაიწყო და ყველა ძიების პროცესშია. ვხედავთ, რომ პარტიებიდან წამოსულ ადამიანებში, ზოგადად ოპოზიციაში თანამშრომლობის და ახალი მოძრაობის შექმნისთვის მზაობა არის, მაგრამ ახალი იდეა არ ჩანს. ახალი იდეა, ახალი ხალხი და ძლიერი დაფინანსება – ამის გარეშე წარმატება არ იქნება,” – აღნიშნავს კორნელი კაკაჩია.
მისი თქმით, გარკვეული შანსი აქვს დავით უსუფაშვილს, თუ მან მოახერხა პოლიტიკაში აქამდე ჩაურთველი ნაწილი მიიზიდოს რაღაც ახალი იდეის გარშემო. თუმცა, ამბობს იმასაც, რომ შეიძლება მისი იდეა იქვე ჩაკვდეს, თუ მან ისევ ძველ პარტიებთან და ძველ პოლიტიკურ კლასთან გაერთიანება გადაწყვიტა.
„დავით უსუფაშვილს ერთი ნაკლი აქვს – მის უკან ფინანსები არ დგას, ამის გარეშე კი მიზიდულობის ცენტრის შექმნა შეუძლებელია. თუმცა საუბარი იმაზე, რომ მოდით და ყველა გავერთიანდეთ, ეს აბსოლუტურად კონტრპროდუქტიულია. თვითმმართველობის არჩევნებისთვის, როგორც ძალების ერთგვარი მოსინჯვა, რაღაც კოალიციები იქნება, მაგრამ თუკი ისევ არსებული პარტიებიდან სპონტანური ბლოკები შეიკვრება, პირიქით, შესაძლოა უარესიც იყოს. წყალწაღებული ხავსს ეჭიდებოდაო, ასეთი რამ არ უნდა გამოვიდეს,”- აღნიშნავს კორნელი კაკაჩია.
პოლიტოლოგი ამბობს იმასაც, რომ ბევრ რამეს ნათელს მოჰფენს ის, თუ როგორ განვითარდება მოვლენები “ნაციონალურ მოძრაობაში”. თუ ეს პარტია გაიყო, შეიძლება გამოჩნდეს გარკვეული რესურსი და აბსოლუტურად სულ სხვა დაჯგუფებებს შეიძლება ჩაეყაროს საფუძველი. “პროცესი მხოლოდ დაწყებულია. როგორც კი დამთავრდება, შემდეგ გამოჩნდება საბოლოო სურათი. ოპოზიციას ხელს აძლევს “ნაციონალური მოძრაობის” დაშლა, რადგან ამ პარტიაში საკმაოდ დიდი დაჯგუფებები, რომლის უკან გარკვეული ფინანსური მხარდაჭერა დგას და ასევე მათ იციან, როგორ იმუშაონ ორგანიზაციული წარმატებისთვის,” – დასძენს კორნელი კაკაჩია.
„რეზონანსი“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ანი მიროტაძესთან: „ვიცოდით ამ გადაწყვეტილების შესახებ” // „ეროვნული ფორუმიდან“ გუბაზ სანიკიძის წასვლასთან დაკავშირებით
გვანცა ღვედაშვილი
„ეროვნული ფორუმიდან” ამ ეტაპზე წასვლას გამორიცხავს, თუმცა თუ გუნდს დატოვებს, ამას შესაძლო მიზანშეწონილობიდან გამომდინარე გააკეთებს. ასეთი განცხადება “რეზონანსთან” ინტერვიუში “ეროვნული ფორუმის” წევრმა ანი მიროტაძემ გააკეთა.
რაც შეეხება “ფორუმის” ერთ-ერთი ლიდერის, გუბაზ სანიკიძის მიერ პარტიის დატოვების შესახებ გაკეთებულ განცხადებას, მიროტაზე აღნიშნავს, რომ სანიკიძეს ეს ნაბიჯი პარტიასთან უთანხმოების გამო არ გადაუდგამს.
ანი მიროტაძე: თუ იმას მეკითხებით, რომ გუბაზ სანიკიძესთან იყო რაიმე უთანხმოება და ამას უკავშირდება მისი პარტიიდან წასვლა, ასე არ არის. მან გააკეთა განცხადება, რომ რჩება პოლიტიკაში და დიდი პოლიტიკური ოპოზიციური გაერთიანების შექმნას აპირებს. შესაბამისად, ის საიდან დაინახავს ამის შექმნის შესაძლებლობას, თავად იტყვის. ამაზე მე მხოლოდ ის შემიძლია გითხრათ, რომ ვიცოდით ამ გადაწყვეტილების შესახებ, ამაზე საუბარიც გვქონდა. ასე რომ, ჩვენ ვრჩებით არა მხოლოდ მეგობრებად, არამედ თანამებრძოლებად.
აქვე შეგახსენებთ, რომ არჩევნების დასრულებიდან მესამე დღეს “ეროვნული ფორუმის” ლიდერმა კახა შარტავამ გააკეთა განცხადება და პოლიტიკურ სპექტრს მოუწოდა, სახელმწიფოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე შექმნილიყო ერთი დიდი, ევროპული ტიპის გაერთიანება ანუ ზეპარტიული ორგანო. ჩვენი მხრიდან ეს ინიციატივა ძალაშია. გარდა ამისა, გარკვეული პოლიტიკური ძალის ლიდერები ამ საკითხთან დაკავშირებით ფიქრობენ. არ ვიცი, რა გამოვა, თუმცა ყოველდღიურად ვრწმუნდებით, რომ ასეთი ტიპის გაერთიანება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის იმ მოცემულობიდან გამომდინარე, რაც ჩვენს ქვეყანაშია. არ შეიძლება და წარმოუდგენელია პოლიტიკური პროცესები მხოლოდ ერთმა ძალამ მართოს, ისიც იმ პირობებში, როდესაც მას აბსოლუტური საკონსტიტუციო უმრავლესობა აქვს და შეუძლია ნებისმიერი გადაწყვეტილება ერთპიროვნულად მიიღოს. ასე რომ, ჩვენ, რა თქმა უნდა, ვაგრძელებთ ამ პროცესს. არ ვიცი, რამდენად სწრაფად მოხდება ეს გაერთიანება, ან როგორი იქნება, მაგრამ შემიძლია დაგიდასტუროთ, რომ პროცესი მიმდინარეობს.
- შესაძლებელია თუ არა, რომ “ეროვნული ფორუმი” თქვენც დატოვოთ?
- მე არ ვაპირებ “ეროვნული ფორუმიდან” წასვლას. ვგეგმავ პოლიტიკური ბრძოლის გაგრძელებას. მას შემდეგ, რაც ვერ შევედით პარლამენტში, ყველა პოლიტიკური ლიდერი ფიქრობს, რა გააკეთოს. მაგალითად, მე არაჩვეულებრივი პროფესია მაქვს და თავისუფლად შემეძლო დავბრუნებულიყავი ჟურნალისტიკაში. რადგან არ ვბრუნდები, ეს იმას ნიშნავს, რომ პოლიტიკაში ოპოზიციურ ფლანგზე აქტიურ მოღვაწეობას ვაპირებ. რაც იმასაც ნიშნავს, რომ შესაქმნელია ახალი მოცემულობა, რასთან დაკავშირებითაც ჩვენი ინიციატივაც გაჟღერებულია და ოპოზიციური პარტიები აქტიურად ფიქრობენ. დანარჩენი ყველაფერი დამოკიდებული იქნება პროცესზე. მაგალითად, მე თუ წავალ “ეროვნული ფორუმიდან”, არა იმიტომ, რომ სახლში დავჯდე, არამედ იმიტომ, რომ შესაძლო მიზანშეწონილობიდან გამომდინარე ეს ასე იყო საჭირო.
- “ეროვნული ფორუმის” ინიციატივა გაერთიანებული ოპოზიციის შექმნასთან დაკავშირებით დღეს გუბაზ სანიკიძემაც გაიმეორა. რამდენად რეალურად მიგაჩნიათ ორი ახალი ოპოზიციური გაერთიანების შექმნა?
- ახლა ამაზე საუბარი არ გამოგივივა, რადგან აუცილებლად მოგვიწევს ვერსიების დონეზე განხილვა და ეს სწორი არ იქნება. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ახლა მთავარია პროცესი თანმიმდევრულად და ჯანსაღად წავიდეს და იმ რესურსის მობილიზება მოხდეს სრულად, რომელსაც ქვეყნის განვითარებასთან დაკავშირებული ხედვა აქვს და არა ამბიცია, რომ იყვნენ პოლიტიკაში. სხვადასხვა რამეა პოლიტიკაში პოლიტიკისთვის ყოფნა და საკუთარი ამბიციების დაკმაყოფილებისთვის. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ პოლიტიკოსთა ნაკრები უნდა შეიქმნას იმ ნიშნით, რომ მათ ექნებათ გარკვეული სწორი და ჩამოყალიბებული ხედვა ქვეყნის განვითარებასთან დაკავშირებით. ასე რომ, ეს არის პროცესი, რომელმაც უნდა გამოაჩინოს, როგორი იქნება ეს გაერთიანება. იქნება რამდენიმე ბანაკიანი, სხვადასხვა ფლანგიანი, თუ უფრო განსხვავებული, ეს ჩამოყალიბების პროცესში გახდება ცნობილი.
ძალიან რთულია არჩევნებიდან ერთ თვეში იმ ახალ კონფიგურაციაზე ილაპარაკო, რომელიც შესაძლოა ამ გაერთიანებაში იყოს. შემიძლია გითხრათ, რომ მთელი ამ ხნის განმავლობაში კონულტაციები მიმდინარეობს და ვფიქრობ, გარკვეული ლოგიკური დასასრული ამას ექნება.
- რომელ პარტიებთან მიმდინარეობს კონსულტაციები?
- შემიძლია დაგიდასტუროთ, რომ “ნაციონალურ მოძრაობასთან” არანაირი კონსულტაცია არ გვაქვს და ასევე არც “ქართულ ოცნებასთან” ვაპირებთ მოლაპარაკებას.
- “ნაცმოძრაობასთან” გაყოფის შემხვევაშიც არ გექნებათ მოლაპარაკება?
- რა თქმა უნდა, მათთან კონსულტაცია არც ერთ შემთხვევაში არ გვექნება. ეს პარტია ჩემთვის იმ რეჟიმთანაა ასოცირებული, რომელსაც ემსახურებოდნენ. მათ შორის ისეთი პოლიტიკოსები, რომლებიც შესაძლოა სულაც არ მონაწილეობდნენ ადამიანის წამების პროცესში, მაგრამ პოლიტიკურად ამას ხელს თავიანთი ჩართულობით უწყობდნენ. აქედან გამომდინარე, ძალასთან, რომელსაც ძალიან ცუდი ბეგრაუნდი აქვს, თან მიმაჩნია, რომ უკვე წარსულის პარტიაა, თანამშრომლობას გამოვრიცხავთ.
- შეგიძლიათ დაგვისახელოთ ის პარტიების, რომელთანაც კონსულტაციები იმართება?
- ამაზე ლაპარაკი მე გამიჭირდება. რადგან არ მაქვს შესაბამისი უფლებამოსილება, რომ ამ საკითხზე ვილაპარაკო. რა თქმა უნდა, გარკვეული მონახაზი არსებობს. ჯერჯერობით არის კონსულტაციის რეჟიმი და რა გამოვა აქედან, წინასწარ ამაზე ლაპარაკი არ გვინდა, რადგან ჯობს, დროს არ გავუსწროთ.
„რეზონანსი“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ სოსო ცისკარიშვილთან: რა შემთხვევაში გაერთიანდება ოპოზიცია // „მათ ერთმანეთში არა მტერი და კონკურენტი, არამედ თანამოაზრე უნდა დაინახონ“
თაკო მათეშვილი
პოლიტოლოგი სოსო ცისკარიშვილი “ნაციონალური მოძრაობიდან” გარკვეული ჯგუფის გამოყოფას არ გამორიცხავს და ამბობს, რომ დაფინანსების პრობლემა რომ არ არსებობდეს, ეს აქამდეც მოხდებოდა. მისი აზრით, ცხადია, რომ მიხეილ სააკაშვილის საქმე არც უკრაინაში და არც საქართველოში არ მიდის წარმატებით და პარტიიდან მისი შედარებითი ჩამოშორების იდეა პრაგმატულობიდან გამომდინარეობს.
“რეზონანსთან” ინტერვიუში ცისკარიშვილი გუბაზ სანიკიძის ინიციატივასაც აფასებს ოპოზიციური მოძრაობის ჩამოყალიბების თაობაზე და ამბობს, რომ ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, თუ რამდენად ცნობადი ოპოზიციონერების შემოკრებას შეძლებს იგი. ზოგადად კი, პოლიტოლოგის აზრით, გაერთიანების გარეშე ოპოზიციურ პარტიებს პერსპექტივა არ აქვთ.
სოსო ცისკარიშვილი: დამარცხებული პოლიტიკური სუბიექტის იმედგაცრუება არავის გაუკვირდება. შედეგი, რაც 8 ოქტომბერს დადგა, საკმაოდ მწარე გაკვეთილი და ძნელად მოსანელებელია იმ პოლიტიკოსებისათვის, რომელთაც წარმატების მოლოდინში დიდი ჯაფა გაიღეს. ვერ გეტყვით, ვის ეკუთვნის იდეაზე “ნოუ ჰაუ”, რომ აუცილებელია უკვე დაიწყოს საუბარი სხვადასხვა ოპოზიციური ძალის გაერთიანების შესახებ. ასეთი პერსპექტივა არჩევნებამდე ორიოდე წლით ადრეც იყო, მაგრამ თითოეული პოლიტიკური პარტიის ხელმძღვანელის პიროვნულმა ამბიციებმა ეს თემა ძალიან მალე ჩააჩუმა. კარგია, თუ პოლიტიკოსები საკუთარ შეცდომებზე ისწავლიან. არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ ჩვენი ოპოზიციური პარტიების პირველი პირები ერთმანეთთან არ უბნობენ. ანუ, რაიმე სახის კომუნიკაციას და კონკურენტის მოსმენას თავს არიდებენ.
- თქვენი აზრით, რატომ ხდება ეს?
- ბუნებრივია, ეს პარტიები ერთმანეთში კონკურენტებს ხედავდნენ. არჩევნებში მარცხის საფუძველიც სწორედ ის გახლავთ, რომ ეული პარტიები განრიდებულები იყვნენ დანარჩენ ოპოზიციურ სივრცეს და ყველამ ერთად დაივიწყეს, რომ მათი მთავარი მოწინააღმდეგე არა რომელიმე ოპოზიციური ძალა იყო, არამედ “ქართული ოცნება”.
თავისთავად, ოპოზიციური პარტიების რაიმე განსაკუთრებულ სიძლიერეზე საუბარი რთულია, თუკი დავთვლით რამდენი ცნობადი სახე განერიდა საკუთარ პოლიტიკურ თავშესაფარს. ცხადია, ეს დიდ ხანს არ გაგრძელდება, მაგრამ წარმატების უპირველესი წინაპირობა ცნობილი პოლიტიკოსების მცდელობა უნდა იყოს, რომ ერთმანეთში არა მტერი და კონკურენტი, არამედ თანამოაზრე დაინახონ. ეს მარტივი არაა და სამოქალაქო საზოგადოების აქტიური ჩართვის გარეშე ვერ მოხერხდება.
- ანუ, იმ შემთხვევაში, თუკი სანიკიძის იდეას პოლიტიკური პარტიების ლიდერები სერიოზულად მოეკიდებიან და თავიანთ სიამაყეს დაძლევენ, ფიქრობთ, რომ მომავალ არჩევნებში ამას პერსპექტივაც ექნება?
- დიახ. ყოველ შემთხვევაში, ამის გარეშე, კიდევ ერთი თავგანწირვა, რომელიც სავარაუდოდ იგივე შედეგით დასრულდება, ჩვენს სახელმწიფოებრივ პერსპექტივას მხოლოდ ზიანს მიაყენებს. ხაზს ვუსვამ, რომ იმის ძიება, თუ ვისი იყო აღნიშნულ თემაზე “ნოუ ჰაუ”, პირველი ბზარი იქნება იმ შესაძლო გაერთიანებისათვის, რომლის გარეშეც ყოველ ოთხ წელიწადში ერთი და იგივე შედეგს მივიღებთ. მით უმეტეს, როცა 2013 წელს მაშინდელმა პრემიერ-მინისტრმა ბიძინა ივანიშვილმა განაცხადა, რომ მთავრობას განერიდება, მაგრამ მისი საქმიანობა 20 – წლიანი პროგრამით იქნება გათვლილი. ამ ოცი წლიდან სამი წელი უკვე გავიდა და ახლა წინ კიდევ 17 წელი გვაქვს, რომელიც ბატონი ბიძინას წარმოდგენით მხოლოდ მისი თავკაცობით უნდა მოვიაზროთ. თუმცა საზოგადოების წინაშე დღევანდელი პარლამენტი იქნება პასუხისმგებელი მაზე, თუ რა სახის წარმატების მიღწევას შევძლებთ. ასეა თუ ისე, ჩვენი პარლამენტის უმრავლესობის მამა-მარჩენალი ბატონი ბიძინა ჯერ-ჯერობით არ საუბრობს იმაზე, რომ დარჩენილ 17 წელიწადს ჩვენს ქვეყანას იგივე რეცეპტით არ აცხოვრებს.
- გუბაზ სანიკიძემ ამ განცხადების გაკეთებისას სასურველ პარტნიორებად ნინო ბურჯანაძე და დავით უსუფაშვილი დაასახელა – ორი ერთმანეთისგან საკმაოდ განსხვავებული პოლიტიკური ფიგურა. როგორ ფიქრობთ, რა კრიტერიუმებით იხელმძღვანელა მან?
- ჩემი აზრით, გუბაზ სანიკიძე უპირველეს მნიშვნელობას ამა თუ იმ პოლიტიკური სუბიექტის პირველი პირის პროფესიონალიზმს ანიჭებს. ვერ ვიტყვი, რომ ქალბატონ ბურჯანაძეს და ბატონ უსუფაშვილს, მათი პოლიტიკური წარსულიდან, გამოცდილებიდან გამომდინარე სერიოზული კონკურენტები ეყოლებათ. ამასთანავე, აქვე გამოვთქვამდი სინანულს იმის გამო, რომ ეს დუეტი იმ პოლიტიკოსთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომლებიც ერთმანეთთან უბნობას მაინცადამაინც არ ცდილობენ.
- აღნიშნული საჯარო შეთავაზება დავით უსუფაშვილმა არ მიიღო და ივარაუდა, რომ ის და სანიკიძე მოღვაწეობას სხვადასხვა ფლანგზე გააგრძელებენ. ხოლო ბურჯანაძემ უკვე კონსულტაციებზე დაიწყო საუბარი. რამ განაპირობა მათი პასუხები?
- რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, ბატონი დავითი თავად სწორედ ამ მიმართულებით აპირებს საქმიანობას და შეიძლება ვინმემ ეს პლაგიატობადაც კი აღიქვას.
- ანუ, ის თავად აპირებს ახალი გუნდის ჩამოყალიბებას?
- დიახ. ამგვარი კოალიციის შექმნის მცდელობა, რომელიც ბატონ პაატა ბურჭულაძეს ჰქონდა, დაგვიანებული და თავისი შინაარსით ნაჩქარევი გამოდგა. როცა მან საარჩევნო ბლოკში თავშესაფარი სამ პოლიტიკურ პარტიას მისცა, ეს ცუდად გააზრებული სურვილი აღმოჩნდა. ამის უპირველესი მიზეზი კი ის ცაიტნოტი იყო, რომელშიც ბლოკის წევრები აღმოჩნდნენ. ეს გათვალისწიებული უნდა იქნას და ვფიქრობ, სწორედ ამისკენაა მიმართული უსუფაშვილის, სანიკიძის და ბურჯანაძის ოდეებიც.
დიახ, 2020 წლის არჩევნებზე უკვე უნდა ვიფიქროთ, რადგან დიდი ყურადღებაა საჭირო, რომ შევეცადოთ და ნინო ბურჯანაძის ინიციატივა საკანონმდებლო ცვლილების შესახებ განვახორციელოთ. საარჩევნო კანონმდებლობას ვგულისხმობ. თუ პოლიტიკოსებს ერთმანეთთან ურთიერთობაში რაიმე უხერხულება აფერხებთ, მაშინ გამოვთქვამთ მზადყოფნას, რომ სხვადასხვა თემებზე ოპოზიციური პოლიტიკური ლიდერების შეხვედრები და დისკუსიები უზრუნველვყოთ.
- ვინ შეიძლება შემოიკრიბოს გარშემო დავით უსუფაშვილმა, ვინ შეიძლება აღმოჩნდეს მის გუნდში?
- არ ვარ დარწმუნებული, რომ ის იურიდიული პირების ჩართვაზეა ორიენტირებული. ჩემი აზრით, უფრო კონკრეტული სუბიექტების მიმართაა ასეთი სურვილით განმსჭვალული. ჯერ ალბათ ადამიანურ რესურსებს მოიძიებს და მერე დადგება იურიდიულ პირად ჩამოყალიბების ჟამი.
- ანუ, ფიქრობთ, რომ სხვადასხვა პარტიიდან ცალკეული პიროვნებების წამოყვანასაც შეეცდება?
- პარტიებიდან გადმობირება მარტივი არ იქნება. არაპოლიტიკოსთა სივრცე არანაკლებ ნიჭიერი და ქვეყნის მოსიყვარულე ადამიანებით არის გაჯერებული. ამიტომ, ვფიქრობ, პროფესიონალიზმი და არა პოლიტიკური სტაჟი უნდა იყოს მთავარი გამსაზღვრელი ამა თუ იმ ადამიანის პოლიტიკურ სივრცეში შესვლისა.
- დამფინანსებლის პოვნა რამდენად ადვილი იქნება მისთვის?
- სადმე ფინანსების უძირო ორმო რომ მეგულებოდეს, საკუთარ პარტიას დიდი ხნის წინ შევმქნიდი. იმედია, ამით მკითხველს იდეას არ მივაწვდი, ქვეყანაში ისედაც 240-მდე პარტიაა. ამის თავი და თავი კი ის გახლავთ, რომ თუ ბიზნესმენი პარლამენტში არ ხვდება, მისი ბიზნესი თავს მშვიდად ვერ გრძნობს.
- პარლამენტის როგორი თავმჯდომარე იყო უსუფაშვილი?
- ბატონ დავითს არანაკლებ ორი ათეული წელია ვიცნობ და მის მიმართ მუდმივი სიმპათია გამაჩნია. იმასაც ვიტყვი, რომ საქართველოში მყოფი თითქმის ყველა ქვეყნის ელჩი ჩვენთან საუბრისას მას მხოლოდ პოზიტიური კუთხით მოიხსენიებს. ეს მხოლოდ უკანასკნელი ოთხი წლის განმავლობაში დაგროვილი ქება არაა. მისი ურთიერთობა როგორც დიპლომატიურ კორპუსთან, ისე საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, ნამდვილად გამორჩეულია. თუმცა, ცხადია, რომ საქართველო მან ვერ გახადა ამერიკის მსგავსი ქვეყანა. არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ამერიკის პრეზიდენტი რესპუბლიკელი გახდა, საქართველოსი კი – ვერა, არამედ იმიტომაც, რომ ამერიკელი მილიარდელი ქვეყნის მმართველი ლეგიტიმურადაა, საქართველოს მმართველი მილიარდელი კი – არალეგიტიმურად. თუმცა ამ ყველაფერს ბატონ უსუფაშვილს ნუ დავაბრალებთ.
- უსუფაშვილს ირაკლი კობახიძე შეცვლის. რას ფიქრობთ მასზე?
- როგორც ვიცით, კობახიძეს საკუთარ საქმიან ბიოგრაფიაში არ ჰქონია იმის შესაძლებლობა, რომ ერთი ადამიანის უფროსი მაინც ყოფილიყო. უსუფაშვილის პროფესიონალიზმთან რაიმე სიახლოვე ძნელად მოსაძიებელი და ფაქტიურად შეუძლებელია. ამიტომ ვუთანაგრძნობ ირაკლის ასეთი მაღალი პასუხისმგებლობის გამო, რომელსაც ის მარტო, დიდი ალბათობით, ვერ გაწვდება. ვუსურვებდი ნუ იუკადრისებს და რაც შეიძლება ხშირად მიიღოს რჩევები საკუთარი მამისგან, რომელიც ბევრად უფრო კვალიფიციური და გამოცდილი პოლიტიკოსი გახლავთ და რომელიც პოლიტიკას სწორედ იმიტომ განერიდა, რომ მისი ვაჟისთვის მამაშვილობა ხელისშემშლელი თემა არ ყოფილიყო.
საუბარი იმაზე, რომ ცალკე აღებული პარლამენტარები მზად არიან ბატონ სპიკერს რამე ასწავლონ, არ მგონია, დიდი სიკეთის მომტანი იყოს. მასწავლებელი ყველამ თავად უნდა აირჩიოს. ნებისმიერი პოლიტიკა კულისების არსებობას გულისხმობს და ვისგან მიიღებს რჩევას კულისებში ახალბედა სპიკერი, ეს მასზე უნდა იყოს დამოკიდებული და საკუთარ არჩევანზე პასუხი მანვე უნდა აგოს.
- მიხეილ სააკშვილის გარშემო ბოლო დროს ხმაურიანი მოვლენები განვითარდა – ოდესის გუბერნატორის პოსტიდან გადადგა და პოროშენკომაც გაანთავისუფლა მრჩევლის პოზიციიდან. ახლა აცხადებს, რომ ახალი პატიის ჩამოყალიბებისთვისაც მზადაა, თუკი უკრაინაში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები დაინიშნება. თქვენი აზრით, რა ხდება მის თავს და რა პერსპექტივები ექნება საკაშვილის პარტიას უკრაინაში?
- ვერ ვიტყვი, რომ სააკაშვილის ამჟამინდელი რეალობა შესაშურია. ის რატომღაც ივიწყებს პრიმიტულ სიბრძნეს იმის თაობაზე, რომ ორი კურდღლის მადევარი ვერც ერთს ვერ იჭერს. ორ ქვეყანაში რევოლუციური ცვლილებების სურვილი აქვს, რაც შესაძლებელია გაქცეული კურდღლის მსგავსი შედეგით დასრულდეს. ამიტომ, სააკაშვილს ვუსურვებდი ჩამოყალიბდეს, თუ რა სახის საქმიანობას გააგრძელებს უკრაინაში, რა სახის კომუნიკაციის უფლება სურს ჰქონდეს ყოფილ თანაპარტიელებთან. ყოფილს ვამბობ, რადგან ჩვენი კანომდებლობიდან გამომდინარე, ბატონი მიშა პოლიტიკური პარტის თავმჯდომარე აღარ გახლავთ.
მესმის მისი წყენის, როცა ზოგი პრიდაპირ და ზოგი ირიბად საუბრობს “ნაციონალურ მოძრაობაში” ცვლილებების აუცილებლობაზე. რასაკვირველია, ასეთ ცვლილებებს შედეგი ექნება, თუკი ჩვენ საჯარო მონანიებას მოვისმენთ იმ არაკაცური ქმედებისათვის, რაც ამ პარტიის ნაწილს წლების განმავლობაში ჰქონდა ჩადენილი.
“ნაციონალური მოძრაობის” მაგალითზე ჩერჩილის ყოვლისმომცველი ფორმულა შეგვიძლია გავიხსენოთ – როცა კამათი აწმყოსა და წარსულს შორის იწყება, აღმოვაჩენთ, რომ მომავალი დავკარგეთ. თუ “ნაცმოძრაობაში” სულ ცოტა ორი ფრთის წინააღმდეგობა გამწვავდა, შეიძლება ამ პოლიტიკური ძალის დაშლის მოწმენი გავხდეთ და ყველაზე მარტივ გამოსავალად ის მიმაჩნია, რომ “ნაციონალური მოძრაობა” ახალი სახელით ჩამოყალიბდეს. თუნდაც სახელით “ახალი ნაციონალური მოძრაობა”. მაგრამ აქ უკვე ფინანსების პრობლემას მივადექით. თუმცა, ჩემი აზრით, “ნაცმორაობის” ახალი განაყოფის პერსპექტივა ევროპის მხარდაჭერაზე შეიძლება იყოს დაფუძნებული.
„რეზონანსი“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
მიხეილ სააკაშვილის უკრაინული გეგმები და “ნაცმოძრაობის” პერსპექტივა
თიკო ოსმანოვა
საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი უკრაინაში პოლიტიკურ აქტივობას აგრძელებს, თუმცა ახლა უკვე ოპოზიციური ფლანგიდან და ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნებისთვის ემზადება. “ახალი ძალების პლატფორმა” – ეს მიხეილ სააკაშვილის ახალი გაერთიანების სახელწოდებაა. იქნება თუ არა მისი პოლიტიკური პარტია წარმატებული, ამაზე პოლიტოლოგებს პროგნოზის გაკეთება უჭირთ, თუმცა მიაჩნიათ, რომ მეგობარ ქვეყანაში მისი გააქტიურება საქართველოზე გავლენას ვერ მოახდენს, ყოველ შემთხვევაში ამ ეტაპზე.
რაც შეეხება “ნაციონალურ მოძრაობას”, აქ პოლიტოლოგების აზრი ორად იყოფა. ნაწილი ვარაუდობს, რომ სააკაშვილის გადაწყვეტილება “ნაცმოძრაობაზე” უარყოფითად აისახება და უკვე არსებული კრიზისის ფონზე შესაძლოა პარტიის დაშლამდეც მივიდეს საქმე, ნაწილი კი პირიქით ფიქრობს.
“დღეს ვაცხადებ, რომ ვაფუძნებთ ახალ პოლიტიკურ გუნდს, რომლის მიზანია არსებული პოლიტიკური ელიტის შეცვლა, რომელიც აკონტროლებს რადას. ჩვენი მიზანია ვადამდელი არჩევნების დანიშვნა. მინდა განვაცხადო, რომ მას შემდეგ, რაც ოდესის სამხარეო ადმინისტრაციის თანამდებობიდან გადავდექი, ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში ბევრ ჩემს მეგობარს ვესაუბრე. ვისაუბრეთ საკუთარ მიღწევებზე. მინდა განვაცხადო, რომ ჩვენ ახალ, ფართომასშტაბიან პოლიტიკურ ძალას ვქმნით, რომელიც ახალი ძალების პლატფორმა უნდა იყოს. ჩვენი მიზანია, წინამდებარე ე.წ. პოლიტიკური ელიტა შევცვალოთ, საზოგადოების ის ნარჩენები, რომლებიც უკრაინაში რადას, მინისტრთა კაბინეტსა და ხელისუფლების ყველა შტოს აკონტროლებენ”, – განაცხადა მიხეილ სააკაშვილმა.
ოდესის ოლქის ყოფილი გუბერნატორის თქმით, იგი ქვეყანაში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარებას შეეცდება. „ჩვენი მიზანია, რომ დღევანდელი პოლიტიკური ელიტა მთლიანად ქვეყნისთვის შეიცვალოს”, – ხაზგასმით აღნიშნა სააკაშვილმა. შეგახსენებთ, რომ სააკაშვილმა ოდესის ოლქის გუბერნატორის თანამდებობა რამდენიმე დღის წინ დატოვა და მაშინვე დააანონსა, რომ ბრძოლის ახალ ეტაპზე გადადიოდა.
“ამ სიტუაციაში თანამდებობის დატოვება და ბრძოლის ახალი ეტაპის დაწყება გადავწყვიტე. ხელებს არ ჩამოვუშვებ და არ დავიღლები. არც ჰქონდეთ მათ ამის იმედი და არც ეგონოთ, რომ თავიდან მომიშორებენ. მე ის ჯარისკაცი ვარ, რომელიც იქამდე მიდის, სანამ შეუძლია. მერე იქამდე, სადამდეც საჭიროა, რამდენიც საჭიროა სრული გამარჯვებისათვის, რათა უკრაინა გათავისუფლდეს ამ საზიზღრობისგან. ამ კორუფციული სიბინძურისგან, რომელმაც გაყიდა უკრაინული რევოლუციის იდეა, რომელთა ერთადერთი მიზანი ჯიბეების გასქელებასა და უკრაინის საბოლოო გაღლეტას წარმოადგენს. ვერ ეღირსებით!”, -განაცხადა მაშინ სააკაშვილმა.
იქნება თუ არა მეგობარ ქვეყანაში სააკაშვილის ბრძოლის ახალი ეტაპი წარმატებული, ამ საკითხზე პროგნოზის გაკეთება უჭირთ პოლიტოლოგებს, თუმცა მიაჩნიათ, რომ საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის გააქტიურება ჩვენს ქვეყანაზე და ორი ქვეყნის ურთიერთობაზე გავლენას ვერ მოახდენს. პოლიტოლოგ გია ხუხაშვილის აზრით, სააკაშვილს უკრაინაში პარტიის ჩამოყალიბების გარდა სხვა გზა არ ჰქონდა.
„მიხეილ სააკაშვილს უკრაინაში გაქტიურების გარდა სხვა გზა არ აქვს. მას საქართველოში ყველა გზა მოჭრილი აქვს – თავისი ადგილი ვერ გაურკვევია მის პარტიაში, ამიტომ ერთადერთი გზა დარჩა – საჯარო პოლიტიკა. ამას აქვს გარკვეული საფუძველი, იმიტომ, რომ თვითონ უკრაინის ხელისუფლება მთლიანად გაკოტრებულია, მხარდაჭერა აქვს ძალიან დაბალი. ერთადერთი, რაზეც უკრაინის ხელისუფლება დგას, არის რუსეთისგან მომდინარე საფრთხეები. ეს ფაქტორი რომ არ იყოს, პოროშენკოს ხელისუფლება დიდი ხნის მოშორებული იქნებოდა. თუ დადგა რიგგარეშე არჩევნების ჩატარების საკითხი, ვფიქრობ, სააკაშვილი ასეთ სიტუაციაში როგორც თევზი წყალში ისე იგრძნობს თავს. ძალიან კარგად იცის ტექნოლოგია – როგორ შეიძლება სოციალური და სხვა ტიპის პრობლემების აკუმლირება და ხელისუფლებისთვის პრობლემების შექმნა. ეყოფა თუ არა მას რესურსები, ეს მეორე საკითხია – ცოტა სარისკოა, უკრაინა არ არის საქართველო, იქ ბევრად უფრო მძიმე სიტუციაა. თუმცა, მას სხვა გზა არ აქვს უნდა წავიდეს ამ რისკზე.
მისი ასეთი გაქტიურება უკრაინაში საქართველოზე არანაირ გავლენას არ მოახდენს. ფორმალურად ის უკვე დიდი ხანია უკრაინის მოქალაქეა. ერთადერთი მისი მხარდამჭერები საქართველოში უფრო მობილიზებულები იქნებიან და იამაყებენ თავის ლიდერით. პოლიტიკაზე ასახვას, ყოველ შემთხევაში, ამ ეტაპზე ვერ ვხედავ და მერე ვნახოთ რა იქნება”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას გია ხუხაშვილი. მისივე თქმით, პარტია “ნაციონალურ მოძრაობასთან” კონსერვაციის რეჟიმში იმუშავებს. ამბობს, რომ სააკაშვილი გიგა ბოკერიასთან თანაცხოვრების რაღაც ფორმას გამონახავს და პარტიის დაშლას არ დაუშვებენ.
“სააკაშვილი “ნაციონალურ მოძრაობას” თავის პარტიად თვლის. იქნება პოლემიკაში პარტიის გარკვეულ ელიტასთან, მაგრამ კონსერვაციის რეჟიმში იმუშავებს და გამოჩნდება მხოლოდ ისეთ შემთხვევებში, როდესაც აქ კრიზისის ფორმირება დაიწყება. მანამდე არ მგონია, რომ მაინც და მაინც იაქტიუროს. ის და ბოკერია დალაგდებიან, თანაცხოვრების რაღაც ხერხს გამონახავენ. ვფიქრობ, პარტიის ლიდერად თუ საპატიო თავმჯდომარედ დარჩება. მისი ჩამოშორება თვითონ “ნაციონალურ მოძრაობის” ინტერესებშიც არ შედის. ელექტორატი სააკაშვილის ხელშია და შესაბამისად, მისი როგორც ლიდერის ჩამოშორება მათთვის საზიანო იქნება”, – გვითხრა გია ხუხაშვილმა.
„მიხეილ სააკაშვილის გავლენა ქართულ პოლიტიკურ ველზე მნიშვნელოვნად დამოკიდებული იქნება იმ პროცესებზე, რომელიც არჩევნების შემდეგ დაიწყება”, – ამ განცხადებას კი ანალიტოკოსი ვახტანგ ძაბირაძე აკეთებს.
“სააკაშვილის გააქტიურებას ვფიქრობ საქართველოზე პირდაპირი გავლენა არ ექნება. უბრალოდ გაჩნდება ილუზია, რომ იგი მთლიანად გადაერთვება უკრაინის პოლიტიკურ ველზე, მაგრამ არ მგონია ასე მოხდეს, მიუხედავად მისი განცხადებებისა – ჯერ თქვა, რომ იგი უკრაინის მოქალაქეა და იქ აპირებს ბრძოლას, მაგრამ მეორე დღეს თქვა, რომ საქართველოს არ მიატოვებს. სააკაშვილი იბრძვის ორ ფრონტზე, რაც საკმაოდ რთულია და თუ ისტორიას გავიხსენებთ, მგონია ისევე დაამთავრებს, როგორც სხვებმა დაასრულეს. უკრაინაში არ ვიცი რა გარანტიები და პოზიციები აქვს, საქართველოში კი ვფიქრობ დიდი პოზიციები არ აქვს. თუ იგი ძალიან პრინციპული და მომთხოვნი იქნება, მაშინ ვფიქრობ პარტია ორად გაიყოფა და სააკაშვილი მარგინალური “ნაციონალური მოძრაობის” ლიდერად იქნება. სხვა შანსი მას არ აქვს. თუმცა, ისიც უნდა ითქვას, რომ მისი გავლენა ქართულ პოლიტიკურ ველზე მნიშვნელოვნად იქნება დამოკიდებული იმ პროცესებზე, რაც არჩევნების შემდეგ დაიწყება”, – გვითხრა ვახტანგ ძაბირაძემ.
———————
„ახალი თაობა“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ვახტანგ ძაბირაძესთან: „ახალი პოლიტიკური ძალა აუცილებლად ჩამოყალიბდება“
პოლიტოლოგი ვახტანგ ძაბირაძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში ქვეყანაში 8 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ განვითარებულ მოვლენებზე საუბრობს.
- ბატონო ვახტანგ, 8 ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ ოპოზიციურ პოლიტიკურ სპექტრში განვითარებულ მოვლენებს რას უკავშირებთ? ვგულისხმობ ერთმანეთის მიყოლებით ოპოზიციური ლიდერების მიერ საკუთარი პარტიის დატოვებას...
- 8 ოქტომბრის შემდეგ განვითარებულ მოვლენებს ოპოზიციურ პოლიტიკურ სპექტრში პირდაპირ 8 ოქტომბრის არჩევნების შედეგებს ვუკავშირებ. სხვა კავშირები აქ, უბრალოდ, არ არის. გულწრფელად გეტყვით, რომ არჩევნების შედეგები იყო მოულოდნელი, არა მხოლოდ საზოგადოებისთვის, არამედ თავად პოლიტიკოსებისთვისაც, გამოცდილი პოლიტიკოსებისთვისაც. ყველა სახტად დარჩა, გარდა `ქართული ოცნებისა~ და ნაწილობრივ ნაციონალური მოძრაობისა. შესაბამისად, ოპოზიცია იწყებს იმის გაცნობიერებას, თუ რა მოხდა.
- კიდევ რა მოხდება?
- მე ვფიქრობ, რომ ეს პროცესი ჯერ არ არის დასრულებული და კიდევ გაგრძელდება. ოპოზიციურ ფლანგზე დიდი გადაჯგუფება იწყება. ერთმანეთთან დაძაბულობის, განხეთქილების ტენდენციები გარდაუვლად გაგრძელდება. თუ დააკვირდებით, ძირითადად ეს პროცესი პროდასავლური ორიენტაციის მქონე პოლიტიკურ ჯგუფებში განვითარდა. დაშლის პროცესის შემდეგ ახალი პროცესი დაიწყება, ახალი პოლიტიკური ძალის ჩამოყალიბების პროცესი. მე არ გამოვრიცხავ, რომ სხვადასხვა ფორმით იმ ადამიანებმა, რომლებმაც ერთმანეთი დატოვეს თავის დროზე, კვლავ მოძებნონ ერთმანეთი და ერთ დიდ გაერთიანებად ჩამოყალიბდნენ.
- ერთად შეიძლება აღმოჩნდნენ, მაგალითად, გუბაზ სანიკიძე, დავით უსუფაშვილი და ა.შ.?
- ეს ყველაფერი დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ როგორ წარიმართება ქვეყანაში პოლიტიკური პროცესი ზოგადად. ამდენად, მე სავსებით მესმის ის გადაწყვეტილება, რომელიც გუბაზ სანიკიძემ მიიღო, თუმცა, კონკრეტულად არ უთქვამს, თუ რა მოხდა და რატომ მიიღო ეს გადაწყვეტილება.
- რა შეიძლება, მისი გადაწყვეტილების მიზეზი გამხდარიყო?
- ცხადია, რომ გუნდი ერთად არის ამდენი ხნის განმავლობაში, საკმაოდ ბევრი განსაცდელი გამოიარეს ერთად, თუნდაც ნაციონალების მმართველობის პერიოდში, ასევე, მიუხედავად ყველაფრისა, თუ ვის რა წარმოდგენა აქვს, ეს გუნდი იყო ერთიანი, მაგრამ, როგორც ჩანს, მაინც არის წინააღმდეგობები. ამის შედეგად გუბაზ სანიკიძემ ეროვნული ფორუმი დატოვა. თავის დროზე, თუ გახსოვთ, კახა შარტავა გამოვიდა ინიციატივით, რომ ახალი დიდი ერთობა უნდა ჩამოყალიბებულიყო. ოპოზიციურ ფლანგზე დუღილის პროცესია. ნელ-ნელა ეს პროცესი დასრულდება. დღეს ძნელია იმის თქმა, თუ რა სახეს მიიღებს, იქნება ეს ერთი დიდი ერთობა თუ სხვა რამ, მაგრამ, ერთი ფაქტია, ახალი პოლიტიკური ძალა აუცილებლად ჩამოყალიბდება.
- ამ საპარლამენტო არჩევნებზე ნათლად გამოჩნდა, რომ ამომრჩეველი მესამე ძალის მოლოდინშია, რადგან სახლში დარჩენილი ამომრჩევლის პროცენტული მაჩვენებელი საკმაოდ მაღალი იყო. სწორედ აქეთკენ მიდის ეს გადაჯგუფებაც?
_ დიახ, გეთანხმებით, სწორედ სახლში დარჩენილი ამომრჩეველი იყო ამის მთავარი ინდიკატორი. რა თქმა უნდა, საზოგადოებაში არის მოთხოვნა, რომ `ქართული ოცნებისა~ და ნაციონალური მოძრაობის ალტერნატიული ძალა შეიქმნას, მაგრამ, აქვე უნდა ვთქვა, რომ მესამე ძალის შექმნა მხოლოდ მექანიკურ პროცესებზე არ იქნება დამოკიდებული. ვიღაცები საიდანღაც გამოვიდნენ, გამოსულები სადღაც შეიკრიბნენ და რაღაც სახელი დაირქვეს. ეს ვერ იქნება მესამე ძალა. ამიტომ ვამბობ, რომ ეს არ უნდა იყოს მექანიკური პროცესი. თუ ეს იქნება მხოლოდ მექანიკური პროცესი, ამ ძალას შორს ვერ წაიყვანს. შეიძლება, გარკვეული ხმები მიიღოს არჩევნებზე და მეტი ვერაფერი.
- მთავარი აქცენტი რაზე უნდა გაკეთდეს?
- ახალ ძალას ახალი იდეოლოგია და ახალი ხედვა დასჭირდება. ეს კი ყველაზე დიდი პრობლემა იქნება. ძალიან დიდი სიფრთხილეა საჭირო. დამერწმუნეთ, ეს ძალა ყელში გაეჩხირება როგორც ნაციონალურ მოძრაობას, ისე „ქართულ ოცნებას“. ასევე კიდევ ერთი მთავარი ფაქტორი იქნება მედიის პრობლემა, რომელიც მესამე ძალას აუცილებლად დაუდგება. ნაციონალური მოძრაობა და „ქართული ოცნება“ დიდად არ მიესალმებიან პოლიტიკურ ასპარეზზე ახალი, ძლიერი პროდასავლური ღირებულებების მქონე ძალის გამოჩენას. ამიტომაც ახალი პოლიტიკური ძალისადმი იმთავითვე იქნება სკეპტიკური დამოკიდებულება „ქართული ოცნების“ მხრიდან. რაც შეეხება ნაციონალურ მოძრაობას, აქ ვნახოთ, პროცესი რით დასრულდება.
- რით შეიძლება დასრულდეს?
- სააკაშვილი ერთი პერიოდი აპირებდა, ნაციონალური მოძრაობა დაეტოვებინა და სრულად ჩართულიყო უკრაინის პოლიტიკაში, მაგრამ ახლა ისევ გაორებულია. შესაბამისად, მისი რყევები ნაციონალურ მოძრაობაზე ცალსახად აისახება. თუ პროცესი ნაციონალური მოძრაობის გახლეჩამდე მივიდა, ეს კიდევ ერთი ახალი ფაქტორი იქნება ქართულ პოლიტიკაში. ვნახოთ.
„ახალი თაობა“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ გიგლა ბარამიძესთან: „განათლების მინისტრი ბატონ კომბლედ მოვიხსენიოთ“ // „საქართველოს ხელისუფლება არ ჰყავს“
რატომ გადაეკიდა განათლების მინისტრი ქართული ზღაპრის პერსონაჟებს, რას ემსახურება მისი ორიგინალური მოსაზრებები, რა უნდა გაითვალისწინოს ივანიშვილმა? – ამ თემებზე „ახალ თაობას“ დემოკრატიული მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი გიგლა ბარამიძე ესაუბრება.
- განათლების სისტემაში უამრავი პრობლემაა და ამ დროს მინისტრი კომბლეს ლანძღვაზეა გადასული. თქვენი აზრით, რასთან გვაქვს საქმე? ამას არა როგორც პოლიტიკური პარტიის ერთ-ერთ ლიდერს, არამედ როგორც მეცნიერს, ისე გეკითხებით...
- ეს გახლავთ უგუნურობის და უმეცრების გამოვლინება ერთ-ერთი ბანკის მენეჯერის მხრიდან, რომელიც რატომღაც გახადეს საქართველოს მეცნიერებისა და განათლების მინისტრი. ბოლო წლების მანძილზე საქართველოს არაფრით არ ეღირსა ნორმალური მინისტრი ამ დარგში. მრჩება შთაბეჭდილება, რომ წინა ხელისუფლებაც და მოქმედიც ყველაფერს აკეთებენ იმისთვის, რომ მოკლან მეცნიერება, გაანადგურონ უმაღლესი სასწავლებლები და ახალგაზრდების ცნობიერება შეცვალონ. თავგამოდებით ცდილობენ, რომ რეალური განათლების ნაცვლად, მომავალ თაობებს ლიბერტარიანული იდეები ჩაუნერგონ.
ალექსანდრე ჯეჯელავა არ იმსახურებს დიდ ყურადღებას, მაგრამ რაღაცები აუცილებლად უნდა ვთქვათ – იქნებ უმრავლესობაში ვინმე დაფიქრდეს. მივმართავ საქართველოს პრემიერსა და მის ზევით მდგომ ბიძინა ივანიშვილს, უმძიმესი შემთხვევაა, როცა ივანე ჯავახიშვილის და იაკობ გოგებაშვილის ქვეყანაში ჯეჯელავას მსგავსი ადამიანები ინიშნებიან განათლების მინისტრად. საერთოდ, საქართველოში თანამდებობის პირები სისულელეებს ორი მიზეზით ლაპარაკობენ.
- რა მიზეზები ალაპარაკებთ ასეთ რამეებს?
- უცოდინარი თანამდებობის პირები და არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები, იმისთვის, რომ იყვნენ ორიგინალურები და თავიანთი უმეცრება გადაფარონ, სისულელეს სისულელეზე ამბობენ. ამტკიცებენ, რომ თურმე ილია ჭავჭავაძე არ ყოფილა მწერალი, თურმე აკაკი წერეთელს არა აქვს კარგი ლექსები, თურმე ლადო ასათიანის ლექსები მიუღებელია. ამ სისულელეების საუბრის მეორე მიზეზი ბევრად საშიში გახლავთ. ფსევდოლიბერალური ღირებულებების დამკვიდრება უნდათ. შესაბამისად, ყოველივე ეროვნულის და ღირებულის გაუფასურება ხდება. ნეოლიბერტარიანელების უმთავრესი თეზა გახლავთ ის, რომ ისინი ხალხს უყურებენ, როგორც ბიომასას, რომელიც უმცირესობის იდეების გარშემო უნდა დარაზმო. თურმე უმრავლესობაზე უმცირესობის დიქტატი ყოფილა მისაღები.
- განათლების მინისტრი რომელი მიზეზით დაესხა თავს კომბლეს?
- შესაძლოა, ორივე მიზეზთან გვქონდეს საქმე. ბანკის კლერკებს რომ ლექციებს უტარებდა და რაღაც სისულელეებს პრუტუნებდა და აკვირვებდა, ჰგონია, რომ ახლაც რაღაცა მაგარს ამბობს. აქვე ერთსაც ვიტყვი, არის მეცნიერი მიჩიო კაკუ, ის გახლავთ იაპონური წარმოშობის ამერიკელი თეორეტიკოსი. ბერკლის და ჰარვარდის უნივერსიტეტები დაამთავრა და ახლა ნიუ იორკის კოლეჯში კითხულობს ლექციებს. მან შეიმუშავა და ძალიან პოპულარული გახადა მეთოდი, როდესაც რთულ სამეცნიერო დოგმებს და თეორიებს ძალიან მარტივად გადასცემს არაპროფესიონალ მსმენელს.
- გინდათ თქვათ, რომ მას ბაძავს?
- ეს მას ჰგონია, რომ ბაძავს. ჩვენს გაჭირვებულ მინისტრს ეს მიმდინარეობა პირდაპირ აქვს გადამღერებული, მაგრამ პირველწყაროს არ ასახელებს. მისგან განსხვავებით, მიჩიო კაკუ ტრადიციებსა და მიღწევებს ამასავით არ დასცინის. ჯეჯელავა, ეს მართლა კომბლე, კიდევ გამოდის და იძახის, ერთი დიდი ჩავარდნა აქვს ჩვენს ზღაპრებს, არ შეესაბამება საზოგადოების ფასეულობას და ამჟამინდელ სისტემასო. რა შუაშია სისტემასთან შესაბამისობა, ვერ გავიგე. ქართული ზღაპრების მთელი არსი ისაა, რომ სიკეთე იმარჯვებს ბოროტებაზე, სიკეთის ბრძოლა ბოროტებასთან მარადიულო ცნებებია და დროს არ ექვემდებარება. მაგ გაჭირვებულის გასაგონად მინდა ვთქვა, ქართული ფოლკლორი, ზღაპრები, მითები არის ის სიმდიდრე, რომელზეც ნებისმიერი წარმატებული ერი და სახელმწიფო იოცნებებდა.
- კომბლეს გარდა, მას არც გეოგრაფია-გეოლოგია მოსწონს და ამბობს, სკოლაში არ უნდა ისწავლებოდესო. ასევე საზეპიროების გაუქმების იდეამაც შეაწუხა. ამაზე რას იტყვით?
- გეოგრაფია რა საჭიროა, მაგის მძღოლი და მერსედესი იქ მიიყვანენ, სადაც ეტყვის. ვაი მაგის პატრონს, თუ ვერ ხვდება, რა საჭიროა გეოგრაფიის სწავლა. ახლა რაც შეეხება საზეპიროების სწავლას. ეს გონებას ავითარებს. ეს ჩვენი ფიზიოლოგების და ფსიქოლოგების მიერ არის დამტკიცებული. საზეპიროები მთელ მსოფლიოშია მიღებული. სამარცხვინო და სახიფათოა ასეთი კაცის ყოფნა განათლების მინისტრად. ამიტომ მივმართე საუბრის დასაწყისში პრემიერსა და ივანიშვილს, კიდევ ვეუბნები, გამოფხიზლდით. ბატონებო, არ შეიძლება ყველაფერზე თვალის დახუჭვა. გაუშვან განათლების სამინისტროდან, რაღაც პატარა განყოფილება ჩააბარონ ბანკში და ითვალოს გაუფასურებული ლარის კურსი.
ჩვენი ხელისუფლების წარმომადგენლები იმასაც ვერ აცნობიერებენ. რას ნიშნავს განათლების სამინისტრო. ეს უწყება ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ერთად აღებული მთელი სამინისტროები. მე არ დამავიწყდება ბისმარკის სიტყვები. მას ჰკითხეს. გერმანული არმიის დამარცხება ვისი ბრალია, გენერლების თუ ოფიცრებისო. პასუხი ასეთი იყო – გერმანელი მასწავლებლების, მათ ვერ აღზარდეს ახალგაზრდები ისე, რომ კარგად ეომათო. ჩვენთან ყველაფერი თავდაყირაა, აქ მთავარია არასამთავრობო სექტორი, რომლის წარმომადგენლებსაც „ქართული ოცნება“ უმაღლეს თანამდებობებზე ნიშნავს. პედაგოგი მეხუთეხარიხხოვანი ყოფილა, ვინმე კომბლე ჯეჯელავას კი ლექციებს ატარებინებენ.
მიკვირს, რატომ გვიკვირს ასეთი რამეები, გადახედეთ ერთი, რა ხდება. ვისაც ლარი ეკუთვნის, გამოდის და იძახის, არაფერი არ ხდება, კარგად მიდის ეროვნული ვალუტის კურსიო. სოფლის მეურნეობა ვისაც ჩააბარეს, იმან საერთოდ არ იცის, როდის არის ხვნა-თესვა. ერთ მინისტრს ჯარი ეკუთვნოდა და ყოველგვარი მომზადების გარეშე გააუქმა სავალდებულო გაწვევა. მისი შემცვლელი მოსული არ იყო, როცა აღადგინა გაწვევა. ესენი სახლობანას თამაშობენ ერთი კაცის იმედით. საქართველოს არა ჰყავს ხელისუფლება. ამიტომაც დაინიშნა ჯეჯელავასნაირი „ბაგაჟის“ მქონე პიროვნება განათლების მინისტრად.
- დარწმუნებული ხართ, რომ შემთხვევით დაინიშნა ამ თანამდებობაზე? ის ერთ-ერთი ტელევიზიით გადაცემას უძღვებოდა, ორიგინალურობით იქაც გამოირჩეოდა და რომ არ მოსწონებოდათ, ხომ არ შეარჩევდნენ?
- მოწონებით როგორ არ მოეწონებოდათ, სულ სისულელეებს ლაპარაკობდა. ვინმემ რომ თავი დაგამახსოვროს, სისულელე უნდა იპრუტუნოს, ჯეჯელავას ამბავიც ამ ოპერიდან არის.
- საკადრო პოლიტიკასთან დაკავშირებით ხელისუფლების მიმართ გამუდმებით ისმის პრეტენზიები. თქვენ რას ფიქრობთ ამაზე?
- როგორც უკვე გითხარით, საქართველოს ხელისუფლება არ გვყავს. შესაბამისად, არც პარლამენტი არ გვყავს. უბრალოდ, ბიძინა ივანიშვილს ჰყავს საკონსტიტუციო უმრავლესობა. ამიერიდან ამინდი თუ შეიცვლება, „ოცნების“ ამომრჩეველმა მათკენ უნდა გაიშვიროს ხელი. ახლა ისინი ყველაფერზე არიან პასუხისმგებელი. მათი ერთ-ერთი ლიდერი გამოვიდა, 19 ნოემბერს რომ მაღალ თანამდებობას მიიღებს და ამბობს, ნულიდან უნდა დავიწყოთ ბევრი რამეო. მივმართავ ამ ადამიანს, ნუ ცრუობთ, ნულიდან ვერ დაიწყებთ იმიტომ, რომ ახლა არ მოსულხართ და ხელისუფლებაში თქვენი მოსვლის მეხუთე წელიწადია. ვერაფრით ვერ ჩამოიწერთ წინა 4 წლის გაუკეთებელ საქმეებს. გამეხარდება, თუ რამეს გააკეთებენ, მაგრამ ეჭვი მეპარება, რამე გამოვიდეს, აქამდე ყველაფერს ნაციონალებს აბრალებდნენ. ახლა ეგ სექტაც დამთავრდა და ალბათ ამერიკისკენ გაიშვერენ ხელს.
- უკვე გაიშვირეს ხელი ამერიკისკენ, ამბობენ, ლარის კურსზე ტრამპის პრეზიდენტად არჩევამაც იქონია გავლენაო...
- სხვანაირად რომ მოქცეულიყვნენ, ის იქნებოდა გასაკვირი. ამერიკის ამბავი ძალიან სასაცილოდ გამოიყურება. საქართველოში აშშ-ს საელჩოში ჩატარებული არჩევნებიც ძალიან სასაცილო იყო. ელჩი იან კელი და მისი თანამშრომლები კეთილგანწყობას ვერ მალავდნენ დამარცხებულის მიმართ. აქ ქალბატონმა ჰილარიმ ხმების 99% მიიღო. სასაცილო იყო ასევე ჩვენი ექსპერტების და პოლიტიკოსების უმეტესობის შეფასებებიც, გამარჯვებას იმას უწინასწარმეტყველებდნენ, ვინც დამარცხდა. როცა საპირისპირო შედეგი დადგა, თვალები დაყვლიპეს და აღარ იცოდნენ, რა ეთქვათ. ერთი პროცენტი როგორ არ უნდა დაუშვათ, რომ ტრამპი მოიგებდა. სხვა თუ არაფერი, კაცმა იმდენს მიაღწია, რომ არჩევნებში იღებდა მონაწილეობას.
ახლა რაც შეეხება მის ბრალეულობას ლარის გაუფასურებაში, ეს არის დიდი სისულელე, რომლის თქმაშიც ამათ ბადალი არ ყავთ. თან ლარის გაუფასურებაზე საუბრობენ, თან ამტკიცებენ, არაფერი ხდებაო. მინისტრებს და დეპარტამენტების უფროსებს 4.000 ლარზე ნაკლები ხელფასი არ აქვთ. დანამატზე და სხვა სიკეთეებზე არაფერს ვამბობ. ისინი ხალხს ძალიან დაშორდნენ. მივმართავ მათ, ბატონებო, გადმოდით თქვენი მანქანებიდან და გაგატარებთ თბილისის ქუჩებსა და ბაზრობებზე. ხალხს ისე გაუჭირდა, 1 ლარად ყიდიან სახლიდან გამოტანილ ძვირფას ნივთებს. ამათგან კიდევ თუ რამე გამაკვირვებდა, არ მეგონა, მაგრამ ვარძიაში მომხდარმა სამწუხარო ამბავმა ძალიან გამაკვირვა.
- ფრესკების დაზიანებას გულისხმობთ?
- მაგ სამწუხარო ფაქტზე მოგახსენებთ. ასეთი რაღაც მოხდა და არც ერთი მინისტრი, არც პრემიერი შემთხვევის ადგილზე არ ჩასულა. ალბათ ვერც კი ხვდებიან, რა არის ვარძია. სხვა ქვეყანაში ასეთი მნიშვნელობის ძეგლი რომ დაზიანებულიყო, მთელი მთავრობა იქ იქნებოდა. ჩვენთან კი თავი არავინ შეიწუხა. პარტიის ჰიმნი ხომ აქვთ, ჩემი საქართველო აქ არისო, და, ეტყობა, მათ საქართველოში არ არის ვარძია.
კიდევ ერთხელ მივმართავ ბიძინა ივანიშვილს, კარგად გადახედოს საკადრო პოლიტიკას. მოსახლეობას და ჟურნალისტებს კი ვთხოვ, რომ ამიერიდან განათლების მინისტრი ბატონ კომბლედ მოიხსენიონ. ეგ კაცი უფრო მიკიტანს წააგავს, წესით, ერთ ხელში ლუდის კათხა უნდა ეჭიროს და მეორეში ორთქლადენილი ხინკლიანი თეფში, მაგრამ რაკი მინისტრად მუშაობს, დავარქვათ კომბლე. მესხეთში ვთხოვ ნაცნობებს და მისთვის წალდს და მისი ღიპის შესაბამის ტყაპუჭს გამოვაგზავნინებ.
„ახალი თაობა“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ დიმიტრი ლორთქიფანიძესთან: „დონალდ ტრამპის გაპრეზიდენტება ხელს შეუწყობს საქართველოს გამთლიანებას“
პარლამენტის ყოფილი წევრი დიმიტრი ლორთქიფანიძე „ახალ თაობასთან“ აცხადებს, რომ რეალური ცვლილებები განხორციელდება, თუ მსოფლიო ჰეგემონი აშშ უარს იტყვის ერთპოლუსიან მსოფლიოზე და გაითვალისწინებს ისეთ მოთამაშეებს, როგორებიც არიან რუსეთის ფედერაცია და ჩინეთი.
- ბატონო დიმიტრი, მთელი მსოფლიო გადართულია იმის ანალიზზე, რა იქნება დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის პერიოდში და როგორ წარიმართება სიტუაცია. თქვენ რა მოლოდინები გაქვთ?
- დონალდ ტრამპის არჩევით ნეოლიბერალური სამყარო შოკშია. მათ შეიმუშავეს ერთიანი მესიჯიც – ტრამპი არის არაპროგნოზირებადი, მსოფლიო არის გაუგებრობაში; გაურკვეველია, როგორი მომავალი ელის მსოფლიოს. ეს მიმანიშნებს იმაზე, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი და კეთილსაიმედო ცვლილებები შეიძლება განხორციელდეს თუ მსოფლიო ჰეგემონი აშშ უარს იტყვის ერთპოლუსიან მსოფლიოზე და გაითვალისწინებს ისეთ მოთამაშეებს, როგორებიც არიან რუსეთის ფედერაცია და ჩინეთი.
- რა შეამჩნიეთ ტრამპს, რომ ამერიკის ჰეგემონიაზე უარს იტყვის?
- ამის იმედს მაძლევს ტრამპის განცხადებები რუსეთთან ურთიერთთანამშრომლობის მომავალ გეგმებზე, რომელიც ეხებოდა ახლო აღმოსავლეთში დასალაგებელ სიტუაციას. ვგულისხმობ სირიასა და ერაყში გამწვავებულ მდგომარეობას ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ. დაპირისპირებას მხოლოდ რუსეთის ფედერაცია ან მხოლოდ აშშ ძნელია გაუმკლავდეს. იქ არის ქაოსი და მოსალოდნელია რუსულ-ამერიკული ურთიერთობების ისეთი საბოლოო გადატვირთვა, რაც ჰილარი კლინტონსა და პუტინს შორის არ შედგა.
- რას გულისხმობთ?
- ჰილარი კლინტონს სახელმწიფო მდივნად დანიშვნის მომენტიდან, რეალურად, ჰქონდა მნიშვნელოვანი ბერკეტები იმისთვის, რომ დაპირებული გადატვირთვა განხორციელებულიყო, ვგულისხმობ, განსაკუთრებით, სამხედრო სფეროში თანამშრომლობას, რასაც მოჰყვებოდა აქტიური ეკონომიკური და პოლიტიკური ურთიერთობები.
- საქართველოსთვის ამერიკა-რუსეთის თანამშრომლობა რა სარგებლობის მომტანი იქნებოდა?
- ამერიკა-რუსეთის თანამშრომლობის ფონზე კავკასიაში მიმდინარე სეპარატისტული პროცესები (ვგულისხმობ აფხაზეთს, ცხინვალის რეგიონს, ყარაბაღს) რეგულირებადი იქნებოდა. ერთა თვითგამორკვევისა და ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი მივიდოდა საერთაშორისო სამართლის აღიარებულ ნორმებთან იმ სახით, რომ საქართველოს რეალობაში განისაზღვრებოდა ჩვენი ქვეყნის მთლიანობის პოლიტიკური ფასი.
- როგორ განისაზღვრებოდა?
- რუსულ-ამერიკული ურთიერთობის კონტექსტში საქართველოს აქტიური მონაწილეობით.
- ახლა რუსეთსა და ამერიკას შორის თანამშრომლობის იმედს რა გაძლევთ?
- ტრამპის იმედისმომცემი განცხადებები.
- ტრამპის განცხადება, რომ ყირიმს რუსეთის ნაწილად აღიარებს, იმედს გაძლევთ საქართველოს ტერიტორიების დეოკუპაციის საკითხში?
- ყირიმის შედარება აფხაზეთთან და ცხინვალის რეგიონთან არარელევანტური იქნებოდა. მსგავსი რამ, რაც ყირიმის შემთხვევაში მოხდა (ყირიმის აღიარება რუსეთის ფედერაციის ნაწილად, რაშიც მონაწილეობა მიიღო ყირიმის მოსახლეობამ), საქართველოს შემთხვევაში არ მომხდარა. სცენარი არც განიხილებოდა და არც ახლა განიხილება აფხაზეთთან და სამაჩაბლოსთან დაკავშირებით.
- ხომ ცნობილია, ამგვარი რეფერენდუმი ოკუპაციის პირობებში როგორ ტარდება. ჩვენს ოკუპირებულ ტერიტორიებზეც ხომ ატარებენ ასეთ რეფერენდუმებს?
- ყირიმის მსგავსი რეფერენდუმები ცხინვალსა და სოხუმში არ ჩატარებულა. ცხინვალსა და სოხუმში რუსეთის ფედერაციასთან მიერთებისა და მის ორგანულ ნაწილად გახდომის რეფერემდუმი არ ჩატარებულა. ცხინვალში თიბილოვის ადმინისტრაცია ცდილობს, რეფერენდუმის გზით მოახდინოს სპეკულირება, მაგრამ კრემლი არ ეთანხმება. ამიტომ ნუ შევადარებვთ ყირიმს აფხაზეთსა და სამაჩაბლოს.
- კი ბატონო, განსხვავებული კონფლიქტებია, მაგრამ ტენდენციებს ქმნის...
- აბსოლუტურად განსხვავებული თემებია. ყოველი დღე აფხაზეთთან და სამაჩაბლოსთან დაკავშირებით დრამატულად მნიშვნელოვანია. მუდმივად ასე ვერ გაგრძელდება, თუ ამ საკითხებთან დაკავშირებით პირდაპირი დიალოგი არ დაიწყო.
- ეს როგორ წარმოგიდგენიათ?
- რატომღაც მგონია, რომ დონალდ ტრამპის გაპრეზიდენტება ხელს შეუწყობს სწორედ საქართველოს ინტერესებს ოკუპირებულ რეგიონებთან დაკავშირებით.
- იმის თქმა გინდათ, რომ რუსეთთან ურთიერთობას მოაგვარებს?
- იმედს მაძლევს ტრამპის განცხადებები, სადაც გამოთქმულია იმედები რუსეთთან ურთიერთთანამშრომლობასთან დაკავშირებით, როგორც სამხედრო, ეკონომიკურ და სამხედრო სფეროებში. ამის ინიციატორი ამ შემთხვევაში დონალდ ტრამპია, რომელმაც მთელი საარჩევნო კამპანია ამ ფონზე ჩაატარა.
- მაშინ გავიხსენოთ ბარაკ ობამას გადატვირთვის პოლიტიკა, 2008 წელს აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის ოკუპაციიდან ძალიან მალე. გვეგონა, გადატვირთვა ჩვენი ტერიტორიების დეოკუპაციის მიმართულებით იმუშავებდა. თუმცა, გადატვირთვა ჩავარდა და რუსეთი და ამერიკა ისევ დაპირისპირებულები აღმოჩნდნენ. თქვენ ეს ისტორია იმედს არ გიცრუებთ?
- თქვენ კითხვას მისვამთ ბარაკ ობამას ადმინისტრაციის კრახთან დაკავშირებით, რუსეთთან ურთიერთობების გადატვირთვის საკითხში, რომელიც მათი ერთ-ერთი პრიორიტეტი იყო?.
- დიახ, რატომ განიცადა კრახი?
- კრახი განპირობებული იყო არათანმიმდევრული პოლიტიკით რუსეთის ფედერაციასთან ურთიერთობის კონტექსტში. ქალბატონმა კლინტონმა, მას შემდეგ, რაც 27-წლიანი ხელშეკრულება გაფორმდა უკრაინის ხელისუფლებასთან ნოვოროსიისკთან დაკავშირებით, განაცხადა, რომ ახლა მოქცევის დროა და ჩვენ უნდა დაველოდოთ, როდის მოხდება ზღვის მიქცევა, რადგან ახლა არაფრის გაკეთება არ შეიძლებაო. ფაქტობრივად, ძვირფასი დრო იქნა გაშვებული იმის მაგივრად, რომ აისაფის პროგრამით გათვალისწინებული ანტიტერორისტული კამპანია ახლო აღმოსავლეთში აშშ-ს წარემართა რუსეთის ფედერაციასთან ურთიერთშეთანხმების საფუძველზე.
- რას მოიტანდა ამერიკა-რუსეთის შეთანხმებული მოქმედება?
- ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში დროულად დამყარდებოდა მშვიდობა. არ იქნებოდა მართვადი ქაოსი, რომელიც აწყობდათ სამხედრო მანქანებს და იმ ოლიგარქიულ სისტემას, რომელიც ამით ფულს შოულობს. ფაქტობრივად, მთელი ამ წლების განმავლობაში წარმოებული სამხედრო კამპანია ახლო აღმოსავლეთსა და ავღანეთში, არ ემსახურებოდა რეგიონში მშვიდობის დამყარებას.
- აბა, რას ემსახურებოდა?
- მუდმივი ომის წარმოების კამპანიას. ეს კიდევ უფრო დიდი დაპირისპირების წინაშე აყენებდა შემცირებული ეკონომიკისა და ეკონომიკური სიდუხჭირის პირას მყოფ რუსეთს.
- ანუ თქვენ რუსეთისთვის სანქციების დაწესებას არ ამართლებთ?
- როცა რუსეთს მარწუხებში აქცევ, იყურება კუნთებზე, იარაღზე, ბირთვულ შეიარაღებაზე. ეს გახდა მიზეზი იმისა, რომ რუსეთი გადაერთო სტრატეგიულ ინიციატივებსა და ახალ სამხედრო დოქტრინაზე, რამაც დამატებითი საფრთხეები შექმნა მთელ მსოფლიოში. ამ სიტუაციის განმუხტვის ერთადერთი გზა იქნება, თუ ამერიკის ადმინისტრაცია გადაერთვება ამ მიმართულებით. დონალდ ტრამპი არის სასურველი კანდიდატი ძალიან ბევრისთვის, მათ შორის, აშშ-ში. ის მოულოდნელი შედეგი, რომელიც არჩევნების შედეგად გამოიკვეთა, ამის მანიშნებელია. ბარაკ ობამას ადმინისტრაციამ სამხედრო კამპანიის წარმოების პროცესში კრახი განიცადა როგორც ავღანეთში, ისე ახლო აღმოსავლეთში. ამერიკელი ხალხი მხარს არ დაუჭერდა სამხედრო კონფრონტაციის გაღრმავებას რუსეთსა და ამერიკას შორის. ხალხი არის მშვიდობის მომხრე. ამიტომ გამონახეს გზა ტრამპის მხარდაჭერაში.
- რუსეთს სანქციები დაუწესდა არა მხოლოდ ყირიმის გამო, არამედ დონბასსა და მიმდებარე ტერიტორიაზე ომის გაჩაღებისთვის, სადაც ბრძოლები დღესაც მიმდინარეობს. ტრამპის განცხადება სანქციების მოხსნის თაობაზე რეალური შეიძლება იყოს?
- ამერიკა დარწმუნდა, რომ რუსეთისთვის სანქციების დაწესებამ შედეგი არ გამოიღო. ის სახელმწიფოები დაზარალდნენ, რომლებსაც ორმხრივი სავაჭრო ბრუნვა ჰქონდათ რუსეთთან. ფინეთის ეკონომიკა 36%-ით დამოკიდებული იყო რუსეთზე (ასევე სკანდინავიის ქვეყნები). უკრაინის ეკონომიკა, ფაქტობრივად, განადგურებულია. სერიოზული პრობლემები შეექმნა სოფლის მეურნეობას პოლონეთში, ჩეხეთში, უნგრეთსა და რუმუნეთში. ეს ყველაფერი აისახა საერთო გლობალურ პროცესებზე _ კრიზისი უფრო გაამწვავა. რუსეთი ის აქლემია, რომელიც ვირის საპალნეს ყოველთვის ზიდავს. ეს მთელმა მსოფლიომ უნდა დაინახოს.
რუსეთის დაჩოქება პრაქტიკულად შეუძლებელია, რადგან ის არის ზებირთვული სახელმწიფო. თუ მას ჩიხში მივიმწყვდევთ, შეიძლება სამხედრო რიტორიკა პრაქტიკულ ქმედებებში გადავიდეს. ამან არავის მოუტანა დადებითი შედეგი. საჭიროა რეალურად შეფასდეს დღეს მსოფლიოში არსებული გეოპოლიტიკური მდგომარეობა. დასრულდეს ომის შედეგად გაღვივებული კონფლიქტები ახლო აღმოსავლეთში. მოხდეს მსოფლიოს ხელახალი გადანაწილება. ტრამპის გამარჯვება არჩევნებში მსოფლიოს ახალი წესრიგის წინაშე დადგომას ნიშნავს.
- მსოფლიოს ხელახალი გადანაწილება საქართველოსთვის ხელსაყრელია იმ პირობებში, როდესაც ჩვენი ტერიტორიები რუსეთს აქვს ოკუპირებული?
- მსოფლიოს ხელახალ გადანაწილებაში ის იგულისხმება, რომ ახალი სტრატეგიის გათვალისწინებით გაღვივებული კონფლიქტები უნდა ჩაცხრეს და მოლაპარაკების გზით მოხდეს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა.
„ახალი თაობა“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ჯონდი ბაღათურიასთან: „ტარიფების გაძვირება მოსალოდნელია“
„ახალი თაობის“ კითხვებს ქართული დასის ლიდერი, ჯონდი ბაღათურია პასუხობს.
- ბატონო ჯონდი, ლარის კურსი კრიტიკულ ნიშნულს გადაცდა. საუბარია, რომ ეროვნული ვალუტის გაუფასურებასთან ერთად, დღის წესრიგში აუცილებლად დადგება ტარიფების ზრდის საკითხი. პრემიერი დებს პირობას, რომ მატება არ მოხდება, თუმცა საზოგადოებაში უიმედოდ უყურებენ ამ დაპირებას. როგორია თქვენი შეფასებები. რამდენად კრიტიკული პერიოდი იწყება?
- საზოგადოება უნდობლად და უიმედოდ იმიტომ უყურებს პრემიერის ამ დაპირებას, რომ თუ რაიმე დაპირება არ შეასრულა საქართველოს მთავრობამ, ეს სწორედ ტარიფებთან დაკავშირებით გაცემული დანაპირები იყო. ნაცვლად განახევრებისა, პირიქით, ტარიფების გაორმაგება მოხდა.
- ანუ თქვენც არ გაქვთ დიდი ოპტიმიზმი ამ კუთხით?
- რა თქმა უნდა, არა. მე მინდა ვკითხო იმ კომპანიებს, რომლებიც ტარიფის მატებას იმიტომ ითხოვენ, რომ ლარი გაუფასურდა. ზუსტად იგივე მოტივი ჰქონდათ ერთი წლის წინ, თუმცა ეკონომიურად ვერ დაასაბუთეს, თუ რატომ უნდა გაზრდილიყო ტარიფი.
შარშან ამ სხდომებს ვესწრებოდი. მათ ტარიფი უკანონოდ გაზარდეს. იმის შემდეგ ლარის კურსი დასტაბილურდა, დაიწია, ვინმემ ტარიფი დასწია უკან?! მთელი წლის განმავლობაში ხომ იღებენ ზედმეტად ამოღებულ ფულს. ნურავინ შეხვალთ შეცდომაში, როდესაც ამ კომპანიებმა ტარიფის გაძვირება მოითხოვეს და გააძვირეს კიდეც, ლარი ზუსტად ამ ნიშნულზე იდგა, შემდეგ დაიწია, ახლა ისევ ძველ ნიშნულს დაუბრუნდა. გამოვიდა, რომ მთელი წლის განმავლობაში მათ ზედმეტი ამოიღეს მოსახლეობიდან!
- ექსპერტთა ნაწილი აცხადებს, რომ ეს კომპანიები ლარის გაუფასურების გამო ზარალს ნახულობენ, რადგან მათ ხელშეკრულებაში ლარის კურსთან დაკავშირებული ცვლილებები გათვალისწინებული არ არის. ასეა?
- ამ ზოგიერთი ექსპერტის კვალს თუ კარგად გაყვებით, ნახავთ, რომ ის რომელიმე ამ კომპანიიდან ხელფასს იღებს და რაღაცა ხელშეკრულება აქვს მასთან გაფორმებული. საზრდოობენ ამ კომპანიებიდან და ასეთ განცხადებებს გააკეთებენ, აბა რას იზამენ?!
- რა პრობლემები მოჰყვება დენის ტარიფის გაძვირებას?
- ძალიან სერიოზული. მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს არ აქვს საშუალება არსებული ტარიფის გადახდისაც კი. ხელისუფლება კი გეგმავს ტარიფის გაზრდას. ეს კიდევ უფრო დაამძიმებს ისედაც გაჭირვებული მოსახლეობის მდგომარეობას. ეს ტარიფები გაძვირდება მცირე და საშუალო მეწარმეებისთვის, რაც იმას ნიშნავს, რომ პროდუქციაზე ფასები მოიმატებს. ცხოვრება გაძვირდება და გართულდება. მე შემიძლია გავიხსენო შარშანდელი პოლემიკა რუსულ გაზთან დაკავშირებით. შარშან იდგა საკითხი, რომ ჩვენ შემოგვეტანა გაზპრომის რუსული გაზი, რომელიც იყო მნიშვნელოვნად უფრო იაფი, ვიდრე სოკარის მიერ მოწოდებული გაზი.
- თუმცა საუბარია, რომ რუსულ გაზს გეოპოლიტიკური დატვირთვა აქვს.
- ამაზე უფრო ბრიყვული და ამაზე უფრო მტრული, სახელმწიფოს და შენი მოსახლეობის მიმართ გაკეთებული განცხადება, იშვიათად შეიძლება რომ მოისმინო. რა გეოპოლიტიკური და პოლიტიკური სუნი შეიძლება ასდიოდეს გაზს?! ან რა საფრთხეები შეიძლება მოდიოდეს, როცა ქვეყანა არის დამოკიდებული ერთ მომწოდებელზე, ამ შემთხვევაში, „სოკარ ჯორჯიაზე“. აი, ეს ნამდვილად შეიცავს დესტაბილიზაციის საფრთხეს.
- რატომ შეიცავს?
- იმიტომ, რომ არ შეიძლება ქვეყანა დამოკიდებული იყოს ერთ მომწოდებელზე. ვალდებულია სახელმწიფო, რომ ენერგომოწოდების დივერსიფიცირებული წყაროები ჰქონდეს, სამი და ოთხი მაინც. ჩვენ კი ერთზე ვართ დამოკიდებული. ამიტომ სახელმწიფო ვალდებული იყო, „გაზპრომის“ გაზი შემოეყვანა. „გაზპრომის“ გაზს მილებში ტანკები და თვითმფრინავები არ გამოჰყვებოდა. თუ რუსულ ტანკებს ჩვენი საზღვრის გადმოლახვა დასჭირდებათ, მერწმუნეთ, ამისთვის ნამდვილად არ გამოიყენებენ გაზის სატრანზიტო მილს. გაზპრომის გაზი, უბრალოდ, კონკურენციას შეუქმნიდა აქ მონოპოლისტურ კომპანიას, რომელსაც ძალიან ძვირი გაზი შემოაქვს. ამ კონკურენციის პირობებში კი სოკარ ჯორჯია იძულებული გახდებოდა, ტარიფი დაეწია.
- გაზის ტარიფის მომატების საკითხიც ხომ არ დადგება?
- არ არის გამორიცხული, რომ ბრძოლა წავიდეს გაზის ტარიფის მომატებაზეც. ასევე დადგება წყლის ტარიფის გაზრდის საკითხი, რადგან ეს ყველაფერი ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული. გაზის ფასზე დამოკიდებულია ელექტროენერგიის ფასი, ხოლო ელექტროენერგიის ფასზეა დამოკიდებული წყლის ტარიფი.
- საუბარია, რომ თელასს არ შეუძლია თვითნებურად გააძვიროს ტარიფი. ამას სჭირდება ხელისუფლების თანხმობა. რისი მოლოდინი შეიძლება ჰქონდეს მოსახლეობას?
- ხელისუფლებას თითი არ გაუნძრევია, ერთი ნაბიჯი არ გადაუდგამს იმისთვის, რომ ენერგომატარებლებზე ტარიფებმა არ მოიმატოს. ასეთი დანაპირები ჰქონდათ, სანამ არჩევნებში გაიმარჯვებდნენ და, შემცირების მაგივრად, პირიქით, გააძვირეს. შარშან მაბრალებდნენ, რომ სიტუაციას ხელოვნურად ვძაბავდი, მაგრამ თქვენ ნახეთ, რომ 35%-ით იქნა გაძვირებული ელექტროენერგია და ახლა რატომ უნდა დავუჯეროთ, რომ არ გააძვირებენ?! ჯერ ილაპარაკებენ, რომ არ აძვირებენ და მერე უცებ გააძვირებენ.
- ხელისუფლებისგან გაკეთდა განცხადებები, რომ ლარის დასტაბილურებაშია გამოსავალი, რომ ტარიფმა არ მოიმატოს, ლარი კი უსასრულობისკენ გარბის. რაშია გამოსავალი?
- მე ვიზიარებ ამ პოზიციას, რომ ერთ-ერთი გამოსავალი ტარიფის შენარჩუნების არის ლარის დასტაბილურება, რასაც ეკონომიკა სჭირდება. ლარის გაუფასურების მთავარი ფაქტორი არის ის, რომ ჩვენ არ გვაქვს ეკონომიკა და ძალიან დიდ ზეწოლას განიცდის ლარი. ჩვენ არ გვაქვს პროდუქცია, რომელსაც ვაწარმოებთ და რომელსაც ქვეყნის გარეთ გავიტანთ. რადგან გვაქვს უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი, შესაბამისად ვალუტა უფრო მეტი გაედინება, ვიდრე შემოედინება. თავისთავად ცხადია, რომ ეს ლარის კურსს აწვება.
- ამ სიტუაციების გათვალისწინებით, რამდენად რთული ზამთარი გველოდება?
- ძალიან რთული ზამთარი იქნება. დროა, მთავრობამ იმოქმედოს. დღეს ის გულხელდაკრეფილია და ქვეყანა მიჰყვება დინებას. მოუსვას ნიჩბებს და აღმა აცურონ. ასე როდემდე უნდა გაგრძელდეს?! უახლოეს პერიოდში ძალიან დიდი შესაძლებლობების არეალი გამოჩნდება საქართველოსთვის. ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნებმა აჩვენა, რომ მსოფლიოში მოსალოდნელია გრანდიოზული ცვლილებები. ახალი მოცემულობა, ახალი რეალობა ახალ შანსებს აჩენს, მაგრამ ამ შანსებს გამოყენება უნდა.
- მაინც რა შეიცვლება?
- მინიმუმ, საქართველოს დიპლომატიაზე ზეწოლა შემსუბუქდება. არ იქნება ასეთი აგრესიული პოლიტიკა ვაშინგტონის მხრიდან. ამ სიტუაციით სწრაფად უნდა ისარგებლოს საქართველოს მთავრობამ.
———————–
„რეზონანსი“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
ერთდროულად დევალვაციაც და დეფლაციაც – ასეთი რამ ბოლო 3 წელია, არ ყოფილა
ნათია ლომიძე
მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში ეროვნული ვალუტა უფასურდება, ქვეყანაში ინფლაცია არ შეინიშნება. სავაჭრო ბაზარზე მხოლოდ შაქრისა და საწვავის ფასმა მოიმატა, დანარჩენი პროდუქტის ღირებულება ან იკლებს, ან უცვლელი რჩება. სპეციალისტები ორ ძირითად მიზეზს ასახელებენ: იმპორტიორ ქვეყნებში ეროვნული ვალუტების გაუფასურება და საქართველოს მოსახლეობის არამსყიდველუნარიანობა. ამ ორი ფაქტორის გამო ინფლაცია ჯერჯერობით მიზერულია.
2016 წლის ოქტომბერში საქართველოში ინფლაციის დონემ, წინა თვესთან შედარებით, 0,5 პროცენტი, ხოლო წინა წლის შესაბამის თვესთან შედარებით (წლიური ინფლაციის დონე) 0,2% შეადგინა. 2010 წლის შედარებით სამომხმარებლო ფასების ინდექსი 17,1 პროცენტით გაიზარდა. აშკარაა, რომ ინფლაციის მაჩვენებელი თითქმის ნულოვანია, არადა ლარი ისტორიულ მაქსიმუმთან ტრიალებს.
“ლარის გაუფასურებასა და ფასების ზრდას შორის არის რაღაც დონის კორელაცია, თუმცა არა ასეთი პირდაპირი, რომ ერთ თვეში აისახოს. ინფლაციის მაჩვენებელი ნათლად აჩვენებს, რომ ქვეყანაში ფასების საერთო დონე არ იზრდება, პირიქით, ოქტომბერში შემცირდა კიდეც. ასე რომ, იმაზე საუბარი, რომ ლარი რამდენიმე თეთრით გაუფასურდა და აი, პროდუქტები გაძვირდა, ტყუილია. მაგალითისთვის, შეიძლება შაქარი გაძირდეს ან ბენზინი, მაგრამ ფასები არ იზრდება. თუ შაქარი და ბენზინი გაძვირდა, მარილი და ვაშლი გაიაფდება და ა.შ.” – აცხადებს ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაციის წარმომადგენელი მერაბ ჯანიაშვილი.
სტატისტიკოსი სოსო არჩვაძის თქმით, პოლიტიკურმა ციებ-ცხელებამ და საარჩევნო რეჟიმში ცხოვრებამ ეკონომიკაში ისეთი მნიშვნელოვანი მოვლენა ჩრდილში მოაქცია, რომელიც საერთოდ იშვიათად მეორდება. პროცესი ვალუტის დევალვაციასა და დეფლაციის თანხვედრას ეხება, რომელიც 2013 წლიდან მოყოლებული არ განმეორებულა.
“ბოლო რამდენიმე კვირაა საზოგადოების ყურადღება პოლიტიკურ ასპექტებზე იყო გადატანილი, რის გამოც ეკონომიკური საკითხები უკან გადავიდა. არადა ძალიან საინტერესო მოვლენასთან გვაქვს საქმე, რომელიც ყოველთვის არ ხდება – ერთდროულად ლარის დევალვაციასა და დეფლაციის თანხვედრა. როდესაც ვალუტა უფასურდება, მით უმეტეს ისეთ ქვეყნებში, როგორიც საქართველოა, რომლის სამომხმარებლო ბაზრის 70% დამოკიდებულია იმპორტზე, ამ შემთხვევაში ბაზარზე ფასების ინდექსი უნდა გაიზარდოს. ჩვენ კი ვაწყდებით საპირისპირო ტენდენციას. 2013 წლის სექტემბერში იყო დეფლაცია წინა წლის შესაბამისი წელთან შედარებით, ანუ ჩავთვალოთ, რომ 2013-დან დღემდე საქართველოს არ ჰქონია ასეთი მოვლენა”, – განუცხადა “რეზონანსს” არჩვაძემ და ამ მოვლენის ძირითად მიზეზებზე ისაუბრა, რამაც ფასების შენარჩუნება გამოიწვია.
“ამას თავის ახსნა უნდა მოვუძებნოთ. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტი, რამაც ეს განაპირობა ისაა, რომ ხალხს ფულადი სახსრები დღეს უკვე გაცილებით ნაკლები აქვს. ერთი შეხედვით თითქოს საბანკო სექტორმა მეტი რესურსი მიიღო, მაგრამ ბანკები მუშაობენ საკუთარი ინტერესებისთვის. ფაქტობრივად, ეს სისტემა ემსგავსება ნახევრად ჩაკეტილ სისტემას, რომელსაც მომხმარებელთან მხოლოდ ის აკავშირებს, რომ რაც შეიძლება მეტი თანხა ამოიღოს მსესხებლიდან.
აქედან გამომდინარე, საბანკო სექტორი ნაკლებად ემსახურება საზოგადოების ინტერესებს. მოსახლეობის დავალიანება საბანკო სექტორის მიმართ იზრდება. ბოლო 4 წლის განმავლობაში, მაგალითად, საბანკო კრედიტების მომსახურებაზე მოსახლეობის მიერ გადახდილი საშუალო წლიური თანხის მოცულობა, ფაქტობრივად, გაორმაგდა. უხეშად რომ ვთქვა, მთელი წლის შემოსავალი მიდის საბანკო კრედიტის მომსახურებაზე. ხალხში ნაკლები ფულია და ისინი ხდებიან არამსყიდველუნარიანები.
სამომხმარებლო ბაზრის 70% იმპორტზეა დამოკიდებული. იმპორტის მხრივ ამერიკის წილი არის 3%. დანარჩენია აზერბაიჯანი – 7%, თურქეთის 16-17% და ა.შ. აქედან გამომდინარე, მთავარი ის კი არ არის რა ჩამოგვავქვს აშშ-დან, არამედ ჩვენი ძირითადი სავაჭრო პარტნიორების ვალუტები, რა თანაფარდობაში არიან ამერიკულ დოლართან. მათი მდგომარეობა მკვეთრად აისახება ჩვენ ბაზარზე.
ამას ემატება უკრაინული გრინვის უმნიშვნელოდ, ხოლო თურქული ლირის საგრძნობლად გაუფასურება. ასეთ სიტუაციაში შეიძლება საქართველოში კურსი დავარდეს, მაგრამ ასეთივე სისწრაფით უფასურდებოდეს ჩვენი ძირითადი სავაჭრო პარტნიორების ეროვნული ვალუტები დოლართან მიმართებაში. ეს იმპორტის ღირებულებას არ აძვირებდეს”, – განუცხადა “რეზონანსს” არჩვაძე.
ეკონომისტი ემზარ ჯგერენაია ინფლაციას მომენტალურ პრობლემად მიიჩნევს და მასთან დაკავშირებულ ეროვნული ბანკის პოლიტიკას სწორად მიიჩნევს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ქვეყანა სერიოზული პრობლემის წინაშე აღმოჩნდებოდა და გაუფასურებულ ეროვნულ ვალუტას, გაზრდილი ფასებიც დაემატებოდა.
“გარკვეული პროდუქტის გაიაფება ან ძველი ფასის შენარჩუნება გამოიწვია იმან, რომ მსოფლიო ბაზარზე დაცემულია სხვადასხვა ინფლაციის კალათაში შემავალ საქონელზე, მაგალითად, ხორბალზე. რუსეთში მესამე კატეგორიის ხორბალი 170 დოლარი ღირს. ერთადერთი შაქარია ძირითადი სამომხმარებლო კალათიდან, რომელიც, პირიქით, გაძვირდა. რომ არა სებ-ის პოლიტიკა, ჩვენ სახეზე გვექნებოდა სერიოზული პრობლემა”, – განაცხადა “რეზონანსთან” საუბრისას ჯგერენაიამ და აღნიშნა, რომ საქართველოს ძირითად სავაჭრო ქვეყნებში გაუფასურებული ვალუტები საქართველოში პროდუქციას გაძვირების საშუალებას არ აძლევს.
“თურქული ვალუტა გაუფასურებულია. ეს რომ არ მომხდარიყო, ჩვენ შეგვექმნებოდა სერიოზული პრობლემა. ანალოგიური სიტუაციაა უკრაინაში. ეფექტური კურსი იქაც ჩვენს სასარგებლოდაა. ამას ემატება ისიც, რომ საქართველოში მოსახლეობა მსყიდველთუნარიანი არ არის და ამის გამო არ იზრდება ინფლაციაც”, – აღნიშნა ემზარ ჯგერენაიამ.
„რეზონანსი“, 12 ნოემბერი, 2016 წელი
თუკი კურსი 2,70-ს მიაღწევს, ეკონომიკაზე დამანგრევლად იმოქმედებს
ეს არის ზღვარი, რომელიც პრობლემას შეუქმნის საბანკო სექტორსაც
მარი ჩიტაია
ლარი კრიტიკულ ნიშნულზე რჩება. სპეციალისტების აზრით, ძალიან ახლოს ვართ რეალობასთან, როცა ლარის კურსმა შეიძლება ფსიქოლოგიურ ნიშნულს გადააბიჯოს და 2,60-2,70-ს მიაღწიოს, რაც განაჩენი იქნება ეკონომიკისთვის. ეროვნულმა ვალუტამ უკვე ყველა ნორმა დაარღვია, ახლა საუბარია იმაზე, რომ კურსი საბედისწერო ზღვრამდე არ მივიდეს. ასეთ სცენარს ეკონომისტების უმეტესობა დასაშვებად მიიჩნევს.
არსებული კურსის პირობებში განსაკუთრებით მცირე და საშუალო ბიზნესს გაუჭირდება, რომელსაც ფინანსური ვალდებულებები, ძირითადად, დოლარში აქვს. რაც შეეხება საბანკო სექტორს, მას პრობლემა ექმნება იმის გამო, რომ ხალხს ვალების გასასტუმრებლად, უბრალოდ, ფული არ ეყოფა.
თსუ-ს პროფესორი ვახტანგ ჭარაია განმარტავს, რომ ლარის შემდგომი გაუფასურება საფრთხეს შეუქმნის იმპორტზე მომუშავე სადისტრიბუციო კომპანიებს და ადგილობრივ საწარმოებსაც, რომლებიც უცხოურ ნედლეულზე არიან დამოკიდებული.
“ქართული ბიზნესის მდგომარეობა თითქმის ყოველდღიურად მძიმდება. ამიტომ განსაკუთრებით ადგილობრივი ბიზნესს გაუჭირდება, რომელიც იმპორტირებულ პროდუქციაზეა დამოკიდებული. ეს შეიძლება იყოს როგორც სადისტრიბუციო კომპანიები, ასევე ის საწარმოები, რომლებიც ნედლეულს უცხოეთიდან იღებენ. მათთვის ლარის ყოველი თეთრით გაუფასურება დიდი ტვირთია, რეალიზაციის შემცირებიდან გამომდინარე, მოგების მარჟა უმცირდებათ. მიუხედავად იმისა, რომ პრობლემაა, ვფიქრობ, იმპორტის ჩანაცვლების ძალიან კარგი შესაძლებლობაა, რომ წარმოება განვავითაროთ”, – ამბობს ჭარაია.
საბანკო სექტორთან დაკავშირებით ანალიტიკოსი ფიქრობს, რომ ამ მხრივ საფრთხე დიდი არ არის, რამდენადაც ბანკები ზემოგებაზე არიან ორიენტირებული და ამ მხრივ საკმაოდ მყარი პოზიცია უჭირავთ.
“ვერ გეტყვით, რომ საბანკო სექტორი ვერ გაუძლებს, ასე ნამდვილად არ არის, თუმცა პრობლემა მათაც შეექმნებათ, თუკი მოსახლეობა სესხს ვერ დააბრუნებს, რაც საბოლოოდ ბანკების თავსატეხი გახდება. მე უფრო მოსახლეობის მდგომარეობა მაწუხებს, რადგან ხარჯი მნიშვნელოვნად მოემატა. ლარის დევალვაცია ყველაზე მტკივნეულია მათთვის, რომლებსაც სესხი დოლარში აქვთ, არსებული მდგომარეობა ამ კატეგორიის მსესხებლებისთვის კატასტროფულია. ქართული ბანკები ევროპულ და განვითარებულ ქვეყნებთან შედარებით, 10-ჯერ მაღალი საპროცენტო განაკვეთით მოქმედებენ, რასაც რისკით ხსნიან, სინამდვილეში კი მოგების მაქსიმალიზაციაზე ზრუნავენ. კურსთან დაკავშირებით ჩვენ პრობლემას გვიქმნის ისიც, რომ მეზობელ რეგიონებშიც უფასურდება ეროვნული ვალუტები, რაც აქაც გარკვეულ გავლენას ახდენს. ჩემი აზრით, 2,60-ის ნიშნული არის ის რეალობა, რომელსაც ლარი ძალიან მალე შეეჯახება”, – აცხადებს ვახტანგ ჭარაია.
განსხვავებული მოსაზრებისაა ეკონომიკის სფეროს ექსპერტი ზვიად ხორგუაშვილი, რომელიც ფიქრობს, რომ ლარის კრიტიკული ზღვარი ფინანსურ სექტორს მნიშვნელოვნად დააზარალებს, განსაკუთრებით კი, ბანკებს შეუქმნის პრობლემას.
“ლარის გაუფასურება 2,80-ის ნიშნულამდე ეკონომიკის აბსოლუტურად ყველა დარგზე მოახდენს დამანგრეველ გავლენას. ფინანსურ სექტორს ძალიან გაუჭირდება. კომერციული ბანკების წარმომადგენლებისგან ვიცი, რომ 2,7-იანი კურსი მათ სტაბილურობას მნიშვნელოვნად შეარყევს. გააჩნია იმასაც, როგორი ლიკვიდობა აქვს ბანკს, როგორია ვალების შეფარდება აქტივებთან და ა.შ. შეიძლება ითქვას, 2,70-2,80 არის ის ზღვარი, რომელიც პრობლემას შეუქმნის საბანკო სექტორს.
ცხადია, ლარის დევალვაციის სიმძიმე დააწვება მოსახლეობას, რომელსაც სამომხმარებლო ხარჯისთვის თავის გართმევა გაუჭირდება. ჩვენ ბაზარზე იმპორტირებულ პროდუქტს 60%-ზე მეტი უჭირავს. უნდა ვივარაუდოთ, რომ აბსოლუტურად ყველაფერი გაძვირდება და ხალხი სესხის დაფარვას ვერ შეძლებს. ქვეყანაში ვადაგადაცილებული კრედიტების რაოდენობა ისედაც გაზრდილია და კიდევ უფრო მოიმატებს. ფინანსურ სექტორს აბსოლუტურად ყველა მიმართულებით დაარტყამს, ცხადია, მძიმედ აისახება ქვეყნის საინვესტიციო გარემოზეც”, – განმარტავს ხორგუაშვილი.
ცალკე დარდი აქვს მცირე და საშუალო ბიზნესს, რომლის საქმიანობაზეც ლარის დევალვაცია უკვე აისახა. საქართველოს მცირე და საშუალო საწარმოთა ასოციაციის ხელმძღვანელი მიხეილ ჭელიძე განმარტავს, რომ ამ კატეგორიის ბიზნესისთვის ლარის კრიტიკულ ნიშნულზე მეტად, მკვეთრი რყევა მოქმედებს, რაც ბიზნესს სტაბილურობის განცხად უკარგავს.
“მცირე და საშუალო ბიზნესისთვის კურსის მერყეობა არის ძალიან ცუდი. იქმნება არაპროგნოზირებადი გარემოს ბიზნესისთვის, როცა არ იცი რა მოხდება მომავალ 6 თვეში. ნაკლები პრობლემაა, თუ ეცოდინებათ, რომ 2-3 წლის შემდეგ ლარი ავა 2,70-ზე, მაგრამ როცა კურსი ყოველდღიურად განიცდის ცვლილებას, ეს კატასტროფაა. არის პანიკა, იკვრება მანკიერი წრე და ბიზნესს ამ პრობლემასთან გამკლავება ძალიან უჭირს.
კურსის მერყეობა იმპორტზე დამოკიდებული ქვეყნისთვის ძალიან ცუდია. თუკი გვექნება კრიტიკული ზღვარი, ყველაზე მეტად მცირე და საშუალო ბიზნესს “დაარტყამს”. მსხვილი ბიზნესი ნაკლებად მოქნილია, მაგრამ გადარჩენისთვის მეტი ძალა აქვს. ამიტომ მცირე ბიზნესი ყველაზე მეტად არის საფრთხეში, რადგან მათ უცხოურ ვალუტაში აქვთ ფინანსური ვალდებულებები – სესხი და იჯარის თანხა”, – ამბობს ჭელიძე და დასძენს, რომ აუციელებლია დედოლარიზაციის პროპაგანდა, რაც კურსზე დადებითად აისახება.
“დოლარში პროდუქციის შეფასება ხდება მხოლოდ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში. ყველა ნორმალურ ქვეყანაში ვაჭრობა ეროვნულ ვალუტაში მიმდინარეობს. დოლარის აღების უფლება კანონით აქვთ მხოლოდ ბანკებს, თუმცა საქართველოში დოლარს იღებენ მაშინაც, როცა უძრავ-მოძრავი ქონების ყიდვა-გაყიდვა ხდება. ერთია დოლარში დადგენილი ფასი, მაგრამ გაცილებით საშიშია ნაღდი დოლარში მიცემა, რაც ლარს კიდევ უფრო აუფასურებს.
საბოლოოდ ეს ყველაზე მეტად მოსახლეობას უქმნის პრობლემას, განსაკუთრებით იმ ნაწილს, რომელსაც სესხი დოლარში აქვს. პრობლემა აქვთ იმპორტიორებსაც, მით უმეტეს, რომ საქართველოში აბსოლუტურად ყველაფერი იმპორტირებულია, პროდუქტი თუ არა, ნედლეული მაინც”, – განმარტავს მიხეილ ჭელიძე.
“გალტ ენდ თაგარტის” სამთველაყურეო საბჭოს ხელმძღვანელი არჩილ გაჩეჩილაძე მიიჩნევს, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში, ლარი 3-4%-ით შეიძლება შესუსტდეს ან გამყარდეს, მაგრამ ამაზე მეტად კურსის ცვლილება აღარ მოხდება. მისი შეფასებით, გრძელვადიან პერსპქეტივაში კურსის დაჭერა რამე ღონისძიების გამოყენებით შეუძლებელია, რადგან ასეთი მიდგომა ლარს მხოლოდ ზიანს მოუტანს.
“კურსთან დაკავშირებით ცოტა ადრე რომ ეკითხათ, მივიჩნევდი, რომ 2,49 ძალიან დაბალი მაჩვენებელია. თურქული ლირას შემთხვევაში, 12%-იანი დევალვაცია მოხდა მოკლე პერიოდის განმავლობაში და ამან იმოქმედა ჩვენზე. რეგიონული ვალუტები თუ გამყარდება, აუცილებლად გამყარდება ლარიც. ეკონომიკის მდგომარეობიდან გამომდინარე კი ლარი საშუალო შეწონილ კურსთან მიმართებით 3-4%-ის ფარგლებში შეიძლება შესუსტდეს ან გამყარდეს, ამაზე მეტად კურსი არ შეიცვლება”, – განაცხადა გაჩეჩილაძემ.
ოპტიმისტური პროგნოზით ლართან დაკავშირებით ექსპერტთაგან ძალიან ცოტა გამოირჩევა. სპეციალისტების ამ ნაწილს ახლა ის დრო უდგათ, რომ სიმართლეს თვალი გაუსწორონ, მაგრამ ზოგიერთი იხტიბარს არ იტეხს. ეკონომისტ მიხეილ დუნდუას დღესაც სჯერა, რომ ლარზე “ფუნდამენტური ფაქტორი არ მოქმედებს და მოკლევადიან პერსპექტივაში ლარი დასტაბილურდება”.
“სავალუტო ფონდის ერთ-ერთი ძველი რეკომენდაცია მახსენდება, რომელიც მიუთითებს, რომ 30%-ზე მაღალი არ უნდა იყოს ვალის მომსახურება შემოსავალთან დაკავშირებით. სესხის მიმართება განკარგვად შემოსავალთან, საშუალოდ, 25%-ია. ეს მაჩვენებელი შეიძლება მოვიყვანოთ დევალვაციის კრიტიკულ ნიშნულისათვის, თუკი გაუფასურება გაძლიერდება და მოსახლეობას მძიმე ტვირთად დააწვება.
იმედი მაქვს, რომ ეს პროცესი მალე დარეგულირდება, რადგან რამდენიმე ხნის წინ გამოქვეყნდა სავალუტო ფონდის პროგნოზი, რომლის მიხედვითაც საშუალოდ წლიურშეწონილი კურსი 2016 წელს უნდა ყოფილიყო 2,3388, ანუ 2.35-ზე ნაკლები. წლის დასრულებამდე 3 თვით ადრე, როცა სსფ ასეთ პროგნოზს აკეთებს, ითვალისწინებს მაკროეკონომიკურ ფაქტორს, რაც ლარის საზიანოდ ნამდვილად არ არის მიმართული”, – აცხადებს დუნდუა.
ეკონომისტის შეფასებით, ლარზე დამატებით სხვა ფაქტორები მოქმედებს, როგორიცაა ვალის მომსახურების გაძლიერება, რეფინანსირების მაჩვენებლის ზრდა და საბანკო სექტორის დავალიანება სებ-ის მიმართ.
