„რეზონანსი“: ერთი პარტიის კონსტიტუცია? // ოპოზიცია შიშობს, რომ ახალი კონსტიტუცია კვლავ მმართველი ძალის ინტერესებზეა მორგებული
„რეზონანსი“: ეკონომიკა კონსტიტუციის მიხედვით: „ქვეყანას ახალი გადასახადების შემოღების ფუფუნება არ აქვს“ // ხელისუფლება ძირითადი კანონის 94-ე მუხლს მიზანმიმართულად უტრიალებს
„რეზონანსი“: ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „პრეზიდენტის ირიბი წესით არჩევა იგივეა, არასრულწლოვანი რომ გავათხოვიოთ“
„რეზონანსი“: დავით უსუფაშვილი „ფართო პოლიტიკური პროცესით“ ბრუნდება
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „ბიძინა ივანიშვილი „ქართულ ოცნებას“ ვეღარ უშველის“ // „ხელისუფლება ოპოზიციას გაერთიანებისკენ უბიძგებს“ // „დავით უსუფაშვილი სერიოზული პარტნიორების გარეშე არსებულ რეალობაში სერიოზულ ცვლილებებს ვერ მოახდენს»
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ თინათინ ბოკუჩავასთან: „ჯობდა, რომ მაჟორიტარული არჩევნები ნაციონალურ მოძრაობას გაეუქმებინა“ // „ამ საკონსტიტუციო ცვლილებებითაც მთავარ ოპოზიციად ვრჩებით“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ჯემალ გამახარიასთან: „სერგეი ლავროვი აფხაზეთიდან ევროპას ემუქრება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „რეჯებ ერდოღანისგან ვერ გაიგებ, რა უნდა“ // რა შედეგს მოუტანს თურქეთის რეფერენდუმი საქართველოს
„რეზონანსი“: ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან: „თურქეთში რეფერენდუმი ბევრს არაფერს შეცვლის, რეჯებ ერდოღანი ისედაც დე-ფაქტო დიქტატორი იყო“
——————–
„რეზონანსი“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ერთი პარტიის კონსტიტუცია?
ოპოზიცია შიშობს, რომ ახალი კონსტიტუცია კვლავ მმართველი ძალის ინტერესებზეა მორგებული
თიკო ოსმანოვა
სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის სამთვიანი მუშაობა დასასრულს უახლოვდება. შემაჯამებელი სხდომის გამართვა კვირის ბოლოს იგეგმება, სადაც კონსტიტუციის საბოლოო ვარიანტს კენჭს უყრიან. თუმცა, როგორც მოსალოდნელია, შემაჯამებელი სხდომის გამართვა ოპოზიციის გარეშე მოხდება, რადგან უმცირესობა კომისიის ბოიკოტირებასთან დაკავშირებით განცხადებას დღეს გააკეთებს.
კონსტიტუციის საბოლო ვარიანტი უმრავლესობამ 30 აპრილისთვის უნდა მოამზადოს. კომისიის წევრ ვახტანგ ძაბარიძის თქმით, კონსტიტუციაზე მუშაობა პრაქტიკულად დასრულებულია და საბოლოო ვარიანტს ამ დღებში მიიღებენ, რომელსაც კვირის ბოლოს კენჭი ეყრება. ამის შემდეგ, პროცედურების თანახმად, კომისიის მიერ მომზადებული ქვეყნის მთავარი კანონის ინიცირება პარლამენტში მოხდება, რომლის შემდეგაც სახალხო განხილვა დაიწყება.
„რეზონანსი“ კონსტიტუციაში შესატანი იმ ცვლილებების ძირითად ნაწილს წარმოგიდგენთ, რომლებიც უკვე ცნობილია.
იცვლება:
- პრეზიდენტის არჩევის წესი და მას არა ხალხი, არამედ წარმომადგენლობითი სახით 300 დელეგატი აირჩევს. აღნიშნული ცვლილება ძალში 2023 წლიდან შევა.
- პრეზიდენტის არჩევაში მონაწილეობას მიიღებენ პარლამენტის, აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების წარმომადგენლობითი ორგანოების ყველა წევრი და ადგილობრივი თვითმმართველობის პროპორციული წესით ჩატარებული არჩევნების შედეგების გათვალისწინებით შერჩეული პირები.
- პრეზიდენტის ასაკობრივი ცენზი იზრდება 35 წლიდან 40 წლამდე, ქვეყანაში ცხოვრების ვალდებულება კი 5-დან 15 წლამდე.
- პრეზიდენტს აღარ ექნება კავშირი უსაფრთხოებისა და თავდაცვის საკითხებთან, გაუქმდება პრეზიდენტთან არსებული უშიშროების საბჭო.
- პრეზიდენტის ხელმძღვანელობით ეროვნული თავდაცვის საბჭო მხოლოდ საომარი მდგომარეობის დროს შეიკრიბება.
- პრეზიდენტი აღარ იქნება ქვეყნის უმაღლესი წარმომადგენელი საგარეო ურთიერთობებში.
- პრეზიდენტს აღარ ექნება უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარისა და მოსამართლეების კანდიდატების წარდგენის უფლება. მათ პრეზიდენტის ნაცვლად, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო წარადგენს.
- არჩევნები ჩატარდება მხოლოდ პროპორციული სიით და გადაუნაწილებელი მანდატები პირველ ადგილზე გასულ პარტიას მიეკუთნება.
- კონსტიტუციიდან ამოღებული იქნება ის ჩანაწერი, რომელიც პარალმენტის ადგილსამყოფელს განსაზღვრავდა.
- განისაზღვრება ქორწინების ცნება, როგორც “ქალისა და მამაკაცის კავშირი ოჯახის შექმნის მიზნით, რომელიც ემყარება მეუღლეთა უფლებრივ თანასწორობასა და ნებაყოფლობას”.
- კონსტიტუციაში ჩნდება ჩანაწერი საქართველოს ევროატლანტიკურ მისწრაფებებთან დაკავშირებით. პარლამენტის თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძის განცხადებით, საგარეო კურსის თვალსაზრისით, როგორც მმართველ გუნდს, ასევე პოლიტიკური სპექტრის უმრავლესობას პოზიცია ჩამოყალიბებული აქვს – უმთავრეს პრიორიტეტს ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაცია წარმოადგენს. მისი თქმით, აღნიშნული დებულება კონსტიტუციის მე-11 თავის 79-ე მუხლში ჩაიწერება.
- პარლამენტის თავმჯდომარემ აღნიშნული მუხლის გარდამავალ დებულებებში ჩაწერის მიზეზიც განმარტა და აღნიშნა, რომ, მიუხედავად მუხლის მნიშვნელობისა, იგი თავისი შინაარსით დროებით ამოცანას წარმოადგენს და მიზანშეწონილად ჩაითვალა გარდამავალ დებულებებში ანუ დროებითი რეგულაციების დამდგენ თავში შესაბამისი ჩანაწერის გაჩენა.
კომისიის წევრი ვახტანგ ძაბირაძე ამ ჩანაწერს ზედმეტ “გადაპრანჭვას” უწოდებს, იგი გარკვეულ მუხლებთან დაკავშირებითაც გამოთქვამს შენიშვნებს, თუმცა კომისიის ბოიკოტირებას არ გეგმავს:
„როგორც ამბობენ, ყველაფერი შეთანხმებულია და რამდენიმე დღეში კონსტიტუციის საბოლოო ვერსია დაგვირგიდება. რაც შეეხება ცვლილებებს, მაჟორიტარული სისტემა უქმდება, მაგრამ ამით არაფერი იცვლება. გადაუნაწილებელი მანდატები პირველ ადგილზე გასულ პარტიას ურიგდება, ბარიერი ისევ 5% რჩება, არჩევნების თვე კი კვლავ ოქტომბერი იქნება და ეს ყველაფერი ერთობლიობაში საკმაოდ რთულ ვითარებაში აყენებს ოპოზიციას. რაც შეეხება პრეზიდენტის არჩევის წეს, ჩემი აზრით, პრეზიდენტი არ უნდა აირჩიოს ერთმა პოლიტიკურმა ძალამ, მიუხედავად იმისა, საკონტიტუციო უმრავლესობა ექნება თუ არ ექნება, ამიტომ 300 დელეგატის არჩევის წესი უნდა მოხდეს ისე, რომ ფაქტობრივად პარიტეტი დამყარდეს ამ სამას კაცს შორის. საქართველოს საგარეო კურსის შესახებ კი კონსტიტუციაში ამ ჩანაწერის გაკეთების აუცილებლობას ვერ ვხედავ. ვფიქრობ, ეს ზედმეტი გადაპრანჭვაა. თუ სიტუაცია შეიცვალა, ღმერთმა არ ქნას, კონსტიტუციის ჩანაწერი იქცევა ფიქციად. ამიტომ ზედმეტი დეკლარირებული განცხადებიბისა და კონსტიტუციაში ამის შეტანის მომხრე არ ვარ,” – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას ვახტანგ ძაბირაძე.
არჩევნების წესთან დაკავშირებით ასევე უკმაყოფილებას გამოთქვამს ოპოზიციური სპექტრი, ამიტომ ერთმანეთთან კონსულტაციებს მართვენ და დღეს კომისიის ბოიკოტირებასთან დაკავშირებით განცხადებას გააკეთებენ.
როგორც ცნობილია, გასულ კვირას კომისია უკვე დატოვეს “ნაციონალურმა მოძრაობამ” და მოძრაობამ “სახელმწიფო ხალხისთვის”.”კომისიის შეკრების პირველივე დღიდან ჩვენ ვამბობდით, რომ გვქონდა წითელი ხაზები, მათ რიცხვში იყო საარჩევნო სისტემის ცვლილება, რომლის დაუკმაყოფილებლობის შემთხვევაში კომისიას გამოვუცხადებდით უნდობლობას და გავაკეთებდით განცხადებას ბოიკოტის თაობაზე. ასევე წითელ ხაზებში ექცეოდა პრეზიდენტის ინსტიტუტის არჩევითობის საკითხი და მისი უფლებამოსილებები, უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე მიწების რეგისტრაციასთან დაკავშირებული საკითხი და საკონსტიტუციო სასამართლოს როლის გაზრდა. ოთხივე ამ საკითხზე “დემოკრატიულმა მოძრაობამ” კომისიას საკონსტუტიციო ცვლილებების პროექტი შესთავაზა და ჩვენი არც ერთი შეთავაზება გაზიარებული არ არის. თუკი კომპრომისს ხელისუფლება ითხოვს ჩვენგან, მაშინ გვითხრან, რა არის მათი მხრიდან კომპრომისი?!” – განაცხადა “დემოკრატიული მოძრაობა – ერთიანი საქართველოს” წევრმა დიმიტრი ლორთქიფანიძემ.
პრეზიდენტის საპარლამენტო მდივნის ანა დოლიძის თქმით კი, საკონსტიტუციო კომისიამ შეიძლება მიიღოს ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც ეწინააღმდეგება მოსახლეობის უმრავლესობის პოზიციას.
როგორც ანა დოლიძე აცხადებს, კამპანიის “კონსტიტუცია ყველასია” და კვლევების თანახმად გამოიკვეთა, რომ მოსახლეობას სურს, თავად აირჩიოს საქართველოს პრეზიდენტი. „პრეზიდენტი სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის შემადგენლობაში არ შევიდა, რადგან არ თვლიდა, რომ კომისია იმდაგვარად იყო ორგანიზებული, რომ ადგილი ექნებოდა პოლიტიკური მოსაზრებების მრავალფეროვნებას. ამიტომაც ვატარებთ კამპანიას “კონსტიტუცია ყველასია”, რათა ხალხის აზრი მოვიტანოთ აქ. ბოლო კვლევებით ვიცით, მოსახლეობის 98% თვლის, რომ პრეზიდენტი უნდა აირჩეს პირდაპირი წესით და ამომრჩეველს არ უნდა წაერთვას პრეზიდენტის არჩევის საშუალება. ჩვენი კამპანიით ხაზს ვუსვამთ იმას, თუ რას ფიქრობს ხალხი. სახელმწიფო კომისიამ შესაძლოა, მიიღოს ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც ეწინააღმდეგება მოსახლეობის თითქმის უმრავლესობის აზრს,” – განუცხადა “ინტერპრესნიუსს” ანა დოლიძემ.
„რეზონანსი“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ეკონომიკა კონსტიტუციის მიხედვით: „ქვეყანას ახალი გადასახადების შემოღების ფუფუნება არ აქვს“ // ხელისუფლება ძირითადი კანონის 94-ე მუხლს მიზანმიმართულად უტრიალებს
ნათია ლომიძე
კონსულტაციები, რომლებიც კონსტიტუციის 94-ე მუხლთან დაკავშირებით აქტიურდ მიმდინარეობს, შესაძლოა, ახალი გადასახადების შემოღებითა და არსებულის გაზრდით დასრულდეს. ეკონომიკის სფეროს სპეციალიტები მიიჩნევენ, რომ 94-ე მუხლი ბიზნესის ერთგვარი დაცვაა და მას შეცვლა არ სჭირდება. მათი თქმით, საქართველოში იმდენად მძიმე ეკონომიკური ვითარებაა, ქვეყანა ახალი გადასახადების დაწესებას ან მიმდინარე ვალდებულებების გაზრდას ვერ გაუძლებს.
პარლამენტის თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძე კონსტიტუციის 94-ე მუხლთან დაკავშირებით დაუფარავად საუბრობს. ეს მუხლი, გარდა აქციზისა, გადასახადების გაზრდასა და ახალი გადასახადის შემოღებაზე რეფერენდუმის ჩატარებას ითვალისწინებს.
“დისკუსია მიმდინარეობს სხვადასხვა მიმართულებით. არის სხვადასხვა არგუმენტი, კონტრარგუმენტი, დამატებით გვქონდა შეხვედრა ბიზნესის წარმომადგენლებთან, მთავრობის ეკონომიკურ გუნდთან, განვიხილეთ პლუსები და მინუსები. ნებისმიერ რეგულაციას აქვს თავისი ძლიერი მხარე, ნაკლოვანება. ამ ყველაფრის აწონ-დაწონვის საფუძველზე გაგრძელდება დისკუსია შესაბამის ჩანაწერთან დაკავშირებით”, – განაცხადა კობახიძემ.
ეკონომისტები ცვლილებას ეწინააღმდეგებიან და გადასახადების გაზრდის საფრთხეს ხედავენ. თავისუფალ მცირე მეწარმეთა ასოციაციის თავმჯდომარე ანზორ საკანდელიძე ამ თემაზე მსჯელობის აუცილებლობას ვერ ხედავს. მისი აზრით, გადასახადები უნდა მცირდებოდეს და იზრდებოდეს ქვეყანაში ეკონომიკური განვითარების შესაბამისად.
“ჩემი აზრით, რეფერენფუმი გადასახადების გაზრდაზე ან შემცირებაზე არის სისულელე. საგადასახადო ტვირთის გაზრდა და შემცირება უნდა დგინდებოდეს ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობის შესაბამისად. თუ ქვეყანაში დაბალი ეკონომიკური განვითარების დონეა, გადასახადები აუცილებლად უნდა შემცირდეს და პირიქით, ეკონომიკური განვითარების ზრდასთან ერთად, აუცილებლად უნდა იზრდებოდეს გადასახადი, რასაკვირველია, პროპორციულად. არ უნდა გვჭირდებოდეს ამ საკითხის საკონსტიტუციო ნორმებით გადაწყვეტა.
საშემოსავლო გადასახადი არ შეიძლება, იყოს უცვლელი. ყველა განვითარებულ ქვეყანაში, რაც უფრო მაღალი შემოსავალი აქვს ბიზნესს ან კერძო პირს, მისი საგადასახადო ვალდებულება იმისდა მიხედვით იცვლება. ეს ხელისუფლება რომელი კონსტიტუციის დამწერი ან შემცვლელია, მცირე მეწარმეობის კანონი ვერ აღუდგენია. უკვე 11 წელია, ამ კანონის გარეშეა ქვეყანა”, – აღნიშნა ანზორ საკანდელიძემ.
ეკონომიკური თავისუფლების გარანტად მიიჩნევს 94-ე მუხლს ეკონომისტი გიორგი პაპავა. როგორც მან “რეზონანსს” განუცხადა, საქართველო არ არის ეკონომიკურად ძლიერი ქვეყანა და სჭირდება ხელჩასაჭიდი გარანტიები, რათა არ განხორციელდეს ისეთი ცვლილებები, რაც მოსახლეობას დამტებით პრობლემას შეუქმნის.
“საქართველო არის ქვეყანა, რომელიც გამორჩეულია ეკონომიკური თავისუფლებით და ამის ერთ-ერთი გარანტი კონსტიტუციაში ის ჩანაწერია, რომელიც გადასახადების გაზრდას ზღუდავს. არ არის საჭირო მასში ცვლილებების შეტანა. კრიტიკოსებს მიაჩნიათ, რომ ფისკალური პოლიტიკის განსახორციელებლად აუცილებლად საჭიროა ისეთი ფონი, რის შემდეგაც შესაძლებელი გახდება გადასახადების გაზრდა. ისეთი ღარიბი ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, ეს გადასახადებიც საკმარისია, რომ სახელმწიფომ ფისკალური პოლიტიკა წარმართოს.
ყველა ქვეყანაში არის პროგრესული გადასახადი, როდესაც მდიდარი უფრო მეტს იხდის, თუმცა საქართველოში არ გვყავს ისეთი მდიდარი მოსახლეობა, რომ მათ კიდევ გავუზარდოთ წნეხი. ახალი გადასახადების შემოღების ფუფუნება ჩვენს ქვეყანას არ აქვს.
რაც შეეხება რეფერენდუმს, ხშირად მსმენია, როდის იყო, ადამიანები საკუთარ თავს გადასახადს უზრდიდნენო. შემიძლია შვეიცარიის მაგალითი მოვიყვანო, როდესაც ჩატარდა კონკრეტულ გადასახადზე რეფერენდუმი (შეზღუდული შესაძლებლობის პირებისთვის შესაბამისი ინფრასტუქტურის მოსაწყობად) მოსახლეობამ ერთპიროვნულად გადაწყვიტა, გაეზარდათ გადასახადები, რათა შესაბამისი პირობები შეექმნათ შშმ პირებისათვის. მსგავსი მიდგომა ვფიქრობ, ნორმალურია”, – განუცახადა “რეზონანსს” პაპავამ.
„რეზონანსი“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „პრეზიდენტის ირიბი წესით არჩევა იგივეა, არასრულწლოვანი რომ გავათხოვიოთ“
ნინო ქეთელაური
„ხელის გადაგრეხით, სხვისი აზრის არგათვალისწინებით, ფეხების ბაკუნითა და გაჯიქებით საკონსტიტუციო ცვლილებების მიღება, რა თქმა უნდა, შესაძლებელია. ეს გვინახავს, სააკაშვილმაც ასე გააკეთა. მიუხედავად წინააღმდეგობისა, კონსტიტუცია მოირგო თავის თავზე. სად არის ახლა მიხეილ სააკაშვილი? ეს არის თუ არა რამის მაჩვენებელი ხელისუფლებისთვის?! შეიძლება, არც არაფრის, მაგრამ ისინი ნელ-ნელა ადგებიან იმ გზას, რასაც სააკაშვილი დაადგა თავის დროზე,” – ასე აფასებს პოლიტოლოგი გია ხუხაშვილი ხელისუფლების მიდგომას საკონსტიტიტუციო ცვლილებების მიმართ. მისი შეფასებით, ხელისუფლებას სურს, რომ საკუთარ პოლიტიკურ ინტერესებს დაუქვემდებაროს სახელმწიფო ინტერესები, მაგრამ “ამ ქვეყნის ისტორია აჩვენებს, რომ შედეგები მათთვის სასურველი არ იქნება”.
გია ხუხაშვილი: ძალიან უცნაური მუშაობა იყო, სადაც მთავარმა, ჩაბუდებულმა პრობლემამ მხოლოდ ბოლოს იჩინა თავი. თითქოს ხელისუფლება ცდილობდა, რუტინული სახე მიეცა ამ ყველაფრისთვის და რაღაც დეტალებზე საუბრობდა ისე, რომ თავისი გენარალური გეგმის შესახებ არ ჰქონდა გაცხადებული. შემდგომ ეტაპზე, ძალიან უცნაური მოვლენა იყო, როდესაც ვენეციის კომისიას გაატანეს რაღაც ისე, რომ კომისიის წევრები საერთოდ საქმის კურსში არ იყვნენ. ნებისმიერი კომისიის წევრი თავს შეურაცხყოფილად იგრძნობდა, თუნდაც იმით, რომ იმ დროისთვის თურმე უკვე არსებობდა რაღაც პროექტი, რომელზეც წარმოდგენა არ ჰქონდათ. ამან გააჩინა განცდა, რომ ხელისუფლებას მაგიდის ქვეშ უკვე გამზადებული ჰქონდა დოკუმენტი და კომისია სჭირდებოდა უბრალოდ ფასადისა და საქმიანი პროცესის ილუზიის შესაქმნელად.
- შინაარსობრივად, რა იყო ყველაზე პრობლემური ნაწილი?
- რაც შეეხება შინაარსობრივ ნაწილს, აქ არის 2 მთავარი პრობლემა, ეს არის საარჩევნო კანონმდებლობა, სადაც მთავარი ე.წ. ნაშთების საკითხია, რაც ლოგიკურია, რომ ოპოზიციისთვის მიუღებელია და მეორე, პრეზიდენტის არჩვენები, რაც პოლიტიკური ძალებისთვის ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორც შუალედური არჩევნები. პრეზიდენტის პერსონასა და მის არჩევითობას რომ თავი გავანებოთ, ეს არჩვნები ძალიან მნიშვნელოვანია პარტიებისთვის, რათა საკუთარი ძალები საპარლამენტო არჩევნებამდე რაღაც პერიოდით ადრე მოსინჯონ. ახლა ვხედავთ, რომ კომისია ალბათ ვერანაირ ფორმალურ გადაწვეტილებას ვერ მიიღებს და თუ მიიღებს, ეს იქნება ერთი პოლიტიკური ძალის გადაწვეტილება, რაც ამ პროცესის ლეგიტიმურობასთან დაკავშირებით გარკვეულ კითხვებს გააჩენს.
ხელისუფლებას აქვს ნებისმიერი ფორმალური ინსტრუმენტი იმისთვის, რომ მაინც ჯიუტად გაიტანოს თავისი, მაგრამ როდესაც ხელისუფლება ასე იქცევა, ეს მისთვის კარგად არ მთავრდება. ამის ძალიან ბევრი ისტორიული მაგალითი გვაქვს. თუნდაც, მიშა სააკაშვილის სახით, რომელმაც ასევე მოსინჯა, საკუთარი გემოვნებით შეექმნა კონსტიტუცია, მაგრამ, საბოლოო ჯამში, რითიც დაამთავრა, გვახსოვს ყველას.
- რამდენად სწორი იყო ოპოზიციის ბოიკოტი სამუშაო პროცესის დასასრულს?
- მე ამას არ დავარქმევდი ბოიკოტს. ეს იყო ის, რომ ხელისუფლებამ პროცესი არ წარმართა გარკვეული პროცედურებით. მათ რომ თავიდანვე გამოეცხადებინათ, მხოლოდ ეს რამდენიმე ფუნდამენტური თემა იქნება განხილულიო, ეს კომისია თავიდანვე დაიშლებოდა. ხელისუფლებამ იეშმაკა და ბოლო მომენტამდე არ გაამხილა თავისი რეალური სურვილები. როგორც კი ხელისუფლების ეს ჩანაფიქრი ცნობილი გახდა, რომ ოპოზიცია გამოეყენებინა პლურალიზმის ილუზიის შესაქმნელად, დაიწყო ის პროცესი, რასაც ახლა ვუყურებთ.
- ხელისუფლების პოზიციაა, რომ კონსტიტუციაში ეს ცვლილებები მაინც შევა და მას ვენეციის კომისია აუცილებლად დაუჭერს მხარს, მიუხედავად იმისა, ოპოზიცია ბოიკოტს გამოაცხადებს თუ არა…
- ვენეციის კომისია უყურებს სამართლებრივ საკითხებს. მან არ შეიძლება, გააკეთოს დასკვნა, საპარლამენტო რესპუბლიკა სჯობს თუ ნახევრად საპარლამენტო. ეს არის ამ ქვეყანაში პოლიტიკური კონსენსუსის შედეგად გადასაწყვეტი საკითხი. როდესაც მოსახლეობის უდიდესი ნაწილის სურვილია, რომ პრეზიდენტი პირდაპირი წესით აირჩეს, ეს იმას კი არ ნიშნავს, რომ ირიბი წესით არჩევა ზოგადად ცუდია, უბრალოდ, ამ ისტორიულ ეტაპზე, როდესაც არათუ მულტიპარტიული დემოკრატია, არამედ საერთოდ პარტიული სისტემები არ არის განვითარებული, პრეზიდენტის, თუნდაც სუსტი ბალანსის ინსტრუმენტის ამოგდება სახელმწიფო მმართველობის სისტემიდან, არის ძალიან სახიფათო.
ჩვენ ოდესმე შეძლება გადავიდეთ საპარლამენტო მმართველობაზე, მაგრამ ამის წინაპირობები ქვეყანაში ახლა არ არსებობს. დღეს პრეზიდენტის ირიბი წესით არჩევა იგივეა, რომ არასრულწლოვანი გავათხოვიოთ. ეს ზოგიერთ ქვეყანაში მიღებული და შესაძლებელია, მაგრამ ჩვენი დემოკრატია არ არის სრულწლოვანებაში გადასული და მისი გათხოვება ამ ეტაპზე, დანაშაულის ტოლფასია.
ვენეციის კომისია არ არის ვალდებული, ჩვენი ქვეყნის პრცესებში შემოვიდეს და რეალური ვითარება გააანალიზოს. ის მხოლოდ სამართლებრივ მხარეს სწავლობს და მეტს არაფერს.
- თუკი ხელისუფლებას საკონსტიტუციო ცვლილებების მიღება ცალმხრივად მოუწევს, რა შედეგების მომტანი იქნება მისთვის?
- ხელის გადაგრეხით, სხვისი აზრის არგათვალისწინებით, ფეხების ბაკუნითა და გაჯიქებით ამის გაკეთება, რა თქმა უნდა, შესაძლებელია. ეს გვინახავს და არახალია ამ ქვეყნის ცხოვრებაში. სააკაშვილმაც ასე გააკეთა. მიუხედავად წინააღმდეგობებისა, კონსტიტუცია მოირგო თავის თავზე. სად არის ახლა სააკაშვილი? ეს არის თუ არა რამის მაჩვენებლი ხელისუფლებისთვის?! შეიძლება, არც არაფრის, მაგრამ ისინი ნელ-ნელა ადგებიან იმ გზას, რასაც სააკაშვილი დაადგა თავის დროზე. უნდათ, რომ საკუთარ პოლიტიკურ ინტერესებს დაუქვემდებარონ სახელმწიფო ინტერესები, ეს მათი პასუხისმგებლობის ზონაა, მათ ამისი გაკეთების ფორმალური ინსტრუმენტები აქვთ, მაგრამ შედეგი, როგორც ამ ქვეყნის ისტორია აჩვენებს, მათთვის სასურველი არ იქნება.
„რეზონანსი“, 19 აპრილი, 2017 წელი
დავით უსუფაშვილი „ფართო პოლიტიკური პროცესით“ ბრუნდება
თიკო ოსმანოვა
პარლამენტის ყოფილი თავმჯდომარის, დავით უსუფაშილის პოლიტიკური პარტიის პრეზენტაცია დაახლოებით ერთ კვირაში გაიმართება. არსებული ინფორმაციით, ყოფილ “რესპუბლიკელებთან” ერთად პარტიაში ახალი სახეებიც იქნებიან, თუმცა კონკრეტულად ვინ, უცნობია. დავით უსუფაშვილის თქმით, ეს არ იქნება პოლიტიკური პარტია ვიწრო გაგებით – ეს იქნება „პოლიტიკური პროცესი ფართო გაგებით“.
შეგახსენებთ, რომ პოლიტიკაში „ახალი ძალითა და ახალი გუნდით“ დაბრუნებაზე დავით უსუფაშვილმა განცხადება ჯერ კიდევ გასულ წელს გააკეთა, თუმცა მისი პოლიტიკური პარტიის პრეზენტაცია ამ დრომდე არ მომხდარა. როგორც 13 აპრილს დააანონსა, ამაზე დეტალურად ათ დღეში ისაუბრებს. ამ ეტაპზე არსებული ინფორმაციით კი ახალი პოლიტიკური გუნდის ჩამოყალიბებასთან დაკავშირებით აქტიურ მოლაპარაკებს მართავს და მედიაში რამდენიმე გვარმაც უკვე გაიჟღერა, მათ შორის – ირაკლი ჩიქოვანი, გიორგი ისაკაძე, ვახუშტი მენაბდე, კოტე ჩოკორაია, დავით აფრასიძე.
როგორც დავით უსუფაშვილი აცხადებს, შეხვდა ბევრ ადამიანს და მათ შორის – ზემოთ აღნიშნულ პირებსაც: „ძალიან ბევრ ადამიანს შევხვდი ბოლო 3-4 თვეში. არ უარვყოფ, რომ შეხვედრები მქონდა იმ ადამიანებთანაც, რომლებზეც კითხვა დამისვით, მაგრამ დანარჩენს ვერაფერს გეტყვით,” – აღნიშნა დავით უსუფაშვილმა.
თავად აღნიშნული პირები კი ამ ეტაპზე პოლიტიკაში ჩართვას არ აპირებენ. უფრო მეტიც, ვახუშტი მენაბდე დავით უსუფაშვილთან კონსულტაციების გამართვასაც უარყოფს. „საიდან მოიტანეთ ეს ინფორმაცია?! მსგავსი არაფერი ყოფილა და არც გეგმაში მაქვს პოლიტიკაში მოსვლა“, – უთხრა „რეზონანსს“ ვახუშტი მენაბდემ.
პოლიტიკაში დაბრუნებაზე უარს აცხადებს „თავისუფალი დემოკრატების“ ყოფილი წევრი ირაკლი ჩიქოვანიც და ამბობს, რომ „აქტიურად ისვენებს“.
„უახლოეს დღეებში, მაქსიმუმ ერთ კვირაში მოგახსენებთ უკვე კონკრეტულ გადაწყვეტილებებს იმის თაობაზე, თუ რა ტიპის პოლიტიკურ ძალას ეყრება საფუძველი, რა ეტაპებს გაივლის ეს პოლიტიკური ძალა, ძირითადად რა პრინციპებზე იქნება აწყობილი. აგრეთვე, მოგახსენებთ ადგილობრივ არჩევნებთან დაკავშირებით ჩვენს გადაწყვეტილებას, კონკრეტულად თბილისში, ასევე სხვა ქალაქებშიც, ვინაიდან ადგილობრივი არჩევნები ძალიან მნიშვნელოვანი პოლიტიკური მოვლენაა. რა თქმა უნდა, ამ პროცესში აქტიურად მივიღებთ მონაწილეობას“, – განუცხადა „საზმაუს“ პროგრამა „მოამბეს“ დავით უსუფაშვილმა. მისივე თქმით, პოლიტიკური ძალის წარმატებისთვის იგი უნდა იყოს მყარად დაფუძნებული საზოგადოებაზე, მოქალაქეებზე და მისი შექმნის პროცესი დიდწილად განაპირობებს ამ პარტიის შემდგომ რაობასაც:
„პოლიტიკურ, პარტიულ ცხოვრებაში გარკვეული გამოცდილება დამიგროვდა. ეს გამოცდილება მკარნახობს – პოლიტიკური ძალა რომ იყოს წარმატებული, უნდა იყოს ძალიან მყარად დაფუძნებული საზოგადოებაზე, მოქალაქეებზე და მისი შექმნის პროცესი დიდწილად განაპირობებს ამ პარტიის შემდგომ რაობასაც, ამიტომ, ეს ყველაფერი იქნება გათვალისწინებული. საქმე არის საშური, მაგრამ ჩვენ ვიჩქარებთ ნელა“, – თქვა დავით უსუფაშვილმა.
როგორც ყოფილმა სპიკერმა აღნიშნა, უფრო მნიშვნელოვანი იქნება, თუ რისთვის იქმნება პარტია, “რასთან ვპარტნიორობთ, რა იდეებთან, რა საჭიროებებთან“: ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ აქცენტი არ იყოს გადატანილი “ვინ”-ზე, ამ საკითხში “ვინ”-ები გამოჩნდებიან ეტაპობრივად, მაშინ, როდესაც საქმეს დასჭირდება. პირველი და მთავარი იქნება, რა სჭირდება ქვეყანას, რის გარშემო გაერთიანებას ვცდილობთ ყველანი,” – განაცხადა დავით უსუფაშვილმა.
„ახალი თაობა“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ინტერვიუ გია ხუხაშვილთან: „ბიძინა ივანიშვილი „ქართულ ოცნებას“ ვეღარ უშველის“ // „ხელისუფლება ოპოზიციას გაერთიანებისკენ უბიძგებს“ // „დავით უსუფაშვილი სერიოზული პარტნიორების გარეშე არსებულ რეალობაში სერიოზულ ცვლილებებს ვერ მოახდენს“
რისი იმედი აქვს ხელისუფლებას, რისკენ უბიძგებს „ქართული ოცნება“ ოპოზიციას, შესაძლებელი იქნება თუ არა ხალხის პროტესტის განეიტრალება, წავა თუ არა მარგველაშვილი პოლიტიკიდან? ამის შესახებ „ახალ თაობას» ექსპერტი გია ხუხაშვილი ესაუბრება.
- ოპოზიცია საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობას ბოიკოტს უცხადებს. ხელისუფლება ამბობს, რომ ბოიკოტის არ ეშინია. თქვენი აზრით, მართლა ასეთი უმნიშვნელოა ოპოზიციის ბოიკოტი?
- ამ შემთხვევაში „ქართული ოცნება“ ვაჟკაცობის დამტკიცებას ცდილობს, მაგრამ იმდენს ვერ ხვდება, რომ პოლიტიკას ასეთი ვაჟკაცობა არ უხდება. იმის თქმა, რომ ჩვენ ბოიკოტის არ გვეშინია, პოლიტიკური აზროვნებით შეზღუდული ადამიანის კომენტარია. მთავარი პრობლემა ოპოზიციაში არ არის, მთავარი პრობლემა კონსენსუსის უქონლობაა. კონსტიტუციასთან დაკავშირებით თუ მმართველ ელიტასა და საზოგადოებას შორის კონსენსუსი არ არის, ეს საბოლოო ჯამში იმის პრობლემა ხდება, რომელიც ხელების გადაგრეხას ცდილობს. თავის დროზე ოპოზიციის არც მიხეილ სააკაშვილს არ ეშინოდა, მაგრამ ვნახეთ, რაც დაემართა. ამ ხელისუფლებასაც ასე დაემართება.
- ოპოზიციის გადაწყვეტილებაზე რას იტყვით?
- ბოიკოტი ლოგიკური გადაწყვეტილებაა და აქ არანაირი შეთქმულების თეორია არაა განსავითარებელი. საარჩევნო კანონმდებლობით, ისედაც მწირი რესურსების მქონე ოპოზიციას თავისი შესაძლებლობების გაზრდის პერსპექტივასაც რომ უკლავ, ამას აუცილებლად მოჰყვება სერიოზული პროტესტი. ამის გარდა, ხელისუფლება ოპოზიციას ობიექტურად უსამართლო სისტემას სთავაზობს.
ჩემთვის პირადად მისაღებია, თუ საარჩევნო ბლოკების შექმნა აიკრძალება, მაგრამ ეს ოპოზიციისთვის მიუღებელია. ჩემი აზრით, სანამ სრულფასოვანი პარტიები არ გვეყოლება, საარჩევნო ბლოკების აკრძალვა არ უნდა მოხდეს.
ოპოზიციისთვის მესამე ფუნდამენტური საკითხი საპრეზიდენტო არჩევნები გახლავთ. ოპოზიციისთვის საპრეზიდენტო არჩევნები საპარლამენტო არჩევნების წინა ძალების დათვალიერებაა. იმის შანსიცაა, რომ ფორმაში მოვიდნენ და კონკურენტულ არჩევნებში მიიღონ მონაწილეობა. როცა პარტიებს ამ შანსებს ართმევ, მათგან მწვავე რეაქციასაც უნდა ელოდო. ეს ყველაფერი ძალიან საინტერესო ფონზე ხდება _ ყველა გამოკითხვის თანახმად, მოსახლეობის უმეტესობა პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესს ემხრობა. ასეთი განწყობა ოპოზიციისთვის ხელსაყრელი პლატფორმაა და მას შეუძლია ხელისუფლებას შეუტიოს.
ოპოზიციის მესმის, მაგრამ არ მესმის იმ ექსპერტების, რომლებიც ამ პროცესში ხელისუფლების ლეღვის ფოთლებად იქცნენ. მაინტერესებს, მათ ან ღირსება, ან თავმოყვარეობა არ აწუხებთ, რომ ისევ იქ სხედან? მათი აზრი ისედაც არავის აინტერესებდა და ამ კომისიაში ფასადისთვის ისხდნენ მხოლოდ. უმჯობესია, ხელისუფლებამ თავისი ქმედებები გააანალიზოს, ვაჟკაცის როლის თამაშს და პრეზიდენტისთვის ბოიკოტის პროვოცირებას თავი დაანებოს. ეს ბრალდება სრული სისულელე გახლავთ.
- ამ ბოიკოტში გიორგი მარგველაშვილს წვლილი შეიძლება არ მიუძღვის, მაგრამ ხელისუფლება თავისი სიხისტით ხომ არ აიძულებს ოპოზიციას, პრეზიდენტის გარშემო მოიყარონ თავი? თავად გიორგი მარგველაშვილი ამბობს, რომ პოლიტიკაში დარჩენას არ აპირებს...
- ლოგიკურად ისმება კითხვა, რომ პრეზიდენტის გარშემო შეიძლება რაღაც პროცესი დაიწყოს. თავად გიორგი მარგველაშვილს ამის სურვილი არ აქვს. ამ ეტაპზე ნამდვილად ასეა. არაერთხელ მითქვამს, რომ მისთვის ხელისუფლებაში ყოფნა არის ტვირთი და შეიძლება საერთოდ წავიდეს პოლიტიკიდან. მის გარშემო რაღაც გაერთიანებაზე საუბარი ნაადრევია, მაგრამ დღეს არსებულ პოლიტიკურ მოზაიკაში სხვა ალტერნატივა არ ჩანს და ამიტომაც მუდმივად ისმება ეს კითხვა.
- სხვა ალტერნატივა არ ჩანსო, ამბობთ, დავით უსუფაშვილი ბრუნდება პოლიტიკაში და რამდენად არის მოსალოდნელი მის გარშემო რაიმე გაერთიანების შექმნა?
- დავით უსუფაშვილის მხრიდან ელექტორალურად საინტერესო პოლიტიკური გაერთიანების შექმნა ნაკლებად მოსალოდნელია. მისი სახით შეიძლება ინტელექტუალური ცენტრი გაჩნდეს პოლიტიკაში, რაც მისასალმებელია. სერიოზული პარტნიორების გარეშე ის არსებულ რეალობაში რაიმე სახის სერიოზულ ცვლილებებს ვერ მოახდენს.
- ოპოზიციის გაერთიანების შანსებზე რას ფიქრობთ? გააერთიანებს ბოიკოტი მონათესავე პარტიებს?
- პარტიების გამსხვილება სასურველია. 100 ერთკაციანი პარტია რომ გვყავს, ამას ბევრად სჯობია, თუ ერთი 100-კაციანი პარტია გვეყოლება. რატომ? ამ გამსხვილებით პარტიების შანსებიც იზრდება და პოლიტიკური პროცესიც დაიწმინდება. მეორე მხრივ, ამის გაკეთება კანონის ძალით არ მიმაჩნია სწორად. ეს მაინც არის ბუნებრივი პროცესი და ბუნებრივად უნდა მოხდეს ეს ყველაფერი. ხელოვნური შეზღუდვების დაწესებით სასურველი შედეგის მიღება არასწორია.
- ხელოვნური შეზღუდვების დაწესება, მათი აზრის გაუთვალისწინებლობა ხომ არ უბიძგებს ოპოზიციას, პროცესები ქუჩაში გადაიტანოს?
- ფაქტია, რომ ხელისუფლება დაადგა ძალიან მოლიპულ გზას. ეს ნაწილობრივ იმით არის განპირობებული, რომ ხელისუფლებაში ისეთი ხალხია, რომელსაც არანაირი პოლიტიკური გამოცდილება არა აქვს. მათ, ეტყობა, ისტორიის წიგნების არსებობაც არ იციან, თორემ წაიკითხავდნენ და ნახავდნენ, რით მთავრდება ასეთი ქმედებები.
„ქართული ოცნება“ სახიფათო გზით მიდის. ძალაუფლების უზურპაციის რისკი ძალიან მაღალია, მაგრამ ტენდენციებია ძალიან სარისკო და არასასურველი. ასეთი ტიპის აგრესიას საზოგადოებაც ადეკვატური აგრესიით პასუხობს. რამდენად მოახერხებს საზოგადოების პროტესტის კონსოლიდირებას პოლიტიკური ელიტა, აქ კითხვის ნიშნები არსებობს. რადგანაც ამის მოთხოვნილება არსებობს, ვიღაც აუცილებლად გამოჩნდება, რომელიც ამ განწყობის კაპიტალიზაციას მოახერხებს. ასე თუ განვითარდა მოვლენები და საარჩევნო გზით ხელისუფლების შეცვლა შეუძლებელი გახდება, ვიღაც აუცილებლად დაიძრება მორიგი რევოლუციის მიმართულებით. ამის შანსები, სამწუხაროდ, არსებობს.
- ხელისუფლება მოლიპულ გზას დაადგაო, ამბობთ და არ ეშინიათ, რომ ფეხი დაუცდეთ? თქვენ ხშირად ამბობთ, რომ „ოცნებას“ ყველაფერში ბიძინა ივანიშვილის იმედი აქვს, მოლიპულ გზაზეც მისი იმედით ხომ არ დადიან?
- რა თქმა უნდა, მისი იმედით დაადგნენ ამ გზას. მე ვერ გეტყვით, ამ პროცესში რამდენად მონაწილეობს ან არ მონაწილეობს ივანიშვილი, ფაქტია, რომ ის მისი ნიშნით მიმდინარეობს. მთელი „ქართული ოცნება“ დღემდე მისით პარაზიტირებს. „ოცნება“ არის ხუხულა, რომელიც ივანიშვილის გარეშე დაიშლება. მისი ერთადერთი გამაერთიანებელი არის ბიძინა ივანიშვილის ხატება. მმართველ გუნდში სხვა ლიდერი არ არსებობს. პრემიერ-მინისტრის ლიდერობაზე საუბარი არასერიოზულია. მის გარდა, სხვაც არავინ ჩანს.
- პარლამენტის თავმჯდომარეზე რას იტყვით?
- ამ ადამიანზე ლაპარაკიც კი არ მინდა.
- თუ „ოცნებას“ მოლიპულ გზაზე ფეხი დაუცდება, შეძლებს ბიძინა ივანიშვილი კიდევ ერთხელ მათ შველას?
- აუცილებლად დაეხმარება. ის ამ პოლიტიკური ელიტის მიმართ ვალდებულებას გრძნობს – ის ისე მოიქცევა, როგორც იქცევა ნებისმიერი მამა საქართველოში. ჩვენთან ხომ ასეთი წესი არსებობს, რაც უნდა უსაქმური შვილი გყავდეს, შენი შესანახია. ამასთან, ხელისუფლებას კარგად უნდა ესმოდეს, რომ არც ბიძინა ივანიშვილის შესაძლებლობებია უსაზღვრო.
- ამით რისი თქმა გინდათ, რომ ერთხელაც იქნება და ის ვეღარ უშველის „ქართულ ოცნებას“?
- საზოგადოებაში ძალიან დიდი პროტესტის განცდაა დაგროვილი. მის განსამუხტად ხელისუფლება არაფერს აკეთებს. ისე მიდის პროცესები, რომ ისიც ვეღარ მოერევა ქვეყანაში არსებული პრობლემების ტალღას.
„ახალი თაობა“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ინტერვიუ თინათინ ბოკუჩავასთან: „ჯობდა, რომ მაჟორიტარული არჩევნები ნაციონალურ მოძრაობას გაეუქმებინა“ // „ამ საკონსტიტუციო ცვლილებებითაც მთავარ ოპოზიციად ვრჩებით“
„ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენელი, პარლამენტის წევრი თინათინ ბოკუჩავა „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში საკონსტიტუციო ცვლილებებზე საუბრობს.
- „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია პროტესტის ნიშნად დატოვა, მიუხედავად ამისა, როგორ აფასებთ კონსტიტუციის ახალ რედაქციას, რომელსაც მიმდინარე კვირას უყრის კენჭს კომისია?
- პირველ რიგში ჩვენ, ნაციონალურმა მოძრაობამ, კომისია დავტოვეთ ერთადერთი მიზეზით, რომ ხელისუფლების მიერ ოპოზიციის გამოყენება ხდებოდა, როგორც ფასადის, თავიანთი მიზნების მისაღწევად. ამ კომისიაში ოპოზიციას არანაირი საგნობრივი, რეალური ცვლილებების შეტანა არ შეეძლო, რადგანაც ყველა წინადადება, რომელიც გავიდა, ხელისუფლების ინიციატივა იყო. ეს ცვლილებები ემსახურება იმას, რომ რაც შეიძლება ნაკლები არჩევითი თანამდებობის პირები გვყავდეს, მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი – პრეზიდენტი არა ხალხმა, არამედ ამრჩევმა კოლეგიამ აირჩიოს, რათა არსებული ხელისუფლების გავლენა უპირობო იყოს. ეს სრულიად მიუღებელია ჩვენთვის.
- კონკრეტულად რა იყო მიზეზი, რატომაც კომისია დატოვეთ, თუ ეს გადაწყვეტილება იმთავითვე გქონდათ მიღებული?
- თუ კონკრეტული მიზეზი უნდა დავასახელო, და ეს უნდა იყოს ერთი, მაშინ პირდაპირ გეტყვით, რომ ეს იყო პრეზიდენტის არაპირდაპირი არჩევნები. პრეზიდენტის არჩევის წესის ცვლილება, შეიძლება ითქვას, რომ გადამწყვეტი იყო. ადამიანებს არ უნდა წავართვათ შესაძლებლობა, რომ პრეზიდენტი თვითონ აირჩიონ. გასაგებია, რომ უმრავლესობის წევრი დეპუტატები არაერთ მაგალითს შემოგვთავაზებენ, მათ შორის ევროპული ქვეყნების მაგალითებს, სადაც პრეზიდენტს პარლამენტი ირჩევს, ან ამრჩევთა კოლეგია თუ კიდევ სხვა ორგანო, მაგრამ უმრავლესობის ვერც ერთი დეპუტატი ვერ დამისახელებს ვერც ერთი ქვეყნის მაგალითს, სადაც მილიარდერი აკონტროლებდეს ქვეყანაში ყველაფერს. ეს არის ჩვენი ქვეყნის მთავარი გამოწვევა და სწორედ ამ ფონზე ხდება პრობლემატური, რომ ადამიანებს ვართმევთ კიდევ ერთი არჩევანის თავისუფლებას.
საარჩევნო სისტემა, რომელსაც ხელისუფლება გვთავაზობს, აგებულია პრინციპზე _ ყველაფერი გამარჯვებულს მიაქვს. ეს არ არის სამართლიანი, ეს არ არის პოლიტიკური პლურალიზმისკენ გადადგმული ნაბიჯი. პოლიტიკური პლურალიზმი კი აუცილებელია ნორმალური, დემოკრატიული განვითარებისთვის.
- ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ ვერც ერთი ხელისუფლება აქამდე ვერ შეეხო საარჩევნო სისტემას, რომელიც 90-იანი წლებიდან მოყოლებული არსებობს ქვეყანაში, რომელსაც ოპოზიცია მახინჯ სისტემას უწოდებს, ჩვენ კი შევცვალეთო. როგორია თქვენი კონტრარგუმენტი?
- რეალურად „ქართულ ოცნებას“ მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმების პირობა წინასაარჩევნოდ ჰქონდა დადებული ჯერ კიდევ 2016 წლის არჩევნებამდე. აქამდე რომ არ შეიცვალა საარჩევნო სისტემა, ეს იყოს ამომრჩევლის მოტყუება. ახლა მათ ამ სიტუაციიდან გამოსავალი მოიფიქრეს, რომელიც უზრუნველყოფს იმას, რომ სახელისუფლო პარტიამ ისევ მოიპოვოს აბსოლუტური უმრავლესობა პარლამენტში. ამდენად, ერთ მახინჯ სისტემას მეორე მახინჯი სისტემით ანაცვლებენ. მე ვეთანხმები იმაში, რომ მაჟორიტარული სისტემა დიდი ხნის წინ უნდა გაუქმებულიყო.
- თქვენ იყავით ხელისუფლებაში, მაგრამ მაშინ არ გაუქმებულა...
- ვისურვებდი, რომ ეს მომხდარიყო თუნდაც მაშინ, როდესაც ნაციონალური მოძრაობა იყო ხელისუფლებაში. მე ვმუშაობდი არასამთავრობო ორგანიზაციაში, რომელიც საარჩევნო კოდექსის ცვლილებებზე მუშაობდა და მხარს უჭერდა ამ პროცესს. კარგი იქნებოდა, რომ ეს ცვლილებები თუნდაც მაშინ დაწყებულიყო, როდესაც „ნაციონალური მოძრაობა“ ხელისუფლებაში იყო, მაგრამ სამწუხაროდ, სხვადასხვა მიზეზების გამო, მაშინ ეს ვერ მოხდა. ახლაც არ მოხდა პოლიტიკური მიზეზების გამო იმ ვარიანტის მიღება, რომელიც ჯანსაღ პოლიტიკურ გარემოს უზრუნველყოფს ქვეყანაში. ჯანსაღი საარჩევნო სისტემით დაინტერესებულია საქართველოს ყველა ის მოქალაქე, რომელიც ხმას აძლევს არჩევნებზე, რომ მას ჰყავდეს თავისი რჩეული საქართველოს პარლამენტში. თუმცა, შემოთავაზებული სისტემა ამ პირობას ვერ უზრუნველყოფს. მოგებულს მიაქვს ყველაფერი – არის ის სისტემა, რომელსაც „ქართული ოცნება“ გვთავაზობს.
- 5%-იანი ბარიერი მისაღებია?
- ბარიერის დაწევაზე ნამდვილად შეიძლებოდა საუბარი იმისთვის, რომ პოლიტიკური პლურალიზმი კიდევ უფრო გაიზარდოს ქვეყანაში, პატარ-პატარა პოლიტიკურ პარტიებს რომ მიეცეთ მეტი შესაძლებლობები, რომ ჰყავდეთ მათაც წარმომადგენლები პარლამენტში, მაგრამ ამაზე უფრო მტკივნეული საკითხი არის, საარჩევნო ბლოკები რომ იკრძალება.
- თუმცა, „ნაციონალურ მოძრაობას“ არაერთგზის უთქვამს, რომ ის არის თვითკმარი პოლიტიკური ძალა...
- ჩვენ, როგორც მთავარი ოპოზიციური პარტია, ნამდვილად არ ვდგავართ იმ გამოწვევის წინაშე, რომ ნებისმიერი საარჩევნო ბარიერი ვერ გადავლახოთ, არც კოალიციის, ბლოკის აკრძალვის საკითხი არ არის ჩვენთვის ესოდენ მტკივნეული, ეს არ გვაწუხებს, მაგრამ აქ ხელისუფლების პოლიტიკური გზავნილი იკითხება. ხელისუფლებამ გაერთიანებულ ოპოზიციაში დაინახა სწორედ საფრთხე. ამიტომ იქნა მიღებული გადაწყვეტილება, რომ არ მოხდეს ოპოზიციის არავითარი გაერთიანება.
- გამორიცხავთ, რომ საარჩევნო ბლოკის შეკვრა დაგჭირდეთ ვინმესთან?
- პოლიტიკოსმა არაფერი უნდა გამორიცხო არასდროს, მაგრამ ჩვენ წარმოვადგენთ მთავარ ოპოზიციურ ძალას და საარჩევნო კონკურენტუნარიანობის პრობლემა ნამდვილად არ გვიდგას. თუმცა, ჩვენი ამოსავალი წერტილი არ არის ვიწროპარტიული ინტერესები, ჩვენი ამოსავალი წერტილი ამ ქვეყნის უკეთესი მომავალია. შესაბამისად, ვაპირებთ, სწორედ ამ ინტერესიდან გამომდინარე ვიმოქმედოთ.
- ამ საკონსტიტუციო ცვლილებებით, ნაციონალური მოძრაობა კვლავ რჩება მთავარ ოპოზიციურ ძალად?
- რა თქმა უნდა. ეს საკონსტიტუციო ცვლილებები პოლიტიკურ ლანდშაფტს ნამდვილად არ ცვლის, რადგან ჩვენი ეს პოზიცია, რომელიც გვაქვს, ხალხის ნებიდან გამომდინარეობს. ძალიან ბევრი ადამიანი, მათ შორის ის ადამიანებიც კი, რომლებიც ჩვენს პარტიას მხარს არ უჭერენ, ნათლად ხედავენ, რომ ნაციონალური მოძრაობა არის ერთადერთი ალტერნატიული ძალა ქვეყანაში.
„ახალი თაობა“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ინტერვიუ ჯემალ გამახარიასთან: „სერგეი ლავროვი აფხაზეთიდან ევროპას ემუქრება“
აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე ჯემალ გამახარია „ახალ თაობასთან“ რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრ ლავროვის აფხაზეთში ვიზიტსა და იქ რუსული საელჩოს გახსნას აფასებს.
- როგორ აფასებთ რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრ ლავროვის აფხაზეთში ვიზიტსა და სოხუმში საელჩოს [ახალი კომპლექსის] გახსნას?
- ბატონი სერგეი ლავროვის აფხაზეთში ჩამოსვლა, უპირველეს ყოვლისა, არის საერთაშორისო სამართლისა და საქართველოს სუვერენიტეტის ფეხქვეშ გათელვა. თვითონ საელჩოს გახსნაც საერთაშორისო სამართლის უხეში დარღვევაა. მოგეხსენებათ, ახლა ბრწყინვალე შვიდეულია. ამ დროს ლავროვი ჩამოდის სოხუმში, სადაც მთელი ქალაქი, მისი ქუჩები მორწყულია გენოციდის შედეგად დახოცილი ადამიანების სისხლით და ცრემლით, იქიდან გამოდევნილი ადამიანების სისხლითა და ცრემლით. ამიტომ მიგვაჩნია, რომ ლავროვის ვიზიტი შეუსაბამოა არა მარტო საერთაშორისო სამართალთან, არამედ ქრისტიანულ მორალთანაც.
- კრემლის მესვეურებისთვის საერთაშორისო სამართალი ან ქრისტიანული მორალი რაიმეს ნიშნავს?
- კრემლისთვის არც საერთაშორისო სამართალი ნიშნავს რაიმეს, არც ქრისტიანული მორალი და არც ადამიანურობა. საკითხის მეორე მხარე უფრო მნიშვნელოვანია.
- კერძოდ?
- მხოლოდ მიამიტ ადამიანებს შეუძლიათ დაიჯერონ, რომ ლავროვი ჩამოვიდა სოხუმში მხოლოდ იმისთვის, რომ საელჩოს შენობა გახსნას და ხაჯიმბას დაელაპარაკოს. ქვეყანა თავზე ენგრევა. აშშ არის ძალიან გააქტიურებული, როგორც სამხედრო, ისე დიპლომატიური თვალსაზრისით. აშშ-ის საპასუხო რეაქცია სირიის სამთავრობო ჯარების ქმედებაზე, ფაქტობრივად, რუსეთზე დარტყმაც იყო. ასევე გასათვალისწინებელია ისიც, რომ გაეროს უშიშროების საბჭოს სხდომაზე რუსეთმა სასტიკი მარცხი განიცადა, თვით ჩინეთმაც კი მას მხარი არ დაუჭირა.
- ამ სიტუაციაში აფხაზეთში ვიზიტი რას ნიშნავს, რა მიზანი აქვს ლავროვის სოხუმში ყოფნას?
- საელჩოს ახალი შენობის გახსნა მხოლოდ საბაბია. ნამდვილი მიზანი ისაა, რომ აფხაზეთის ტერიტორიიდან, რომელიც არც ისე შორს მდებარეობს სირიიდან, არც ისე შორს არის ევროპისგან, საერთაშორისო საზოგადოებას ემუქრება.
- რას შეიძლება მივაწეროთ რუსეთის ასეთი ქმედებები?
- საერთაშორისო საზოგადოებამ ვერ შეაფასა გლობალური საფრთხე, რომელსაც შეიცავდა და შეიცავს აფხაზეთის რუსული ოკუპაცია-ანექსია, შემოიფარგლა მხოლოდ განცხადებებით, თითქოს ეს მხოლოდ საქართველოს პრობლემა იყო და არა _ მთელი საერთაშორისო საზოგადოების პრობლემა. რუსეთმა ამით ისარგებლა და ყირიმის შემდეგ აფხაზეთში შექმნა ერთ-ერთი ყველაზე მძლავრი ბაზა შავ ზღვაზე. ეს მხოლოდ საქართველოს წინააღმდეგ კი არა, ევროპის წინააღმდეგაც არის მიმართული. აქედან გამომდინარე, დასავლეთმა, ნატომ და საქართველოს ხელისუფლებამ სათანადო დასკვნები უნდა გააკეთონ.
- კერძოდ, რა დასკვნები უნდა გააკეთონ?
- შესაბამისი ზომები უნდა მიიღონ.
- რუსეთი საქართველოს პროვოცირებასაც ხომ არ ცდილობს?
- ამ ეტაპზე პროვოცირება ნაკლებადაა შესაძლებელი. რუსეთის წინააღმდეგ სამართლებრივი ზომები უნდა იქნას მიღებული. ამის გაკეთება საერთაშორისო თანამეგობრობის დახმარებით შეიძლება. აფხაზეთის უმაღლესი საბჭო და მთავრობა არა მხოლოდ გმობს ლავროვის ვიზიტს, არამედ მოვუწოდებთ თბილისში არსებული დიპლომატიური კორპუსის წარმომადგენლებს, დაგმონ რუსეთის პოლიტიკა აფხაზეთთან დაკავშირებით და მოუწოდონ რუსეთს, მოახდინოს ამ ტერიტორიის დეოკუპაცია.
- ამ კუთხით საგარეო საქმეთა სამინისტრო როგორ მუშაობს?
- საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო ბოლო პერიოდში ეფექტურად მუშაობს. გაერომ მიიღო სპეციალური განცხადება საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით. მოვუწოდებთ საგარეო საქმეთა სამინისტროს, გააგრძელოს აღნიშნული ძალისხმევა, რომ აფხაზეთის დეოკუპაციის საკითხი ყირიმის ანექსიასთან დაკავშირებით რუსებისთვის დაწესებული სანქციების კონტექსტში იქნას განხილული.
- თქვენ სამართლებრივი ბერკეტების ამოქმედება ახსენეთ. საერთაშორისო სასამართლოებში ჩივილს გულისხმობთ?
- ჩვენ მივმართავთ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე განლაგებული სამხედრო ბაზების, ე.წ. გაერთიანებული სამხედრო დაჯგუფების შექმნასთან დაკავშირებით გაფორმებული შეთანხმებების გაუქმების მიზნით, საერთაშორისო სამართლებრივი მექანიზმების გამოყენების საკითხი განიხილოს და დაიწყოს შესაბამისი პროცედურები. ამის გაკეთება ჩვენ, როგორც ავტონომიას, არ შეგვიძლია, მაგრამ სახელმწიფოს შეუძლია. ამის გაკეთება აუცილებელია ჩვენი ტერიტორიების ოკუპაციასა და დეოკუპაციასთან დაკავშირებით.
- საქართველო რუსეთისთვის დაწესებულ სანქციებს უნდა შეუერთდეს?
- საუბარი არ არის სანქციებისთვის შეერთებაზე. საქართველო სანქციებს შეუერთდება თუ არა, ამას რუსეთისთვის მნიშვნელობა არ აქვს. პირიქით, სანქციებზე შეერთება საქართველოსთვის საზიანოც შეიძლება იყოს. საერთაშორისო სანქციები, რომლებიც რუსეთს დაუწესეს ყირიმის ანექსიასთან დაკავშირებით, გავრცელდეს აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონზეც.
- ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით თქვენს წინადადებებზე ცენტრალურ ხელისუფლებასთან ხომ არ გიმსჯელიათ?
- ამ საკითხებზე საქართველოს მთავრობასთან სპეციალურად არ გვისაუბრია, მაგრამ ეს საკითხები და ჩვენი წინადადებები ჩვენ არაერთ განცხადებაშია ასახული.
- აღდგომის დღესასწაულზე აფხაზეთსა და ცხინვალში ადამიანები ახლობლების საფლავებთან არ მიუშვეს. ხაჯიმბა კი ამ დღესასწაულთან დაკავშირებით თითქოს აღმატებულად საუბრობს. რანაირი ქრისტიანული სახელმწიფოა რუსეთი, ან რანაირი ქრისტიანები არიან აფხაზები, რომ ადამიანები სასაფლაოებთან არ მიუშვეს?
- მათი ქცევა წინააღმდეგობაში მოდის არა მხოლოდ საერთაშორისო სამართალთან, არამედ ქრისტიანულ მორალსა და ადამიანურობასთან. სამწუხაროდ, კრემლს არც ერთი და არც მეორე არ გააჩნია.
„ახალი თაობა“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „რეჯებ ერდოღანისგან ვერ გაიგებ, რა უნდა“ // რა შედეგს მოუტანს თურქეთის რეფერენდუმი საქართველოს
თურქეთში საკონსტიტუციო ცვლილებების გასატარებლად რეფერენდუმი ჩატარდა. რას გულისხმობს თურქეთის მმართველი ძალის იდეოლოგია, ხიფათის შემცველია თუ არა საქართველოსთვის თურქეთის საკონსტიტუციო ცვლილებები? რაზეა ორიენტირებული აღნიშნული ცვლილებები? „ახალი თაობის“ ამ და სხვა კითხვებს ექსპერტი კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძე პასუხობს.
- ბატონო მამუკა, თურქეთში სერიოზული საკონსტიტუციო ცვლილებები გატარდება. რა მოცემულობა შეიქმნება, რას გულისხმობს ყოველივე და რამდენად საფრთხის შემცველია ჩვენთვის, როგორც თურქეთის მეზობელი ქვეყნისთვის?
- ეს საკონსტიტუციო ცვლილებები მოფიქრებულია იმისთვის, რომ რეჯებ ერდოღანმა ხელისუფლება შეინარჩუნოს რაც შეიძლება დიდი ხნის განმავლობაში. ეს არ არის განსაკუთრებული მოვლენა, რუსეთშიც მოხდა ამდაგვარი რამ და სხვაგანაც. თავისთავად არ არის სწორი, მაგრამ ასე ხდება.
- ეს რა იდეოლოგიაა, რა სურს რეჯებ ერდოღანს?
- ჩვენ კარგად უნდა გავაცნობიეროთ, რომელი პოლიტიკური იდეოლოგიის წარმომადგენელია მმართველი ძალა თურქეთში. ამ პოლიტიკურ იდეოლოგიას ჰქვია პანისლამიზმი. თუ ადრე არსებობდა იდეოლოგია პანთურქიზმი, რომლის ერთ-ერთი მამამთავარი ქემალ ათა-თურქი იყო, რეჯებ ერდოღანის მმართველობის მეორე ნახევარში ეს შეიცვალა პანისლამისტური იდეოლოგიით.
- და ეს რას გულისხმობს?
- ეს პანისლამისტური იდეოლოგია გულისხმობს ოსმალეთის იმპერიის დროს არსებული გავლენების აღდგენას.
- კონკრეტულად?
- მიმდებარე ტერიტორიებზე, იმ ტერიტორიაზე, რომლის ფარგლებშიც არსებობდა ოსმალეთის იმპერია. ეს არის ერაყი, სირია, არაბული სამყაროს ნაწილი, ეს არის ბალკანეთის რეგიონი, კავკასიის რეგიონი და ასე შემდეგ. აქ არ იგულისხმება, რომ პირველ რიგში აუცილებლად სამხედრო პოლიტიკის გზით მოხდება. უნდა მოხდეს ეკონომიკურ-ჰუმანიტარული გზით და შემდეგში ეკონომიკურ და ჰუმანიტარულ აქტივობას თან ახლავს პოლიტიკური მიზნები.
- ჩვენი ქვეყნისთვის რამდენად საფრთხის შემცველია თურქეთის ახალი პოლიტიკა?
- ყველაფერი საფრთხის შემცველია, ნებისმიერი აქტივობა სამეზობლოსი, თუ შენ არ ხარ მზად და არ გაქვს კონტრღონისძიება. ისტორიულად, თურქეთი აკონტროლებდა დასავლეთ საქართველოს. სწორედ მაგ კონტროლის აღდგენა უნდა, მაგრამ აჭარა არის უნიკალური მოვლენა ამ გავლენის აღდგენის კონტექსტში.
- რას გულისხმობთ?
- აჭარა კარგა ხნის განმავლობაში არა მხოლოდ გავლენის სფერო იყო, არამედ თურქეთის ნაწილი იყო 1878 წლამდე. აქედან გამომდინარე, რასაც ჩვენ ვხედავთ, ეს თურქული კაპიტალისა თუ თურქული ჰუმანიტარული ორგანიზაციების აქტივობას, ეს არის იმ იდეოლოგიის ნაწილი, რომლის აპოლოგეტი არის დღეს ოფიციალური ანკარა. მიუხედავად იმისა, რომ თურქეთის პოლიტიკური წრეები სულ იმაზე ლაპარაკობენ, რომ ტერიტორიული პრეტენზია მათ საქართველოსთან არა აქვთ და ასე შემდეგ, ეს არაფერს ნიშნავს. დღეს ახალი მიდგომებია მსოფლიოში, გეოპოლიტიკური ინტერესების მოპოვება არ ხდება აუცილებლად ტერიტორიის წართმევის ხარჯზე.
- აბა რის ხარჯზე ხდება?
- ხდება ეკონომიკური და ჰუმანიტარული ბერკეტების ამუშავების გზით, ამ მხრივ არის რუსეთისგან განსხვავებული დღევანდელი მსოფლიო. რუსეთი ძველებურად, ისევ ტერიტორიების წართმევის ხარჯზე მოქმედებს, დანარჩენები მოქმედებენ იდეოლოგიის ხარჯზე, ეკონომიკის ხარჯზე, ფულის ხარჯზე, ჰუმანიტარული ორგანიზაციების შექმნის ხარჯზე და ასე შემდეგ.
- ევროპა შეშფოთებას გამოხატავს თურქეთში ჩატარებულ რეფერენდუმთან დაკავშირებით, ხოლო ამერიკის პრეზიდენტმა მიულოცა რეჯებ ერდოღანს ეს წარმატება. ასევე საქართველოს ხელისუფლებამ...
- ეს დიპლომატიური ფორმატია, თორემ როგორ უშლის ნერვებს ბევრს ერდოღანი, ყველამ კარგად იცით. უშლის იმიტომ, რომ ერდოღანი ძალიან არასანდო პარტნიორია და მეორეც, ის ყოველთვის ცდილობს, რომ სხვისი ინტერესების ხარჯზე თავისი თამაში ითამაშოს. ერდოღანისგან ვერ გაიგებ, რა უნდა. ხან რუსეთის მეგობარი ხდება, ხან ამერიკის მეგობრობას უბრუნდება, აი ასეთი ეკლექტური პოლიტიკოსია. სწორედ ამიტომაც იყო, რომ თურქეთის მოსახლეობის მხოლოდ 51%-მა დაუჭირა მხარი რეფერენდუმით გათვალისწინებულ ამ ცვლილებებს და არც ერთმა დიდმა ქალაქმა არ დაუჭირა მხარი.
- ეს ცუდი შედეგია მისთვის?
- არც ანკარამ, არც სტამბულმა მას მხარი არ დაუჭირა, მისთვის ეს ძალიან ცუდი შედეგია. რეჯებ ერდოღანმა მოიგო საქმეში ჩაუხედავი რეგიონების ხარჯზე. მან მთელი თავისი წინასარეფერენდუმო პროპაგანდა ააგო იმაზე, რომ არიქა, კინაღამ თურქეთი გაიხლიჩა ორად, სამოქალაქო დაპირისპირება და ასე შემდეგ. ის სამოქალაქო დაპირისპირება ვის მიერ იყო ინსპირირებული, ეს კიდევ საკითხავია.
- ის საპროტესტო გამოსვლები, რომლებიც ამჟამად მიმდინარეობს თურქეთში, ერდოღანის პოზიციებს საფრთხეს არ უქმნის?
- რეფერენდუმის შედეგი აღიარებული იქნება და დაიწყება ეს პროცედურები და მას პოზიციები უკვე გამყარებული აქვს. დღეს და ხვალ არაფერი ისეთი არ მოხდება. მომავალში არ არის გამორიცხული, რომ ერდოღანის პოლიტიკით უკმაყოფილოთა რიცხვი გაიზარდოს. მიუხედავად იმისა, რომ რეფერენდუმმა გამარჯვება მოუტანა ერდოღანს, მაინც არ შეიძლება იმის თქმა, რომ ეს არის საერთო თურქული საზოგადოების განწყობის გამოხატვა, იმიტომ, რომ მან ძალიან დაბალი პროცენტით მოიგო.
„რეზონანსი“, 19 აპრილი, 2017 წელი
ინტერვიუ პეტრე მამრაძესთან: „თურქეთში რეფერენდუმი ბევრს არაფერს შეცვლის, რეჯებ ერდოღანი ისედაც დე-ფაქტო დიქტატორი იყო“
ია აბულაშვილი
„რამდენად ღრმა იქნება განხეთქილება ქვეყანაში, რამდენად დიდია დესტაბილიზაციის რისკი, შენარჩუნდება თუ არა საბოლოოდ სტაბილურობა, ეს ჯერ გაურკვეველია“ – აცხადებს პეტრე მამრაძე, რომელსაც “რეზონანსი” თურქეთში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით გაესაუბრა.
- თქვენი აზრით, როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები თურქეთში ბოლო მოვლენების ფონზე და როგორი იქნება დასავლეთის რეაქცია?
- დასავლეთის მიმომხილველები და ანალიტიკოსები პრაქტიკულად ერთხმად აცხადებენ, რომ ამ რეფერენდუმმა, რომელმაც მცირე უპირატესობით ხმა მისცა საპრეზიდენტო რესპუბლიკაზე გადასვლას და პრემიერ-მინისტრის თანამდებობის გაუქმებას, გამოავლინა თურქეთის მოსახლეობაში განხეთქილება. ცვლილებების მოწინააღმდეგეები არ ურიგდებიან რეფერენდუმის შედეგებს, პოლიტიკოსთა გარკვეული ნაწილი კი აცხადებს, რომ შედეგები გაყალბებულია და ამას სასამართლოში გაასაჩივრებენ.
ანალიტიკოსები ვერც იმას ამბობენ, რამდენად ღრმა იქნება განხეთქილება ქვეყანაში, რამდენად დიდია დესტაბილიზაციის რისკი, საბოლოოდ შენარჩუნდება თუ არა სტაბილურობა და მიაღწევს თუ არა ერდოღანი აბსოლუტურ ძალაუფლებას, რისკენაც ამდენი წელია, ისწრაფვის. ჩემი აზრით, რეფერენდუმის შედეგების მხრივ თურქეთში ბევრი არაფერი შეიცვლება, ვინაიდან ერდოღანი ისედაც დე ფაქტო დიქტატორი იყო, იგივე პრემიერ-მინისტრი მისი სრული მორჩილი იყო, თუმცა მოქმედი კონსტიტუციით ასე არ უნდა ყოფილიყო.
რაც შეეხება დასავლეთის რეაქციას, ევროპის ლიდერები არ ერიდებიან საჯაროდ ერდოღანის პოლიტიკის კრიტიკას, თუმცა კრიტიკა ზომიერია. ყველას ესმის, რომ თურქეთი არის გიგანტი სახელმწიფო, 80 მილიონი მოსახლეობით, უძლიერესი არმიით და არავის უნდა, რომ თურქეთის სახით დიდი პრობლემები შეიქმნას. საგულისხმო ისაა, რომ თვითონ ერდოღანი გაცილებით უფრო მძაფრად და აგრესიულად აკრიტიკებს ევროპის ლიდერებს, ვიდრე ისინი მას. ერდოღანი მოუწოდებს თურქეთის მოსახლეობას, ახალგაზრდებს, რომ იყოლიონ 5 შვილი და მაშინ, ამბობს ერდოღანი, თქვენ თვითონ იქნებით ევროპის მომავალიო. მან კარგად იცის, რომ ევროპის ქვეყნებში ნამდვილი დემოგრაფიული კატასტროფაა და ადგილობრივი მოსახლეობა სწრაფად ბერდება და მცირდება.
რაც შეეხება აშშ-ს, ტრამპმა სატელეფონო საუბარში პირადად მიულოცა ერდოღანს რეფერენდუმის შედეგები. ალბათ თვლის, რომ ეს სწორი ნაბიჯია, ვინაიდან დაპირისპირება არ შეაცვლევინებს ერდოღანს არჩეულ კურსს.
- რაც შეეხება რუსეთის რეაქციას?
- მას შემდეგ, რაც რეჯებ ერდოღანმა აშშ-ს მხარი დაუჭირა სირიის ბოლო მოვლენებთან დაკავშირებით, რუსეთის მთავრობამ ეს ისევ გარკვეულ ღალატად ჩათვალა, ასე რომ, რუსეთისა და თურქეთის მჭიდრო კავშირი არაფრით არ გამოდის. თუმცა პუტინს ბევრად ურჩევნია დიქტატურასთან ურთიერთობა, ვიდრე დემოკრატიასთან, მაგრამ საერთო ინტერესების გამონახვა ნამდვილად გაუჭირდება.
- აფხაზეთში ლავროვის ვიზიტთან დაკავშირებით საქართველოს ხელისუფლებამ თავისი უარყოფითი პოზიცია უკვე დააფიქსირა, ოპოზიცია კი ხელისუფლებას უმოქმედობაში ადანაშაულებს, ეთანხმებით ოპოზიციის მოსაზრებას?
- ყველაფერი დასრულდა რვა წლის წინ, როცა მიხეილ სააკაშვილისა და მისი თანამზრახველების პოლიტიკური და სამხედრო ავანტიურის შედეგად პუტინის რეჟიმს საშუალება მიეცა, მოეხდინა “სამხრეთ ოსეთისა” და აფხაზეთის ოკუპაცია, საქართველოს ამ ძირძველი რეგიონების დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად გამოცხადება და მათი დამოუკიდებლობის ცნობა. მას აქეთ ახალი არაფერი მომხდარა, ხან ისინი ჩადიან მოსკოვში, ხან რუსეთის მთავრობის წარმომადგენლები ჩადიან აფხაზეთსა და ცხინვალში. რამდენადაც ვიცი, როგორც იქნა, აფხაზეთში დაამთავრეს რუსეთის საელჩოს შენეობის მშენებლობა ლა ლავროვი ამ შენობის საზეიმო გახსნაზე ჩავიდა, პოლიტიკური სიახლე აქ არაფერია.
