„რეზონანსი“: სრული იგნორი ან მწვავე კრიტიკა // როგორ დახვდება „ოცნება“ პარლამენტში მისულ პრეზიდენტს
„რეზონანსი“: ინტერვიუ გიორგი ახვლედიანთან: „ოცნებას“ მხოლოდ სამი საკონსტიტუციო ცვლილების მიღება აინტერესებს“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ სოსო ცინცაძესთან: „საპარლამენტო მოდელი საქართველოსთვის ძალიან ადრეა“ // „მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმება მონაპოვარი იქნება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ კახა კუკავასთან: „ბიძინა ივანიშვილის მაგნოლიებით გაწყობილ სასახლეში უცხოელი ინვესტორი დასახლდება“ // „ხელისუფლებას სოციალური აფეთქება ემუქრება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ თამაზ მიჭიაურთან: „ოცნებაში“ ბევრს არ უნდა პოლიტიკაში ბიძინა ივანიშვილის დაბრუნება“ // „მესამე ძალის შექმნაზე აქტიურად ვფიქრობთ“
„ვერსია“: ინტერვიუ თამაზ მეჭიაურთან: „ბიძინა ივანიშვილი ხელისუფლებაში უნდა მოვიდეს, პასუხისმგებლობა აიღოს და საქმე ბოლომდე მიიყვანოს!“ // გაუფუჭდა თუ არა ურთიერთობა მილიარდერ კურსელთან, გადაჰყავთ თუ არა რკინიგზის დეპარტამენტში და რა შემთხვევაში მიიღებს არჩევნებში მონაწილეობას ექს-დეპუტატი
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ თენგიზ დიხამინჯიასთან: „ბათუმის მოვლენებში ნაცმოძრაობის წევრები იყვნენ დომინანტები“
„ვერსია“: პარლამენტი ბათუმში განვითარებულ მოვლენებზე იმსჯელებს // სად იყვნენ ბათუმის მაჟორიტარი დეპუტატები 11 მარტის აქციის დროს და აქვთ თუ არა ინფორმაცია რეგიონში არსებულ პრობლემებზე
„რეზონანსი“: ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: ბათუმის მოვლენები, როგორც სოციალური აფეთქების დასაწყისი // „საშუალო სტატისტიკური ქართველი გაკოტრების რეჟიმზეა გადასული“
„რეზონანსი“: ინტერვიუ უჩა ნანუაშვილთან: „ვანო მერაბიშვილის საქმეზე მე არავითარი ჩვენება არ მიმიცია“
„რეზონანსი“: პატიმართა რაოდენობით საქართველო ევროპაში მე-3 ადგილზეა // „სოციალური ფონი პირდაპირ კავშირშია დანაშაულის მატებასთან“
„რეზონანსი“: გალარების პროგრამის სრული ფიასკო // „გამოვიდა ისე, რომ შეიქმნა პროგრამა ბანკების დასახმარებლად“
——————–
„რეზონანსი“, 18 მარტი, 2017 წელი
სრული იგნორი ან მწვავე კრიტიკა
როგორ დახვდება „ოცნება“ პარლამენტში მისულ პრეზიდენტს
ეკატერინე ბასილაია
უკვე გადაწყვეტილია, რომ 7 აპრილს პრეზიდენტი გიორგი მარგველაშვილი პარლამენტში ყოველწლიური მოხსენებით წარდგება და, მართალია, “ქართულ ოცნებაში” აცხადებენ, რომ “კონკრეტული შეტევა დაგეგმილი არ არის”, მაგრამ ემზადებიან, საკონსტიტუციო ცვლილებების თემასა და პრეზიდენტის თუ მისი ადმინისტრაციის მხრიდან “დაპირისპირების პროვოცირებაზე” ისაუბრონ და გააკრიტიკონ ქვეყნის პირველი პირი. ჯერ ბოლომდე გადაწყვეტილი არ არის, მივლენ თუ არა მინისტრები პრეზიდენტის მოსასმენად პარლამენტში და ამით ღარიბაშვილის პრემიერობისას დაწესებულ ერთგვარ ბოიკოტს გააგრძელებენ თუ არა, მაგრამ გადაწყვეტილია, რომ არ დაირღვევა ფორმატი და, ოპოზიციის მოთხოვნის მიუხედავად, დებატები არ შედგება, რაც ანალიტიკოსებშიც კი დიდ უკმაყოფილებას იწვევს.
პოლიტოლოგების თქმით, ასევე, დიდი ალბათობით, არ დაირღვევა ის ტრადიცია, რომ ვნახავთ პრეზიდენტის კრიტიკულ გამოსვლას და “ქართული ოცნების” დესტრუქციულ შეპასუხებას. გაჯიბრებას იმაზე, ვინ უფრო ხმამაღლა გააკრიტიკებს მარგველაშვილს და ამით თავს მოაწონებს ექსპრემიერ ბიძინა ივანიშვილს.
გუშინ გაცხადდა, რომ საქართველოს პრეზიდენტის გიორგი მარგველაშვილის ყოველწლიური საპარლამენტო გამოსვლა 7 აპრილს გაიმართება. როგორც პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში აცხადებენ, მარგველაშვილი საპარლამენტო გამოსვლაში საქართველოს მოსახლეობისათვის ყველა საჭირბოროტო თემას შეეხება; მათ შორის ეკონომიკური განვითარებისა და სოციალურ საკითხებს, უსაფრთხოებასა და საგარეო ურთიერთობის, ასევე მედიისა და სასამართლოს თემებს და ამ თემების გათვალისწინებით უკვე ნათელია, რომ გამოსვლა კრიტიკული იქნება.
გიორგი მარგველაშვილის კრიტიკას ელოდებიან “ქართულ ოცნებაშიც” და შესაბამისადაც აპირებენ პასუხის გაცემას.
როგორც “ქართული ოცნების” წევრი აკაკი ზოიძე ამბობს, პრობლემაა ის, რომ პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მხრიდან დაპირისპირება ხდება, თუნდაც ახლა კონსტიტუციის ცვლილებასთან დაკავშირებით და ამაზე მისი გუნდის წევრები ისაუბრებენ.
“ვისურვებდი, უფრო მეტი თანამშრომლობა ყოფილიყო სახელისუფლებო შტოებს შორის და, შესაბამისად, ის მდგომარეობა, რომელიც ხშირ შემთხვევაში გამოიხატება რაღაც დაპირისპირებით, რაშიც, ჩემი აზრით, ლომის წილი პრეზიდენტის ადმინისტრაციას მიუძღვის, ცოტა არ იყოს, არ მომწონს და უკეთეს თანამშრომლობას ვისურვებდი. თუმცა ამაზე საუბარს მე არ ვაპირებ, ამაზე ჩვენგან სხვები ისაუბრებენ,” – აღნიშნავს აკაკი ზოიძე.
ალექსანდრე ქანთარიას თქმით, „რაიმე კონკრეტული შეტევა“ და გიორგი მარგველაშვილის „ქარცეცხლში გატარება“ არ იგეგმება. ერთადერთი შეიძლება იკითხონ, საკონსტიტუციო კომისიაზე რატომ არ ესწრებიან პრეზიდენტის წარმომადგენლები და რა საჭირო იყო მოსახლეობასთან განხილვის ახლა წამოწყება, როდესაც ჯერ კონსტიტუციის პროექტი მზად არ არის. იგი ამბობს, რომ რამდენადაც იცის, იქნება ჩეულებრივი ფორმატი, დებატები კი არ იქნება. მოლოდინი აქვს, რომ მარგველაშვილი კრიტიკულ განცხადებებს გააკეთებს და საპასუხო კომენტარებიც ამის შესაბამისი იქნება.
„ვნახოთ, რას იტყვის და ამის შემდეგ იქნება ჩვენგან კომენტარებიც. შეიძლება გარკვეული კომენტარები შემდეგ გავაკეთოთ, იმის მიხედვით, სათქმელს როგორ ჩამოაყალიბებს, რა ასპექტებს შეეხება, რამდენად საფუძვლიანი და ნორმალური იქნება მისი გამოსვლა. არ მგონია, რომ რაიმე კონკრეტული შეტევა უნდა განვახორციელოთ. ერთადერთი, შეიძლება ვიკითხოთ, საკონსტიტუციო კომისიაზე რატომ არ ესწრებიან მისი წარმომადგენლები. არ ჯობდა, იქ ყოფილიყო განხილვა, ვიდრე ცალკე, პარალელურ რეჟიმში შეხვედრების დაგეგმვა და კონსტიტუციის ასე ცალკე განხილვა?” – აღნიშნავს ალექსანდრე ქანთარია, რომელსაც მიაჩნია, რომ გიორგი მარგველაშვილმა ხალხში კონსტიტუციაზე განხილვის დაწყებით წინასწარი პიარკამპანია წამოიწყო, ამით ამოწმებს, დააყენოს თუ არა საპრეზიდენტო არჩევნებზე საკუთარი კანდიდატურა და ამიტომ კონსტიტუციის განხილვას სჯობდა, „ბარემ დაერქმია თავისი სახელი“.
ალექსანდრე ქანთარიამ ჯერ არ იცის, დაესწრება თუ არა მთავრობა პრეზიდენტის ყოველწლიურ გამოსვლას. „გააჩნია. შეიძლება ზოგიერთი უცხოეთში იყოს წასული, ან იმ დღეს უფრო მნიშვნელოვანი საქმე ჰქონდეს. თუ დაესწრებიან, ამაში ცუდი არაფერია. თუ არ დაესწრებიან, ესეც არ უნდა იყოს ძალიან დიდი კონფლიქტის აგორების საფუძველი. ალბათ ზოგი დაესწრება, ზოგი – ვერ დაესწრება. გამოსვლა იქნება 7-ში. ჯერ ფორმატი გადაწყვეტილი არ არის, მსჯელობა მიმდინარეობს. მე რამდენადაც ინფორმაცია მაქვს, იქნება ჩვეულებრივი, კლასიკური, ტრადიციული ფორმატით, დებატების გარეშე,” – დასძენს ალექსანდრე ქანთარია.
აღსანიშნავია, რომ ირაკლი ღარიბაშვილის პრემიერობისას “ქართული ოცნების” მინისტრთა კაბინეტი გიორგი მარგველაშვილს ბოიკოტს უცხადებდა და მისი ყოველწლიური ანგარიშის მოსასმენად პარლამენტში არ მიდიოდა. როგორც “ოცნებაში” მაშინ ერთხმად აცხადებდნენ, მარგველაშვილი მთავრობის მეთაური არ არის და ამიტომ მთავრობამ მას რატომ უნდა მოუსმინოს.
2015 წელს გიორგი მარგველაშვილის ანგარიშის მეორე დღეს ირაკლი ღარიბაშვილმა მთავრობის სხდომაზე პრეზიდენტის მიმართ აღშფოთება არ დამალა და განაცხადა, რომ “ჩვენ მოსახლეობამ არ აგვირჩია იმისთვის, რომ მოისმინოს პრეზიდენტის კრიტიკა მთავრობისადმი”. მას პრეზიდენტის კრიტიკაში მხარი სხვა მინისტრებმაც აუბეს.
2016 წლის ანგარიშისას პრემიერი უკვე გიორგი კვირიკაშვილი იყო და მაშინ მინისტრები პარლამენტში მივიდნენ, ისე, რომ არავის გახსენებია არგუმენტი, რომ გიორგი მარგველაშვილი მთავრობის მეთაური არ იყო.
პოლიტოლოგები მთავრობის წევრებისგან რაიმე დესტრუქციულ კრიტიკას არ ელიან, მაგრამ ელიან პარლამენტარებისგან, მით უმეტეს იმ ფონზე, როდესაც პარლამენტის სპიკერი ირაკლი კობახიძე პრეზიდენტის მისამართით მუქარანარევ კომენტარებსაც კი აკეთებს.
„ორი სცენარია. შეიძლება “ქართულმა ოცნებამ” გადაწყვიტოს, რომ იგნორი გაუკეთოს პრეზიდენტს და მისი გამოსვლის შემდეგ დებატებში არავინ შევიდეს. თუმცა, არის მეორე სცენარიც, რომ გამოვლენ კრიტიკით და ერთმანეთს შეეჯიბრებიან, ვინ უფრო მეტ ოპონირებას გაუწევს ქვეყნის მეთაურს, მათ შორის პრეზიდენტის არჩევის პირდაპირ წესთან დაკავშირებით, მათ შორის რატომ ხვდება პრეზიდენტი მოსახლეობას საკონსტიტუციო ცვლილებებთან დაკავშირებით, როდესაც არსებობს კომისია და კიდევ ბევრ სხვა საკითხზე,” – აცხადებს პოლიტილოგი ნიკა ჩიტაძე.
“საქართველოს განვითარების კვლევითი ინსტიტუტის” დამფუძნებელ გია ხუხაშვილის თქმით, “ქართული ოცნების” წევრები პრეზიდენტს აუცილებლად გააკრიტიკებენ და არა იმის გამო, რომ პირადად არ მოეწონებათ რაღაც, არამედ იმის გამო, რომ ამით თავი მოაწონონ და ქულები ჩაიწერონ ექსპრემიერ ბიძინა ივანიშვილთან.
„ქართულ ოცნებაში“, როგორც წესი, ერთმანეთს ეჯიბრებიან ვიღაცისთვის თავის მოწონებაში – ვინ უფრო ხმამაღლა გალანძღავს პრეზიდენტს. ასე ხდებოდა ადრეც და არ ვისურვებდი, რომ ახლაც ასე განმეორდეს, თუმცა მოლოდინი მაქვს. ირაკლი ღარიბაშვილისგან განსხვავებით, გიორგი კვირიკაშვილი პრეზიდენტის მიმართ კონფრონტაციული არ იქნება. შესაძლოა ურთიერთკრიტიკა იყოს, მაგრამ აგრესიული არანაირად. მაგრამ შემაშფოთებელია პარლამენტის თავმჯდომარის ირაკლი კობახიძისა და საპარლამენტო უმრავლესობის ზოგიერთი წარმომადგენლის, ძალიან გათამამებული თინეიჯერის ლექსიკა ამ ბოლო პერიოდში პრეზიდენტის მისამართით. ამიტომაც ზოგიერთი პარლამენტარის მხრიდან, “ახალი პოლიტიკური ელიტის” მხრიდან შესაძლებელია, რაღაც დესტრუქციული გამოსვლა მოვისმინოთ. თუმცა პრეზიდენტი ამას შეჩვეულია და ამაში დიდ ტრაგედიას ვერ ვხედავ,” – ამბობს გია ხუხაშვილი.
პოლიტოლოგის თქმით, პრეზიდენტი, როგორც სახელმწიფოს მეთაური, ყველა თემაზე ისაუბრებს და ასევე ისაუბრებს, თუ როგორ უნდა ითანამშრომლონ მომავალში. ელოდება, რომ მარგველაშვილი იქნება ალბათ საკმაოდ კრიტიკული, მაგრამ ის არც არასდროს ყოფილა და არც ახლა იქნება კონფრონტაციული.
“კონფრონტაციის ინიციატორი, როგორც ყველა წინა შემთხვევაში, იქნება ისევ პარლამენტი. ჯერ შევლენ კონფრონტაციაში და მერე შეეცდებიან, ყველაფერი პრეზიდენტს გადააბრალონ. ამგვარი რამ არაერთხელ გვინახავს. ახლაც თუ ამავეს ვნახავთ, არ გამიკვირდება. რაც ყველაზე საინტერესოა, აქ განმეორდება იგივე სიტუაცია – ოპოზიცია მოითხოვს დებატებს პრეზიდენტის გამოსვლის შემდეგ, რაზეც მმართველი პარტია უარს იტყვის. რატომ ეშინიათ ამ დებატების, ეს არ მესმის. დებატებზე თავის არიდება არის მახინჯი პრაქტიკა,” – დასძენს გია ხუხაშვილი.
„რეზონანსი“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ გიორგი ახვლედიანთან: „ოცნებას“ მხოლოდ სამი საკონსტიტუციო ცვლილების მიღება აინტერესებს“
ნინო ქეთელაური
“როგორც ჩანს, სამთვიანი ვადა იყო იმისთვის, რომ ხელისუფლებას მხოლოდ რამდენიმე საკონსტიტუციო ინიციატივის განხორციელება უნდა, რომელიც აინტერესებს ბიძინა ივანიშვილს”, – ამის შესახებ პარტია “დემოკრატიული მოძრაობის” ერთ-ერთი ლიდერი გიორგი ახლვლედიანი “რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს.
რამდენად გამართლებულია საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის ახალი უფლებამოსილების მინიჭება და შედგება თუ არა არასაპარლამენტო პარტიების გაერთიანება – ეს საკითხებია, რაზეც “რეზონანსი” პოლიტიკოსს ესაუბრა.
გიორგი ახვლედიანი: ჯერ დასაწყისშივე გაურკვეველია, რატომ ვუწოდებთ მას “ადგილობრივ სტრასბურგს”. ეს იმ შემთხვევაში იქნებოდა ადგილობრივი სტრასბურგი და მისი უფლებამოსილების საქართველოში გადმოტანა, თუ ჩვენი ქვეყნიდან სტრასბურგში საჩივრები აღარ წავიდოდა, მაგრამ ეს ინიციატივა ამას არ უზრუნველყოფს. ჩვენ უბრალოდ ამით ერთ-ერთ რგოლს ვამატებთ. თუ გვაქვს სასამართლოს სამი ინსტანცია, ერთგვარი მეოთხე ინსტანციაც იქნება. მართალია, მას საგამოძიებო პროცესების წარმართვა არ დაევალება, მაგრამ ამა თუ იმ გადაწყვეტილების ერთგვარი რევიზია მაინც უნდა ჩატარდეს.
- საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის ამ უფლებამოსილების დამატება თქვენთვის მისაღებია?
- მე ამის წინააღმდეგი არ ვარ. შინაგანად მივესალმებოდი იმას, რაც გულისხმობს კიდევ უფრო მეტ კონტროლს გადაწყვეტილებების მიღებაზე, მაგრამ აქ მნიშვნელოვანია ორი საკითხი, რომელიც კარგად უნდა იყოს გააზრებული და მკაფიოდ წარმოჩენილი. იმისთვის, რომ ევროპის სასამართლოში წავიდეს მოსარჩელე, დღეს საქართევლოში სამი ინსტანცია უნდა გაიაროს და საინტერესოა, ამ შემთხვევაში საკონსტიტუციო სასამართლოს ინსტანციის გავლაც საჭირო იქნება? თუ ნებაყოფლობითი იქნება? და მეორე, საზოგადოების მხრიდან საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეების ნდობის საკითხი. დღეს ჩვენთან ისეთი ვითარებაა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლო, სამწუხაროდ, ხშირად წამოჩინდება რომელიმე ხელისუფლების ინიციატივების აღმსულებლად, ხშირად დაგვიფიქსირებია ამდაგვარი რამ. ამიტომ, თუ ჩვენ მოვახერხებთ შევიმუშაოთ ისეთი მექანიზმი, რომლის მიხედვითაც საკონსტიტუციო სასამართლოს 9 იქნება თუ 15 მოსამართლე, მაღალი ნდობის ხარისხი ექნება, მაშინ შესაძლებელია, ამ სიახლემ იმუშაოს.
მაგრამ, თუ საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეების უმეტესობა ისევ ისეთი სტრუქტურების გავლით იქნება დანიშნული, რომელთა მიმართ ნდობა არ არსებობს, თუ გინდათ, 25 ასეთი ინსტანცია შევქმნათ, გადაწყვეტილების მიმართ ნდობა მაინც არ იარსებებს. ამიტომ ამ ყველაფერში მთავარია სასამართლოსა და მისი წარმომადგენლების მიმართ საზოგადოების მაღალი ნდობა.
- ამ შემთხვევაში საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებებს საზოგადოებაში ნდობა არ ექნება?
- ეს პირდაპირ კავშირშია პრეზიდენტის არჩევითობასთან, რომელსაც საკონსტიტუციო სასამართლოს 3 მოსამართლის წარდგენის უფლება აქვს. როდესაც პრეზიდენტი პირდაპირი წესით არის არჩეული და არ არის მიკერძოებული, მაშინ ამ სამ მოსამართლეს ნდობა აქვს, მაგრამ როგორც კი ამ პირდაპირი წესით არჩევას გავაუქმებთ, ბუნებრივია, ამ დანიშნული პრეზიდენტის მიერ დანიშნული მოსამართლეების გადაწყვეტილებების მიმართ ნდობა არ იარსებებს. ძალიან ბევრი ნიუანსია ერთმანეთზე გადაბმული.
- ამ ეტაპზე როგორ შეაფასებთ საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობას?
- დასაწისშივე უნდა ვთქვა, რომ კონსტიტუციის არავითარი სრულყოფილი გადასინჯვა დაგეგმილი არ ყოფილა, ეს შეუძლებელია, 3 თვეში მოხდეს. როგორც ჩანს, ეს ვადა იყო იმისთვის, რომ ხელისუფლებას მხოლოდ რამდენიმე საკონსტიტუციო ცვლილების განხორციელება უნდა, რომელიც აინტერესებს ბიძინა ივანიშვილს. პირველი, ეს არის პრეზიდენტის არჩევითობის გაუქმება; მეორე – ისეთი საარჩევნო სისტემის შემოღება, რომლითაც “ქართული ოცნება” ისევ ყველაფერს წაიღებს და დაუმსახურებლად აიღებს იმ მანდატებს, რომელიც მოსახლეობას მისთვის არ მიუცია; მესამე – უნდა გაუქმდეს საარჩევნო ბლოკები, რათა “ქართულ ოცნებას” მშვიდად ეძინოს. ეს არის ის ძირითადი თემები, რაც ხელისუფლებას უნდა, რომ კონსტიტუციაში ჩაწეროს. არის კიდევ რამდენიმე საკითხი, მაგრამ ეს არის ის ძირითადი, რომლითაც “ქართულ ოცნებას” სურს, რომ მისი ავტორიტარული მმართველობა კიდევ უფრო ავტორიტარული გახდეს და დაზღვეული იყოს რისკებისგან. ხელისუფლება ამ ყველაფერს უყურებს ისე, რომ მას საკონსტიტუციო უმრავლესობა ჰყავს და ბოლოს და ბოლოს იმას გადაწყვეტს, რაც მას უნდა. მაგრამ ამ შემთხვევაში ყველა პოლიტიკურ პარტიას და ორგანიზაციას, რომელიც საკონსტიტუციო კომისიაშია, გაჟღერებული აქვს ხმამაღლა, რომ თუ დავინახავთ, ხელისუფლება არ მოდის კონკრეტულ ნაბიჯებზე, ჩვენ ჩავთვლით, რომ ამ კომისიაში აღარაფერი გვესაქმება.
ეს მხოლოდ “დემოკრატიული მოძრაობის” პოზიცია არ არის. ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ ხელისუფლება დარჩეს მარტო და მერე რამდენად გამოუვა კონსენსუსით საკონსტიტუციო ცვლილებების მიღება, ეს მეორე საკითხია. ბუნებრივია, თუ იქ ჩვენს როლს ვერ დავინახავთ (ძალიან ბევრი პარტია და ორგანიზაცია ფოქრობს ასე), ხელისუფლება დარჩება მარტო და მერე რაც უნდა, იმ კონსტიტუციაში ის ჭრას და კეროს, ისე, როგორც ამას სააკაშვილი აკეთებდა.
- ოპოზიციურ გაერთიანებაზე მინდა გკითხოთ. როგორც ჩვენთან საუბრისას აცხადებდით, მოლაპარაკება გაზაფხულიდან დაიწყებოდა. გაერთიანების საკითხი ამჟამად რა ეტაპზეა?
- ჯერჯერობით, ამ ეტაპზე ამ კონტექსტში პარტიებს შორის საუბარი არ მიმდინარეობს. ყოველ შემთხვევაში, მე ამის შესახებ არ ვიცი. ძირითადად გადართულები ვართ საკონსტიტუციო კომისიის მიმართულებით, რომ მოვახერხოთ საარჩევნო სისტემის შეცვლა და პროპორციულ სისტემაზე გადასვლა; ასევე, პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესის შენარჩუნება და ბარიერის დაწევა. ეს ის საკითხებია, რაც საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესებას ეხება. ამიტომ, კიდევ გეტყვით, რომ ადრე თუ გვიან ეს პროცესი აუცილებლად დაიწყება, მაგრამ ჯერჯერობით საარჩევნო კამპანია არ დაწყებულა და, სავარაუდოდ, გაზაფხულის ბოლოს დაიწყება.
„ახალი თაობა“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ სოსო ცინცაძესთან: „საპარლამენტო მოდელი საქართველოსთვის ძალიან ადრეა“ // „მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმება მონაპოვარი იქნება“
პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში საკონსტიტუციო ცვლილებებზე საუბრობს.
- ბატონო სოსო, საკონსტიტუციო კომისიაში შემავალი ექსპერტები აცხადებენ, რომ ცვლილებები, რომლებიც შეიძლება, კონსტიტუციაში შევიდეს, უფრო საპარლამენტო რესპუბლიკისკენ იხრება. რამდენად გაამართლებს საპარლამენტო რესპუბლიკა?
- საპარლამენტო რესპუბლიკა დამღუპველი იქნება ჩვენნაირი ტიპის ქვეყნისთვის. საპარლამენტო რესპუბლიკა დემოკრატიის უმაღლესი დონეა, რომელიც ერთი საკონსტიტუციო ცვლილებით არ შემოიღება. ამისკენ სვლაა საჭირო, რომლისკენაც ქვეყნები ერთი საუკუნე, ნახევარი საუკუნე მიდიოდნენ. კლასიკური საპარლამენტო რესპუბლიკისთვის ჩვენ შეიძლება, სამზადისი დავიწყოთ და ნელ-ნელა გადავიდეთ.
ერთპარტიული მმართველობის დროს საპარლამენტო რესპუბლიკა ზღაპარია. ეს თვითონ ამ ტერმინის შეურაცხყოფაა. გამსახურდიას დროიდან მოყოლებული, დღემდე სულ გვაქვს ერთპარტიული მმართველობა, როდესაც ერთი პარტია იმარჯვებს აბსოლუტური უმრავლესობით და აკომპლექტებს მინისტრთა კაბინეტს. ამ ფონზე როგორ გამოდის საპარლამენტო რესპუბლიკა, უბრალოდ, არ მესმის.
- ჩვენთან ძლიერი პოლიტიკური პარტიები თითქმის არ არსებობს...
- რა თქმა უნდა. ეს ჩვენი პოლიტიკის ტრადიციული პრობლემაა. პარტიები როდესაც ხელისუფლებაში არიან, ცოცხლობენ, როდესაც მიდიან ხელისუფლებიდან, კვდებიან, თუმცა ნაციონალური მოძრაობა არის. დიდი მნიშვნელობა აქვს კონტექსტს, ტრადიციას. ევროპაში საპარლამენტო რესპუბლიკების მეტი რა არის და არც არაფერი აქვთ დასაწუნი, მაგრამ იქ სხვა ტრადიციები, სხვა რეალობაა.
მაგალითად, ნიდერლანდებში ორი დღის წინ ძალიან მნიშვნელოვანი არჩევნები ჩატარდა. იცით, რომ ნიდერლანდებში ზუსტად 106 წელია, რაც ერთ პარტიას უმრავლესობა არ ჰყოლია?! საუკუნეზე მეტია, რაც ერთ პარტიას არ დაუკომპლექტებია მთავრობა. მთელი ეს პერიოდი ჰოლანდიას კოალიციური მთავრობა მართავს. ეს არის კლასიკური საპარლამენტო რესპუბლიკა. ამ არჩევნებში ყოფილმა პრემიერმა გაიმარჯვა, მაგრამ უკვე დაიწყო მოლაპარაკებები ოპოზიციურ პარტიებთან, რათა კოალიციური მთავრობა შეიქმნას.
ეს არის ნამდვილი დემოკრატია, როდესაც პარლამენტში არ გაქვს უმრავლესობა და არც მთავრობაა შენი. ეს არის ნამდვილი პოლიტიკის საფუძველი, პოლიტიკა კი კომპრომისების ხელოვნებაა. სადაც არ არის მოლაპარაკებები, დათმობები, შეთანხმებები, იქ პოლიტიკა არ არის. ჩვენთან პოლიტიკა გაგებულია მხოლოდ, როგორც ლანძღვა. ეს არ არის ახალი, ასეა დღიდან ლამის დამოუკიდებლობისა. „პირსისხლიანი რეჟიმი“, „უნიათო მთავრობა“ – ეს ხომ არ არის ახალი ტერმინები. როდესაც ერთ პარტიას განაღდებული აქვს, პარლამენტში რაც უნდა, ის გაიტანოს, მაშინ ის აღარ ცდილობს, ხალხს, ამომრჩეველს აუხსნას, ჰქონდეს კომუნიკაცია. ეს უკვე ზედმეტი ჰგონია. ამას მოჰყვება გაუცხოება. ეს კი გამოიწვევს იმას, რომ ხალხი ნდობას დაკარგავს თავისი მთავრობის მიმართ. მიკვირს, როდესაც გამოდიან და აცხადებენ, ევროპისკენ მივდივართო. სწორედ კონსტიტუციონალისტ თენგიზ შარმანაშვილის მოსაზრებებს ვკითხულობდი ამ საკითხზე, რომელიც ამბობდა, რომ ეს არის წინ გადადგმული ნაბიჯი. ეს შეფასება რომ გააკეთოს ალექსანდრე ჯეჯელავამ, არ გამიკვირდება, მაგრამ, როდესაც ამას ამბობს თენგიზ შარმანაშვილი, მიკვირს.
- თქვენ მაინც საპრეზიდენტო რესპუბლიკის მომხრე ხართ?
- შერეული მოდელის მომხრე ვარ, ნახევრად საპრეზიდენტოსი. პრეზიდენტი მაინც უნდა იყოს პირდაპირი წესით არჩეული, რომ მაღალი ლეგიტიმაცია ჰქონდეს. რაც შეეხება ხმალაძის ინიციატივას, 300-კაციანმა ამრჩევთა კოლეგიამ აირჩიოს პრეზიდენტი, ეს მაინც შუალედური ვარიანტის ძიებაა. წარმოიდგინეთ, რა ბრძენი ხალხი წერდა ამერიკის კონსტიტუციას. ყველა შემთხვევა გათვალისწინებულია. ტრამპისნაირი პოპულისტი პრეზიდენტიც კია გათვალისწინებული. ტრამპმა ანტიისლამური დეკრეტის შესრულებაზე უკვე უარი მიიღო. ცხადია, აქ მე ინსტიტუტებზე, იმ ბერკეტებზე ვსაუბრობ, რომლებიც ამერიკის კონსტიტუციაშია ჩადებული და ნებისმიერ შემთხვევაში იცავს სახელმწიფოს. როდესაც ჩვენთან ასეთი ბერკეტები ჯერ არ არსებობს, პრეზიდენტი მაინც უნდა იყოს მაღალი ლეგიტიმაციის. 300 კაცი აირჩევს თუ 150 დეპუტატი, ეს არაფერს ცვლის.
- თქვენ კოალიციურ მთავრობაზე საუბრობდით. კოალიციური მთავრობა ხშირად არ არის სტაბილური. თუ რომელიმე წევრმა დატოვა კოალიცია, შეიძლება, სამთავრობო კრიზისი შეიქმნას...
- ფრანგებს 150 წლის წინ ჰყავდათ პრემიერი არისტიდი, რომელიც 11-ჯერ იყო პრემიერი. ეს არის კარგი. კრიზისი რიგგარეშე არჩევნებს კი არ იწვევს, ახალი პარტია ცდილობს კოალიციაში შესვლასა და ადგილის შევსებას. კოალიციური მთავრობების დროს მაღალი პოლიტიკური კულტურაც არის საჭირო, რაც, სამწუხაროდ, არ გვაქვს.
- ასაკობრივ ცენზზეც არის საუბარი. რას იტყვით?
- ამ საკითხს დიდ მნიშვნელობას არ ვანიჭებ. 30 წლის დაბრძენებულიც მინახავს და 70 წლის ჭკუამხიარულიც.
- მინისტრების, დეპუტატების ასაკი უნდა გადაიხედოს? ჩვენ ხომ გვახსოვს ერთი დეპუტატისთვის შეცვლილი კონსტიტუცია...
- რა თქმა უნდა, კარგად მახსოვს. შეიძლება, ეს იყოს მსჯელობის საგანი, თუმცა, თუ მაჟორიტარული არჩევნები გაუქმდება, თვითონ პარტიები იქნებიან დაინტერესებული, რომ პროპორციულ სიაში ჰყავდეთ გამოცდილი, მიმზიდველი, ხალხში ავტორიტეტი რომ აქვთ, ისეთი კანდიდატები.
- გაუქმდება მაჟორიტარული არჩევნები?
- თუ ეს პარლამენტი გააუქმებს მაჟორიტარულ არჩევნებს, ეს იქნება მონაპოვარი, მაგრამ, არა მგონია, ამაზე წავიდნენ. არცერთ ხელისუფლებას მაჟორიტარები არ ეთმობა.
„ახალი თაობა“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ კახა კუკავასთან: „ბიძინა ივანიშვილის მაგნოლიებით გაწყობილ სასახლეში უცხოელი ინვესტორი დასახლდება“ // „ხელისუფლებას სოციალური აფეთქება ემუქრება“
საარჩევნო კოდექსში შესატან ცვლილებებთან დაკავშირებით „ახალი თაობის“ კითხვებს თავისუფალი საქართველოს ლიდერი კახა კუკავა პასუხობს.
- საარჩევნო კოდექსში შესატან ცვლილებებს ოპოზიციურ სპექტრში უკმაყოფილება მოჰყვა. საუბარია მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებაზე. ოპოზიციაც ხომ წლებია, ამას ითხოვს, გაუქმდეს მაჟორიტარული პრინციპი და გადავიდეთ მთლიანად პროპორციულზე. რამ გამოიწვია უკმაყოფილება და საკითხის მიუღებლობა?
- ეს არის კიდევ ერთი თაღლითობა, რომელსაც დღეს ხელისუფლება აკეთებს, როდესაც საუბრობს იმის შესახებ, რომ ვითომ მაჟორიტარული სისტემა უნდა გაუქმდეს, უნდა იქნეს შემოტანილი პროპორციული სისტემა. ეს არის ჩვეულებრივი თაღლითობა.
- რაში ხედავთ თაღლითობას?
- ფეხსაცმელს რომ ყიდულობ, როგორც იტალიურს და სინამდვილეში თურქული აღმოჩნდება, აი, ეს ხდება. სწორედ რომ თაღლითობაა ხელისუფლების მხრიდან, როცა ამბობს, რომ შემოაქვს პროპორციული სისტემა და არ აზუსტებენ იმას, რომ გაუნაწილებელი მანდატები უნდა მიიღოს პირველ ადგილზე გასულმა პარტიამ! ეს ნიშნავს იმას, რომ მინიმუმ 20%-ს დაიმატებს მმართველი პარტია.
- როგორია ეს სქემა?
- მაგალითად, თუ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე „ქართული ოცნება“ აიღებს 30%-ს, სხვა პარტიები – დარჩენილ 70%-ს ან გაუნაწილებელი დარჩება მანდატების 20-30%, „ქართულ ოცნებას“ ეყოლება პარლამენტში არა უმცირესობა, არამედ ეყოლება 30+20 ანუ 50%. ამით ხელისუფლება ინარჩუნებს მაჟორიტარული სისტემის მთავარ ხარვეზს.
- რომელ ხარვეზზე საუბრობთ?
- მაჟორიტარებთანაც ზუსტად ეს პრობლემა გვქონდა. `ქართულმა ოცნებამ~ მიიღო 48% ხმების და მანდატების თითქმის 80%. ამ ხარვეზს ხომ ინარჩუნებს და კიდევ უფრო არადემოკრატიულს ხდის კანონს. ეს კიდევ უფრო უარესი სისტემაა.
- რატომ არის უარესი?
- მაჟორიტარული სისტემის დროს გარკვეული ლეგიტიმაცია მაინც აქვს იმ კონკრეტულ მაჟორიტარს, მოსყიდვით ხდება თუ სხვა ფორმით, ამომრჩეველი მიდის და ხმას აძლევს კონკრეტულ მაჟორიტარს. აქ კი არავინ აძლევს ხმას. ადამიანი არჩევნებში ხმას მისცემს, მაგალითად, შალვა ნათელაშვილს, რომელიც ვერ გადალახავს ბარიერს და შალვა ნათელაშვილის მაგივრად პარლამენტში დაჯდება ზაქარია ქუცნაშვილი ან არჩილ თალაკვაძე. ეს არის ისეთი არანორმალური სისტემა, რომლის მსგავსი არც კი მსმენია.
- ევროპულ ქვეყნებში მუშაობს ეს სისტემა, იქ, სადაც საპარლამენტო რესპუბლიკებიაო, ასე აცხადებენ უმრავლესობაში...
- რომელში?! ზაზა გაბუნია რომ გვიმტკიცებს, თითქმის ყველა საპარლამენტო რესპუბლიკაში ასეაო. ძალიან მაინტერესებს და მინდა, ამაზე მიპასუხოს უმრავლესობამ. შეიძლება, სადღაც, მსოფლიოს რომელიღაც კუთხე-კუნჭულში ეს მოქმედებს, მაგრამ ეს არ არის კლასიკური სისტემა და არ ჯდება ქართულ კონტექსტში. საქართველოში ზვიად ძიძიგურმა იმის გამო გადაკეტა თავის დროზე რკინიგზა, მერე იმის გამო შიმშილობდა საგანელიძე პარლამენტის წინ, რომ არსებული საარჩევნო სისტემა იძლევა საშუალებას, უმცირესობის ხმით მმართველმა პარტიამ მიიღოს უმრავლესობის მანდატები.
- ეს სისტემა კვლავაც ძალაში რჩება?
- ეს სიმახინჯე კვლავინდებურად ძალაში რჩება და ასეთ სიმახინჯეებს ბოლო რომ არ უჩანს, მერე ხდება ხოლმე ისეთი ტიპის მოვლენები, როგორიც იყო ბათუმის. მე ხელისუფლებას ვურჩევდი, კარგად დაფიქრდეს ამაზე. უკვე იმდენი ხანია, ამ მაჟორიტარულ სისტემასთან დაკავშირებით ქართველ საზოგადოებას ატყუებენ, რომ შესაძლებელია, ესეც გახდეს ახალი აფეთქების საფუძველი.
- საარჩევნო კოდექსი უარესდება?
- სწორედ რომ უარესდება. ამ ფონზე მაჟორიტარული სისტემა უფრო დემოკრატიულია. ისინი პირდაპირ აპირებენ, კონსტიტუციაში ჩაწერონ, რომ 20% პირდაპირ უნდა ჰყავდეს „ქართულ ოცნებას“, ხოლო დანარჩენი 80% ავირჩიოთ.
- შეძლებს უმრავლესობა ასეთი სახით ცვლილებების შეტანას?
- მინდა, ხელისუფლება გავაფრთხილო, თუნდაც ბათუმის აფეთქებასთან დაკავშირებით. ყველგან ასეთი აფეთქებები იწყებოდა სოციალური კრიზისის დროს. კარგად წაიკითხონ, რა ხდებოდა 90-იანი წლების საქართველოში. გაიხსენონ, 2003-ში რა ტალღაზე მოვიდა სააკაშვილი ხელისუფლებაში, გაიხსენონ, როგორ მოხდა მაიდანი უკრაინაში. ყველა ამ პროცესის დაწყებას წინ უძღოდა ხელისუფლების უტიფრობა და ხელისუფლების მიერ საზოგადოებრივი აზრის სრული იგნორირება.
- დღეს ვართ ამ ზღვარზე?
- რასაკვირველია, ვართ! ეს პროცესები უკვე ძალიან ჰგავს იმას, რაზეც მე ვსაუბრობ. როდესაც ხელისუფლება 100%-ით ეკუთვნის პოლიტიკურ ძალას, რომელსაც სათანადო ლეგიტიმაცია არ გააჩნია, როდესაც რეალურ ლეგიტიმაციასა და ხალხის მიერ მინიჭებულ ლეგიტიმაციას შორის ჩნდება დიდი ზღვარი, მაშინ ხდება ყველგან აფეთქება.
დღეს „ქართული ოცნების“ რეალური რეიტინგი 20-დან 30%-მდეა და მათ ეკუთვნით ხელისუფლების 100%. ან ისინი გადაანაწილებენ ამ ხელისუფლებას სხვა პოლიტიკურ ძალებთან, ხოლო თუ ამის შენარჩუნებას მოინდომებენ, მოხდება ისეთივე აფეთქება, როგორიც მოხდა 2003-ში და 2012-ში და ეს `ქართულ ოცნებას~ ძალიან ძვირად მოუბრუნდება. რევოლუციის გზით შეცვლილ ხელისუფლებებს რაც ემართებათ, ეს ყველამ ვნახეთ. ყველა ხელისუფლის მცდელობა, საქართველოში დაემყარებინა ავტორიტარული რეჟიმი, დასრულდა კრახით. ეს არც ივანიშვილს გამოუვა, ძალიან ძვირად მოუბრუნდება უკან და იმ მაგნოლიებით გაწყობილ სასახლეში ვიღაც უცხოელი ინვესტორი დასახლდება.
„ახალი თაობა“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ თამაზ მიჭიაურთან: „ოცნებაში“ ბევრს არ უნდა პოლიტიკაში ბიძინა ივანიშვილის დაბრუნება“ // „მესამე ძალის შექმნაზე აქტიურად ვფიქრობთ“
რაზე ელაპარაკა ბოლო შეხვედრისას ბიძინა ივანიშვილს, ნანობს თუ არა „ოცნებიდან“ წამოსვლას, რატომ დაიწყო მესამე ძალის შექმნაზე ფიქრი? – ამ თემებზე „ახალ თაობას“ ყოფილი დეპუტატი თამაზ მეჭიაური ესაუბრება.
- მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, რამდენიმეთვიანი შესვენების შემდეგ თქვენ პოლიტიკაში აპირებთ დაბრუნებას. მართალია ეს ამბავი?
- ჯერ ნაადრევია იმაზე საუბარი, რომ პოლიტიკაში ვბრუნდები. ახლა პროცესებს ვაკვირდები და გადაწყვეტილებას მოგვიანებით მივიღებ. იმაში ალბათ ყველა დამეთანხმება, რომ ქვეყანაში მესამე ძალის შექმნა აუცილებელია. საქართველოში აუცილებლად უნდა იყოს ისეთი პარტია, რომელიც გარე გავლენებისგან თავისუფალი იქნება.
- თქვენ ასეთი პარტიის შექმნა გინდათ?
- რა თქმა უნდა. ქვეყანაში აუცილებლად უნდა იყოს მესამე ძალა, რომელიც არავისზე არ იქნება დამოკიდებული და მისთვის მთავარი ქართული ინტერესი იქნება. დღევანდელ პარლამენტში ძირითადად ე.წ. პროდასავლური ძალები არიან თავმოყრილი. მათი მთავარი დატვირთვა ლიბერალური მიმართულებაა. ერთადერთ გამონაკლისს პატრიოტთა ალიანსი წარმოადგენს, რომელიც პარლამენტში მცირე დოზით არის წარმოდგენილი. აქვე არის ხელოვნურად შექმნილი მესამე ძალაც, რომელიც ნაციონალური მოძრაობის გაყოფის შედეგად წარმოიქმნა.
- ხელოვნურად შექმნილი მესამე ძალა ახსენეთ და მესამე ძალის შექმნის იდეა „ევროპული საქართველოს“ გამოჩენის შემდეგ ხომ არ გაგიჩნდათ?
- არა. „ევროპული საქართველო“ ვერასოდეს გახდება მესამე ძალა. გარდა იმისა, რომ ეს პარტია ხელოვნურად შეიქმნა, ისიც ე.წ. პროდასავლურ ნიშაზეა. მესამე ძალა კი ყველა საგარეო გავლენისგან თავისუფალი უნდა იყოს.
- თუ გყავთ უკვე გუნდი, ვისთან ერთადაც მესამე ძალას შექმნით?
- გარკვეული მონახაზი უკვე არის, რაღაც კონსულტაციებიც გვექნება. ამ შემთხვევაში ნაჩქარევ გადაწყვეტილებას აღარ მივიღებთ, როგორც მაშინ.
- მაშინ როდის?
- საპარლამენტო არჩევნების წინ. მაშინ ნაჩქარევი გადაწყვეტილებები მივიღეთ და ახლა ამაზე საუბარი აღარ მინდა. ახლა უფრო დინჯად ვიმოქმედებთ. საპარლამენტო არჩევნებამდე დიდი დროა დარჩენილი.
- თქვენ ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკაში დაბრუნებაც აუცილებლად მიგაჩნიათ. რატომ უნდა დაბრუნდეს ის პოლიტიკაში?
- მისი დაბრუნება ჩემს მოთხოვნაზე არ არის დამოკიდებული. ამასთან დაკავშირებით მხოლოდ ჩემი აზრი დავაფიქსირე. მიმაჩნია, რომ თუ დაბრუნდება, ქვეყნისთვის იქნება უკეთესი.
- მისი დაბრუნება არსებულ ვითარებას გამოასწორებს?
- პირველ რიგში თავად ბიძინა ივანიშვილისთვის იქნება დაბრუნება უკეთესი. სხვა თუ არაფერი, არაფორმალურ მმართველს მაინც აღარ უწოდებენ და გადაწყვეტილებებს ღიად მიიღებს. რაც შეეხება ქვეყანაში არსებულ ვითარებას, მისი დაბრუნების შემთხვევაში ვითარება უკეთესობისკენ შეიცვლება დღევანდელი ხელისუფლების წარმომადგენლები ხშირად უშვებენ შეცდომებს, რაც ივანიშვილს ბრალდება. არავინ ამბობს, რომ ამ გადაწყვეტილებების უკან ყოფილი პრემიერი არ დგას. სამაგიეროდ, თუ წარმატებას მიაღწიეს, ამას მხოლოდ საკუთარ თავზე მიიწერენ. ამ მხრივ მოქმედი ხელისუფლება ძალიან კომფორტულად არის.
- კომფორტულად თუ არიან, მათ ბიძინა ივანიშვილის დაბრუნების სურვილი არ ექნებათ...
- ბევრს მისი დაბრუნება არ უნდა, ისინი ასე უკეთესად გრძნობენ თავს.
- ბიძინა ივანიშვილი და თქვენ ხართ კურსელები. მას შემდეგ, რაც `ოცნებიდან~ და პოლიტიკიდან წახვედით, მას არ შეხვედრიხართ?
- როგორ არა. ბიძინა ივანიშვილს არჩევნების შემდეგ შევხვდი.
- პოლიტიკაზე ისაუბრეთ თუ ძველი ამბები და სტუდენტობა გაიხსენეთ?
- მოდით, ამ შეხვედრის დეტალებს ჩემთვის დავიტოვებ.
- მესამე ძალის შექმნის იდეა შემთხვევით ამ შეხვედრაზე ხომ არ გაჩნდა?
- არა. ეს იდეა ამ შეხვედრასთან კავშირში არ არის. მესამე ძალის შექმნაზე ფიქრი ამ შეხვედრიდან რამდენიმე თვის შემდეგ დავიწყე. ქვეყანას ახალი პოლიტიკური ძალა სჭირდება. „ქართული ოცნება“ პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობით არის წარმოდგენილი, მაგრამ ეს იმიტომ არ მომხდარა, რომ ხალხს ისინი ძალიან უყვარს. ჩვენს საზოგადოებას ძალიან ეჯავრება ნაციონალური მოძრაობა და ამიტომ მისცა `ოცნებას~ ხმა. კარგი იქნებოდა, ხალხს სხვა პარტიებიც აერჩია, მაგრამ…. მესამე ძალის შექმნის შემდეგ ნაციონალების სიძულვილით „ოცნებას“ ხმას აღარავინ მისცემს.
- თქვენი და „ოცნების“ გზები დაახლოებით ერთი წლის წინ გაიყარა. ამ გადმოსახედიდან როგორ უყურებთ ამ ამბავს, რატომ გაგემიჯნათ სინამდვილეში „ოცნება“ ან თქვენ რატომ გაემიჯნეთ მას?
- მე „ოცნებისგან“ არ გავმიჯნულვარ. სანამ მე წამოვიდოდი იქიდან, მანამდე გამემიჯნა ყველა. ჩემს მიმართ პრეტენზიები მას შემდეგ გაჩნდა, რაც ღიად დავიწყე იმაზე ლაპარაკი, რასაც ვფიქრობდი. პირველი უთანხმოება ამერიკის ელჩის გაკრიტიკების გამო მოხდა. არც ნატოსთან დაკავშირებით გაკეთებული ჩემი განცხადებები მოეწონათ. გადამწყვეტი როლი მაინც რესპუბლიკელებთან ჩემმა დაპირისპირებამ ითამაშა. თინა ხიდაშელს როცა დავუპირისპირდი, ყველა ლიდერმა მისი მხარე დაიკავა. მაშინ მივხვდი, რომ ჩვენი გზები საბოლოოდ გაიყარა და „ქართული ოცნება“ დავტოვე. მე შემეძლო ჩემი პოზიციები ხმამაღლა არ დამეფიქსირებინა, მაგრამ ასე ცხოვრება არ შემიძლია. ყოველთვის იმას ვამბობ, რასაც ვფიქრობ.
- თქვენი წამოსვლიდან რამდენიმე თვეში „ოცნებას“ რესპუბლიკელებიც გაემიჯნენ. ამაზე რას იტყვით?
- ეგ მაგათ უნდა ვკითხოთ. საინტერესოა, ან ერთად რატომ იყვნენ, ან რატომ დაიშალნენ. ახლა მაგათზე საფიქრალად არ მცალია. მე ჩემი საქმეები მაქვს.
- ბოლოსკენ, მოდით, ისევ ივანიშვილს დავუბრუნდეთ. მოსახლეობის დიდი ნაწილი მის დაბრუნებას უჭერს მხარს. თქვენი აზრით, დაბრუნდება ის პოლიტიკაში?
- მის დაბრუნებას მეც მხარს ვუჭერ, მაგრამ ეს მხოლოდ ბიძინა ივანიშვილის გადასაწყვეტია. მისი დაბრუნების შანსი მინიმალურია. პოლიტიკაში ყოფნა რომ ნდომოდა, არ წავიდოდა.
„ვერსია“, 17 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ თამაზ მეჭიაურთან: „ბიძინა ივანიშვილი ხელისუფლებაში უნდა მოვიდეს, პასუხისმგებლობა აიღოს და საქმე ბოლომდე მიიყვანოს!“ // გაუფუჭდა თუ არა ურთიერთობა მილიარდერ კურსელთან, გადაჰყავთ თუ არა რკინიგზის დეპარტამენტში და რა შემთხვევაში მიიღებს არჩევნებში მონაწილეობას ექს-დეპუტატი
თათია გოჩაძე
ქართულ პოლიტიკაში „მესამე ძალის“ შექმნაზე თითქმის ყველა ოპოზიციური პარტია საუბრობს. ზოგი გაერთიანების მომხრეა, ზოგი კი მარტო აპირებს ბრძოლას. საინტერესოა, რატომ არ აქტიურობს პარტია „ერთიანი საქართველოსთვის”, რომლის ლიდერიც ხელისუფლების ერთ-ერთი მთავარი ფიგურა იყო და სკანდალური განცხადებებით გამოირჩეოდა? არის თუ არა ბიძინა ივანიშვილის კურსელი პრორუსი პოლიტიკოსი, აქვს თუ არა ექსპრემიერთან ურთიერთობა და რატომ გამოეყო მმართველ გუნდს არჩევნებამდე? ამ და სხვა საინტერესო საკითხებზე „ვერსია“ თამაზ მეჭიაურს ესაუბრა. „აქტიურობით ნამდვილად არ გამოვირჩევით. ჩემი თვითმიზანი პოლიტიკაში დარჩენა არ ყოფილა, არჩევნების შემდეგ გაცლას ვაპირებდი, თუმცა მიმდინარე მოვლენები მაფიქრებინებს, პოლიტიკიდან წასვლა ნაადრევია“, – ამბობს ყოფილი დეპუტატი.
- კულუარებში ამბობენ, რომ რკინიგზის დეპარტამენტში მაღალ თანამდებობაზე ინიშნებით, მართალია?
- არ მაქვს ასეთი ინფორმაცია.
- ისე, აქტიურ პოლიტიკაში ხელისუფლებასთან როგორი ურთიერთობა გექნებათ?
- ქვეყნისთვის სასიკეთო ნიშას დავიკავებ. სამწუხაროდ, გამართლდა, რასაც არჩევნებამდე ვამბობდი, რომ ვაშინგტონის მაშინდელი ხელისუფლება ელჩის მეშვეობით შეეცდებოდა მის მიერ მართული ორპოლუსიანი პარლამენტის შექმნას. ამას ფაქტობრივად მიაღწიეს, თუ არ ჩავთვლი პატრიოტთა ალიანსის მცირერიცხოვან წარმომადგენლობას. საბედნიეროდ, აშშ-ში ფსევდოლიბერალები დამარცხდნენ. შეიძლება ტრამპმა საქართველოსთვის დიდხანს ვერ მოიცალოს და ფსევდოლიბერალურმა ძალებმა, იან კელის დახმარებით, ჩვენს ქვეყანაში დესტაბილიზაციას შეუწყონ ხელი. ევროპაშიც მნიშვნელოვანი ცვლილებებია. დიდმა ბრიტანეთმა ევროკავშირზე უარი თქვა. არ გამოვრიცხავ, საფრანგეთის პრეზიდენტი ლეპენი გახდეს და საერთოდ, ევროპამ გადახედოს იმ ფსევდოლიბერალურ ფასეულობებს, რომლებიც მათაც უქმნის პრობლემებს და ჩვენნაირ ქვეყნებსაც. ამ მოცემულობაში ზუსტად ვიცი, რა პოზიცია არ უნდა დავიკავო – ფსევდოლიბერალური. სწორედ ამ ძალების გამო გაიზარდა ანტიამერიკული განწყობა საქართველოში, რაც ტრამპის მოსვლამ ერთგვარად შეაფერხა.
ჩემი აზრით, საქართველოში უნდა შეიქმნას ეროვნულ ინტერესზე ორიენტირებული მესამე ცენტრი, რომელიც არ იქნება გარედან მართული, მათ შორის არც ჩრდილოეთიდან. რა თქმა უნდა, ეს რთულია, რადგან ფინანსური და მედიამხარდაჭერა არ ექნება; მით უფრო, რომ ფსევდოლიბერალური ძალების ზეგავლენითა და აშშ-ს ელჩის ძალისხმევით პარლამენტსმიღმა დავრჩით თითქმის ყველა, ვინც ნატო-ში შესვლის უპერსპექტივობასა და ეროვნული ფასეულობების დაცვაზე ღიად ვსაუბრობდით.
- სინამდვილეში, გუნდიდან თქვენი წამოსვლის მიზეზიც სწორედ ეს გახდა?
- დიახ, არ ვიზიარებდი ჩემი გუნდის ოპტიმიზმს, რომ ჩვენი ისტორიული არჩევანი იყო ნატო-ში შესვლა და ამას მივაღწევდით; ამასთან, ჩემი და რესპუბლიკელების დაპირისპირების დროს ხელისუფლებამ მათი პოზიცია დაიკავა. ბოლოს, როცა თინა ხიდაშელის ძალისხმევით საქართველოში მოეწყო ნატო-ს წვრთნები, გავაპროტესტე, აღვნიშნე, რომ ეს საფრთხისშემცველი იყო და რუსები საპასუხო რეაგირებას მოახდენდნენ, რაც გამართლდა – ის რამდენიმე ტანკი ნატომ უკან გაიყვანა, ხოლო რუსებმა გააძლიერეს სამხედრო ძალები აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში. ამ შემთხვევაშიც მე გამემიჯნენ და ხიდაშელის პოზიცია დაიკავა. ეს იყო ბოლო წვეთი, რის შემდეგაც უმრავლესობა დავტოვე.
- ამიტომ გინდათ მესამე ცენტრის შექმნა?
- ჩემი თვითმიზანი ამ ხელისუფლების შეცვლა არაა. ვისურვებდი, ის გათავისუფლდეს გარეგავლენისგან და ეროვნული პოზიცია დაიკავოს. რაც შეეხება მესამე ძალის შექმნას, მარტო ვერ შევძლებ და არც პრეტენზია მაქვს. ამისთვის საჭიროა, ყველამ გადავდოთ ამბიციები და გავერთიანდეთ იმ ხალხის ირგვლივ, რომლებიც ხედავენ ნატო-ში შესვლის უპერსპექტივობას, არიან ეროვნული ფასეულობების მატარებელნი და რომელთაც ხელისუფლებამ არ მისცა საშუალება, პარლამენტში ადეკვატური ძალა შეეყვანათ.
- ნატო-ში შესვლა უპერსპექტივო რატომაა?
- ხშირად მუქარა, რომ იქ გავერთიანდებით, არათუ სარგებლისმომტანია, არამედ დამატებით მოტივაციას აძლევს რუსეთს, უფრო აგრესიული გახდეს და ჩვენ ტერიტორიაზე სამხედრო ძალები გააძლიეროს.
- ვიზალიბერალიზაციაც შეიძლება ვიღაცისთვის უპერსპექტივო იყო, მაგრამ მივიღეთ…
- ეს ნატო-სთან პირდაპირ კავშირში არაა. ესაა გზა ევროკავშირისკენ. თუმცა ევროკავშირში შესვლაც არ უნდა მოხდეს ისეთი დათმობის ფასად, რაც ჩვენი ქვეყნისთვის საზიანოა. ვიზალიბერალიზაციით ისარგებლებს ჩვენი მოსახლეობის ის ნაწილი, ვისაც ამის ფინანსური შესაძლებლობა აქვს. ხოლო თუ მის სანაცვლოდ შევასრულებთ ევროპული ზოგიერთი ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრების მოთხოვნას – ჩვენს ქვეყანაში შეიქმნას ლტოლვილთა ბანაკები – დაზარალდება საქართველოს მოსახლეობა. ევროსასამართლო ხომ საერთოდ, ექსპერიმენტებს ატარებს ჩვენზე!
- „რუსთავი-2“-ის საქმეზე სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებას გულისხმობთ?
- დიახ… მედიის თავისუფლების მომხრე ვარ, პარტიულ ტელევიზიებსაც აქვთ არსებობის უფლება, თუმცა კეთილი ინებონ და საკუთარი სახსრებით დაფინანსდენენ. საზოგადოებრივი მაუწყებლის შემდეგ ყველაზე მეტი თანხა ბიუჯეტიდან ,,რუსთავი 2”-ს აქვს მიღებული – „ნაციონალების“ პერიოდში 40 მილიონზე მეტი ჩამოეწერა. როცა ჩემი ჯიბიდან იღებ ამდენ ფულს, ჩემ წინააღმდეგ აკეთებ გადაცემებს, ისევ მე უნდა გამოვიდე მიტინგზე, ვითომ თავისუფალ სიტყვას ვიცავ?! მისი დირექტორი, წელიწადში ნახევარ მილიონზე მეტს იღებს. თუ პარტიული ტელევიზია უნდათ, დაუბრუნონ საზოგადოებას კუთვნილი თანხა. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენს სასამართლოზე მაღალი წარმოდგენა არ მაქვს, რაც სტრასბურგის სასამართლომ ჩაიდინა, ჩვენი ქვეყნისა და სასამართლოს სრული უპატივცემულობაა. ევროსასამართლომ ტელეკომპანიების „იბერიისა“ და „იმედის“ საქმეები წლების განმავლობაში არ განიხილა. მაშინ რატომ არაფერი გააკეთეს? ჩვენს ქვეყანას ექცევიან როგორც სათამაშოს და შეურაცხყოფილი ვარ. საერთოდ დაკარგა ევროსასამართლომ ჩემთვის ფასი, რადგან ტელეკომპანია „იბერიაზე“, „იმედზე“, გირგვლიანის საქმესა და სხვა მრავალზე წლობით თვალს ხუჭავდა და ახლა „რუსთავი-2“-ის საქმე ყველაზე პრიორიტეტულად მიიჩნია. ფაქტობრივად, ის პრიორიტეტულად მიიჩნევს და იცავს „რუსთავი-2“-ის მმართველის მაღალ ანაზღაურებას, რომელიც თავად იყო ჯალათი და შემოქმედი ამ უსამართლობისა და არა ჟურნალისტების თავისუფლებას, რომელთა დამოუკიდებლობას საფრთხე არ ემუქრება… თუ დაემუქრება, პირველი მე დავდგები მათ დასაცავად, ვისგანაც უნდა განიცდიდნენ შევიწროებას. ისე, „რუსთავი-2“-მა გამხადა პოპულარული და მის გარეშე გამიჭირდება… (იცინის).
- რა ამის პასუხია და, ბატონო თამაზ, მართლა მძიმე ხასიათი გაქვთ?
- ღმერთის საჩუქარი ნამდვილად არ ვარ, მაგრამ არც ისეთი მძიმე, ზოგს რომ ჰგონია (იცინის)
- წინა მოწვევის პარლამენტში სკანდალური განცხადებებით გამოირჩეოდით. ხელისუფლების წარმომადგენლები განსხვავებული აზრის გამოთქმისგან თავს იკავებენ ხოლმე. გუნდსა და თქვენ შორის შავი კატის გარბენის მიზეზი თქვენი პრორუსული ორიენტაციაც იყო?
- რატომღაც სიმართლის თქმას სკანდალურს უწოდებენ. ჩემთვის მიუღებელია ორმაგი სტანდარტი – თუ ცუდია ჩრდილოეთიდან მართვა, ასევე ცუდია დასავლეთიდან მართვა. თავად ტრამპი ერიდება რუსეთთან დაპირისპირებას და ცდილობს მასთან ურთიერთობის დალაგებას. ჩვენ კი რუსეთს ნატო-თი ვემუქრებით. ეროვნული პოზიციების დაცვა არ ნიშნავს პრორუსულ ორიენტაციას.
- დასავლეთთან კარგი ურთიერთობა რომ არ გვქონოდა, რუსეთი აქამდე მეტ ტერიტორიას არ წაგვართმევდა?
- ვინ დაუშლიდა, ეს რომ ნდომებოდა?
- 2008 წლის ომის დროს დასავლეთი დაგვიდგა გვერდით, არ გახსოვთ?
- გგონიათ, რუსთაველზე გამართულმა ტაშფანდურმა და „სარკო, სარკოს“ ძახილმა შეაშინა?! რაც უნდოდა, მიიღო… მაშინ პუტინს მეტი არაფერი უნდოდა.
- მოკლედ, რუსეთი ოკუპანტია თუ არა?
- ჩემთვის ოკუპანტია ყველა ქვეყანა, ვისაც მითვისებული აქვს ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიის ნაწილი, მათ შორის რუსეთიც.
- იქნებ, უბრალოდ აღიაროთ, რომ მოგწონთ რუსეთი და გინდათ კარგი ურთიერთობა!
- ასე თუა, ევროპაც მომწონს. ბევრ ქვეყანაში ვარ ნამყოფი…
- მოსკოვში დადიხართ ხოლმე?
- დიდი ხანია არ ვყოფილვარ, თუმცა შარშან ვიყავი…
- პოლიტიკური შეხვედრები გქონდათ?
- იქ შვილი მყავს, თუმცა შევხვდი პოლიტიკოსებსაც.
- რაზე საუბრობთ რუს პოლიტიკოსებთან, აფხაზეთზე?
- შეუძლებელია, რუს პოლიტიკოსთან აფხაზეთზე არ ისაუბრო.
- მერე რას ამბობენ?
- განსხვავებული პოზიციები აქვთ იქაც.
- რუსეთ-სომხეთის რკინიგზის ხაზი უნდა აღდგეს?
- თუ ამისთვის პოლიტიკურ დივიდენდებს მივიღებთ, რაც აფხაზეთზე ჩვენს გავლენას გაზრდის, შეიძლება ამაზე ფიქრი. გეოპოლიტიკური მდებარეობიდან გამომდინარე უნდა გავხდეთ მრავალი ქვეყნის ინტერესთა თანხვედრის და არა დაპირისპირების ადგილი, აქედან სარგებელი უნდა მივიღოთ.
- პარტიიდან წამოსვლის შემდეგ ბიძინა ივანიშვილთან ურთიერთობა გაქვთ?
- არჩევნების შემდეგ მხოლოდ ერთხელ შევხვდი პირადად.
- ძველი ურთიერთობა გაგიფუჭდათ?
- რატომ? ბევრ კურსელს უფრო დიდი ხანია არ შევხვედრილვარ, მაგრამ ურთიერთობა არ გამფუჭებია.
- ფიქრობთ, ბიძინა ივანიშვილი ქვეყანას არაფორმალურად მართავს?
- ფაქტია, მისი გავლენა ძალიან ძლიერია. მან მოიყვანა სათავეში ხელისუფლება და პრაქტიკულად, ოპოზიციაც – რაღაც დოზით „ნაციონალების“ აღზევებასაც შეუწყო ხელი. ივანიშვილის დამსახურება დიდია, მის გარეშე შეუძლებელი იყო 9-წლიანი რეჟიმის დანგრევა… თუმცა, სამწუხაროდ, გარეძალების გავლენითა და რესპუბლიკელების მეშვეობით თავსმოხვეული კოჰაბიტაციის გამო ნაციონალების დიდი ნაწილი დაპორტირდა სახელისუფლებო სტრუქტურებში, ამიტომ დიდი შეფერხებით მიმდინარეობს სამართლიანობის აღდგენა, რაც მოსახლეობის უკმაყოფილებას იწვევს. საკადრო შეცდომები იმითაცაა გამოწვეული, რომ ივანიშვილს ცხოვრების ჩაკეტილი წესი აქვს და ინფორმაციას რამდენიმე პირისგან იღებს, რაც არ გამორიცხავს, რომ სუბიექტური ინფორმაცია მიეწოდება.
- ამ ფონზე, ბიძინა ივანიშვილს რას ურჩევდით?
- ხელისუფლებაში უნდა მოვიდეს! პასუხისმგებლობა აიღოს და საქმე ბოლომდე მიიყვანოს.
- საპატრიარქოს სკანდალს როგორ აფასებთ და თუ ეთანხმებით ვერსიას, რომ „ციანიდის საქმეშიც“ რუსეთის ხელი ურევია?
- მძიმე აღსაქმელია ეს ყველაფერი, თუმცა ეკლესიის განწმენდისთვის შეიძლება, უკეთესიც იყოს. დაგროვდა პრობლემები, რომლებსაც საპატრიარქომ უნდა მიხედოს და პოლიტიკოსები ნაკლებად უნდა ჩაერიონ. ღვთის მადლით, პატრიარქი ჯანმრთელადაა, მას შესწევს ისეთი გადაწყვეტილებების მიღების უნარი, რომელიც როგორც ეკლესიის, ასევე მთლიანად ქვეყნის გაძლიერებას შეუწყობს ხელს. რაც შეეხება ვერსიებს, ვერც რუსეთზე დავდებ თავს, რომ ჩვენ ეკლესიაში ინტერესი არ აქვს, მაგრამ ყველაზე ნაკლებად მართლმადიდებლური ეკლესიის ინტერესები მგონია. ეს იმ ფსევდოლიბერალურ ძალებს აწყობს, ვისაც ჩვენი რწმენის შერყევა და საპატრიარქოს დაშლა უნდა. ეს გეგმა სააკაშვილს ჰქონდა.
- 11 მარტს ბათუმში მომხდარ ინციდენტს როგორ აფასებთ?
- ეს კოჰაბიტაციის შედეგია! აღმასრულებელი ხელისუფლების ვერტიკალსა და განსაკუთრებით ძალოვან სტრუქტურებში, უმაღლესი ეშელონების გარდა, ჩარჩენილია ძველი კადრები, რომლებიც სხვის საძინებლებში ყურებაში უფრო დახელოვნებულები იყვნენ, ვიდრე დესტრუქციული ძალების მიერ შექმნილი საფრთხეების გამოვლენაში. ბათუმის მოვლენებში ორგანიზებულობიდან და მათი ეკიპირებიდანაც ჩანდა, რომ ეს ჯგუფი წინასწარ იყო მომზადებული. ასე რომ, ხელისუფლებამ თავისი წილი პასუხისმგებლობაც უნდა აიღოს, რატომ ვერ მოახერხეს მათი წინასწარ გამოვლენა, თავიდანვე არ აღკვეთეს მათი საქმიანობა და მისცეს საშუალება, კონფლიქტი გამოეყენებინათ ვანდალური აქტის განსახორციელებლად. ასევე აშკარად ჩანდა ამ ჯგუფის კავშირი ნაციონალურ მოძრაობასთან. განვითარებული მოვლენების დასკვნით ნაწილში კი ხელისუფლება მოწოდების სიმაღლეზე იყო, ნამდვილად არ გადაუჭარბებია უფლებამოსილებისთვის, ფრთხილად მოქმედებდა. წინამორბედისგან განსხვავებით, დღევანდელი ქმედება გაცილებით ჰუმანური და ადამიანის უსაფრთხოებაზე ორიენტირებული იყო… ამიტომ არ დაღვრილა სისხლი და დაზიანებები ძირითადად ე.წ. მომიტინგეების აგრესიული ქმედებების შედეგი იყო.
- რა უნდა გააკეთოს ხელისუფლებამ დესტაბილიზაციიის ასარიდებლად?
- უნდა შექმნას ყველა პირობა, რომ ყველა გემოვნების ამომრჩეველს ჰქონდეს თავისუფალი არჩევანის საშუალება. ბოლო არჩევნებზე აიძულეს ამომრჩეველი, ხელისუფლებაში დიდი დოზით მოეყვანა ფსევდოლიბერალური ძალები. ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები მისცემს საშუალებას ხელისუფლებას, გამოასწოროს შეგნებულად თუ შეუგნებლად დაშვებული შეცდომები. თუ დავრწმუნდები, რომ ის დაინტერესებულია სამართლიანი საარჩევნო გარემოს შექმნით, რაც უზრუნველყოფს ხალხის ნების სრულფასოვნად გამოხატვას, ჩვენი პარტია მონაწილეობას მიიღებს ამ არჩევნებში.
„ახალი თაობა“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ თენგიზ დიხამინჯიასთან: „ბათუმის მოვლენებში ნაცმოძრაობის წევრები იყვნენ დომინანტები“
ბათუმის მოვლენები „ახალ თაობასთან“ საქართველოს უზენაესი საბჭოს ყოფილმა დეპუტატმა თენგიზ დიხამინჯიამ შეაფასა.
- ბატონო თენგიზ, როგორ აფასებთ ბათუმში განვითარებულ მოვლენებს?
- მიტინგების ჩატარების დიდი გამოცდილება გაგვაჩნია. ფაქტობრივად, პირველად მოხდა საქართველოს ისტორიაში, როდესაც გამოხატვის თავისუფლება გადავიდა ზღვარს მიღმა და მიიღო აგრესიული ხასიათი. სხვადასხვანაირი მიტინგები მინახავს, მაგრამ მსგავსს საზოგადოება არ შესწრებია. როდესაც გამოხატვა გადაიქცა ბოროტებად და გადავიდა აგრესიაში, მსხვრევაში.
- თქვენ მოვლენების ამგვარი განვითარების მიზეზად რას ხედავთ?
- მიზეზები მრავალპლასტოვანი თემაა. რა მოვლენის წინაშე ვიდექით, რომ აქციამ აგრესიული ხასიათი მიიღო. უპირველესად, ეს იყო გარედან კარგად დაპროგრამებული, დაზომბილი, მართული აქცია. გულისტკივილით აღვნიშნავ, რომ ბათუმის მოვლენები გენერალური რეპეტიცია იყო უფრო დიდი პროვოკაციისა და ფართომასშტაბიანი მოვლენის აღსასრულებლად. იმისათვის, რომ ვინც დააპროგრამა ეს ყველაფერი, პირველ ეტაპზე თავისთვის მიიღოს დასკვნები, რაზე არიან წამსვლელები ის დაქირავებული ჯგუფები, რომლებიც ამ პროექტს ხელს აწერენ, ხოლო, მეორე მხრივ, რამდენად მზად არის ადგილობრივი, ვერტიკალური თუ ჰორიზონტალური ხელისუფლება მომავალში დაგეგმილი და პროვოცირებული მასშტაბური პროცესების შესაჩერებლად.
- უფრო დიდი პროვოკაცია კიდევ არის მოსალოდნელი?/
- ჩემი აზრით (ნეტავ ვცდებოდე), ეს მე მგონია გეოპოლიტიკური თამაში, რომელიც სცილდება ჩვენს ლოკალურ პრობლემებს. პრობლემები კი ბევრია. თუმცა, ვინც უნდა გარედან დააპროგრამოს, დაგეგმოს, როგორი აღმასრულებელი ჯგუფებიც უნდა შექმნას, რომელი სექტანტებიც უნდა გამოიყვანოს (ჭკუიდან გადამცდარი თუ ქვეყნის დამანგრეველი ძალა დაიქირავოს), ამის მიუხედავად სრული პასუხისმგებლობა ამაზე ხელისუფლებას ეკისრება.
- მონაწილე პირები ვინ დაინახეთ საქართველოს პოლიტიკური სპექტრიდან?
- ფაქტია, რომ იქ ნაცმოძრაობის წარმომადგენლები იყვნენ დომინანტები. აქ გადამწყვეტი სიტყვა პროკურატურამ უნდა თქვას. 4 საათის განმავლობაში ჩვენ ვიყავით ქაოსის, სრული განუკითხაობის მომსწრენი. ეს ჯგუფები, რომლებიც წვავდნენ მომარაგებულ საბურავებს, ისროდნენ ასაფეთქებლებს და ყოველგვარ ზღვარგადასულ აგრესიას ამჟღავნებდნენ. ის, რაც ვიხილეთ, იყო დაზომბილი, დაქირავებული ადამიანების ქმედებები, რომლებიც ნებისმიერ შეკვეთას შეასრულებენ, რომელიც ქვეყნის სუვერენიტეტის წინააღმდეგ არის მიმართული. თუ ამ დროს სახელმწიფოს არ აქვს გაცნობიერებული, ამდენი ხნის განმავლობაში კოაბიტაციაზე წინ ვერ წასულა და ამ კოაბიტაციას კიდევ ხელოვნურად ინარჩუნებს, თუ მომავალი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის იგივე სცენარს ათამაშებს, ეს არის ხელისუფლების დანაშაული.
- ამ მოვლენებმა რა გამოაჩინა?
- ამ მოვლენებმა გამოაჩინა, რომ დღევანდელი ხელისუფლება და `ქართული ოცნება~ შეგნებულად თუ შეუგნებლად ნაციონალური კრიმინალური რეჟიმის მძევალია. მართლმსაჯულებამ, კერძოდ კი, პროკურატურამ უნდა გაითვალისწინოს, რომ მთელი ბათუმი იყო გამოსული და დანაშაულიც სახეზე იყო, მოხდა ვანდალური ფაქტებიც, მსხვრევა-მტვრევა და ა.შ., მაგრამ, როდესაც მართლმსაჯულება და პროკურატურა საბოლოო ვერდიქტს მიიღებს, ერთმანეთისაგან მკაფიოდ უნდა განასხვავოს უშუალოდ გარედან თავსმოხვეული პროექტის ორგანიზატორები მსხვერპლისაგან, რომლებიც იგივე დანაშაულს ჩადიოდნენ.
- როგორ უნდა განასხვავოს?
- უნდა დაადგინონ, ვინ იყვნენ უშუალო ორგანიზატორები, ვინ უბრალო მსხვერპლი და საბოლოო ვერდიქტი ისე უნდა გამოვიდეს.
- ერთი რამ კი აღსანიშნავია - ცოტა დაგვიანებით, მაგრამ ხელისუფლებამ რაღაცნაირად მოახერხა, ყველაფერი მშვიდობიანად დასრულებულიყო...
- ხელისუფლებამ აჩვენა, რომ ამგვარ ძალადობრივ აქციას ჰუმანური მეთოდებით ახორციელებს. თუმცა, ეს იყო დაგვიანებული და იმ პროექტის ავტორი, ვინც გარედან ამას აკვირდებოდა და მოვლენებს დისტანციურად მართავდა, დარწმუნდა ამ ხელისუფლების სრულ უსუსურობაში.
- გარედან ვინ იყო მართვის პულტთან?
- ამაზე ვარაუდით შეგვიძლია ვილაპარაკოთ, სანამ სპეცსამსახურები არ მოიპოვებენ ამ ინფორმაციას, უმაღლეს დონეზე არ დადებენ და საზოგადოების მნიშვნელოვან, საღ ნაწილს არ დაარწმუნებენ.
„ვერსია“, 17 მარტი, 2017 წელი
პარლამენტი ბათუმში განვითარებულ მოვლენებზე იმსჯელებს
სად იყვნენ ბათუმის მაჟორიტარი დეპუტატები 11 მარტის აქციის დროს და აქვთ თუ არა ინფორმაცია რეგიონში არსებულ პრობლემებზე
თათია გოჩაძე
ოპონენტების აზრით, ხელისუფლებას 11 მარტს, ბათუმში განვითარებულ მოვლენებზე დაგვიანებული რეაქცია ჰქონდა. აჭარლები აცხადებენ, რომ პრობლემები რეგიონში დიდი ხანია არსებობს. საინტერესოა, იცოდნენ თუ არა შექმნილი ვითარების შესახებ ბათუმის მაჟორიტარმა დეპუტატებმა – ფატი ხალვაშმა, მუხრან ვახტანგაძემ და ლევან ბეჟანიძემ, სად იყვნენ ისინი 11 მარტს, ვანდალურ ქმედებებში გადაზრდილი აქციის დროს და რა გააკეთეს იმ ადამიანების პრობლემების მოსაგვარებლად, რომლებმაც ისინი საქართველოს პარლამენტში თავის წარმომადგენლებად აირჩიეს? ამის გასარკვევად ,,ვერსია” სამივე დეპუტატს დაუკავშირდა.
ბათუმის, 68-ე საარჩევნო ოლქის მაჟორიტარი დეპუტატი ფატი ხალვაში აცხადებს, რომ ბათუმის მოსახლეობის ნაწილს მოსწონს კანონის გამკაცრება საგზაო წესების დაცვის შესახებ და მეტიც – მისი თქმით, მოქალაქეები კანონის დამრღვევების დასჯას ითხოვენ, რადგან გახშირდა ავტოსაგზაო შემთხვევები, თუმცა დეპუტატი საზოგადოების იმ ნაწილზეც საუბრობს, რომელიც კანონს მუდმივად არ ემორჩილება: ,,მათ პრეტენზია აქვთ, რომ ხშირად ჯარიმდებიან, მე კი ამაში პრობლემას ვერ ვხედავ. ხშირად ვმოძრაობ ბათუმში მანქანით და ვხედავ, ბოლო ორი წელია ძალიან გადაიტვირთა ქუჩები. მე, როგორც ჩვეულებრივ მოქალაქეს, დისკომფორტი მექმნება საცობებისა და დაუშვებელ ადგილას გაჩერებული მანქანების გამო. ასეთი გამოთქმაც კი გაჩნდა: ,,ბათუმში კიდევ მოძრაობს ვინმე საგზაო წესების დაცვით?”. ბათუმის მაჟორიტარი დეპუტატი მიიჩნევს, რომ უკმაყოფილო მოსახლეობის უმეტესობა ტაქსის მძღოლია, რომლებიც მუდმივად არღვევენ საგზაო წესებს და მეტი მგზავრის მომსახურების მიზნით, მანქანის ყველგან გაჩერების სურვილი აქვთ.
რაც შეეხება 11 მარტს, გაირკვა, რომ ფატი ხალვაში აქციის ორგანოზატორადცნობილ მერაბ ღოღობერიძეს მხოლოდ სოციალური ქსელიდან და მედიიდან იცნობს. მის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას კი, თითქოს პატრული მოსახლეობას ,,თათარს” უწოდებს, ხალვაში ასე განმარტავს: ,,ამ დღეებში ბევრ ადამიანს შევხვდი და ვეკითხებოდი _ იცით ადამიანი, რომელსაც პატრულმა აჭარელი ან თათარი უწოდა-მეთქი? ასეთი რამ არავის სმენია. დღეს, როცა მივიღეთ ვიზალიბერალიზაცია და ამბიცია გვაქვს, ევროპის ნაწილი ვიყოთ, ასეთი რამ არასასურველი და მიუღებელია. არ მჯერა, დღეს სახელმწიფო მოხელე საქართველოში კუთხურობის ნიშნით განასხვავებდეს ადამიანებს… ჩემთან, როგორც დეპუტატთან, ამ პრობლემით არავის მოუმართავს”.
ფატი ხალვაშის განმარტებით, აქციის მიზეზი შვილმკვდარი ადამიანის დაკავება გახდა, რაც პატრულის მხრიდან ლოიალური საქციელი ნამდვილად არ იყო. ის ადგილი კი, სადაც იგი დააკავეს, ხალხმრავალია და გარემოვაჭრეები, მეყვავილეები ვაჭრობენ. ფატი ხალვაშის მტკიცებით, სწორედ მათ ჰქონდათ პროტესტი, რომ მძღოლები მანქანებს ახლოს ვერ აჩერებენ, რის გამოც, მყიდველი მოაკლდათ: „თავიდან მოსახლეობის ეს ნაწილი შეუერთდა საპროტესტო აქციას, შემდეგ კი ძალებმა, რომლებიც დადარაჯებულნი არიან მსგავსი პროტესტის პროვოცირებისთვის, ამით ისარგებლეს. კამერებმაც დააფიქსირა, რომ ნაციონალური მოძრაობის ლიდერები იყვნენ ბათუმის პოლიციის სამმართველოს წინ და აქტიურად უჭერდნენ მხარს იერიშს, ეზოში შეჭრის მცდელობას, ქვების სროლასა და ვანდალურ აქტს“.
„ვერსიამ“ ისიც გაარკვია, რომ ფატი ხალვაში 11 მარტს მოვლენათა ეპიცენტრში იყო:
„იქიდან გამომდინარე, რომ თავიდანვე იყო დაკავებულების გათავისუფლების მოთხოვნა, სამართალდამცავ ორგანოებს სურდათ ქუჩის გახსნა და ხალხის გადაყვანა გზის მეორე მხარეს, მაგრამ ამ დროს დაიწყეს ქვების სროლა, პოლიციელები შეიარაღებულებიც კი არ იყვნენ და თუ კი ვინმე დაზიანდა – ისევ ორგანოს თანამშრომლები“, – აცხადებს ფატი ხალვაში და ხაზს უსვამს, რომ ხელისუფლებას აქცია რომ დაეშალა, ჭყლეტაში უდანაშაულო ხალხი დაშავდებოდა. ამ ფონზე დეპუტატს მიაჩნია, რომ სამართალდამცავები, ცრემლმდენი გაზის გაშვების შემდეგ, დროულად ჩაერთნენ პროცესში: „პირადად ვესაუბრებოდი ჯგუფებს. ბიჭები ჩემს თვალწინ ამბობდნენ, „მოდი, მანქანა ავაყირაოთო!“. ვუთხარი, ახალგაზრდებო, რატომ აკეთებთ ამას, თქვენი ბათუმია, ქალაქია, თქვენ უნდა იცხოვროთ-მეთქი! კარგია, ჯარიმებს რომ გვიწერენო?! – მპასუხობდნენ. მე კი ისევ ვუხსნიდი, თუ ერთმა პატრულმა დაუმსახურებლად გამოწერა ჯარიმა და გადაამეტა უფლებამოსილებას, ხვალ საღ გონებაზე მივიდეთ და მოვითხოვოთ პასუხი-მეთქი. თქვენ არ იცით, რა ძალა დამჭირდა იმ ჯგუფების შესაკავებლად, რომლებიც აბსოლუტურად უდანაშაულო მოქალაქის მანქანებს ურტყამდნენ წიხლებს. სრული პასუხისმგებლობით ვამბობ, ეს ადამიანები ნასვამ მდგომარეობაში იმყოფებოდნენ“, – გვიამბობს ფატი ხალვაში და იხსენებს, რომ აქციის მონაწილეებმა ნაძვის ხეს წაუკიდეს ცეცხლი, ბალეტის სკოლის შენობას ქვები და „მოლოტოვის კოქტეილები“ დაუშინეს. პარლამენტარი ეჭვობს, რომ „მოლოტოვის კოქტეილების“ გაკეთება 20 წლის ბიჭებს არ ეცოდინებოდათ და ვარაუდობს, ამ ჯგუფებს მართავდა ძალა, რომელსაც, პოლიტიკური მიზნის მისაღწევად სურს ქვეყანაში მუდმივი დესტაბილიზაცია. ამ ძალაში კი, ფატი ხალვაში ნაციონალურ მოძრაობას გულისხმობს და ამბობს, რომ დაფიქსირებულია ამ პარტიის წარმომადგენელი, რომელმაც ტომრით აქციაზე ქვები მოიტანა.
რაც შეეხება, ფაქტის განმეორების საშიშროებას, ბათუმის მაჟორიტარი აცხადებს, რომ ხელისუფლება ამას არ დაუშვებს. მისი თქმით, ძნელია, მაგრამ პრევენცია აუცილებლად მოხდება. ხალვაში აცხადებს, რომ ყველა პატრიოტსა და ქვეყნის გულშემატკივარს იმდენი მოქალაქეობრივი შეგნება უნდა ჰქონდეს, ბათუმში ტურისტული სეზონის წინ მსგავსი რამ არ მოხდეს. ,,ასეთი საკითხების წამოწევა და დესტაბილიზაციის სურათის შექმნა ტურისტების რაოდენობას შეამცირებს, რაც პირველ რიგში, ადგილობრივი მოსახლეობის შემოსავალზე აისახება ცუდად“, – აცხადებს ფატი ხალვაში და ბათუმის საკითხის პარლამენტში განხილვას არ გამორიცხავს.
მოვლენების ეპიცენტრში არ იყო ბათუმის 70-ე საარჩევნო ოლქის მაჟორიტარი დეპუტატი მუხრან ვახტანგაძე, რომელიც აქციის ადგილას, გამთენიისას მივიდა. არც მას სმენია, ბათუმში პოლიციას ვინმესთვის მიემართა ეპითეტით „თათარო“; სამაგიეროდ, იცის მოსახლეობის გულისტკივილი, პოლიციის ხისტი გადაწყვეტილებების გამო. მიუხედავად ამისა, მუხრან ვახტანგაძის აზრით, რაც ბათუმში 11 მარტს მოხდა, ყველა ბათუმელის შეურაცხყოფაა:
„ამ ვანდალურ აქტში განაწყენებული ხალხი არ მონაწილეობდა. მაქვს ინფორმაცია, რომ მათგან 90% ბათუმელი არაა და სპეციალურად ჩამოიყვანეს არეულობის მოსაწყობად. მნიშვნელოვანია, შესაბამისმა ორგანოებმა გაარკვიონ, ვინ წააქეზა ეს ხალხი. ვიცი, სასმელი და ტომრებით ქვები მიუტანეს ამ ბიჭებს. ვინც ეს გააკეთა, სამაგალითოდ უნდა დაისაჯოს, რომ მეორედ ასეთი რამ არ განმეორდეს!“ – აცხადებს ვახტანგაძე და მიიჩნევს, რომ მხოლოდ მერაბ ღოღობერიძეს ამხელა აქციის ჩატარება არ შეეძლო. დეპუტატი ოპონენტებს მოუწოდებს, ხელისუფლებას არ შეახოცონ ხელი. მისი აზრით, მმართველმა ძალამ ყველაფერი გააკეთა, ეს ვანდალური აქტი მშვიდობიანად დასრულებულიყო, რადგან შეიძლებოდა, უარესი შედეგი შედეგი მიგვეღო. რაც შეეხება მსგავსი შემთხვევის განმეორებას, ყოფილი სპორტსმენი სპორტული საზოგადოების სახელით აცხადებს: „არ დავუშვებთ მსგავსი ფაქტის განმეორებას“. მუხრან ვახტანგაძის განმარტებით, პარლამენტში ამ პრობლემებზე ისაუბრებენ, თუმცა თავად გამოვა თუ არა მოხსენებით, ჯერ არ უფიქრია.
„ვერსიამ“ გაარკვია, რომ ბათუმის 69-ე ოლქის მაჟორიტარი დეპუტატი ლევან ბეჟანიძე აქციაზე იყო. იგი აცხადებს, რომ იმ პრობლემების შესახებ, რასაც მოსახლეობის საპროტესტო აქცია მოჰყვა, ჭორის დონეზე სმენია, მაგრამ დამადასტურებელ ფაქტებს მოსახლეობა ვერ აწვდიდა. ბეჟანიძე ამბობს, რომ აქციის დროს მერაბ ღოღობერიძის აქტიურობას ამჩნევდა და მიიჩნევს, რომ მას, ბეგრაუნდიდან გამომდინარე, მსგავსი პროცესების განვითარება ხელეწიფება. დეპუტატის განმარტებით, მშვიდობიან საპროტესტო აქციაში დესტრუქციული ძალები ჩაერივნენ და საფრთხე გაჩნდა, ყველაფერი იმაზე ცუდად დასრულებულიყო, ვიდრე დასრულდა: „აჭარა სენსიტიური რეგიონია. ეთნიკური და რელიგიური მრავალფეროვნების გამო, ბევრი რისკის ფონზე, მიტინგზე ქვები და „მოლოტოვის კოქტელები“ იმაზე მიუთითებს, რომ იყო ძალა, რომელსაც მოვლენები დესტრუქციისკენ მიჰყავდა. როცა ვითარება დაიძაბა, მაქსიმალურად ვცდილობდი, ამ ჯგუფებს გავსაუბრებოდი, მაგრამ დიდი აგრესია მოდიოდა მათგან, თითქოს ნარკოტიკული ნივთიერებისა და ალკოჰოლის ზემოქმედების ქვეშ იყვნენ და საუბარს აზრი არ ჰქონდა“.
ლევან ბეჟანიძის თქმით, ამ მიტინგმა გვაჩვენა, რომ დამთავრდა დრო, როცა ხელისუფლება მიტინგებს არბევდა; მისივე განმარტებით, ხელისუფლებამ პროპორციულად და თანმიმდევრულად გამოიყენა ძალა: ,,ვინც ამ პროცესების უკან იდგა, ელოდა, რომ ხელისუფლება მიტინგს დაარბევდა, მაგრამ ამ პროვოკაციას ნამდვილად არ წამოეგო”.
ლევან ბეჟანიძე აცხადებს, რომ მაჟორიტარი დეპუტატები, ბათუმის საკითხს პარლამენტში აუცილებლად დააყენებენ.
„რეზონანსი“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: ბათუმის მოვლენები, როგორც სოციალური აფეთქების დასაწყისი // „საშუალო სტატისტიკური ქართველი გაკოტრების რეჟიმზეა გადასული“
გვანცა ღვედაშვილი
ბათუმში განვითარებული მოვლენები შესაძლოა სახელმწიფო უსაფრთხოების პრობლემებზე მიუთითებდეს, – აცხადებს პოლიტოლოგი გია ხუხაშვილი “რეზონანსთან” საუბრისას და არ გამორიცხავს, რომ აღნიშნულ მოვლენებში უცხო ქვეყნის ინტერესებიც იკვეთებოდეს.
რაც შეეხება საკონსტიტუციო კომისიას, პოლიტოლოგი მათ მუშაობას ალოგიკურს უწოდებს და აცხადებს, რომ ყველაფერს თავდაყირა აყენებენ. მისი თქმით, კომისიას ჯერ საზოგადოების მოსაზრებები უნდა გაეგო და მუშაობა შემდგომ დაეწყო.
- რას უკავშირებთ ბათუმში განვითარებულ მოვლენებს – ეს იყო საპროტესტო მუხტის გამოვლენა, რომელიც საზოგადოებაში სოციალური ფონიდან გამომდინარეა დაგროვილი, თუ გარკვეული პროვოკაციის შედეგად მიღებული ვითარება?
- ვფიქრობ, პირველ ეტაპზე ეს სოციალური აფექტი იყო. არავისთვის არის დამალული ის ფაქტი, რომ სოციალური რისკები ძალიან მაღალ ნიშნულზეა. სტატისტიკის მიხედვით, საშუალო ქართველის ეკონომიური მდგომარეობა წინა წლებთან შედარებით საგრძნობლად გაუარესებულია. ეს კი, ბუნებრივია, მოსახლეობაში გარკვეულ უკმაყოფილებას აგროვებს, რასაც ემატება სხვადასხვა წვრილმანი თემები, რაც საბოლოოდ ერთ დიდ ზამბარასავით შეკუმშულ აგრესიაში გადადის, რომელიც რაღაც მომენტში, რაიმე მიზეზით გარეთ გამოდის, რაც არაერთხელ გვინახავს.
ბათუმში ორეტაპიან მოვლენებთან გვქონდა საქმე, რაც მეტნაკლებად მშვიდობიანად დასრულდა და რაიმე დიდ უბედურებაში არ გადასულა. პირველ ეტაპზე, როდესაც ბათუმში ამ მოვლენებმა განვითარება დაიწყო, ეს იყო სტიქიურად ფორმირებული სოციალური აფექტის გამოვლინება. მეორე ეტაპზე ამით გარკვეულმა ჯგუფებმა დაიწყეს სარგებლობა, იქნება ეს კრიტიკულად განწყობილი ოპოზიცია, სხვა ქვეყნის სპეცსამსახურები თუ გარკვეული კლანური ინტერესები. თითოეული მათგანი ცდილობს მოერგოს სიტუაციას და მისთვის სასარგებლო მსვლელობა მისცეს ყველაფერს.
საბოლოოდ გამოძიებამ უნდა დაადგინოს ყველაფერი. მთავარი ის კი არ არის, ვინ რას იძახდა და ვინ რისკენ მოუწოდებდა ხალხს, არამედ ის, თუ ვინ მიაწოდა ასე ორგანიზებულად ამ გაცხარებულ ხალხს მოლოტოვის კოქტეილები, ქვები ტომრებით და ა.შ.
ვფიქრობ, ეს არ არის მხოლოდ პოლიციის გამოსაძიებელი და ამ საქმეში სპეცსამსახურებიც უნდა იყვნენ ჩართული, რადგან შესაძლოა საქმე სახელმწიფო უსაფრთხოების პრობლემასთან გვქონდეს.
მე ვერსიებს ვერ განვავითარებ. როდესაც უცხო ქვეყნის ინტერესებზე ვლაპარაკობ, არ ვგულისხმობ მხოლოდ რუსეთს. აჭარაში სხვა ინტერესებიც არის გადაჯაჭვული ერთმანეთთან და ჩვენ ეს კარგად უნდა გვესმოდეს. მე ხელს ვერავისკენ გავიშვერ, მაგრამ ფაქტია, ეს თემა სერიოზულად არის შესასწავლი და გასაანალიზებელი.
- როგორ ფიქრობთ, შეძლებს სახელმწიფო ამ საქმის გამოძიებას და იმის გამოვლენას, თუ ვინ მიაწოდა აქციის მონაწილეებს ე.წ. მოლოტოვის კოქტეილები და ტომრებით ქვები?
- არ ვიცი. როგორ გითხრათ… თუ ჩვენ გვყავს ხელისუფლება, მათი მოვალეობაა, ასეთი საქმეები გამოიძიონ. თუ მთავრობა ვერაფერს იძიებს, მხოლოდ “ნაციონალური მოძრაობისკენ” ხელის გაშვერით არის დაკავებული და იქაც ვერაფერს აკეთებს, მაშინ თავისთავად დგება ხელისუფლების ლეგიტიმურობის პრობლემა. რად გვინდა მთავრობა, რომელიც მხოლოდ პოლიტიკური იწილო-ბიწილოთი არის დაკავებული?!
- ახალი წლების პერიოდში ვარაუდობდით, რომ გაზაფხულზე საზოგადოების მასობრივ გამოსვლებს და ე.წ. სოციალურ აფეთქებას ვიხილავდით. როგორ ფიქრობთ, მართლდება თქვენი პროგნოზი?
- ბათუმის მოვლენები ამის პირველი გამოვლინება იყო. სამწუხაროდ, ეს სოციალური ზამბარა არა მხოლოდ აჭარაში, არამედ მთელ საქართველოშია და სად როდის გაიშლება, ამის პროგნოზირება ძნელია. კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, რომ საშუალო სტატისტიკური ქართველი გაკოტრების რეჟიმზეა გადასული. მისი სოციალური მდგომარეობა მძიმეა და შესაბამისად, ეს ყველაფერი სასტარტო მდგომარეობაშია.
პირველი გამოვლინება აჭარაში იყო და ვიტყოდი, რომ ამ ყველაფერს ძალიან სახიფათო ფორმა ჰქონდა, რადგან გასცდა სოციალურ ასპექტებს. რა თქმა უნდა, არ ვისურვებდი, რომ სხვაგანაც იგივე მოხდეს. უმჯობესია, ხელისუფლებამ ყველაფერზე “ნაციონალური მოძაობისკენ” ხელის გაშვერის ნაცვლად ამ გამოწვევებს და სოციალურ პრობლემებს უპასუხოს.
- ანუ, საზოგადოებაში სოციალური ფონი იმდენად მძიმეა, რომ ნებისმიერი წვრილმანი უკმაყოფილებისა და გაღიზიანების გამო შესაძლოა მსგავსი ტიპის აქციები მივიღოთ?
-: რა თქმა უნდა. ამასთან, ჩვენ თუ მიმდინარე სტატისტიკას დავაკვირდებით, მგონია, რომ წვრილმანი ქურდობის რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზრდა. ადამიანები ძალიან მცირე თანხების გამო ძალიან მაღალ რისკზე მიდიან, რაც შემაშფოთებელია. როცა მოსახლეობის ნაწილი მზად არის 10, 20 და 50 ლარის გამო მაღალ რისკზე წავიდეს, ეს იმას ნიშნავს, რომ ძალიან მძიმე სოციალური ფონი გვაქვს, რაც სერიოზულად არის მისახედი.
- რაც შეეხება საკონსტიტუციო კომისიას, ცვლილებებზე მუშაობის დასრულებამდე თვენახევარი დარჩათ. როგორ შეაფასებდით განვლილ პერიოდს, რამდენად ეფექტურად შეგვიძლია მივიჩნიოთ მათი მუშაობა?
- საკონსტიტუციო კომისია ძალიან ალოგიკურად მუშაობს. ისინი გვეუბნებიან, რომ ჩვენ რაღაცას დავწერთ და შემდგომ ხალხში “გადმოვაგდებთ”. ყველაფერი თავდაყირა აქვთ დაყენებული, რადგან კონსტიტუციის დამკვეთი არის ხალხი. სწორედ მათ უნდა დალაპარაკებოდნენ, გაეგოთ განწყობა, სურვილი და იმ დაკვეთის ფარგლებში უნდა ემუშავა კომისიას, რომელსაც ხალხი მიაწვდიდა.
- იმ ფონზე, როდესაც თავად საკონსტიტუციო კომისიის წარმომადგენელთა ნაწილი აცხადებს, რომ ჯერ კონსტიტუციაში შესატანი ცვლილებების ზოგადი მონახაზიც არ არსებობს, მოასწრებს დარჩენილ დროში კომისია მუშაობის დასრულებას, თუ გახანგრძლივდება ეს დრო?
- თუ არ მოესწრება, ეს არ არის დიდი პრობლემა. ხელისუფლება კიდევ დიდი ხნის განმავლობაში იქნება მთავრობაში და იმ ცვლილებების დიდი უმრავლესობაც, რომელიც კონსტიტუციაში უნდა შევიდეს, 2020 წლამდე არ ამოქმედდება. აქედან გამომდინარე, საჩქარო არაფერი გვაქვს. მე საერთოდ ისიც ვერ გავიგე, რატომ დასახელდა ასეთი შემჭიდროვებული ვადები. სად ეჩქარებათ და სად გარბიან?!
- რამდემად შესაძლებელია დავდეგთ იმ რეალობის წინაშე, რომ ვადის ამოწურვისას კომისიას არ ჰქონდეს ყველა საკითხი განხილული, თუმცა საბოლოოდ “ქართულმა ოცნებამ“, როგორც საკონსტიტუციო უმრავლესობის მქონემ, განუხილველ საკითხებზე გადაწყვეტილებები თავად, დამოუკიდებლად მიიღოს?
- სამწუხაროდ, ამ მხრივ ჩვენ ძალიან ცუდი ისტორიული გამოცდილება გვაქვს. ყველა ხელისუფლება ცდილობდა, თავის პოლიტიკურ ინტერესებზე მოერგო კონსტიტუცია. ამიტომ გვჭირდება მუდმივად ახალი კონსტიტუციის წერა, რაც ძალიან ცუდია.
იგივე გამოცდის წინაშე დგას დღევანდელი ხელისუფლებაც – რომ მათი წინამორბედების მსგავსად, საკუთარ პოლიტიკურ ინტერესებს მოარგონ კონსტიტუცია. ამის სიმპტომები ნამდვილად იკვეთება. მაგალითად, იგივე პროპორციულ არჩევნებზე გადასვლის შემთხვევაში, მთელი ნაშთის გაუნაწილებელი ხმების პირველ ადგილზე გასული პარტიისთვის მიკუთვნება. აქ პირდაპირ იკითხება ვიწრო პოლიტიკური ინტერესი და არანაირი კავშირი ამას სახელმწიფო ინტერესთან არ აქვს. თუ ასეთი ტენდენცია განვითარდა, ეს იმას ნიშნავს, რომ ვერავინ ჭკუას ვერ სწავლობს.
„რეზონანსი“, 18 მარტი, 2017 წელი
ინტერვიუ უჩა ნანუაშვილთან: „ვანო მერაბიშვილის საქმეზე მე არავითარი ჩვენება არ მიმიცია“ // სახალხო დამცველი იუსტიციის მინისტრს უპასუხისმგებლო განცხადების გაკეთებასა და საზოგადოების შეცდომაში შეყვანაში ადანაშაულებს
თიკო ოსმანოვა
“ქალბატონი თეა წულუკიანი ამახინჯებს რეალურ სურათს და მიზნად ისახავს საზოგადოების შეცდომაში შეყვანას, რადგან შეცდომები თავად აქვს დაშვებული, რის გამოც პროცესი არასწორად წარიმართა. რომ დაწყებულიყო გამოძიება 2013 წელს, საქართველო ვანო მერაბიშვილთან მიმართებაში საქმეს არ წააგებდა და დღეს არ იქნებოდა ამ მდგომარეობაში, მათ შორის არც დიდ პალატაში გასაჩივრდებოდა”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას სახალხო დამცველი უჩა ნანუაშვილი.
ბათუმში განვითარებულ მოვლენებზე და ვანო მერაბიშვილის საქმესთან დაკავშირებით სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების მოლოდინზე “რეზონანსი” უჩა ნანუაშვილს ესაუბრა.
უჩა ნანუაშვილი: ბათუმში მომხდარი მოვლენები ძალიან სამწუხაროა. იყო ძალადობა. ამიტომ აუცილებელია, რაც შეიძლება მალე მოხდეს გამოძიება და ყველა იმ კითხვას გაეცეს ამომწურავი პასუხი, რაც გაჩნდა საზოგადოებაში. გაირკვეს, იყო თუ არა ნამდვილად სპონტანური აქცია, თუ მართული პროცესი.ჩვენმა წარმომადგენლებმა მოინახულეს ექვსივე დაკავებული, თუმცა პოლიციელების მხრიდან ფიზიკურ ძალადობაზე და ფსიქოლოგიურ წნეხზე არც ერთი მათგანი არ საუბრობდა. არადა, ვრცელდებოდა ინფორმაცია, რომ თითქოს იყო ფიზიკური ძალადობა. ამიტომ უნდა გაირკვეს, თუ ვინ ახალისებდა რეალურად ამ ყველაფერს და მნიშვნელოვანია, რომ გამოძიება მალე დასრულდეს.
- თქვენს ხელთ არსებული ინფორმაციით, გამოძიება დგას თუ არა სწორ კვალზე? როგორც ცნობილია, ხუთშაბათს კიდევ 3 პირის დაკავება მოხდა...
- ვაკვირდებით და ვესაუბრებით ყველა დაკავებულს, ასევე სასამართლო პროცესებსაც ვესწრებოდით. თუმცა, ზოგადად, ჯერ ადრეა, მთლიანად შევაფასოთ ეს პროცესი. ამ ეტაპზე, შეიძლება ითქვას, რომ გარკვეულ ძალის გადამეტებაზე მხოლოდ რამდენიმე მათგანი საუბრობდა. პროცესს ვაკვირდებით და დრო გვჭირდება იმისთვის, რომ რაღაც შევაფასოთ. მნიშვნელოვანია, მოხდეს იმ ადამიანების გამოვლენა, ვინც ამ ძალადობის უკან იდგა. მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანია ასევე ის ხარვეზები, რომელიც გამოიკვეთა და იძულებული გავხდით, პრემიერ-მინისტრისთვის მიგვემართა.
- კონკრეტულად რა ხარვეზებს გულისხმობთ?
- თუნდაც ის, დროულად რატომ არ აღიკვეთა ძალადობა, რატომ არ მოხდა პროცესების მართვა. სახელმწიფოს უნდა ჰქონდეს მსგავს კრიზისებთან გამკლავების მიდგომა. ჩვენ კი დავინახეთ, რომ რეალურად ასეთი გეგმა არ იყო, ან ყოველ შემთხვევაში, არ იყო თანმიმდევრული. შეუძლებელია სპონტანურად ამდენი ადამიანის მობილიზება და თანაც ამ შემთხვევაში ამდენი ხნის განმავლობაში პირდაპირ ეთერში ვუყურებდით, თუ როგორ ხდებოდა ძალადობის ესკალაცია.
- და მაინც, თქვენი აზრით, ვინ იდგა ამ პროცესების უკან? ხელისუფლება ამაში „ნაციონალურ მოძრაობას“ ადანაშაულებს...
- რა თქმა უნდა, გარკვეული გამონათქვამები იყო და გარკვეული პოლიტიკური ძალები ცდილობდნენ ამ პროცესების სათავისოდ გამოყენებას. მაგრამ უფრო სხვა რამეზე ვსაუბრობ – გამოსაძიებელია, ნამდვილად იყო თუ არა ეს პროცესები მართული და დაგეგმილი. ეს ხელისუფლების პასუხისმგებლობაა, რომ გამოძიების შედეგად ამ კითხვებს გასცეს პასუხი. იმიტომ, რომ, შეიძლება ითქვას, რამდენიმე საათიის განმავლობაში საზოგადოებას ჰქონდა განცდა, რომ იყვნენ უსუსურები და ვერაფერს აკეთებდნენ. საზოგადოებას აინტერესებს, საქმე აქამდე რატომ მივიდა, როცა შეიძლებოდა ვითარების პირველსავე ეტაპზე განმუხტვა. თუნდაც პოლიციელების მხრიდან ცრემლსადენი გაზის გამოყენებას ხომ არ სჯობდა წყლის ჭავლის გამოყენება?!
- რაც შეეხება ვანო მერაბიშვილის საქმეს სტარსბურგის სასამართლოში, იუსტიციის მინისტრმა საქართველოს ხელისუფლების წინააღმდეგ მიცემულ ჩვენებაში დაგადანაშაულათ. რა ინფორმაცია მიაწოდეთ კონკრეტულად საერთაშორისო სასამართლოს?
- ჯერ ერთი, მე არავითარი ჩვენება არ მიმიცია. სამწუხაროდ, იუსტიციის მინისტრი უპასუხისმგებლო განცხადებას აკეთებს და ეს პირველი შემთხვევა არ არის. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ სახალხო დამცველი ვანო მერაბიშვილის საკნიდან გაყვანის საქმეზე გამოძიების დაწყებას 2013 წლიდან ითხოვდა. პირადად შევხვდი მას საკანში და ეს ანგარიშშიც მაქვს ასახული რამდენჯერმე. შეიძლება ითქვას, რომ გარდა ადვოკატებისა, მასთან შეხვედრა მხოლოდ მე მომიწია, როგორც სახალხო დამცველს. ომბუდსმენი არის ერთადერთი ნეიტრალური ორგანო, რომელსაც შესაძლოა გარკვეული ინფორმაცია გააჩნდეს იმასთან დაკავშირებით, თუ რა მოხდა. ეს არის რეალურად მოვალეობა ობიექტური და ნეიტრალური ორგანოსი, რომ ჭეშმარიტების დადგენის მიზნით ყველანაირად ხელი შეუწყოს საქმის გარკვევას. ეს ინფორმაცია ასახულია ჩვენს ანგარიშებშიც.
- ამ საკითხზე, როგორც ცნობილია, პროკურატურამ გამოძიება დაიწყო, თუმცა მალევე შეწყვიტა, რადგან არ დადასტურდა...
- ეს ახლა. მაშინ გამოძიება არ დაწყებულა. ჩატარდა მხოლოდ სამსახურებრივი მოკვლევა. გამოძიება დაიწყო 2016 წელს, სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ.
- და ზუსტად გამოძიების დასრულების შემდეგ დაგადანაშაულათ თეა წულუკიანმა...
- ქალბატონი თეა ამახინჯებს რეალურ სურათს და მიზნად ისახავს საზოგადოების შეცდომაში შეყვანას. იმიტომ, რომ შეცდომები თავად აქვს დაშვებული, რის გამოც პროცესი არასწორად წარიმართა. რომ დაწყებულიყო გამოძიება 2013 წელს, საქართველო არ წააგებდა საქმეს და დღეს არ იქნებოდა ამ მდგომარეობაში, მათ შორის არც დიდ პალატაში გასაჩივრდებოდა. ხაზს ვუსვამ – ნებისმიერი პატიმარი, ვინც უნდა იყოს, როცა აცხადებს, რომ ღამის საათებში იყო გაყვანილი საკუთარი საკნიდან, რა თქმა უნდა, ეს გამოძიებული უნდა იყოს.
- თავის დროზე, როდესაც მერაბიშვილმა ამის შესახებ გითხრათ, თქვენთვის პირადად რამდენად დამაჯერებელი იყო ეს ინფორმაცია?
- ყოველ შემთხვევაში, ნებისმიერი ასეთი ინფორმაცია უნდა იყოს გადამოწმებული და გამოძიებული. ის დეტალურად საუბრობდა ბევრ რამეზე. ამიტომ ჩავთვალე საჭიროდ და ახლაც ვთვლი, რომ ეს ფაქტი გამოძიებული უნდა ყოფილიყო.
- ენდობით თუ არა გამოძიების შედეგს?
- არ ვიცი. რამდენად სრულყოფილი იყო გამოძიება – ესეც არ ვიცი, რამდენი პირი გამოიკითხა, ესეც საკითხავია.
- რაც შეეხება სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებას, რა მოლოდინი გაქვთ ამასთან დაკავშირებით?
- არ ვიცი, ეს სასამართლოს გადასაწყვეტია, იმიტომ, რომ რეალურად ეს ინფორმაცია მათ მანამდეც ჰქონდათ ჩვენი ანგარიშებიდან. არ ვიცი დეტალები, რა მტკიცებულებები არსებობს ამ საქმეში. მხოლოდ ის ვიცი, რაც თვითონ მერაბიშვილმა თქვა, თუ როგორ მოხდა მისი გაყვანა.
„რეზონანსი“, 18 მარტი, 2017 წელი
პატიმართა რაოდენობით საქართველო ევროპაში მესამე ადგილზეა
„სოციალური ფონი პირდაპირ კავშირშია დანაშაულის მატებასთან“
თიკო ოსმანოვა
განხორციელებული მასშტაბური ამნისტიის მიუხედავად, პატიმართა რაოდენობის მიხედვით საქართველო კვლავ მოწინავე ქვეყნებს შორისაა. დანაშაული კი ძირითადად ნარკოტიკსა და ქურდობას უკავშირდება. უფრო კონკრეტულად კი, საქართველოში პატიმართა 30% ნარკოტიკებთან დაკავშირებული დანაშაულისათვის იხდის სასჯელს, 28.7% – ქურდობისათვის, 19% – ძარცვისთვის, 13.1% კი – მკვლელობის ან მკვლელობის მცდელობისათვის.
აღსანიშნავია, რომ ევროსაბჭომ პატიმართა მდგომარეობის შესახებ მორიგი ყოველწიური ანგარიში გამოაქვეყნა. ანგარიშის თანახმად, 2014-დან 2015 წლამდე პერიოდში პატიმრების რაოდენობა ევროპულ ციხეებში 6.8%-ით შემცირდა, თუმცა საკნების გადატვირთვა ევროპის 15 ქვეყანაში პრობლემად რჩება. 2015 წელს ევროპის მასშტაბით პენიტენციურ დაწესებულებებში 1 404 398 ადამიანი იყო განთავსებული, რაც წინა ანგარიშში მოცემულ ანალოგიურ მაჩვენებელთან შედარებით 7%-ითაა შემცირებული.
აღნიშნულ პერიოდში ციხის საკანში მოთავსების ინდექსი მნიშვნელოვნად შემცირდა საბერძნეთში (-18,8%), ხორვატიაში (-10,2%), დანიაში (-11,9%), ჩრდილოეთ ირლანდიაში (-9,7%), ჰოლანდიაში (-9,5%), ლიტვაში (-8,8%), რუმინეთში (-8,6%) და სლოვენიაში (-8.2%).
აღნიშნული ინდექსი ყველაზე მეტად გაიზარდა საქართველოში (20.5%), მაკედონიაში (12%), თურქეთში (11.6%), ჩეხეთში (11.4%) და ალბანეთში (10.3%).ციხის საკანში მოთავსების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ჰქონდა რუსეთს – საშუალოდ 439.2 პატიმარი 100 000 მოსახლეზე. შემდეგ მოდიან ლიტვა (277.7), საქართველო (274.6), აზერბაიჯანი (249.3), ლატვია (223.4), თურქეთი (220.4) და მოლდოვა (219.9).
ანგარიში აჩვენებს, რომ ყოველი მეხუთე პატიმარი ნარკოტიკულ დანაშაულზე იხდის სასჯელს. საქართველოში, აზერბაიჯანში, რუსეთში, კვიპროსში, მონტენეგროსა და ლუქსემბურგში ეს მაჩვენებელი ბევრად მაღალია და 25 პროცენტს აღემატება.
დანაშაულის სტატისტიკაში მეორე ადგილზე ქურდობა, მესამეზე კი მკვლელობაა მოხსენიებული.
საქართველოში ქალი პატიმრების წილი 3.1 პროცენტია, რაც მნიშვნელოვნად დაბალია ევროპის საბჭოს ქვეყნების საშუალო მაჩვენებელზე. ასევე, ანგარიშის თანახმად, საქართველოში არ არის გადატვირთული სასჯელაღსრულების დაწესებულებები და თითოეულ პატიმარზე დღიურად საშუალოდ 6 ევრომდე იხარჯება. ეს ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია კვლევაში მონაწილე ქვეყნებს შორის.
აღსანიშნავია, რომ საქართველოში 2012 წელთან შედარებით პატიმართა რაოდენობა 2,5-ჯერ შემცირდა, მაგრამ, ამის მიუხედავად, სტატისტიკა კვლავ საგანგაშოა. ამის მთავარ მიზეზად სპეციალისტები ქვეყანაში არსებულ მძიმე სოციალურ და დეპრესიულ გარემოს მიიჩნევენ.
იურისტი დიმიტრი ლორთქიფანიძე ამბობს,რომ 2012 წელთან შედარებით პატიმართა რაოდენობა საგანგაშო არ არის, რასაც ვერ ვიტყვით დანაშაულის ჩადენის სტატისტიკაზე.
“რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, დღეს პატიმართა რაოდენობა საშუალოდ 9-11 ათასამდე მერყეობს. ამ მონაცემებით, არ არის გამორიცხული, რომ პატიმართა რაოდენობა მაღალ საფეხურზე იყოს, თუმცა, უნდა გავიხსენოთ, რომ რამდენიმე წლის წინ საქართველოში პატიმართა რაოდენობა 30 ათასამდე იყო. მაშინ ციხეების გადატვირთვის მიხედვით ევროპაში პირველზე, ხოლო მსოფლიოში მეორე ადგილზე ვიყავით. საყოველთაო ამნისტიის გამოცხადების შემდეგ ძალიან ბევრი ადამიანი გათავისუფლდა. როდესაც ფართო ამნისტია ცხადდება, საერთაშორისო სტატისტიკის მიხედვით, დაახლოებით 32% კვლავ უკან ბრუნდება სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში და, რა თქმა უნდა, საქართველოც არ იქნებოდა გამონაკლისი ასეთი სტატისტიკური მაჩვენებლის თვალსაზრისით. თვითონ ის ფაქტი, რომ ნახევარზე ნაკლებია პატიმართა რაოდენობა 2012 წელთან შედარებით, მიანიშნებს, რომ საქართველოში ამ მხრივ საგანგაშო ვითარება არ არის. თუმცა, დანაშაულის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ნარკოტიკული დანაშაულის რაოდენობის მომატება აშკარად ტენდენციაა, ისევე როგორც სხვისი ქონების წინააღმდეგ მიმართული დანაშაული, როგორიც არის ქურდობა და ყაჩაღობა,რაც, სამწუხაროდ, მატულობს და ეს დაკავშირებულია მძიმე სოციალურ-ეკონომიკურ ფონთან და იმ დეპრესიულ გარემოსთან, რომელიც ქვეყანაშია.
სოციალური ფონი პირდაპირ კავშირშია დანაშაულის მომატებასთან. როცა ნარკოდანაშაული მატულობს, ეს იმაზე მეტყველებს, რომ დეპრესიული ფონი იზრდება. მაგალითად, ახალქალაქის რაიონში გაცილებით ნაკლებია ნარკო დანაშაული, ვიდრე სხვა რაიონებში. ეს მეტყველებს იმაზე, რომ ფსიქოლოგიური თავისებურებებით არის განპირობებული ეს დეპრესიული გარემო”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას დიმიტრი ლორთქიფანიძე.
“სოციალური გარემო და ცხოვრების დაბალი დონე ყოველთვის პირდაპირ კავშირშია დანაშაულთან, ეს კი, ბუნებრივია, იწვევს პატიმართა რაოდენობის ზრდასაც”, – ამ განცხადებას კი სამართლის დოქტორი ჯემალ გახოკიძე აკეთებს.
„ნარკოდანაშაულის რაოდენობა იმიტომ გაიზარდა, რომ სამართალდამცავებმა გააქტიურეს ამ მიმართულებით მუშაობა, თორემ ნარკომანთა რიცხვი ასე უცბად არ იზრდება. საკმაოდ დაზიანებულია ჩვენი ქვეყანა ამ თვალსაზრისით. ეს დიდი ხნის პრობლემაა. როცა სტატისტიკა მატულობს, ეს იმას ნიშნავს, რომ გამოვლენა გაიზარდა. რაც შეეხება ქურდობას, როცა ხდება დანაშაული, მაშინ ხდება გამოძიების დაწყება და თუ გაზრდილია, ეს იმას ნიშნავს, რომ სერიოზული ღონისძიებებია გასატარებელი პრევენციის სახით. პირველ რიგში შესწავლილი უნდა იყოს, რამ განაპირობა ეს დანაშაული.
პატიმართა რაოდენობას რაც შეეხება, ეს იმის ბრალია, რომ საგამოძიებო ორგანოები ხშირად მიმართავენ ამღკვეთი ღონისძიების სახით წინასწარ პატიმრობას. გადასახედია, ვინ არიან ეს ადამიანები, რა კატეგორიის ადამიანები არიან. მაგალითად, ჩემი აზრით, არასრულწლოვნებსა და ქალებთან მიმართებაში ეს იშვიათად უნდა იყოს გამოყენებული. ასევე სოციალური გარემო და ცხოვრების დაბალი დონე ყოველთვის პირდაპირ კავშირშია დანაშაულთან, ეს კი, ბუნებრივია, იწვევს პატიმართა რაოდენობის ზრდას”, – გვითხრა ჯემალ გახოკიძემ.
„რეზონანსი“, 18 მარტი, 2017 წელი
გალარების პროგრამის სრული ფიასკო
„გამოვიდა ისე, რომ შეიქმნა პროგრამა ბანკების დასახმარებლად“
მარი ჩიტაია
გალარების პროგრამის წარუმატებლობა საბოლოოდ დადასტურდა. სესხების ლარში გადატანის მსურველთა რაოდენობა მინიმალურია, რაც ნიშნავს, რომ პროექტი ჩავარდა, რის მოლოდინიც პროექტის დასაწყისშივე არსებობდა. სპეციალისტები არ მალავენ, რომ გალარების ერთჯერადი აქცია ხელსაყრელი იყო მხოლოდ ბანკებისთვის. შეცდომას, შესაძლოა, მიხვდა მთავრობაც, რომელიც უკვე პროგრამის გაგრძელების აზრსაც ვერ ხედავს.
საქართველოს პირველი ვიცე-პრემიერის, ფინანსთა მინისტრ დიმიტრი ქუმსიშვილის განცხადებით, პროგრამის ფარგლებში გალარდა 60 მლნ დოლარის მოცულობის პორტფელი. 27 ათასი ადამიანიდან მხოლოდ 4500 გამოთქვა სურვილი სესხი ლარში გადაეტანა. ეს ნიშნავს, რომ 16%-ზე მეტის დაინტერესება ვერ მოხერხდა.
“ჩვენ ძალიან მოვინდომეთ და ყველაფერი გავაკეთეთ პროგრამის ამოქმედებისთვის. 4500 ოჯახი შემდგომში დაზღვეულია სავალუტო რყევისგან. გალარების პროცესს ასევე მიეხმარება მთავრობის მიერ 2016 წლის ბოლოს გადადგმული ნაბიჯები და ის ცვლილებები, რომელიც შევიტანეთ კანონმდებლობაში. ეს ეხება 100 ათას ლარამდე სესხების მხოლოდ ეროვნულ ვალუტაში გაცემას”, – განაცხადა დიმიტრი ქუმსიშვილმა.
ის პირობა, რასაც ბანკები გალარების მსურველებს სთავაზობდნენ, სპეციალისტების უმეტესობისთვის იმთავითვე მიუღებელი იყო. ისინი დრო და დრო საუბრობდნენ კიდეც ამაზე და ავლენდნენ სკეპტიკურ დამოკიდებულებას.
საბანკო სფეროს სპეციალისტი გოჩა თუთბერიძე აღნიშნავს, რომ გალარების პროგრამაში მონაწილეობა მსესხებლებისთვის მანიპულაციის შესაძლებლობასაც იძლეოდა, რაშიც მთავრობა შეცდა.
„მოსახლეობისთვის ხელსაყრელი არ იყო და პროექტს ამიტომ განუდგა ხალხი. სინამდვილეშიც იგი ბევრს არაფერს სთავაზობდა მსესხებლებს, არ იყო კარგად გააზრებული. პრობლემა იყო ბანკებისთვისაც და მანიპულაციის მნიშვნელოვან შესაძლებლობასაც იძლეოდა ისე, რომ ადამიანებს ბიუჯეტის ხარჯზე შეეძლოთ ფული გაეკეთებინათ – ჯერ ლარში გადაეტანათ სესხები, შემდეგ გაედოლარებინათ და ა.შ. ამის შეუზღუდავი შესაძლებლობა არსებობდა. ბუნდოვნად იყო გაკეთებული. არ მიკვირს, რომ ბევრმა არ ისარგებლა სესხების ლარში გადატანით”, – აცხადებს გოჩა თუთბერიძე და დასძენს, რომ იყო შეიძლებოდა გაცილებით უკეთესი სქემების გამოყენება, რომელთა საშუალებითაც პროგრამა უფრო ქმედითი იქნებოდა.
„გამოხმაურება რომ მოჰყოლოდა, გალარების პროგრამით საბანკო სექტორის კარგ სარგებელს მიიღებდა. სავალუტო ფონდმა და საერთაშორისო ფინანსურმა ორგანიზაციებმა იმიტომ დაუჭირეს მხარი, რომ ეს იყო მხარდაჭერა ბანკებისადმი. სწორედ ეს აწყობდათ – რამდენადაც მხარს დაუჭერენ ბანკებს, მით უკეთესია მაკროკონომიკური სტაბილურობისთვის. წარუმატებლობას ადრევე მიხვდნენ მთავრობაშიც. მათივე უხალისო კომენტარებში აშკარად ჩანდა, რომ ნანობდნენ კიდეც, მაგრამ უკანაც არ დაიხიეს“, – აცხადებს გოჩა თუთბერიძე.
გალარების პროგრამას მხოლოდ და მხოლოდ საბანკო სექტორის მხრადაჭერად აფასებს ეკონომისტი პაატა შეშელიძეც, რომლის განმარტებითაც, საბიუჯეტო სუბსიდირება გაუწიეს უძრავი ქონებით უზრუნველყოფილი სესხების გასტუმრებას, მაგრამ სინამდვილეში ბანკებს დაეხმარენ უიმედო ან საეჭვო სესხების დაბრუნებაში.
„მთავრობა გალარების პროგრამას დადებითად აფასებს, რაც ბევრ კითხვას აჩენს. პროექტის წამოწყება ნიშანი იყო, რომ ეკონომიკაში სირთულეებია. ეს არ იყო მარტივად განსახორციელებელი, ამისთვის ბიუჯეტიდან დაიხარჯა ფული და დამატებით ეროვნული ბანკის სარეზერვო ფონდიდანაც. მთლიანობაში გამოვიდა, რომ შეიქმნა პროგრამა ბანკების დასახმარებლად. ყველაფერს თავისი სახელი უნდა დავარქვათ. ეს იყო ბანკების მხარდამჭერი პროექტი. თავიდანვე ბუნდოვანი და ფარული ამოცანა ჩაიდო. ითქვა ერთი და შესრულდა – სხვა. პროგრამა დასრულდა, მაგრამ კურსი ისევ მერყეობს და გალარების ამოქმედებას არანაირი შედეგი ამ მიმართულებით არ მოჰყოლია”, – აცხადებს პაატა შეშელიძე.
სესხების გალარების პროგრამა 2017 წლის 17 იანვარს დაიწყო და გუშინ დასრულდა. მთავრობამ 65 მილიონი ლარი გამოყო მოქალაქეთა ნაწილის მიერ დოლარში აღებული სესხის ლარში კონვერტაციის დროს 20-პუნქტიანი სხვაობის დასაფარად და აქედან მხოლოდ მცირე ნაწილი გაიხარჯა.
