„რეზონანსი“: ცვლის თუ არა რუსული პროპაგანდა საზოგადოების განწყობას საქართველოში? (თვალსაზრისები)
„რეზონანსი“: ინტერვიუ სოსო ცისკარიშვილთან: «ამ გუნდს აქვს ერთობა, მაგრამ, სამწუხაროდ, იგი ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილის ნერვებზე ერთობა“
„რეზონანსი“: ინტერვიუ გუგული მაღრაძესთან: „ხალხი ყოველთვის არ ფიქრობს სახელმწიფო ინტერესებიდან გამომდინარე“ // „ოცნებაში” აცხადებენ, რომ თვითმმართველი ქალაქების რაოდენობის შემცირების გადაწყვეტილება არ გადაიხედება
—–
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ მირიან მირიანაშვილთან: „რა გზავნილი შემოუთვალა დონალდ ტრამპმა საქართველოს გიორგი კვირიკაშვილის პირით“ // „ვაშინგტონიდან ჟანგბადის სხვა ულუფებიც წამოვა“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ზაალ კასრელიშვილთან: „რუსეთი საქართველოში რელიგიური დაპირისპირებისთვის ნიადაგს ამზადებს“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ნიკა რურუასთან: „ოცნება“ რაც უფრო ჩაბჟირდება კონსტიტუციაზე, მით უარესი იქნება მისთვის“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ რამაზ საყვარელიძესთან: „გიორგი მარგველაშვილი თავის უპარტიობას მთავარ კოზირად გადააქცევს“ // „ირაკლი ალასანიას და დავით უსუფაშვილის თანამშრომლობა მოსალოდნელი არ არის“
—–
„ვერსია“: ინტერვიუ ავთანდილ დემეტრაშვილთან: „ყველაზე მეტად მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლება ცდილობდა კონსტიტუცია მოერგო // როგორ აფასებს საკონსტიტუციო ცვლილებებს კონსტიტუციონალისტი
—–
„რეზონანსი“: აბსოლუტურად ყველა სახის მომსახურება გაძვირდა // „ის დრო ბრუნდება, როდესაც ხალხი ექიმთან მისვლას ვეღარ ახერხებდა”
——————–
„რეზონანსი“, 13 მაისი, 2017 წელი
ცვლის თუ არა რუსული პროპაგანდა საზოგადოების განწყობას საქართველოში?
გვანცა ღვედაშვილი
აშშ-ის “ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის” მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, გამოკითხულთა 63% ფიქრობს, რომ საქართველოსთვის ყველაზე დიდი საფრთხე რუსეთია. ამასთან, გამოკითხულთა 47%-ს მიაჩნია, რომ საქართველოში მუშაობს რუსული პროპაგანდა. ხოლო კითხვაზე, თუ რა საშუალებებით ვრცელდება რუსული პროპაგანდა, გამოკითხულთა 39% ქართულენოვან სატელევიზიო არხებს ასახელებს, 34% – პოლიტიკურ პარტიებს, ხოლო 32%-ის აზრით, რუსული პროპაგანდა ინტერნეტითა და სოციალური მედიით ვრცელდება. აქვე აღსანიშნავია, რომ ამ შეკითხვას პასუხი გასცა გამოკითხულთა იმ 47%-მა, რომელიც საქართველოში რუსული პროპაგანდის არსებობს ეთანხმება.
ცვლის თუ არა რუსული პროპაგანდა საზოგადოების განწყობას საქართველოში? – ამ კითხვით “რეზონანსმა” საზოგადოების ცნობილ წევრებს მიმართა.
ნუცა ჯანელიძე მუსიკოსი): “ცვლის, რადგან, დარწმუნებული ვარ, ყოველთვის იყვნენ ადამიანები, რომლებსაც სურვილი აქვთ რუსეთთან დაახლოების. რაც შეეხება პროპაგანდას, რასაკვირველია, არსებობს. მუდმივად გვესმის, წყალი ვის მიჰყიდეს, გაზი საიდან შემოდის. გვესმის, რომ მომღერლები მიდიან რუსეთში, ან იქიდან ჩამოდიან და ა.შ. ესეც თავისებური პროპაგანდაა, თუმცა ამაში ცუდი არ უნდა ვეძებოთ.”
ლადო ვარდოსანიძე (ისტორიკოსი): “რა თქმა უნდა, არსებობს და ყველა ქვეყანა ახორციელებს მსგავს პროპაგანდას. ჩვენც უნდა განვახორციელოთ შემტევი, აგრესიული პროპაგანდა, რასაკვირველია, დადებითი თვალსაზრისით. “რა თქმა უნდა, გარკვეულწილად ეს პროპაგანდა ცვლის განწყობას. თუმცა, მე მგონია, რომ ჩვენი საზოგადოება იმდენად გაცნობიერებული გახდა პოლიტიკაში, რომ ასე შიშველი პროპაგანდისტული ხელებით ქართულ საზოგადოებას ვერავინ ვეღარ მოერევა.”
ავთო სულაბერიძე (დემოგრაფი): “განწყობას არა რუსული პროპაგანდა, არამედ ევროკავშირის ქმედებები ცვლის. დააკვირდით, უვიზო მიმოსვლასთან დაკავშირებით რა ხდება, თითქმის იგივე მოთხოვნები და საბუთები უნდა წარვადგინოთ, რასაც აქამდე ითხოვდნენ, თუ ვიზას არ ჩავთვლით. თუ ევროკავშირმა არ შეცვალა თავისი პოლიტიკა, საქართველოში ის უფრო მეტად მოჭრის იმ ხეს, რომელზეც არის. მით უმეტეს, რომ პუტინის დავალებით დუმაში შედის კანონპროექტი, რომლის მიხედვით, რუსეთის იმპერიაში შემავალი ყოფილი ქვეყნების მოქალაქეებს თავისუფლად შეუძლიათ რუსული მოქალაქეობის მიღება. და წარმოიდგინეთ, ევროკავშირიდან არალეგალურად მყოფი ჩვენი მოქალაქეების დეპორტი რომ მოხდება, სად წავლენ ისინი?!”
გია ბუღაძე (ფერმწერი): “მგონია, რომ ხელისუფლების პოლიტიკაც დიდ როლს თამაშობს ამ პროპაგანდაში, რადგან რეალურად ძალიან დიდი ძალებია დღევანდელ მმართველ ელიტაში ჩართული. ამის თქმის საფუძველს მაძლევს ყველაფერი, რაც ირგვლივ ხდება. რუსული ელემენტების გააქტიურება ყველგან შეიმჩნევა. თუმცა, საბოლოო ჯამში, ვფიქრობ, მოვეგებით გონს, ამ მთავრობასაც მოვიშორებთ და რუსეთიც დაკარგავს ინტერესს ჩვენ მიმართ, რადგან ისე არ იქნება საქმე, როგორც რუსებს უნდათ.”
„რეზონანსი“, 13 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ სოსო ცისკარიშვილთან: «ამ გუნდს აქვს ერთობა, მაგრამ, სამწუხაროდ, იგი ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილის ნერვებზე ერთობა“
გვანცა ღვედაშვილი
“გათავხედებული საპარლამენტო ნაწილისთვის უინტერესოა სახალხო განხილვაზე ფიქრი, რადგან ვიდრე ამაზე დაიწყებდნენ საუბარს, მათ უკვე ჰქონდათ სრულიად მკაფიო მითითება, რა როგორ უნდა ყოფილიყო შეცვლილი. ეს განხილვა ევროპული დემოკრატიის სივრცეში ვერ მოთავსდება და დემოკრატიის უკეთესი სტანდარტები ალბათ რომელიმე მიყრუებულ სოფელში უნდა ვეძიოთ”, – აღნიშნულ შეფასებას პოლიტოლოგი სოსო ცისკარიშვილი “რეზონანსთან” საყოველთაო-სახალხო განხილვასთან დაკავშირებით აკეთებს. პოლიტოლოგი აქვე საუბრობს აშშ-ის “ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის” (“ენდიაის”) კვლევის შედეგებზე, რომელიც, რამდენიმე საკითხთან ერთად, საქართველოში რუსული პროპაგანდის წყაროებსა და ევრაზიულ კავშირში გაწევრიანების მსურველთა რაოდენობას ეხებოდა.
- როგორ შეაფასებდით „ენდიაის“ კვლევის შედეგებს, რომლის მიხედვითაც, გამოკითხულთა 21% საქართველოს ევრაზიულ კავშირში შესვლას უჭერს მხარს? რამდენად სანდოა ეს შედეგი?
- ევროკავშირთან მყარი ურთიერთობის მსურველი 65%-ია, რაც იმას ნიშნავს, რომ ევრაზიულ კავშირში შესვლის მომხრეები 3-ჯერ ნაკლებნი არიან ევროკავშირში გაწევრიანების მსურველებთან შედარებით. როცა ქვეყნის მოსახლეობის 2/3 ერთი და იმავე აზრის გამომხატველია, ეს იმას ნიშნავს, რომ მკაფიოდ აქვს განსაზღვრული საშინაო და საგარეო პოლიტიკის მიმართულებები. საქართველოს მოსახლეობაში არის რადიკალური მოსაზრებები და შეხედულებები. ვის ევრაზიული კავშირი უნდა და ვის – ევროკავშირი, თუმცა თუ ვინმეს მაინც სურს, რომ ეს თემა საქართველოს მოსახლეობისთვის აქტუალური იყოს, მე მას ქვეყნის მოყვარედ ვერ აღვიქვამ.
- კვლევების მიხედვით, მოსახლეობა მიიჩნევს, რომ საქართველოში რუსული პროპაგანდა ძირითადად ტელევიზიების საშუალებით ვრცელდება. რა საფრთხეებთან შეიძლება იყოს ეს ვითარება დაკავშირებული?
- ნათქვამია, რომ კარგ მთქმელს კარგი მსმენელი უნდა. მე ხშირად ვადევნებ თვალყურს რუსულ სატელევიზიო სივრცეს და არაერთხელ მომისმენია რუსულ ტელეშოუებში საკმაოდ სოლიდური ადამიანებისგან, რომ საქართველოსთან ომის რეჟიმში ყოფნა არ არის აუცილებელი, არამედ რუსეთს შეუძლია, იყიდოს საქართველო.
რასაკვირველია, ეს ფრაზა მძიმე მოსასმენია, თუმცა აქეთ-იქით თუ გავიხედავთ, შეიძლება ეს საფრთხე რეალური იყოს და ამაზე რეაგირება რატომღაც არ არის შესაბამისი.
ამასთან, როდესაც საკითხი დგას ძალიან მწვავედ, გაიყიდოს თუ არა საქართველოს კუთვნილი მცირე, მაგრამ ნოყიერი მიწა სხვა ქვეყნის მოქალაქეებზე, ეს იმას ნიშნავს, რომ საკითხი აქტუალურია. თუნდაც ის ფაქტი, რომ აჭარაში, გონიოს მიმდებარედ, საკმაოდ დიდი მიწა, როგორც მეუბნებიან, უკვე გასხვისებულია და იქ არაბული სამყარო იკრეფს ძალას ზღვისპირა ახალი ქალაქის მშენებლობის მოტივით. მაგრამ ჩვენი ე.წ. კონსტიტუციონალისტები არ თუ ვერ საუბრობენ ამ თემაზე, რაც იმაზე მიგვანიშნებს, რომ თუკი ვინმე იქნება ჩვენი მიწის შესყიდვით დაინტერესებული, უპირველეს ყოვლისა, ეს იქნება რუსეთი.
- კონსტიტუციის ცვლილებებთან დაკავშირებით გამართული საყოველთაო-სახალხო განხილვა ორშაბათს დასრულდება. როგორ შეაფასებდით ამ შეხვედრებს და ელოდებით თუ არა რაიმე კონკრეტულ შედეგს?
ს.ც.: მშიერი და გაძვალტყავებული მოსახლეობა ვერ მოიპოვებს ისეთ ფუფუნებას, რომ იფიქროს იმაზე, თუნდაც ომბუდსმენს ერთი ვადით აირჩევენ თუ – რამდენიმეთი. ვინც კარგად იცნობს ქართული პოლიტიკის მკვებავს, არც იმის დამახსოვრება გაუჭირდებოდა, რა მიდგომაა ქართული თემის მამა-მარჩენალსა და ჩვენს ომბუდსმენს შორის.
დიახ, ჩვენი სახალხო დამცველი, ისევე როგორც პრეზიდენტი, არავის აძლევენ მათი პრივატიზაციის საშუალებას. ეს მოულოდნელობა მისმა წარმდგენელმა ჯერ ქვეყნის პრეზიდენტზე იგემა, რომელიც საბოლოოდ შავ სიაში იქნა შეყვანილი და მის წინააღმდეგ დაიგეშა რამდენიმე ათეული პარლამენტარი როგორც ყოფილ, ისე დღევანდელ პარლამენტში, შემდგომ კი – სახალხო დამცველზე. გამგებს არ გაუჭირდება იმის მიხვედრა, რასთან გვაქვს საქმე. ხოლო უკვე გათავხედებული საპარლამენტო ნაწილისთვის უინტერესოა ამ თემაზე ფიქრი, რადგან ვიდრე ამაზე დაიწყებდნენ საუბარს, მათ უკვე ჰქონდათ სრულიად მკაფიო მითითება, რა როგორ უნდა ყოფილიყო შეცვლილი. ეს განხილვა ევროპული დემოკრატიის სივრცეში ვერ მოთავსდება და ალბათ რომელიმე მიყრუებულ სოფელში უნდა ვეძიოთ დემოკრატიის უკეთესი სტანდარტები.
- ანუ აღნიშნული სახალხო განხილვა მხოლოდ ფორმალურ ხასიათს ატარებს?
- ეს არის კიდევ ერთი ქმედება, რომელიც “ნაციონალური მოძრაობისგან” გადაიღეს. როდესაც მუდმივი განცდა გვაქვს, რომ მთავრობები სწორედ მათი წინამორბედების მსგავსად ცდილობენ ხანგრძლივი დროის გატარებას სახელისუფლებო სავარძლებში, ეს იმაზე მიგვანიშნებს, რომ საუბარი რაიმე ტიპის ცვლილებებზე უსაფუძვლო იქნება.
“ქართული ოცნებისთვის”, ისევე როგორ “ნაციონალური მოძრაობისთვის”, მიუღებელი იყო ობიექტური სურათის წარმოჩენა იმაზე, თუ რას და როგორ ფიქრობს ჩვენი მოსახლეობა. უპირველეს ყოვლისა, მოახერხეს ის, რომ დაეკარგა ლეგიტიმაცია ისეთ შესაძლებლობას, როგორიც არის საყოველთაო გამოკვლევა ჩვენი მოსახლეობის აზრის გამოსარკვევად. სიტყვა “რეფერენდუმი” ამოღებულია ჯერ კიდევ მოქმედი კონსტიტუციიდანაც, რადგან თურმე, “ნაციონალების” თვალით, რეფერენდუმი, შესაძლოა, ჩატარდეს მხოლოდ ქვეყნის სრულ ტერიტორიაზე, რომლის 20%-საც ჩვენი ხელისუფლება ვეღარ განაგებს. ეს არის მალამო “ნაცებისთვისაც” და “ოცნებისთვისაც” – “რა კარგია, რომ ხალხმა არ ამოიღოს ხმა”. არც საკონსტიტუციო კომისიაში უთქვამს ვინმეს, რომ დაებრუნებინათ ხალხისთვის აზრის გამოთქმის უფლება და არ გამხდარიყო სპეკულაციის საგანი იმ თემაზე, რასაც ცხინვალი და სოხუმი ჰქვია. ამასთან, არ საუბრობენ გამოკითხვის არანაირ სხვა საშუალებებზე, გარდა რეფერენდუმისა, რაც იმაზე მიგვანიშნებს, რომ დიახ, ეს სწორედ იმ გუნდს აძლევს ხელს, რომელსაც აქვს ერთობა, მაგრამ, სამწუხაროდ, იგი ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილის ნერვებზე ერთობა.
„რეზონანსი“, 13 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ გუგული მაღრაძესთან: „ხალხი ყოველთვის არ ფიქრობს სახელმწიფო ინტერესებიდან გამომდინარე“ // „ოცნებაში” აცხადებენ, რომ თვითმმართველი ქალაქების რაოდენობის შემცირების გადაწყვეტილება არ გადაიხედება
თიკო ოსმანოვა
საპარლამენტო უმრავლესობის წევრ გუგული მაღრაძის თქმით, თვითმმართველი ქალაქების რაოდენობა უნდა შემცირდეს. “ქართული ოცნების” მიერ თავის დროზე განხორციელებულმა რეფორმამ არ გაამართლა. ამბობს, რომ საზოგადოების პროტესტს და მოთხოვნას იმ შემთხვევაში გაითვალისწინებენ, თუ ამასთან დაკავშირებით დასაბუთებული არგუმენტი ექნებათ.
შეგახსენებთ, რომ ამჟამად რეგიონებში მიმდინარე საკონსტიტუციო ცვლილებების სახალხო განხილვისას ადგილობრივი მოსახლეობა ხშირად და აქტიურად გამოთქვამს მოსაზრებებს ამ საკითხზე. მაგალითად, ზუგდიდსა და თელავში მოსახლეობის მხრიდან იყო განცხადებები, რომ ამ ქალაქებს თვითმმართველი ქალაქის სტატუსი არ უნდა ჩამოერთვას.
გუგული მაღრაძე: ვფიქრობ, თვითმმართველი ქალაქების რაოდენობა უნდა შემცირდეს. თუ მოსახლეობა ამის წინააღმდეგია, მაშინ დაგვიდასტურონ, ამით რა უპირატესობა მიიღეს. ასეთი რაიმე ლოგიკური დასაბუთება თუნდაც ფინანსური თვალსაზრისით არ არის. უბრალოდ, როგორც ზუგდიდის წარმომადგენელმა განაცხადა, ამ ქალაქის მოსახლეობას ძალიან ეწყინება, თუ ქალაქს სტატუსი გაუუქმდება. მარტო წყენაზე საუბარი ხომ არ იქნება. ძალიან ხშირად ბევრ რაიონში გვერდიგვერდ არიან რაიონის და ქალაქის წარმომადგენლები და ამან დუბლირება გამოიწვია. საქართველო არ არის დიდი ქვეყანა, რომ ცალკ-ცალკე თვითმმართველები ჰყავდეს. თუკი ბიუჯეტი მოგვცემს ამის საშუალებას და ადგილობრივ მთავრობას თავისი შემოსავალი ექნება, მაშინ შეიძლება ამაზე დაფიქრება. ზოგადად, ჩემი აზრით, მართვის აპარატი მცირე უნდა იყოს, ოღონდ არა იმდენად მცირე, რომ მართვაში ხელი ეშლებოდეს.
- ანუ ხალხის თხოვნის მიუხედავად, ხელისუფლება ამ გადაწყვეტილებას არ გადახედავს?
- პატივს ვცემთ ხალხის აზრს, ვცდილობთ, ბევრ რაღაცაზე მათი აზრი გავითვალისწინოთ, მაგრამ ყოველთვის არ ფიქრობენ სახელმწიფოს ინტერესებიდან გამომდინარე. ხშირად ინდივიდუალურად გამოთქვამენ აზრებს საკუთარი თვალთახედვიდან. პოლიტიკოსებს კი მეტი პასუხისმგებლობა ეკისრებათ და ზოგჯერ ვერ გაითვალისწინებენ ხალხის აზრს, თუ ის დასაბუთებული არ არის და რაიმე უკეთეს ვარიანტს არ გვთავაზობენ. ჯერჯერობით საქართველოში არ არის მომწიფებული ისეთი სიტუაცია, რომ ამდენი თვითმმართველი ქალაქი გვქონდეს. მერე ვნახოთ, რა მოხდება. რაიონის გამგებელი, ქალაქის მერი, გუბერნატორი – ძალიან ბევრი მმართველობითი სტრუქტურა ხომ არ არის პატარა ქალაქისთვის?
- თუმცა, საზოგადოების გარდა, თვითმმართველი ქალაქების რაოდენობის შემცირების წინააღმდეგია სამოქალაქო სექტორიც. მათი აზრით, ეს შეაფერხებს როგორც ქალაქის, ისე სოფლის განვითარებასაც...
- რატომ შეანელებს? უფრო თავმოყრილი იქნება სახსრები ერთი უწყების ხელში და მე მგონი, უფრო გონივრულად გადანაწილდება. სახსრები არც ისე ბევრია, მაგრამ პრიორიტეტები განისაზღვრება.
- მაგრამ ასეთი მოდელი არსებობდა 2013 წელს. ეს რეფორმა გატარდა იმისთვის, რომ მომხდარიყო სოფლის და რაიონის განვითარება?
- მაშინ უნდა შევადაროთ. საკითხავია, ამ ხნის განმავლობაში თვისობრივად შეიცვალა რამე? თუ უკეთესია და უფრო ეკონომიკური და ეფექტური გახდა მართვა, მაშინ ასეთი არგუმენტები უნდა იყოს. მე ასეთი სრულყოფილი ინფორმაცია არ მინახავს.
რადგან ბიუჯეტს მთავრობა განაგებს და დათვლილი აქვს ხარჯები, ვფიქრობ, მათ უნდა ვენდოთ. ეკონომიკური გუნდი არსებობს, ისინი მუშაობენ ამ საკითხზე და სრული ინფორმაციაც ექნებათ.
—————–
„ახალი თაობა“, 13 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ მირიან მირიანაშვილთან: „რა გზავნილი შემოუთვალა დონალდ ტრამპმა საქართველოს გიორგი კვირიკაშვილის პირით“ // „ვაშინგტონიდან ჟანგბადის სხვა ულუფებიც წამოვა“
„ახალი თაობა“ ბოლოდროინდელ მოვლენებზე ესაუბრა საქართველოს გადარჩენის მოძრაობის ლიდერ მირიან მირიანაშვილს.
„გიორგი კვირიკაშვილის მიწვევა ამერიკაში წინ უძღოდა სერგეი ლავროვის ვიზიტს ვაშინგტონში. ამერიკასთან კავშირები მაქვს. ვიცი საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ვიზიტის მზადების ნიუანსები. აშშ-ის სენატსა და სახელმწიფო დეპარტამენტში შეთანხმდნენ, რომ რუსეთის მთავარი დიპლომატის პარალელურად, ამერიკაში ჩავიდოდნენ პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის მთავარი მოწინააღმდეგეები _ საქართველოსა და უკრაინის მაღალჩინოსნები. ამით მსოფლიოს დაუმტკიცებდნენ, რომ რუსეთთან დათმობას არ აპირებენ. თავდაპირველი ჩანაფიქრით, საქართველოდან და უკრაინიდან ჩავიდოდნენ პრეზიდენტები. საბოლოოდ, პრეზიდენტების მიწვევა გადაიფიქრეს. სახელმწიფო მდივანმა რექს ტილერსონმა ჩათვალა, რომ პოროშენკოს ჩასვლა მეტისმეტად მჭახე ნაბიჯი იქნებოდა. ამიტომ, გადაწყდა, რომ ამერიკაში საქართველოდან წავიდოდა პრემიერი, უკრაინიდან _ საგარეო მინისტრი. გიორგი კვირიკაშვილის ვიზიტი წინ უსწრებდა ლავროვისას, უკრაინის მინისტრისა კი მას მოსდევდა“, – ამბობს მირიან მირიანაშვილი.
- ამით ვაშინგტონმა რუსეთს საქართველოსა და უკრაინისადმი ამერიკის სოლიდარობა აგრძნობინა?
- რა თქმა უნდა. რუსეთს აქვს პრეტენზია, გავლენა დაამყაროს მთელ პოსტსაბჭოთა სივრცეზე. საქართველო და უკრაინა მისი მთავარი მოწინააღმდეგეები არიან. დონალდ ტრამპი პირადად შეხვდა საქართველოს პრემიერსაც და უკრაინელ მინისტრსაც. მან გიორგი კვირიკაშვილს ერთი საყურადღებო ფრაზა უთხრა. აშშ-ის პრეზიდენტმა პირადად გამოხატა ამერიკის მხარდაჭერა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისადმი. ამ განცხადების ადრესატი იყო არა მარტო საქართველო, არამედ, რუსეთიც.
- ბოლო დროს ამერიკაში საქართველოს მხარდამჭერი კონკრეტული გადაწყვეტილებებიც მიიღეს...
- დიახ. ესაა ჩვენთვის ჟანგბადის ულუფა. ვაშინგტონიდან ჟანგბადის სხვა ულუფებიც წამოვა. საერთოდ, ტრამპის მოსვლის შემდეგ რუსეთის ანტიქართული მოქმედებები შესუსტდა.
- ხომ არ აჭარბებთ? რუსეთის აგრესია გრძელდება...
- არ ვაჭარბებ. საოკუპაციო ზოლის გადმოწევას ისეთი მასშტაბური ხასიათი არ აქვს, როგორიც მანამდე ჰქონდა. გარდა ამისა, რუსეთის საინფორმაციო საშუალებებში შენელდა ანტიქართული კამპანია.
- ცხრა აპრილს ოკუპირებულ ცხინვალში გაიმართა ე.წ. საპრეზიდენტო არჩევნები და რეფერენდუმი ახალ სახელწოდებაზე. რუსულ პრესაში კი დაიწერა, რომ რუსეთმა ცხინვალის რეგიონის მიერთება უნდა იჩქაროს...
- ეს იყო სიგნალი ამერიკისთვის. რუსეთს აინტერესებდა ამერიკის რეაქცია.
- ამ ვიზიტამდე საქართველოში რუსეთის მხრიდან ნაცადი სცენარის გათამაშებას ვარაუდობდით. ახლა სიტუაცია შეიცვალა?
- რუსეთი უფრო ფრთხილი და მოზომილი იქნება.
- საქართველოში ჩამოსული ლუჟკოვის გამომწვევი განცხადებები მისი პირადი მოსაზრებებია?
- ეს ვერ იქნება მხოლოდ მისი მოსაზრებები. მოსკოვის ყოფილი მერი საქართველოში ჩამოვიდა საქართველოს პრემიერის ამერიკაში ვიზიტის დროს. ვოიაჟისას მან განცხადებები გააკეთა რუსეთის ხელისუფლების დავალებით. ეს იყო გზავნილი ვაშინგტონისთვის. ამისთვის მოსკოვმა შეარჩია გავლენიანი კაცი, ყოფილი მერი, რომელიც არ წარმოადგენს ხელისუფლებას. ლუჟკოვს ათქმევინეს, რომ აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი საქართველო არ არის. მისი ვიზიტი შეთანხმებული იყო ერთ-ორ კაცთან საქართველოს მაღალ წრეებში. მიზანი ასეთი იყო – ამერიკაში უნდა ენახათ, რომ ამ ანტისახელმწიფოებრივ განცხადებებს არ აპროტესტებენ საქართველოს ხელისუფლება და საზოგადოება.
- სინამდვილეში, რეაქცია მწვავე იყო...
- საზოგადოებაში იყო მძაფრი გამოხმაურება, მაგრამ ის არ გასცდენია თითო-ოროლა საინფორმაციო საშუალებას. ხელისუფლებას თავიდან ამაზე რეაქცია ფაქტობრივად არ ჰქონია. მოსკოვს იმედი ჰქონდა, რომ მსოფლიოში ეს რეზონანსს არ გამოიწვევდა.
- მოგვიანებით იყო განცხადებებიც, ლუჟკოვი ხუთშაბათს შავ სიაში შეიყვანეს.
- ეს დაგვიანებული და იძულებითი რეაქცია იყო. ესაა სიტუაციიდან თავის დაძვრენის მცდელობა. ამას წინ უძღოდა ვაშინგტონის ჩვენთვის სასიცოცხლო ნაბიჯები. ვაშინგტონიდან წამოვა ჟანგბადის სხვა ულუფებიც. ბოლო წლებში რუსეთი გუდავდა საქართველოს ეკონომიკას.
- როგორ?
- მსხვილი და საშუალო ბიზნესი საქართველოში, ფაქტობრივად, რუსეთის ხელშია. ამ ობიექტებმა შეამცირეს თანხების შეტანა ბიუჯეტში. ამით სული ამოხადეს ჩვენ მოსახლეობას და საქართველოდან განდევნეს. მარტო შარშან ემიგრაციაში წავიდა ლამის 100 ათასი კაცი. აქედან უმრავლესობა არალეგალია. ამიერიდან საქართველო რუსეთთან ერთი ერთზე დარჩენილი აღარ არის.
„ახალი თაობა“, 13 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ზაალ კასრელიშვილთან: „რუსეთი საქართველოში რელიგიური დაპირისპირებისთვის ნიადაგს ამზადებს“
რატომ დაიძაბა ვითარება მოხვსა და ბათუმში, რა პროცესებია მოსალოდნელი აჭარაში და კახეთში, რა პრობლემები შეიძლება შეგვიქმნან აზერბაიჯანთან? ამ თემებზე „ახალ თაობას“ ანალიტიკოსი უსაფრთხოების საკითხებში ზაალ კასრელიშვილი ესაუბრება.
„არაკეთილმოსურნე ძალები საქართველოში რელიგიური შუღლის ჩამოგდებას რომ ცდილობენ, ამის შესახებ ჯერ კიდევ რამდენიმე წლის წინ ვაცხადებდი. მაშინაც ვთქვი და ახლაც გავიმეორებ, ამ მხრივ საფრთხეებია აჭარაში, ქვემო ქართლში, პანკისის ხეობასა და მთლიანად კახეთში. პანკისში რამდენჯერმე იყო ამის მცდელობა. რამდენიმე კვირის წინ იქ ქრისტიანული სალოცავი დაანგრიეს. ეს კონფლიქტი აღარ გამწვავდა იმიტომ, რომ ადგილობრივმა უხუცესებმა და იმამმა მომხდარი დაგმეს. მაშინ ეჭვი გამიჩნდა, რომ ეს ყველაფერი ვიზალიბერალიზაციასთან იყო დაკავშირებული. ამ დღეებში ბათუმსა და მოხვში განვითარებული მოვლენების შემდეგ თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემი ეჭვი გამართლდა. საქართველოში ნებისმიერი რელიგიური დაპირისპირების დაწყების მცდელობა პირდაპირ არის მიბმული ჩვენს საგარეო კურსთან – როგორც კი ჩვენი ხელისუფლების წარმომადგენლებს ამერიკასა და ევროპაში სერიოზულ თემებზე სასაუბროდ იწვევენ, მაშინვე თავს იჩენს ხოლმე რელიგიური პრობლემები», – ამბობს ზაალ კასრელიშვილი.
- თქვენი აზრით, ამ დღეებში მოხვსა და ბათუმში მომხდარი უთანხმოება ამერიკაში გიორგი კვირიკაშვილის ვიზიტს უკავშირდება?
- ეჭვიც არ მეპარება. მოხვში სალოცავ სახლზე ახლა შემთხვევით არ განახლებულა დაპირისპირება. არც ბათუმში მოუთხოვიათ კიდევ ერთხელ მეჩეთის აშენება შემთხვევით.
- ეს მოთხოვნები ამ წლების მანძილზე გამუდმებით გვესმის და თქვენ რატომ უკავშირებთ ამას აშშ-ში ჩვენი პრემიერის ვიზიტს?
- ეს ჩვეულებრივი, რიგითი მოთხოვნა რომ ყოფილიყო, ამ ვიზიტამდე ბევრად ადრე დადგებოდა დღის წესრიგში, ან რამდენიმე კვირის შემდეგ დააყენებდნენ ამ მოთხოვნას. ახლა პირდაპირ კვირიკაშვილის ვიზიტს საეჭვოდ დაემთხვა. რამდენჯერმე სცადეს ქვემო ქართლში ვითარების გამწვავებაც. აქამდე არაფერი გამოუვიდათ, თუ გავითვალისწინებთ დასავლეთის ფლანგზე მიღებულ შედეგს, აქ კიდევ ერთხელ შეეცდებიან სასურველი შედეგის მიღებას. ამჯერად ერთმანეთთან ქართველი სუნიტებისა და აზერბაიჯანელი შიიტების დაპირისპირების მცდელობას ექნება ადგილი.
- თქვით, რომ დაპირისპირების მცდელობები საქართველოს საგარეო კურსზეა მიბმულიო. აქედან გამომდინარე იოლი გამოსაცნობია, თუ რომელი ქვეყნის ინტერესში უნდა შედიოდეს ეს. დასავლურ ორბიტაზე საქართველოს ტრიალი ყველაზე მეტად რუსეთს არ აწყობს. ბათუმის და მოხვის ამბავშიც რუსეთია გარეული?
- ბოლო დროს საქართველოს მიმართ დასავლური სტრუქტურების ინტერესი გაათმაგდა და არა იმიტომ, რომ „ქართული ოცნება“ მოსწონთ. დასავლეთსა და რუსეთს შორის დაპირისპირება, ასევე რადიკალური ისლამის აღზევება ჩვენი ქვეყნის ავტორიტეტს ათჯერ, ხოლო საჭიროებას ასჯერ მაინც გაზრდის. ამას რუსეთი იოლად არ შეეგუება და შეეცდება, საქართველო მისკენ შეატრიალოს, მაგრამ როგორ? აფხაზეთი და სამაჩაბლო წაიღო, დანარჩენ საქართველოზე დიდი გავლენა არა აქვს. თან მთელმა მსოფლიომ იცის, რომ პოსტსაბჭოთა სივრცეში ეთნიკური კონფლიქტების უკან მოსკოვი დგას.
აფხაზეთი და სამაჩაბლო რაკი ვახსენე, აქვე გეტყვით, რომ მალე იქაც დაიწყება სერიოზული კონფლიქტები.
- აქაც რელიგიური სახის კონფლიქტები დაიწყება?
- ამ რეგიონებში კონფლიქტი ქონების გასხვისებას მოჰყვება. ამ საკითხზე აფხაზეთში უკვე დაწყებულია დაპირისპირება. ოკუპირებულ რეგიონებში კონფლიქტს მოსკოვი თბილისთან სავაჭროდ გამოიყენებს, მაგრამ ეს სხვა თემაა. ახლა რუსეთი იმაზე ფიქრობს, როგორ გააძლიეროს საქართველოს ტერიტორიაზე პრორუსული ძალები სათავისოდ. ეკონომიკურ საკითხებზე ვერ დაგველაპარაკება, თავად არის კრიზისში და კიდევ უფრო გაუჭირდებათ. აქვთ ერთი გამოსავალი – საქართველოს მოსახლეობა იმაში უნდა დაარწმუნოს, რომ ისლამიზაციის საფრთხე არსებობს.
- ეს პრობლემა ხომ რეალურად არსებობს?
- არსებობს, მაგრამ რუსეთი სათავისოდ შეფუთავს ამ ამბავს. ყველაფერს გააკეთებენ რელიგიურ ნიადაგზე დაპირისპირების მოსაწყობად, მერე ისეთ სურათს დახატავენ, რომ საქართველო ისლამიზაციის გზას დაადგა. ამ დროს ასპარეზზე გამოვლენ პრორუსული ძალები და გვეტყვიან, რომ ისლამიზაციის შესაჩერებლად `ერთმორწმუნე~ რუსეთია საჭირო. ამ თემებით მოსახლეობის რაღაც ნაწილს ალბათ მიაბრუნებენ თავისკენ.
- საპირისპირო არგუმენტად არ გამოდგება, რომ `ერთმორწმუნე~ რუსეთმა ჩვენი ტერიტორიების 20%-ის ოკუპაცია მოახდინა?
- ამ არგუმენტს საღად მოაზროვნე ხალხი გამოიყენებს, მაგრამ ჩვენში სხვანაირადაც აზროვნებენ. პრორუსულებს აქვთ ასეთი ლოგიკა _ უარი ვთქვათ დამოუკიდებლობაზე, შევიდეთ რუსეთში და აფხაზეთი სამაჩაბლოსთან ერთად დაგვიბრუნდება.
- მოსკოვმა თქვა სადმე, თუ თბილისი დამოუკიდებლობაზე უარს იტყვის, აფხაზეთსა და სამაჩაბლოს დავაბრუნებთო?
- საქმეც ისაა, რომ ასეთი პირობაც არავის მოუცია. კრემლი პირდაპირ ამბობს, რომ მისი მიზანი საქართველოს ევრაზიულ კავშირში შეთრევაა. ამ კავშირს თავის მხრივ არც ფორმა აქვს, არც შინაარსი და არც ფული. ახლა კიდევ უფრო გაუჭირდებათ. დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილებით, აშშ-მ ნავთობის მოპოვება განაახლა. ეს ნავთობის ღირებულებას 1 ბარელზე 26-28 დოლარამდე დასწევს. რუსეთს არა აქვს ის ტექნოლოგიები, რომ ამ ფასებს გაეკიდოს. მისი ნავთობმომპოვებელი კორპორაციების ხელთ არსებული ტექნიკური საშუალებები იძლევა მხოლოდ იმის საშუალებას, რომ 34-36 დოლარამდე დასწიონ ნავთობის თვითღირებულება. ეს იმას ნიშნავს, რომ სანქციებს ნავთობში ჯანსაღი კონკურენცია დაემატება. ასე რომ, რუსეთი ძალიან მალე შავ დღეში იქნება. ქვეყნის შიგნით სერიოზული უთანხმოება დაიწყება. საგარეო ფრონტზე ისედაც უამრავი პრობლემა აქვთ.
- შავ დღეში არიან და ისევ საქართველოში რაღაცების მოწყობას ცდილობენ?
- საუბედუროდ, ჩვენთვის სულ სცალიათ, არადა მთელ მსოფლიოსთან არიან დაპირისპირებული. ამის შემდეგ პრორუსულები კიდევ იმას ამტკიცებენ, რომ რუსეთი მართლმადიდებელი ქვეყანაა. ამ ქვეყანაში მართლმადიდებლებიც ცხოვრობენ, მაგრამ პოლიტიკური ხელმძღვანელობის რელიგიური მიმდინარეობა გახლავთ სექტანტური. სხვანაირად ვერაფრით ვუძებნი ახსნას იმას, რომ ქვეყნის დედაქალაქის ცენტრში დაუმარხავი კერპი უწევთ. აქ რომელ მართლმადიდებლობაზეა ლაპარაკი.
- მოდით, ისევ რელიგიური დაპირისპირებების შესაძლო კერებს დავუბრუნდეთ. თქვენ არ გიხსენებიათ ჯავახეთი, სადაც ქართველების გარდა, ეთნიკური სომხებიც ცხოვრობენ. მართალია, ისინი ქრისტიანები არიან, მაგრამ არ არიან მართლმადიდებლები. ეკლესიებთან დაკავშირებით ქართველებსა და სომხებს შორის არაერთი დაპირისპირება მოხდა. რუსეთი ამ კარტს არ გაითამაშებს?
- ყველამ კარგად იცის, რომ სომხეთის უკან რუსეთი დგას და ჯავახეთში რელიგიური ნიშნით დაპირისპირება ძალიან მარტივად გაგვიყვანს მოსკოვზე. რუსეთს სომხეთის ტერიტორიაზე 2 სამხედრო ბაზა აქვს. ეს ბაზები სავსებით საკმარისია იმისთვის, რომ დანარჩენი კავკასია დააზიანონ რაკეტებით. 2008 წელს ერთ-ერთი ამ ბაზიდან დაიბომბა ჩვენი ტერიტორიები. დაბომბვა რუსებმა განახორციელეს. საჭიროების შემთხვევაში კიდევ გამოისვრიან. აქედან გამომდინარე ჯავახეთში რუსები ნაკლებად იაქტიურებენ. მოსკოვი თავის სტრატეგიულ პარტნიორ სომხეთს დარტყმის ქვეშ არ დააყენებს. ქვემო ქართლის, კახეთის და აჭარის მიმართულებაზე კი აქტიურად იმუშავებს. აზერბაიჯანის ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებს, რომ ქვემო ქართლში რუსეთის პროვოკაცია არ გავიდეს.
- ამ ფონზე მათ ძალიან უჭირთ საქართველოსთან სადავო საზღვრის დადგენა. ..
- ეს მარტო აზერბაიჯანის მხარეზე არაა დამოკიდებული. ამ მიმართულებით საქართველოს ხელისუფლებამაც უნდა იმუშაოს. ბოლშევიკების მიერ გავლებული საზღვრის გამო ერთმანეთს არ უნდა დავუპირისპირდეთ.
- აზერბაიჯანის მხარეს მოქცეულია ქართული ეკლესიები, სადაც მღვდელმსახურებასთან დაკავშირებით არაერთხელ შეიქმნა პრობლემა. ამაზე რას იტყვით?
- ჩვენმა ხელისუფლებამ უნდა სთხოვოს აზერბაიჯანულ მხარეს, რომ იმ მხარეს მოქცეულ ქართულ ეკლესიებს სტატუსი მიანიჭოს.
- ამ თხოვნით თბილისს ბაქოსთვის არ მიუმართავს?
- ჩვენ ნამდვილად არ გვსმენია ამის შესახებ. აზერბაიჯანი ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია და მჯერა, ამ საკითხს ძალიან ყურადღებით მიუდგება. რუსეთს ქვემო ქართლში რელიგიური დაპირისპირება კიდევ ერთი მიზეზით აწყობს – თბილისსა და ბაქოს შორის ვითარება დაიძაბება. აჭარაშიც ძალიან ბინძურ თამაშს აპირებენ. აურევენ სიტუაციას და ამას თურქეთს დააბრალებენ. აზერბაიჯანისა არ იყოს, თურქეთიც ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია. ქვეყანა საკმაოდ სერიოზული გამოწვევების წინაშე დგას. რაც უფრო დავუახლოვდებით დასავლეთს, რუსეთი მეტ პროვოკაციას მოამზადებს. მთავარია, ამისთვის ჩვენ მზად ვიყოთ.
- ხელისუფლება მზად არის ამ გამოწვევებისთვის?
- ხელისუფლების გარდა, მოსახლეობასაც მართებს კეთილგონიერება. საჭიროა ხალხთან მუშაობა, რომ ისინი რუსულ პროპაგანდას არ წამოეგონ. ახლა რუსეთისკენ მიტრიალება საქართველოსთვის, შესაძლოა, დამღუპველი გამოდგეს. სახალხო დამცველმა და არასამთავრობოებმაც უნდა იფრთხილონ. ნებსით თუ უნებლიეთ ისინიც რუსული პროპაგანდის მატარებლები შეიძლება აღმოჩნდნენ.
- რას გულისხმობთ?
- ხშირად ისინი პატარა გაუგებრობაზე არაჯანსაღ ხმაურს ტეხენ. რამდენიმე წლის წინ მეჩეთზე ვიღაც პროვოკატორმა ღორის თავი დაკიდა. ამაზე სერიოზული ამბავი ატეხეს. იმდენი იყვირეს, ვიდრე ეს ფაქტი აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის დასკვნაში არ მოხვდა. ამან, შესაძლოა, დასავლეთში შექმნას ის აზრი, რომ საქართველოშო ადგილი აქვს რელიგიურ შეუწყნარებლობას. რაღაცა რომ მოხდეს, რუსეთს კი აღარავინ დაადანაშაულებს, ჩვენსკენ გამოიშვერენ ხელს. ამისთვის ფონიც მომზადებული იქნება.
„ახალი თაობა“, 13 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ნიკა რურუასთან: „ოცნება“ რაც უფრო ჩაბჟირდება კონსტიტუციაზე, მით უარესი იქნება მისთვის“
„ახალი თაობის“ კითხვებს „ნაციონალური მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი ნიკა რურუა პასუხობს.
- ბატონო ნიკა, კონსტიტუციის პროექტის საყოველთაო განხილვა რეგიონებში აქტიურად გრძელდება, რომელშიც თქვენ არ მონაწილეობთ…
- როგორ არ ვმონაწილეობთ, ჩვენ არ ვმონაწილეობთ „ოცნებასთან“ ერთად, თორემ ჩვენ დამოუკიდებლად ვხვდებით მოსახლეობას.
- სწორედ ის ვიგულისხმე, რომ ამ კომისიაში არ ხართ. როგორია თქვენი შეფასება ამ საყოველთაო განხილვებთან დაკავშირებით?
- ეს ძალიან სახიფათო და ძალიან ცუდი ე.წ. ცვლილებებია. რეალურად ეს ცვლილებები კი არ არის, ისინი მთლიანად ახალ კონსტიტუციას გვთავაზობენ და აკეთებენ ამას ჩუმად, ყოველგვარი კონსენსუსის გარეშე. ასე როგორ შეიძლება! კონსტიტუცია საყოველთაო ინსტრუმენტია და უნდა იყოს ხალხთან შეთანხმებით გაკეთებული.
- ხომ მიმდინარეობს საყოველთაო შეხვედრები მოსახლეობასთან?
- არ არის ეს საყოველთაო განხილვა, ეს ტყუილია!
- აბა რა არის?
- ეს არის მოყვანილი ხალხი და ეს არის სპექტაკლი, ფარსი! ვითომ საყოველთაოა. არავითარი საყოველთაო განხილვა არ ხდება. რაც მთავარია, ეს განხილვა არაფერს არ ცვლის. ეს არის ტყუილი. ისინი არანაირ კომპრომისზე არ მიდიან. ანგრევენ პრეზიდენტის ინსტიტუტს და კიდევ ძალიან ბევრ ცუდ რამეს სთავაზობენ ქვეყანას, რაც მიუღებელია დემოკრატიული მმართველობისთვის.
- ამ განხილვებში მონაწილეობენ პრეზიდენტი, ოპოზიციური პარტიები და რა გამოდის, ყველა ერთად იტყუება? ჩვენ ხომ ვხედავთ საკმაოდ მწვავე დისკუსიებს?
- ეს მათი საქმეა ამ ფარსში მონაწილეობა. მე პრეზიდენტის მაგივრად არ მინდა ლაპარაკი და არც – ოპოზიციური პარტიების. მიზეზი ჰკითხეთ მათ, რატომ მონაწილეობენ. მე და ჩემი თანაპარტიელები ვთვლით, რომ ეს ფარსია და ამაში მონაწილეობას არ მივიღებთ!
- რა არის ცუდი და სახიფათო კონსტიტუციის ახალ ვარიანტში?
- ძალიან ცუდ კონსტიტუციას მივიღებთ. ეს ერთპიროვნული მმართველობის დამკვიდრების მცდელობაა. აუქმებენ პრეზიდენტის ხალხის მიერ არჩევის წესს, არადა ეს უფლება ხალხს აქვს დამოუკიდებლობის დღიდან. ამ უფლების ჩამორთმევა არ შეიძლება. ხალხს ართმევენ ამ უფლებას და ვიღაც 300 ხმოსანს ანიჭებენ. ეს რას ნიშნავს?! ეს ნიშნავს იმას, რომ პრეზიდენტი იქნება ყურმოჭრილი მონა, მორჩილი აღმასრულებელი ხელისუფლებისა. დღეს პრეზიდენტი ბალანსირების, შეკავების ერთ-ერთი უკანასკნელი გარანტიაა ქვეყანაში. გარდა იმისა, რომ მას კიდევ სხვა ბევრი მნიშვნელოვანი ფუნქცია აქვს, როგორიც არის მთავარსარდალი, როგორიც არის შეწყალების უფლება, როგორიც არის პარლამენტის დათხოვის უფლება გარკვეულ შემთხვევებში და ა.შ.
ძალაუფლების დანაწილების მექანიზმის გარეშე დემოკრატია არ არსებობს. სწორედ ამიტომ არსებობენ სხვადასხვა შტოები. აღმასრულებელი, საკანონმდებლო, სასამართლო _ ეს არის დემოკრატიის მონაპოვარი. ახლა ამას აუქმებს ხელისუფლება და ყველაფერს უყრის ერთ თავის მორჩილად აგრესიულ საპარლამენტო უმრავლესობის ხელში. ეს არ შეიძლება. ეს ქვეყნისთვის არის ცუდი. ეს მათთვისვე ცუდია, ვინც ამ ძალაუფლებას ეპოტინება. ამის გაკეთება არ შეიძლება. ეს უგუნურებაა!
- „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ პრემიერ-მინისტრი გააძლიერა და პრეზიდენტის ინსტიტუტი დაასუსტა. იყო თუ არა ეს თქვენი შეცდომა?
- შეიძლება იყო, მაგრამ ის სისტემა, რომელიც დღეს არის და მუშაობს, ეს მუშა სისტემაა, შერეული სისტემაა. ასეთი სისტემები უამრავ ქვეყანაში მუშაობს. მათ შორის ბალტიის ქვეყნებში. ამიტომ, ეს არის მუშა სისტემა, რომელიც ძალაუფლების დანაწილებას ახერხებს და ურთიერთკონტროლს და შეკავების მექანიზმს აცოცხლებს. ამის გაუქმება კი იქნება ძალიან ცუდი ყველასთვის და ყოველგვარ ლეგიტიმურობას იქნება მოკლებული.
დემოკრატია არის სისტემა, სადაც უმრავლესობა მართავს, მაგრამ უმცირესობის ინტერესებიც არის გათვალისწინებული. ამ ახალი კონსტიტუციით, იქნება უმცირესობის მართვა უმრავლესობის ინტერესების სრული იგნორირებით. ანუ ორმაგად არადემოკრატიულ რეჟიმს ვიღებთ. არა უმრავლესობის ინტერესები, უმცირესობის ინტერესები იქნება თავსმოხვეული ყველაზე და უმრავლესობის ყველანაირი ინტერესები იქნება უგულებელყოფილი.
- საარჩევნო კანონმდებლობასაც გულისხმობთ?
- საარჩევნო კანონმდებლობასაც ვგულისხმობ, ზოგადად პრეზიდენტის ინსტიტუტის გაუქმებასაც, ბარიერის 5%-იანად დატოვებასაც ვგულისხმობ და დანარჩენ ყველაფერს. უამრავი მინუსია იქ და ბევრ მათგანზე საუბარიც კი არ მიდის.
პარტიების მანდატები, რომლებიც 5%-იან ბარიერს ვერ გადალახავენ და ასეთი ბევრი იქნება, მთლიანად მმართველ ძალას რჩება. თავისი მცირე ხმებით და პლუს ამ მანდატებით ის შექმნის საშინელ უმრავლესობას, რომელიც მას არ მიუღია. ეს არის ძალაუფლების მითვისება. ამას დემოკრატიასთან საერთო არაფერი აქვს. ეს იქნება წინაპირობა უამრავი უვიცი, არაკომპეტენტური და დაუბალანსებელი გადაწყვეტილებისა. ხალხმა უნდა გაიგოს, რომ საქმე გვაქვს ძალაუფლების მიტაცების მცდელობასთან.
- თქვენ აღნიშნეთ, რომ დამოუკიდებლად მართავთ შეხვედრებს. თუ გისმენთ მოსახლეობა და რამდენად გაქვთ იმედი, რომ ამით შეცვლით ვითარებას?
- ჩვენ აქტიურად ვხვდებით მოსახლეობას და კიდევ არაერთი ასეთი ღონისძიება იგეგმება და ეს გაგრძელდება იქამდე, სანამ ეს მავნე წამოწყება არ იქნება შეჩერებული.
- „ოცნების“ მხრიდან ხშირია პრეზიდენტის კრიტიკა. როგორც ეკა ბესელია აცხადებს, პრეზიდენტს ჰგონია, პირადად მის გამო ვცვლით კონსტიტუციასო. მიუძღვის გიორგი მარგველაშვილს ბრალი ამ ყველაფერში?
_ პირადად პრეზიდენტი მარგველაშვილი ამ ყველაფერთან არაფერ შუაში არ არის. პრეზიდენტის ინსტიტუტს ანგრევენ, თორემ ამ პრეზიდენტთან მათი ანგარიშები სულ არ არის საინტერესო. მარგველაშვილი მათი ყოფილი თანაგუნდელია და არა ჩემი! ესენი მიადგნენ და მიზანმიმართულად ანადგურებენ ძლივს ჩამოყალიბებულ პრეზიდენტის ინსტიტუტს საქართველოში. ართმევენ ხალხს უფლებას, საკუთარი ქვეყნის პრეზიდენტი აირჩიონ. ეს წარმოუდგენელია!
- გაქვთ იმედი, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციების, იგივე ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებს გაითვალისწინებს ეს ხელისუფლება?
- ივანიშვილის ფაქტორია აქ მთავარი. ის ყველაზე მდიდარი კაცია ამ ქვეყანაში, ის არაფორმალურად მართავს ქვეყანას. ყველას გვახსოვს, ღარიბაშვილი ისე მოიხსნა, რომ თვითონ არ იცოდა ღარიბაშვილმა. სანამ ივანიშვილის ფაქტორი რჩება, არანაირად არ შეიძლება ხალხისთვის პრეზიდენტის არჩევის უფლების ჩამორთმევა. დღეს ივანიშვილი მთლიან კომფორტს იწყობს თავისთვის.
- იმის თქმა გინდათ, რომ ივანიშვილზე მორგებული კონსტიტუცია იწერება?
- რა თქმა უნდა! ივანიშვილზე, ერთ პოლიტიკურ პატარა დაჯგუფებაზე, „ქართულ ოცნებაზე“, რომელსაც უნდა, რომ ყველაფერი ხელში ჩაიგდოს.
- რამდენად გამოუვათ?
- პარადოქსია, მაგრამ რაც უფრო ჩაბჟირდებიან, რაც უფრო მაგრად მიაწვებიან ამ ცვლილებების გატანას, უარესი იქნება მათთვის. მით უფრო მწარე იქნება ის რეალობა, რაც მათ დაუდგებათ.
- რატომ?
- იმიტომ, რომ ძალიან ცუდ რამეს აკეთებენ! უმცირესობა ცდილობს ყველაფრის ხელში აღებას უმრავლესობის ხარჯზე და ეს ძალიან ცუდად დამთავრდება!
„ახალი თაობა“, 13 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ რამაზ საყვარელიძესთან: „გიორგი მარგველაშვილი თავის უპარტიობას მთავარ კოზირად გადააქცევს“ // „ირაკლი ალასანიას და დავით უსუფაშვილის თანამშრომლობა მოსალოდნელი არ არის“
პოლიტოლოგი, ფსიქოლოგი რამაზ საყვარელიძე „ახალ თაობასთან“ მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებზე საუბრობს.
- ბატონო რამაზ, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების წინ რამდენად არის მოსალოდნელი პოლიტიკურ პარტიებში გადაჯგუფებები? ამბობენ, რომ არ არის გამორიცხული, დავით უსუფაშვილსა და ირაკლი ალასანიას მოლაპარაკებები ჰქონდეთ პოლიტიკაში დაბრუნებასთან დაკავშირებით…
- კონსტიტუციის ახალ რედაქციაში არსებობს ჩანაწერი, რომელიც პოლიტიკური ბლოკების აკრძალვას ეხება. თუ ეს კანონი ძალაში შევიდა, მაშინ ნამდვილად არ არის გამორიცხული, რომ ახალი პოლიტიკური პროცესების მოწმენი გავხდეთ.
- კონკრეტულად?
- ეს იქნება პოლიტიკური პარტიების გამსხვილების დიდი ბიძგი. თუ ეს ჩანაწერი ამოქმედდება ამ არჩევნებისთვის, მაშინ ეს პროცესი უფრო დაჩქარდება, თუ მისი ამოქმედება გადაიწევს, მაშინ ეს პროცესიც გადაიწევს. ერთ-ორკაციანი პარტიები ვეღარ იარსებებენ, რასაც გააცნობიერებენ ეს პარტიები და გარდაუვალია პარტიების გამსხვილების პროცესი. კონკრეტულად ვინ ვისთან შეიძლება გაერთიანდეს, ეს უკვე მეორე ეტაპი იქნება, ალბათ ეს დამოკიდებული იქნება გარკვეულ მონათესავე იდეოლოგიაზე თუ სხვა მახასიათებლებზე.
რაც შეეხება თქვენი კითხვის მეორე ნაწილს უსუფაშვილისა და ალასანიასთან დაკავშირებით, რამდენადაც ვიცი, ირაკლი ალასანია საქართველოში არ იმყოფება, ის უცხოეთშია. დავით უსუფაშვილმა უკვე გააკეთა განცხადება, თუ როგორ წარმოუდგენია საქართველოს მომავალი პოლიტიკა, ამ პოლიტიკაში მისი თავი, მაგრამ თანაგუნდელებზე არაფერი უთქვამს, მეტიც, დააკონკრეტა, რომ დღეს ვერაფერს გვეტყვის.
ირაკლი ალასანიას და დავით უსუფაშვილის თანამშრომლობა მოსალოდნელი არ არის. დავით უსუფაშვილმა დაბრუნებაზე განაცხადი უკვე გააკეთა, მაგრამ მსგავსი განცხადება ირაკლი ალასანიას არ გაუკეთებია.
- ახალი სახეების, ახალი პოლიტიკოსების გამოჩენა რამდენად არის მოსალოდნელი? თუ ტაიმ-აუტის შემდეგ კვლავ დაბრუნდებიან ძველი პოლიტიკოსები?
- მაგალითად, თუ ირაკლი ალასანია ქართულ პოლიტიკაში დაბრუნდება, მაშინ ის ძალიან ხელსაყრელ დროს დაელოდება, რა იქნება ეს ხელსაყრელი დრო მისთვის, ვერ გეტყვით. ვნახოთ, როგორ განვითარდება მოვლენები. რაც შეეხება ახალ სახეებს, მათი გამოჩენა უფრო არის მოსალოდნელი. ეს ახალი სახეები ახალგაზრდები იქნებიან და უკვე არის გამოკვეთილი, ვინ შეიძლება ეს ახალგაზრდები იყვნენ.
- ვინ შეიძლება იყვნენ?
- ისინი უკვე ჩანან და იცავენ სხვადასხვა სოციალურ ფენებს, მუშებს, მათ შრომით უფლებებს, იცავენ გარემოს. ხმაურიანი საპროტესტო აქციებიც აქვთ ახალგაზრდული შემართებით. ვგულისხმობ „აუდიტორია 115“-ს, ახალგაზრდა „მწვანეებს“ და ა.შ.
- სტუდენტური აქტივობები შეიძლება დიდი პოლიტიკის საფუძველი გახდეს?
- რატომაც არა.
- ერთგვარ პარალელს ავლებთ ეროვნული მოძრაობის დროს სტუდენტურ აქტივობებთან?
_ მაშინ ეროვნულ მოძრაობას სტუდენტური მოძრაობა ძალიან დიდ მუხტს და ძალას მატებდა. ის თაობა მოვიდა მაშინ ქართულ პოლიტიკაში. ასე რომ, ეს არ არის უცხო პოლიტიკისთვის. თეორიულად ასეთი შესაძლებლობა არსებობს, მაგრამ, ცხადია, ეს ბევრ რამეზე იქნება დამოკიდებული. ახალი ძალის, ახალი სახეების რეალური მოთხოვნილება არსებობს და ამას არაერთი სოციოლოგიური კვლევა ადასტურებს. ორპარტიული სისტემა მთლად მისაღები არ არის ამომრჩევლისთვის. ბოლო არჩევნებმა აჩვენა, რომ ახალი ძალის რეალური მოთხოვნილება არსებობს.
როდესაც ასეთი დაკვეთა არსებობს, მაშინ მის გამოჩენასაც წინ ვერაფერი დაუდგება. როდესაც ასპარეზზე გამოდიხარ, უნდა შეარჩიო ზუსტი დრო. 2012 წელს ასეთი ზუსტი დრო შეარჩია ბიძინა ივანიშვილმა. მან ძალიან წარმატებული პოლიტიკური სვლები გააკეთა, მაგრამ დროც ზუსტად იყო შერჩეული.
- პრეზიდენტმა მარგველაშვილმა განაცხადა, რომ არ აპირებს პარტიის შექმნას, რომ პარტიული ცხოვრება არასდროს იზიდავდა და პარტიის გარეშეც ყოველთვის იყო აქტიური პოლიტიკაში. გამოდის, ვადის ამოწურვის შემდეგ პოლიტიკურ კარიერას დაასრულებს?
- როდესაც მარგველაშვილს ჰკითხეს, ვადის ამოწურვის შემდეგ აპირებს თუ არა სახლში წასვლას, მაშინ მას უპასუხა, – არა, არ აპირებს სახლში წასვლას. ამიტომ არ გამოვრიცხავ, რომ ამ ეტაპზე პრეზიდენტ მარგველაშვილის ესა თუ ის პასუხი განწყობით იყოს მხოლოდ ნაკარნახევი და არა _ მიღებული გადაწყვეტილებით.
- პრეზიდენტს ჯერ არ აქვს გადაწყვეტილება მიღებული?
- დიახ, ჩანს, რომ ჯერ გადაწყვეტილება არ აქვს მიღებული. მარგველაშვილი ფიქრობს!
- როგორი შეიძლება იყოს ეს გადაწყვეტილება?
- მე არ გამოვრიცხავ, რომ მან მეორე ვადით იყაროს კენჭი. ჯერ ერთი, ახალგაზრდა კაცია, მეორე, გონება უჭრის, პოლიტიკურად აზროვნებს. თუმცა, ეს მხოლოდ მისი გადასაწყვეტია. რაც შეეხება პარტიის შექმნას, მართლაც არ მგონია, რომ პარტია შექმნას.
- თუნდაც მისი ბუნებიდან გამომდინარე? მან თქვა, რომ თანამოაზრეები უკვე ჰყავს.
- დიახ, თუნდაც აქედან გამომდინარე. თანაც, მეორე ვადით რომ იყაროს კენჭი, ამისთვის სულაც არ სჭირდება პარტიის წარდგენა. ასეთ რამეს კანონმდებლობა მარგველაშვილს არ ავალდებულებს.
- თუმცა, საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერებმა, პარლამენტის თავმჯდომარემ მას უკვე უთხრეს, რომ მეორე ვადით ვეღარ გახდება პრეზიდენტი…
- ასე არ ფიქრობს მარგველაშვილი. ყოველ შემთხვევაში, არ მგონია, რომ საპრეზიდენტო ვადის ამოწურვის შემდეგ მან პოლიტიკაზე უარი თქვას. მარგველაშვილმა კარგად იცის, რომ პარტიული პოლიტიკა მომგებიანი არ არის საქართველოში. პარტიებისადმი ადამიანებს ძალიან ნეგატიური დამოკიდებულება აქვთ. ამიტომ, ის ეცდება, რომ მისი უპარტიობა და ის განცხადება, რომ ის არის ნეიტრალური, ყველა პოლიტიკური პარტიისგან დისტანცირებული, მისთვის მომგებიან პოზიციად აქციოს. ვნახოთ, რამდენად გამოუვა.
„ვერსია“, 12-14 მაისი, 2017 წელი
ინტერვიუ ავთანდილ დემეტრაშვილთან: „ყველაზე მეტად მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლება ცდილობდა კონსტიტუცია მოერგო // როგორ აფასებს საკონსტიტუციო ცვლილებებს კონსტიტუციონალისტი
თათია გოჩაძე
სანამ ხელისუფლება ვენეციის კომისიის პასუხის მოლოდინშია, საკონსტიტუციო ცვლილებების საჯარო განხილვები აქტიურ ფაზაშია. საინტერესოა, როგორ აფასებს ახალ კონსტიტიციას ადამიანი, რომელიც ყველა ხელისუფლების დროს საკონსტიტუციო კომისიაში გახლდათ და რომლის მონაწილეობითაც, 1995 წელს, პირველი კონსტიტუცია დაიწერა. „ვერსია“ კონსტიტუციონალისტ ავთანდილ დემეტრაშვილს ესაუბრა.
- კონსტიტუციის გადახედვა, ობიექტურად, საჭირო იყო. ზოგადად, ყველა ხელისუფლება ცდილობს, ის საკუთარ თავზე მოირგოს. სხვა საკითხია, რამდენად გაიზიარებს ან დაბლოკავს საზოგადოება ამ სუბიექტურ ელემენტებს. სამართლებრივად, კონსტიტუცია, რომელიც 2013 წელს ამოქმედდა, სრულყოფილი არ იყო. მისი ძირითადი ნაკლი პარლამენტის შესუსტებული როლი გახლდათ. მანამდე კი, 2004 წელს, ნაციონალებმა სუპერ საპრეზიდენტო მმართველობა შექმნეს.
- ნაციონალებმა პოზიცია ასე რადიკალურად რატომ შეიცვალეს?
- ერთ-ერთი მოსაზრებით (რასაც არ ვეთანხმები), სააკაშვილს აღარ შეეძლო მესამე ვადით პრეზიდენტობა და პრემიერ-მინისტრობა მოინდომა. კომისიის თავმჯდომარეობა რომ შემომთავაზეს, ეს ვკითხე და მიპასუხა: ,,მეგობრები ვართ და გულახდილად გეტყვი, მე უფრო სხვა თანამდებობა მინდა, თუ გამომივა”. მერე მივხვდი, პარლამენტის თავმჯდომარეობა სურდა. ისე, მისი ამბიციიდან გამომდინარე, ნებისმიერ თანამდებობაზე პირველი პირი იქნებოდა. ირაკლი კობახიძე ჩემი კოლეგაა, ერთად ვმუშაობდით, მაგრამ ნახეთ, მისი ამბიცია საით მიდის – პარლამენტი მთავარი ორგანო უნდა იყოს ტრიადაში. თუმცა, არ გამოსდის… აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე პარლამენტის საკონტროლო ფუნქციის გაძლიერება და პრეზიდენტის ნომინალური მონაწილეობა მთავრობის ფორმირებაში _ ეს ორი ძირითადი მიზანი ჰქონდა ამ კომისიას, თუმცა კობახიძე აცხადებდა, კონსტიტუციონალიზმის ფუნდამენტური პრინციპებია დარღვეული და ამიტომ კონსტიტუცია უნდა გადაიხედოსო. თუ მთავრობა ანტიკონსტიტუციურად მოქმედებს ან საქმიანობას არასათანადოდ ახორციელებს, საკანონმდებლო ორგანოს უფლება აქვს, უნდობლობა გამოუცხადოს და ახალი არჩევნები ჩატარდეს. ხოლო უნდობლობის კონსტრუქციული მოდელი (რომელიც ჩვენთან არის) გულისხმობს, თუ პარლამენტი მთავრობას უნდობლობას გამოუცხადებს, ახალი მთავრობა არჩევნების გარეშე შექმნას. 2010 წლის რედაქციაში პრაქტიკულად შეუძლებელი იყო მთავრობის გადაყენება პარლამენტის მიერ, ამიტომ გახდა პირველი ამოცანა პარლამენტის კონტროლის გაძლიერება. ახლდაშექმნილ პროექტში ეს ნაწილი, უდავოდ, კარგადაა დაწერილი, თუმცა ამ რედაქციით მთავრობას ძალიან დიდი როლი ენიჭება. არ ვიცი, ეს მთავრობაზეა თუ ბიძინა ივანიშვილზე, მაგრამ რაღაც საკითხებში პარლამენტმა უკან დაიხია.
- ბიძინა ივანიშვილი რა შუაშია?
- თუ არაფორმალური მმართველობა მართლაც არსებობს, მაქვს უფლება, ვივარაუდო, რომ ის მონაწილეობს გადაწყვეტილებების მიღებაში.
- თუ ასეა, მთავრობის გაძლიერება იმიტომ უნდა, აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე მეტი გავლენა ჰქონდეს, ვიდრე საკანონმდებლოზე?
- თუ ასე მიიჩნევს, სწორად ფიქრობს. ხელისუფლება საპარლამენტო მმართველობას აქებს. კობახიძე ამბობს, ეს ყველაზე დემოკრატიული ფორმააო, მე კი ვსვამ მარტივ კითხვას – მსოფლიოს 200-მდე სახელმწიფოსგან საპარლამენტო რესპუბლიკა მხოლოდ 30 რატომაა? სახელმწიფოთა უმრავლესობაში შერეული მმართველობის სისტემებია. ჩვენ გვქონდა საპარლამენტო რესპუბლიკა 1918-1921 წლებში და რით დამთავრდა, ვიცით.
პარლამენტარიზმი ისტორიას ჟან-ჟაკ რუსოსთან ერთად ჩაბარდა. არ გეცოდინებათ საპარლამენტო რესპუბლიკა _ გერმანიაში პარლამენტის თავმჯდომარე ვინაა, პრემიერის ვინაობა კი, ალბათ იცით… წინა პლანზე ყოველთვის მინისტერიალიზმი გამოდის. ისე, ირაკლი კობახიძემ დისერტაცია გერმანიაში დაიცვა, ამიტომაა პარლამენტარიზმის მომხრე.
- თქვენ კი შერეული მმართველობის სისტემას ემხრობით…
- მე საფრანგეთზე დავიცავი, რომელშიც შერეული მმართველობაა. ისე საფრანგეთის სისტემას ერთი ნაკლი აქვს, მთავრობას ორი თავი ჰყავს, პრეზიდენტი და პრემიერი. ეს გამოვასწორე 2010 წლის პროექტში – სააკაშვილს ნაკლებად ჰქონდა გავლენა მთავრობაზე. ახლა საპარლამენტო მმართველობისკენ მივდივართ, რომელშიც პირველ ადგილს მთავრობა დაიკავებს. კობახიძემ დააყენა წინადადება, პარლამენტს ჰქონოდა უფლება, უნდობლობა გამოეცხადებინა კონკრეტული მინისტრისთვის და პრემიერი ვალდებული იყო, გადაეყენებინა. მერე ეს წინადადება გაქრა. დავტოვეთ მექანიზმი, როცა პრემიერს მთელი მთავრობის შეცვლა შეუძლია, პარლამენტი კი პრაქტიკულად, უძლურია, თუ არ ჩავთვლით უნდობლობის გამოცხადების მექანიზმს. ამ ტენდენციას არ მივესალმები. გიორგი კვირიკაშვილი ამბიციური პოლიტიკური ფიგურა არაა, მაგრამ პროცესები მაინც იქით მიდის, მთავრობამ/პრემიერმა შესაძლებლობები შეინარჩუნოს.
- არსებული რედაქციით პრეზიდენტს რა როლი აქვს ქვეყნის მმართველობაში?
- რაც 2010 წელს მიღებული ცვლილებების მიხედვით ჰქონდა. იგი სახელმწიფოს მეთაური, მთავარსარდალია და ქვეყანას საგარეო ურთიერთობებში წარმოადგენს, მაგრამ მნიშვნელოვანია, რა უფლებები აქვს ამ ფუნქციათა შესასრულებლად. ზოგი რამ მისი უფლებამოსილება მართლაც არ იყო და კომისია სწორად მოიქცა, როცა მაგალითად, უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარისა და წევრების წარდგენის უფლება ჩამოაცილა. მაგრამ არის ფუნქციები, რომელთაც პრეზიდენტი მთავრობის თანხმობის გარეშე ვერ განახორციელებს, მაგალითად, საგანგებო და საომარი მდგომარეობის გამოცხადება. უმთავრესია პრეზიდენტის ლეგიტიმაციის საკითხი, არჩევის წესი. დარწმუნებული ვარ, პარლამენტი პირდაპირი არჩევის წესს დაუჭერს მხარს.
- პარლამენტის თავმჯდომარემ პრაქტიკულად დააზუსტა, რომ არაპირდაპირი წესი 2023 წელს ამოქმედდება…
- 2023 წელს რა იქნება, არავინ იცის. ზოგადად, პირდაპირი წესით არჩევა მიმაჩნია პოლიტიკური სპეკულაციების თავიდან ასაცილებლად. როცა პარლამენტს ზეკონსტიტუციური უმრავლესობა აქვს, უნდა არსებობდეს შემაკავებელ-გამაწონასწორებელი განშტოება.
- რა შემაკავებელი შესაძლებლობები აქვს პრეზიდენტს? ვეტო დაადო კანონებს და მარტივად დაძლიეს საპარლამენტო უმრავლესობით…
- საზოგადოებრივი აზრის შექმნა. მარგველაშვილმა ფორმატი – ,,კონსტიტუცია ყველასია”, შემთხვევით კი არა, საზოგადოებრივი აზრის შესაქმნელად აირჩია.
- საკონსტიტუციო ცვლილებებზე რეფერენდუმის ან პლებისციტის ჩატარებას ემხრობით? ვახტანგ ხმალაძემ განაცხადა, საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მუშაობას სპეციფიკური ცოდნა სჭირდება, რაც ყველა მოქალაქეს არ აქვსო…
- ჩემს მეგობარ ვახოს ვკითხავდი – საფრანგეთმა 1958 წელს რომ მიიღო რეფერენდუმზე კონსტიტუცია, რა, ხალხმა არ იცოდა, ხმას რას აძლევდა? უამრავი კონსტიტუციაა მიღებული რეფერენდუმით. მან ალბათ იმაზე გაამახვილა ყურადღება, რომ კონსტიტუციის მთლიანი ტექსტის გატანა არაა მიზანშეწონილი.
- ისე, კონსტიტუციაში წერია, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებების რეფერენდუმზე გატანა არ შეიძლება?
- კანონის მიღება დაუშვებელია რეფერენდუმზე, თორემ კითხვის დასმა, მაგალითად პრეზიდენტის არჩევის წესზე, როგორ არ შეიძლება… პარლამენტმა თუ დაუჭირა მხარი რეფერენდუმის იდეას, ვალდებულია, მისი შედეგები კანონში ასახოს. პლებისციტს კი სარეკომენდაციო ხასიათი აქვს, მაგრამ ვფიქრობ, ,,ევროპელი ქართველებისთვის” ეს იყო საზოგადოების მობილიზების იდეა, სპეკულაცია. ალბათ, პრემიერი პლებისციტის ნებას არ დართავს, თან ადგილობრივ არჩევნებთან ერთად სურთ ჩატარება, როცა კონსტიტუცია უკვე მიღებული იქნება.
- ბოლო თვეებია, პრეზიდენტის არჩევის წესი, ბლოკების აკრძალვა და მანდატების გადანაწილება განხილვის უმთავრეს საკითხად იქცა. ასეთი აჟიოტაჟი საფუძვლიანია?
- რატომაც არა… ისე, მე არც 300 ხმოსნის მიერ პრეზიდენტის არჩევის იდეას მივესალმები, რადგან ჩვენი პოლიტიკური კულტურიდან გამომდინარე, მათი უმრავლესობა ხელისუფლებიდან იქნება. დაბალანსებისთვის უნდა არსებობდეს რგოლი, რომელიც საკუთარ აზრს ჩამოაყალიბებს. სხვათა შორის, არ გამოვრიცხავ, მარგველაშვილმა ეს არჩევნები წააგოს და აირჩეს ირაკლი ღარიბაშვილი. არ უნდა ჰქონდეს მას ვეტოს უფლება და საკუთარი აზრი საგარეო პოლიტიკასთან, გადასახადებთან დაკავშირებით?
- მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებასაც ემხრობით?
- 20 წელია ორპალატიანი პარლამენტის მომხრე ვარ. არც ერთმა ხელისუფლებამ ეს მოთხოვნა არ უარყო, მაგრამ ბუნდოვანი პასუხია _ როცა სრულად აღდგება იურისდიქცია მთელ ტერიტორიაზეო. ნეტა, სამურზაყანოსაც გულისხმობენ?! ჩემი ბრალიცაა, 1995 წელს შევიტანეთ ეს ფორმულა, რომელსაც ყველა ხელისუფლება იყენებს. ასეთ პარლამენტში ზედა პალატა მაჟორიტარული სისტემით უნდა იყოს არჩეული, თუმცა ცენზით, ეს იქნება რეალურად ადგილობრივი მოსახლეობის და არა პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენელი. გერმანიაში, საფრანგეთში, აშშ-ში მაჟორიტარული სისტემა დღემდეა. ჩვენ ვებრძვით არა საფუძველს, არამედ შედეგს. ჯერ სამართლებრივი კულტურა უნდა ამაღლდეს, პარტიული სისტემა ჩამოყალიბდეს…
- გაუნაწილებელი მანდატების პირველ ადგილზე გასული პარტიისთვის მიკუთვნება სამართლიანია?
- ჩემი ყოფილი დოქტორანტი გიორგი კახიანი ყოველთვის ამართლებს, რომ ეს არის სტაბილურობის შენარჩუნებისთვის და მაგალითად საბერძნეთი მოჰყავს. მას ვკითხავ – იტალიაში გამარჯვებული პარტია ავტომატურად იღებს 20 მანდატს და იტალია სტაბილურია? 30 წლის განმავლობაში 52 მთავრობა გამოიცვალა. პირველ ადგილზე გასულისთვის მიკუთვნების სისტემას გამართებულად ჩავთვლიდი, თუ საარჩევნო ბარიერი იქნებოდა დაწეული 3 ან 4%-მდე მაინც. სწორად მიმაჩნია ბარიერგადაულახავი ხმების პროპორციულად განაწილება პარლამენტში შესულ ყველა პარტიაზე.
- ბოლო დროს პრეზიდენტი ხშირად ხვდება ოპოზიციურ სპექტრს, თითქოს თავადაც ოპოზიციად იქცა. ეს დემოკრატიული პროცესია?
- თქვენი მოსაზრება იქიდან გამომდინარეობს, რომ მარგველაშვილი რეალურად ,,ოცნებამ” აირჩია, თორემ რატომ არ შეიძლება, საფრანგეთში პარლამენტში ერთი პარტია დომინირებდეს და პრეზიდენტი სხვა პარტიიდან იყოს არჩეული? მარგველაშვილთან მიმართებაში მართლაც ნონსენსია.
- ვენეციის კომისიიდან როგორ პასუხს ელოდებით?
- ზუსტად არ ვიცი, პროექტის როგორი ვერსია გაატანეს. სხვათა შორის, 2010 წელს ვენეციის კომისიამ განმარტა, მოსამართლეების 3-წლიანი გამოსაცდელი ვადა ამოიღეთო, მაგრამ ახლა კომისიამ ეს არ გაითვალისწინა. ადეიშვილმა არ ამომაღებინა და კობახიძემაც დატოვა ეს მუხლი, რადგან მმართველ გუნდს ყოველთვის სურს, ჰქონდეს სასამართლოზე გავლენის შესაძლებლობა. ვენეციის კომისიის ფეტიშირება არამართებულია.
უმნიშვნელოვანესია, ვინ იქნება მისი წევრი. რამდენიმე წელი ამ კომისიაში ვიყავი, ზოგი პირწავარდნილი საპარლამენტო რესპუბლიკის მომხრეა, მაგრამ შეიძლება, პრეზიდენტის არჩევის წესთან ჰქონდეს ეჭვები.
- მიწისა და წყლის უცხოელებზე გაყიდვას აპროტესტებს და რეფერენდუმის ჩატარებას ითხოვს გუბაზ სანიკიძე. 1995 წელს რატომ არ შეიტანეთ კონსტიტუციაში ეს საკითხი?
- ასეთი წინადადება არ იყო და მხოლოდ ჩემი აზრიდან გამომდინარე ვერ შევიტანდი. რეფერენდუმის ჩატარება ძალიან რთულია, 200 000 ხელმოწერა და პარლამენტის ნება სჭირდება. ეს საკითხი კანონმდებლობით შეიძლება დარეგულირდეს. უნდა იყოს შეზღუდვები, რომ უცხოელისთვის საინტერესო არ იყოს მისი ყიდვა. ევროპა და ვენეციის კომისია ამის კონსტიტუციაში შეტანას არ დაუჭერს მხარს, ასე მგონია. გლობალიზაციას წინ ვერ აღვუდგებით.
- ყველა ხელისუფლების დროს საკონსტიტუციო კომისიაში იყავით. ყველაზე მეტად რომელი ხელისუფლება ცდილობდა კონსტიტუციის საკუთარ თავზე მორგებას?
- მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლება. ყველაზე ნაკლებად დემოკრატიული იყო ის, რაც 2004-დან 2010 წლამდე ხდებოდა, როცა პრეზიდენტს შეეძლო, მთავრობის სხდომები ჩაეტარებინა ლოპოტას ტბაზე ან ცათამბჯენზე.
„რეზონანსი“, 13 მაისი, 2017 წელი
აბსოლუტურად ყველა სახის მომსახურება გაძვირდა
„ის დრო ბრუნდება, როდესაც ხალხი ექიმთან მისვლას ვეღარ ახერხებდა“
სოფო ჩხიკვაძე
დედაქალაქში ბოლო ერთი თვის განმავლობაში თითქმის ყველა მომსახურება გაძვირდა: სალონის მომსახურება, სასტუმროსა და ტურისტული სააგენტოს სერვისი. ასევე ფასმა მოიმატა სტომატოლოგიურ კლინიკებშიც. გაძვირება შესამჩნევია რესტორნებსა და ბავშვთა სადღესასწაულო ცენტრებშიც. მოსახლეობის უმეტესობა ამ ყველაფრის გამო უკმაყოფილოა.
ყველაზე მეტად მომსახურების ღირებულებამ მოიმატა სალონებში. ამის მიზეზად ობიექტის მფლობელები გამკაცრებულ წესებს ასახელებენ.
“ჩვენთან ბოლო 20 დღეა, გაძვირდა მომსახურება, რადგან სახელმწიფომ ახალი კანონები დააწესა. აქედან გამომდინარე, ყველაფერი წესრიგში რომ იყოს, იძულებული ვართ, ფასი გავზარდოთ. ამ ყველაფერს კლიენტების შემცირება მოჰყვა, ალბათ ხალხი მალე შეეჩვევა ახალ ფასებს და ისევ მოიმატებს შეკვეთების რაოდენობა”, – განაცხადა ნინო შურღაიამ.
დედაქალაქში ჩატარებულმა მცირე გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ხალხის შემოსავალი გაძვირებულ მომსახურებას ვეღარ სწვდება.
“რამდენიმე კვირის წინ ჩემს უფროს შვილს გასართობ ცენტრში დაბადების დღე გადავუხადე. ახლა მეორე შვილს აქვს დღეობა და იმავე ცენტრში დავრეკე. ფასი უკვე გაზრდილია 50 ლარით. შეუძლებელია ასე გაგრძელება. ყოველდღე ძვირდება მომსახურება. ყველა რესტორანში მოიმატა საკვებზე ფასმა, ასევე მაღალია მომსახურების პროცენტიც”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას სალომე გოგელია.
ფასების ზრდა აშკარაა სტომატოლოგიურ კლინიკებშიც. პაციენტები ამბობენ, რომ ფასმა ყველა მიმართულებით მოიმატა.
“20 ლარი გახდა კბილის ამოღება. ეს ხომ ელემენტარული პროცედურაა. უკვე სტომატოლოგთანაც ვეღარ მიხვალ. მესმის, რომ სახელმწიფო ბიუჯეტს შევსება სჭირდება, მაგრამ ასეც არ შეიძლება. შემოსავალი უფრო ცოტა აქვს ხალხს, ვიდრე ხარჯი. ბავშვიც კი ვეღარ მიმყავს სტომატოლოგიურ კლინიკაში”, – აღნიშნა “რეზონანსთან” თეა მერკვილაძემ.
გაძვირდა სარემონტო სერვისი. ვისაც სახლში უფუჭდება ესა თუ ის ნივთი, აღარ შეუძლია ხელოსნის გამოძახება, რადგან ყველა კომპანიამ გააძვირა მომსახურება.
“ჩემი მეუღლე ერთ-ერთ სარემონტო კომპანიაში მუშაობს. შეკვეთა თითქმის აღარ აქვს. აქამდე თუ კვირაში 5-ჯერ მიდიოდა გამოძახებაზე, ახლა შეიძლება ერთხელაც ვეღარ წავიდეს. მისმა კონპანიამ ფასი გაზარდა მომსახურებაზე და ამბობენ, რომ ეს ყველაფერი ქვეყანაში არსებულმა ეკონომიკურმა კრიზისმა გამოიწვია. ამ დროს ხალხს არ აქვს საშუალება, გაძვირებულ ცხოვრებას გაუმკლავდეს”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას ნინო ამაშუკელი.
“რეზონანსმა” რესტორნების მომსახურების მცირე კვლევა ჩაატარა და დაადგინა, რომ თითქმის ყველა პროდუქტზე ფასი გაზრდილია. რესტორნის მეპატრონეები ამბობენ, რომ მათ ფასდაკლების ვაუჩერები უდევთ საიტებზე, საიდანაც მომხმარებელს შეუძლია, უფრო დაბალ ფასში შეიძინოს მომსახურება. სხვა მხრივ სტანდარტული მენიუ გაძვირებულია.
“კი, ნამდვილად მოიმატა ფასმა. მარტო ჩვენთან არ არის ასე, თითქმის ყველა რესტორანში მოიმატა ღირებულებამ. კლიენტებს ვაძლევთ იმის შესაძლებლობას, რომ ფასდაკლების ვაუჩერი შეიძინონ და შემდეგ შეძლონ იაფი მომსახურებით სარგებლობა. მომსახურება იმიტომ გაძვირდა, რომ პროდუქტის ფასმაც მოიმატა. გაუმჯობესდა პერსონალის მომსახურებაც, თითქმის აღარ არსებობს ისეთი რესტორანი, საიდანც კლიენტი უკმაყოფილო მიდის”, – აღნიშნა რესტორნის მეპატრონე ვალერი ჯანაშიამ.
ხალხი ასევე უკმაყოფილებას გამოთქვამს ფიტნეს დარბაზებში გაძვირებულ სერვისზეც. სააბონენტო გადასახადმა მოიმატა საცურაო აუზებზეც.
“13 წელია, სპორტსმენი ვარ, 14 წლიდან ვვარჯიშობ. ჩემთვის წარმოუდგენელია ვარჯიშის გარეშე ცხოვრება. ამ დროს, ბოლო ორი თვეა, ვეღარ ვახერხებ დარბაზში მისვლას, რადგან 60-70 ლარით გაძვირდა მომსახურება. აქამდე ფასდაკლებით ვახერხებდი აბონემენტის შეძენას, ახლა ამ ტიპის ვაუჩერებიც გაძვირდა. სოლარიუმების ფასმაც დაიწყო ზრდა, ჯერჯერობით საგრძნობლად არ არის გაძვირებული, მაგრამ სეზონის მოახლოებასთან ერთად დაიწყება მატება”, – აღნიშნა ნინო კოზანაშვილმა.
სასტუმროებიც არ არის გამონაკლისი. თბილისში არსებულ ობიექტებს მხოლოდ უცხოელი ტურისტები თუ შესწვდებიან. საქართველოს მოქალაქეები თავისი შესაძლებლობის ფარგლებში მათი მომსახურებით ვერ ისარგებლებენ.
“ჩვენთან ნამდვილად მოიმატა ფასმა, მხოლოდ უცხოელი ტურისტები გვაკითხავენ. ბოლო ერთი თვეა, იშვიათია, რომ ქართველმა დაჯავშნოს ნომერი, ალბათ სეზონის მატებასთან ერთად კიდევ გაიზრდება ფასი. საბოლოო ჯამში, ხალხი მაინც შეეჩვევა არსებულ ვითარებას”, – განუცხადა “რეზონანსს” სასტუმროს მენეჯერმა ნინო ხუჭუამ.
მომსახურება გაძვირდა სამედიცინო ცენტრებშიც. 20-30 ლარით მოიმატა ექიმთან ვიზიტის ღირებულებამ, გაზრდილია თითქმის ყველა დაგეგმილი ოპერაციის საფასური.
“ყველა სამედიცინო ცენტრში მოიმატა ფასმა. უკვე შეუძლებელია ექიმთან ანალიზებზე მისვლა, რადგან პირველი ვიზიტიც კი გაძვირდა. თითქმის ყველა დაგეგმილი ოპერაციის ფასმაც მოიმატა. ის დრო ბრუნდება, როდესაც ხალხი ექიმთან მისვლას ვეღარ ახერხებდა”, – განუცხადა “რეზონანსს” მარინა ქავთარაძემ.
