„რეზონანსი“: დენი ორი თეთრით გაძვირდება, გაზი – ათი თეთრით // თუ ენერგოკომპანიები და მთავრობა უკან არ დაიხევენ, მოსახლეობა ასეთ „საახალწლო საჩუქარს“ მიიღებს
„რეზონანსი“: „ოცნების“ დეპუტატი: „დღეს საქმე ყველასთვის შავადაა“
„რეზონანსი“: პრეზიდენტი პრემიერსა და ეროვნულ ბანკს ენდობა
„რეზონანსი“: გადაიზრდება თუ არა ეკონომიკური კრიზისი პოლიტიკურში? (გამოკითხვა)
—–
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ რამაზ საყვარელიძესთან: „ხელისუფლებას ალტერნატივა არ ჰყავს და ეს მისი სისუსტეა“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ შოთა მალაშხიასთან: „ამ ხელისუფლებას სახელმწიფო ჰყავს კვდომის რეჟიმში“ // „ამას ვეღარ მოითმენს ისეთი ინტელექტუალური და ტემპერამენტიანი საზოგადოება, როგორიც საქართველოშია“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ზაალ კასრელიშვილთან: „რაც უფრო დავშორდებით დასავლეთს, ლარი მით უფრო გაუფასურდება“ // „სირიის შემდეგ კავკასიის ჯერი დადგება“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „გაუგებარია, რუსეთის ელჩის დაცვა სად იყო“
—–
„თბილისელები”: ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: რატომ მალავს რელიგიის სააგენტო საქართველოში არსებული სხვადასხვა კონფესიისთვის ბიუჯეტიდან ფულის გამოყოფის ფაქტს და ვისი ინტერესია ქართველი მუსლიმანებისა და ქრისტიანების დაპირისპირება
—–
„რეზონანსი“: ინტერვიუ ვახტანგ მაისაიასთან: „რუსეთს, ირანს და ასადს შეიძლება თურქეთიც შეუერთდეს“
—–
„თბილისელები”: ინტერვიუ სოსო ცინცაძესთან: იქნება თუ არა დონალდ ტრამპის გაპრეზიდენტება ვლადიმერ პუტინისთვის თავისუფლად მოქმედების სიგნალი და რატომ არ ჰყავს საქართველოს რეალური სტრატეგიული მოკავშირე
——————-
„რეზონანსი“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
დენი ორი თეთრით გაძვირდება, გაზი – ათი თეთრით
თუ ენერგოკომპანიები და მთავრობა უკან არ დაიხევენ, მოსახლეობა ასეთ „საახალწლო საჩუქარს“ მიიღებს
ნათია ლომიძე
კომუნალური გადასახადების გაძვირება შეიძლება, გარდაუვალი გახდეს. დენსა და გაზზე ტარიფების გაზრდაზე უკვე თამამად საუბრობენ, “რეზონანსის” გაანგარიშებით ელექტროენერგია დაახლოებით 2 თეთრით გაძვირდება, ხოლო ბუნებრივი აირის – 10 თეთრით. ეს იმ შემთხვევაში, თუ ენერგოკომპანიები და მთავრობა უკან არ დაიხევენ.
რამდენიმე დღის წინ ენერგეტიკის მინისტრი დამაიმე-დებელ განხადებებს აკეთებდა და მოსახლეობას ამშვიდებდა, ახლა კი კალაძის უწყებაში ჟურნალისტებს ემალებიან. სამაგიეროდ, სემეკის თავმჯდომარე არ მალავს, რომ გადასახადი შესაძლოა, არა მხოლოდ ელექტროენერგიაზე, არამედ ბუნებრივ აირზეც გაიზარდოს. დაახლოებით 1 კვირის წინ ირინა მილორავაც სხვაგვარად საუბრობდა, მაგრამ ახლა ისიც ცდილობს მთელი ენერგოსისტემის პასუხისმგებლობა მოსახლეობას აჰკიდოს.
მინისტრისა და სემეკის თავმჯდომარის გადაწყვეტილება უსაფუძვლოდ მიაჩნიათ როგორც ენერგეტიკოსებს, ასევე ეკონომისტებს. ისინი მიიჩნევენ, რომ ეროვნული ვალუტის გაუფასურება ტარიფების ზრდას არ უნდა უკავშირდებოდეს.
ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი კომისიის ხელმძღვანელი კომუნალური ტარიფების ზრდას არ გამორიცხავს. პარლამენტის დარგობრივი ეკონომიკისა და ეკონომიკური პოლიტიკის კომიტეტის სხდომაზე მყოფმა ირინა მილორავამ აღნიშნა, რომ მომდევნო დღეებში შესაძლებელი იქნება სამომხმარებლო ტარიფებთან დაკავშირებით კონკრეტული პროგნოზის გაკეთება.
“ყველა მომდევნო დღე ამ კვირასა და მომდევნო კვირაში არის ტარიფების სხდომა. ვიდრე ჩვენ სამომხმარებლო ტარიფებზე მივიღებთ გადაწყვეტილებას, იქამდე ვმსჯელობთ გადაცემა-დისპეტჩერიზაციის ტარიფებზე, ჰიდროელექტროსადგურების ტარიფებზე. უკვე განხილული გვაქვს გადაცემისა და დისპეტჩერიზაციის ტარიფები და აქ ზრდა არის “სახელმწიფო ელექტროსისტემის” და “ენერგოტრანსის” ნაწილში. ზრდა გამოიწვია იმ ამბიციურმა საინვესტიციო გეგმამ, რომელიც “სახელმწიფო ელექტროსისტემას” აქვს.
ხვალინდელ სხდომაზე უკვე ვიხილავთ თბოელექტროსადგურების ტარიფს, შემდეგ მოხდება ჰიდროელექტროსადგურების ტარიფების განხილვა და ამის შემდეგ შესაძლებელი იქნება სამომხმარებლო ტარიფებზე პროგნოზების გაკეთება. დღეს ჩვენი მხრიდან რამე შეფასების გაკეთება ამ მხრივ არასწორი იქნება”, – განაცხადა მილორავამ.
აღნიშნულ განცხადებასთან დაკავშირებით, “რეზონანსმა” გადაწყვიტა დაკავშირებოდა, როგორ ენერგეტიკის სამინისტროს, ასევე “ყაზტრანსგაზისა” და “სოკარის” წარმომადგენლებსაც, თუმცა მათ თავი შეიკავეს კომენტარის გაკეთებისგან. რამდენიმე დღის წინ ენერგეტიკის მინისტრი თავგამოდებით ამტკიცებდა, რომ ხალხს ელექტროენერგია არ გაუძვირდებოდა, ახლა სამინისტროს პრესსამსახურში აცხადებენ, რომ ეს საკითხი მათ არ ეხებათ და ერთპიროვნულად მხოლოდ სემეკის გადასაწყვეტია.
ტარიფების გაძვირების აუცილებლობას ვერ ხედავს ენერგეტიკოსი თემურ ჭიჭინაძე. მისი აზრით, კომუნალური გადასახადების საკითხი არ უნდა უკავშირდებოდეს ლარის დევალვაციას, რადგან ეს არის ცვალებადი პროცესი და შესაძლებელია ეროვნული ვალუტის გამყარების შემდეგ მხოლოდ გაზრდილი გადასახადები შეგვრჩეს.
“ტარიფის გაძვირება ყოველთვის შეიძლება, მაგრამ მეორე საკითხია რამდენად კანონზომიერია ეს პროცესი. მიმაჩნია, რომ ტარიფის მატება ამ ეტაპზე არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იყოს მიბმული ლარის კურსზე, რადგან ლარის გაუფასურება შეიძლება იყოს დროებითი მომენტი და ის დასტაბილურდეს. დიდი რესურსი გააჩნიათ ენერგოკომპანიებს, რომლებსაც აქვთ შეუსრულებელი ვალდებულებები სახელმწიფოს წინაშე. ინვესტირება თავად მოსახლეობის მიერაა წინსწრებით განხორციელებული.
რაც შეეხება ენერგეტიკის სამინისტროს არგუმენტს, რომ სამინისტრო არ არეგულირებს ტარიფებს, ეს არ შეიძლება მართებულად ჩაითვალოს. ისინი ჯერ კიდევ ვერ გარკვეულან რა უნდა უპასუხონ დაინტერესებულ ადამიანებს. გავიხსენოთ, კალაძის განცხადება იმის თაობაზე, რომ ელექტროენერგიის გადასახადი დარჩება უცვლელი და არ გაძვირდება. სამინისტრო სემეკის პარალელურად ახორციელებს პარალელურ დაანგარიშებას და ახლა რატომ არიდებენ თავს პასუხს?”, – კითხულობს ჭიჭინაძე.
გადასახადების გაძვირება მართებულად არც ენერგეტიკოს ანზორ ჭითანავას მიაჩნია. იგი მიიჩნევს, რომ დაუზუსტებელი განცხადებების გაკეთებას, სჯობს, ქმედითი ნაბიჯები მოჰყვეს. “რეზონანსთან” საუბრისას მან ხაზი გაუსვა ქვეყანაში შექმნილ ვითარებას, რომელიც გამოწვეულია მძიმე ეკონომიკური ფონიდან გამომდინარე და აღნიშნა, რომ ისედაც დაძაბულია მოსახლეობა და უარესის მოლოდინი არავინ უნდა შექმნას. მსგავსი განცხადებები არის ცეცხლზე ნავთის დასხმა, თან იმ ცეცხლზე, რომელიც გიზგიზებს.
“სჯობს გააანალიზონ მოსალოდნელი შედეგები და შემდეგ გააკეთონ ზუსტი განცხადება მოიმატებს ტარიფები, თუ უცვლელი დარჩება. მიზანშეწონილი არ არის გამოსვლა და საუბარი იმაზე, რომ შეიძლება გაძვირდეს დენი და გაზი. ისედაც დაძაბულია მოსახლეობა და უარეს დღეში არ უნდა აგდებდნენ.
რაც შეეხება განცხადებას იმის თაობაზე, რომ ყველაფერი ძვირდება, ლარის კურსთან დაკავშირებით პრობლემებია და სხვა, ასეთი მიდგომა, რა თქმა უნდა, აღიზიანებს მოსახლეობას. მსგავსი საუბარი არის ცეცხლზე ნავთის დასხმა, თან იმ ცეცხლზე, რომელიც გიზგიზებს. მიმაჩნია, რომ ტარიფების გაძვირება არც ისე მართებულია დღევანდელ სიტუაციაში.
ელექტროენერგიაზე ტარიფი მცირედით, გაზზე კი უფრო მნიშვნელოვნად გაიზრდება. ეკონომიკის ექსპერტ გია ხუხაშვილის თქმით, ახლა რთულია კონკრეტული ციფრების დასახელება, თუმცა, მიუხედავად ხელისუფლების წარმომადგენლების ოპტიმისტური განცხადებებისა, ცხადია, რომ ტარიფის ზრდა მოსალოდნელია.
“ელექტროენერგეტიკაში ტარიფის შენარჩუნება-კომპენსირების რამდენიმე გზა არსებობს. ეს შეიძლება მოხდეს საინვესტიციო კომპონენტის შემცირებით, რაც მეორე უბედურებაა, რადგან შედეგად შეიძლება მივიღოთ სინათლე გრაფიკით და ავარიული და არაფუნქციონირებადი სისტემა. კიდევ ერთი გზაა სუბსიდირება, მაგრამ ტოტალური სუბსიდირების სისტემაზე გადასვლაც არ შეიძლება.
რაც შეეხება ტარიფებს, გაზის ნაწილში მატება უფრო მეტი იქნება, რადგან მას პირდაპირ უცხოურ ვალუტაში ვყიდულობთ. ელექტროენერგიის კუთხით ცოტა უკეთესი ვითარება, რადგან აქ ჰესების მიერ გამომუშავებული იაფი ენერგია გვაქვს. ამიტომ ტარიფი შედარებით მცირედით, სავარაუდოდ, 2-3 თეთრით გაიზრდება, გაზზე კი უფრო მნიშვნელოვანი მატებაა მოსალოდნელი”, – აღნიშნა “ბიპიენთან” ხუხაშვილმა.
“რეზონანსის” მიახლოებითი გათვლით, ბუნებრივი აირი, შესაძლოა, 10 თეთრით გაძვირდეს, რადგან არჩევნების შემდეგ ლარი დაახლოებით 20%-ით არის გაუფასურებული. თუკი დღევანდელი კომუნალური ტარიფიც (0,45 ლარი) ამ დოზით გაიზარდა, მაშინ სხვაობა სწორედ 9-10 თეთრი იქნება.
„რეზონანსი“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
„ოცნების“ დეპუტატი: „დღეს ყველასთვის შავად არის საქმე“
ეკატერინე ბასილაია
ლარის კატასტროფული გაუფასურება ისევ გრძელდება. უფრო მეტიც, უკვე ღიად არის საუბარი იმაზეც, რომ ისედაც მძიმე ზამთარსა და გაძვირებულ ცხოვრებას მომავალ წელს შესაძლოა, გაძვირებული გაზი და ელექტროენერგიაც დაემატოს. “ქართული ოცნების” დეპუტატები კი დამაიმედებელი განცხადებების ნაცვლად ისევ იმის მტკიცებას აგრძელებენ, რომ ეს ყველაფერი გარე ფაქტორების ბრალია, ამიტომაც ოპოზიციის მიერ მომავალ კვირას ეკონომიკური გუნდის მინისტრების დაბარება და პასუხის მოთხოვნა, რა ეშველება ლარს და რატომ ვერ ჩერდება მისი გაუფასურება, მათივე მტკიცებით, არასწორია.
“ქართული ოცნების” წევრი, დარგობრივი ეკონომიკის კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილე რევაზ არველაძე “რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ “დღეს ყველასთვის შავად არის საქმე”, რადგან ლარის გაუფასურებასა და ფასების მატებაზე საგარეო ფაქტორები და ოპოზიციის მიერ ატეხილი პანიკა მოქმედებს. თუმცა თვლის, რომ მთავრობაც ვერ მუშაობს ისე, როგორც უნდა მუშაობდეს.”ოპოზიცია ყველა წესიერი თუ უწესო გზით ცდილობს გაუფუჭოს მთავრობას მდგომარეობა. ლარის გაუფასურება და ცხოვრების გაძვირება არავის არ სიამოვნებს. ამიტომ ვამბობ, რომ ამ ყველაფრის მიზეზი ერთი საკითხი არ არის, ბევრი რამეა. ის, რომ მსოფლიოში დოლარის გამყარებაა, ის, რომ ჩვენ საექსპორტო პროდუქცია არ გვაქვს, იმპორტზე ძალიან ვართ დამოკიდებული და ისიც, რა თქმა უნდა, რომ ალბათ, მთავრობაც ვერ მუშაობს ისე, როგორც უნდა მუშაობდეს,” – ამბობს არველაძე.
ლარის გაუფასურების მთავარ მიზეზად საგარეო ფაქტორს ასახელებს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტიც, თუმცა როგორც გუშინ მთავარი საფინანსო უწყების განცხადებაში იყო ნათქვამი, მიმდინარე კურსი უფრო მეტად არის გაუფასურებული, ვიდრე რაციონალური მოლოდინები განაპირობებს, რის გამოც 40 მლნ დოლარის გაყიდვაც დასჭირდა, თუმცა დევალვაციას ამანაც ვერ უშველა და ამ ტრანზაქციის შემდეგ ლარი კიდევ 4 თეთრიც დაეცა. ასევე გუშინ გახდა ცნობილი, რომ მომავალ კვირას გაირკვევა გაიზრდება თუ არა გაზისა და დენის ტარიფი.
ოპოზიცია: კრიზისი გარდაუვალია
ოპოზიცია კრიზისს აანონსებს. “პატრიოტთა ალიანსის” ლიდერი ირმა ინაშვილი აცხადებს, რომ ხელისუფლების მიერ წარდგენილი ეკონომიკური გაჯანსაღების გეგმა, რეალური არ არის და ქვეყანა “ამ კრიზისს ვერ გაუძლებს”: „ხელისუფლება და მისი ეკონომიკური გუნდი არაკომპეტენტურია მართოს და დაარეგულიროს კრიზისული ვითარება. მათ მიერ წარმოდგენილი გეგმა არის ჰაერი. ჩვენი პროგნოზია, რომ გადააჭარბებს სამ ლარს, ამ კრიზისს ვერ გაუძლებს ჩვენი ქვეყანა და შესაბამისად, დადგება ეკონომიკური გუნდისა და ბატონი კვირიკაშვილის პასუხისმგებლობის საკითხი,” – ამბობს ირმა ინაშვილი.
“ნაციონალურმა მოძრაობამ” კი გუშინ მოითხოვა, რომ მომავალ ოთხშაბათს ეკონომიკური გუნდის მინისტრები, გიორგი გახარია და დიმიტრი ქუმსიშვილი პარლამენტში მივიდნენ და ახსნან, ლარის კიდევ უფრო გაუფასურების თავიდან ასაცილებლად რა კონკრეტული გეგმები აქვთ.
დავით ბაქრაძის თქმით, ლარის გაუფასურების, შემოსავლების შემცირებისა და პროდუქტის გაძვირებასთან ერთად ორი კონკრეტული საფრთხის წინაშე ვართ.
პირველი, თუ ლარის კურსი ამ ნიშნულზე დარჩება ან კიდევ უფრო გაუფასურდება, მთავრობა იძულებული იქნება, გააძვიროს დენი და გაზი. “ეს არის ძალიან კონკრეტული საფრთხე, რომელზეც დღეს მთავრობა არ საუბრობს და რომელსაც თავს არიდებს, თითქოს არაფერი არ ხდება,” – აღნიშნავს დავით ბაქრაძე. მეორე საფრთხე კი მისი თქმით, ისაა, რომ არავინ არ იცის ერთ თვეში ან 6 თვეში როგორი იქნება ლარის კურსი და ეს მოსახლეობასა და ბიზნეში სრულ გაუგებრობას იწვევს.
“ჩვენ იმპორტზე დამოკიდებული ქვეყანა ვართ. 65% უარყოფითი სალდო გვაქვს. ის წამალი, რომელსაც პენსიონერი ყიდულობს, ნაყიდია დოლარზე და ამიტომ დოლარის გაძვირებასთან ერთად ძვირდება წამალი. ის პროდუქტი, რომელსაც პენსიონერი ყიდულობს, შემოტანილია დოლარის ფასით და ძვირდება ისიც. თუ გაისად არ იქნება სიცხადე, როგორი იქნება დოლარის კურსი, გვექნება ნაკლები ეკონომიკური ზრდა და სრული ეკონომიკური კოლაფსი.”
„ოცნება“: მათ ხელში უკეთ იქნებოდა საქმე?!
მივლენ თუ არა ეკონომიკის ბლოკის მინისტრები მომავალ ოთხშაბათს პარლამეტში და რითი ახსნიან ლარის გაუფასურების ვერშეჩერებას, ამაზე ოფიციალური განცხადება თავად მინისტრებს ჯერ არ გაუკეთებიათ, თუმცა “ქართული ოცნების” დეპუტატები აცხადებენ, რომ მათ მინისტრებთან კითხვები არ აქვთ.
„ის, რაც ხდება ლარის კურსთან დაკავშირებით, სწორედ საგარეო ფაქტორების დამსახურებაა,” – ოპოზიციის მხრიდან მინისტრების დაბარებაზე საპასუხოდ განაცხადა პარლამენტის თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძემ. მისი თქმით, სავაჭრო პარტნიორების ვალუტების კურსის დევალვაცია პირდაპირ განაპირობებს ჩვენი ვალუტის კურსის დევალვაციას და მთავრობის 4-პუნქტიანი გეგმა და ყველა სამთავრობო ინიციატივა სწორედ გარე ფაქტორების განეიტრალებასა და საქართველოში ეკონომიკური ზრდის დაჩქარებას გულისხმობს.
დეპუტატი რევაზ არველაძე აცხადებს, რომ ლარის გაუფასურებაზე და მთავრობის გეგმაზე საუბარი 2017 წლის ბიუჯეტის დამტკიცების დროს იყო, კითხვებიც ბევრი დაისვა და პასუხებიც იყო, მას შემდეგ კი მხოლოდ ერთი კვირა გავიდა და ამიტომ მინისტრების დაბარება შედეგის მომცემი ვერ იქნება, ისინი ახალს ვერაფერს იტყვიან.
“მგონია, რომ ეს მინისტრების მუშაობის ხელის შეშლაა. ეს შედეგის მომცემი არ იქნება. რა თქმა უნდა მინისტრები არიან პასუხისმგებლები ლარის გაუფასურებაზე და პასუხის უნდა აგონ, მაგრამ კარგი მოიყვანონ მინისტრები, მერე რა შედეგი იქნება? ამით რისი თქმა უნდათ, რომ ისინი რომ იყვნენ უკეთ იქნებოდა საქმე?! რაც ხდება ეს მარტო მინისტრების მუშაობაზე არ არის დამოკიდებული, არამედ მრავალ ფაქტორზე. საქართველოს დღეს არ გააჩნია საექსპორტო პროდუქცია იმ რაოდენობით, რომ ამან ლარის სტაბილიზაციაზე სერიოზული გავლენა მოახდინოს. ამავდროულად ბევრი საქონლის იმპორტს ახორციელებს, იგივე ბუნებრივი აირსა და ნავთობპროდუქტების იმპორტს ვერ შეწყვეტს. პლუს, დოლარი მთელ მსოფლიოში გამყარდა და ამას საქართველო გვერდს ვერ აუვლიდა. როდესაც ადამიანს დაუძახებ და ელაპარაკები, იმას უნდა მისცე საშუალება რაღაც პერიოდი იმუშაოს. ერთი კვირის წინ მთავრობას უსმენდნენ და ერთ კვირაში ატეხო ამბავი, რატომ ვერ ასრულებო, მგონია ამაში პირდაპირ ჩანს “ნაციონალური მოძრაობის” მიზანი, რომ დღევანდელი სურათი შავად წარმოაჩინონ,” – ამბობს რევაზ არველაძე.
მთავრობის მსგავსად, ვერც რევაზ არველაძე გვპირდება რაიმე დამაიმედებელს. პირიქით, ამბობს იმასაც, რომ მართალია “დღეს ყველასთვის შავად არის საქმე”, მაგრამ ვერავინ ვერ იტყვის, კიდევ რამდენად შეიძლება გაუფასურდეს ლარი. მას ასევე მოლოდინი აქვს, რომ ამ “შავ სურათს” გაზის ტარიფის გაზრდაც დაემატოს.
“ეროვნული მარეგულირებელი კომისია ამ პარასკევს იხილავს ტარიფებს. აქედან გამომდინარე გამოჩნდება არის თუ არა რაიმე რეზერვი, რომ ტარიფი არ გაიზარდოს. ელექტროენერგიის ტარიფში ჩანს რაღაც რეზერვი და შეიძლება არ გაიზარდოს, მაგრამ გაზზე ალბათ გაიზრდება,” – დასძენს რევაზ არველაძე.
„რეზონანსი“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
პრეზიდენტი პრემიერსა და ეროვნულ ბანკს ენდობა
სალომე სარიშვილი
“პრეზიდენტი პრემიერ კვირიკაშვილსა და ეროვნული ბანკის პრეზიდენტს ენდობა და მიიჩნევს, რომ მათი ურთიერთთანამშრომლობა ლარის დასტაბილურების თვალსაზრისით ეფექტურ შედეგს გამოიღებს,” – ამის შესახებ განცხადება პრეზიდენტის პრესსპიკერმა, ეკა მიშველაძემ გააკეთა და დაუმატა, რომ პრეზიდენტის ინსტიტუტს ქვეყანაში შექმნილ ეკონომიკურ ვითარებაზე მჭიდრო კომუნიკაცია აქვს როგორც პრემიერთან, ისე ეროვნული ბანკის პრეზიდენტთანაც.
როგორც ეკა მიშველაძის განცხადებიდან ირკვევა, გიორგი მარგველაშვილი იმედოვნებს, რომ ვითარება მალე შეიცვლება.
როგორც მიშველაძემ აღნიშნა, მთავრობის პასუხისმგებლობაა, საზოგადოებაში ამ კუთხით არსებულ ყველა შეკითხვას სრული პასუხი გაეცეს. აღსანიშნავია ისიც, რომ ლარის დევალვაციის პირობებში საპარლამენტო უმცირესობა პარლამენტში ეკონომიკური გუნდის მისვლასა და საზოგადოებისთვის პასუხის გაცემას ითხოვს.
უმცირესობის ლიდერმა, დავით ბაქრაძემ გუშინ პარტიაში გამართულ პრესკონფერენციაზე ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრებს მიმართა, დაესწრონ საპარლამენტო უმცირესობაში შემავალი ფრაქციების გაერთიანებულ სხდომას, რომელიც ლარის გაუფასურების საკითხს ეხება. მან მოითხოვა, რომ 28 დეკემბერს დაგეგმილ სხდომაზე, მინისტრებმა წარმოადგინონ სამოქმედო გეგმა, რომელიც ლარს კიდევ უფრო გაუფასურებისგან დაიცავს.
პრეზიდენტის პრესსპიკერმა კი ამ ინიციატივის საპასუხოდ განაცხადა, რომ საზოგადოების კითხვებზე, პასუხის გაცემა მმართველ გუნდსა და მთავრობას აკისრია.
“მთავრობის პასუხისმგებლობაა, რომ ყველა კითხვას, რომელიც არის საზოგადოებაში და რომელიც აქვთ პოლიტიკურ აქტორებს, გაეცეს სრული პასუხი,” – განაცხადა ეკა მიშველაძემ. “რა თქმა უნდა, გვერდს ვერ ავუვლით ქვეყნის მთავარ პრობლემასა და ხელისუფლების წინაშე მდგარ გამოწვევას – ლარის კურსს. ქვეყნის ეკონომიკაში შექმნილ რთულ ვითარებასთან დაკავშირებით პრეზიდენტს აქტიური კომუნიკაცია აქვს პრემიერ-მინისტთან და ეროვნული ბანკის პრეზიდენტთან. ქვეყნის პირველი პირი ენდობა გიორგი კვირიკაშვილსა და კობა გვენეტაძეს და მიიჩნევს, რომ მათი კვალიფიკაცია და ურთიერთთანამშრომლობა ეფექტიან შედეგს გამოიღებს,” – დასძინა ეკა მიშველაძემ.
ჟურნალისტების შეკითხვაზე – თუ ვის ეკისრება პასუხისმგებლობა ლართან დაკავშირებული პროცესების გამო, მიშველაძემ ასე უპასუხა: “რა თქმა უნდა, პასუხისმგებლობა მთავრობასა და ხელისუფლებას ეკისრება.”
რაც შეეხება საპარლამენტო უმრავლესობის აზრს, როგორც პარლამენტის თავმჯდომარემ ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, არსებობს კონკრეტული საგარეო ფაქტორები, რომლებიც ლარის კურსზე პირდაპირ ზემოქმედებს. მისი განცხადებით, ეს არის არსებული და რეგიონული კონტექსტი: “ჩვენი სავაჭრო პარტნიორების ვალუტების კურსის დევალვაცია ჩვენი ვალუტის კურსის დევალვაციას პირდაპირ განაპირობებს. ეს არის ყველაზე სამწუხარო მოვლენა და მთავრობამ ყველაფერი უნდა გააკეთოს იმისთვის, რომ გარე ფაქტორების მიუხედავად, სტაბილური კურსი შეინარჩუნოს. ამას ემსახურება სწორედ ოთხპუნქტიანი გეგმა და ყველა ის სამთავრობო ინიციატივა, რომელიც საქართველოში ეკონომიკური ზრდის ტემპების დაჩქარებას გულისხმობს,” – განაცხადა ირაკლი კობახიძემ.
აქვე შეგახსენებთ, რომ გუშინ ლარის გაუფასურებასთან დაკავშირებით განცხადება ეროვნული ბანკმაც გაავრცელა. სების მტკიცებით, ლარის გაუფასურების მიზეზები ფუნდამენტური ფაქტორების (დოლარის გლობალური გამყარება, თურქული ლირას გაუფასურება) და მოლოდინის ერთობლიობაა.
განცხადებაში ნათქვამია, რომ საშუალოვადიან პერიოდში ბანკი მონეტარული პოლიტიკის გამკაცრებასაც არ გამორიცხავს.
“ეროვნულ ბანკს აქვს სათანადო შესაძლებლობა და ინსტრუმენტები, რომ არ დაუშვას მაღალი ინფლაცია. თავის მხრივ, ზომიერი ინფლაცია გაცვლითი კურსის გრძელვადიან სტაბილურობას და ეკონომიკის მდგრად ზრდას განაპირობებს,” – აღნიშნულია სებ-ის განცხადებაში.
ცნობისთვის: გუშინ საღამოს ეროვნული ბანკის მიერ გამოქვეყნებული ლარის ოფიციალური გაცვლითი კურსის მიხედვით, ეროვნული ვალუტა დოლართან მიმართებაში ისევ გაუფასურდა. დღეს უკვე ერთი დოლარის ოფიციალური ფასი 2.7831 ლარი იქნება.
„რეზონანსი“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
გადაიზრდება თუ არა ეკონომიკური კრიზისი პოლიტიკურში?
გვანცა ღვედაშვილი
“ლარის გაუფასურების გაგრძელების შემთხვევაში ეკონომიკური კრიზისი პოლიტიკურში გადაიზრდება” – აცხადებს “ნაცმოძრაობის” წევრი ზურაბ ჭიაბერაშვილი. მისი თქმით, ეკონომიკაში უაღრესად მძიმე კრიზისული მდგომარეობაა, რაც პირდაპირა ბიძინა ივანიშვილის მთავრობის არაკომპეტენტურობასთან არის დაკავშირებული. “მთავრობა ახლაც დგამს დიამეტრულად საწინააღმდეგო ნაბიჯებს იმისა, რაც წესით, კრიზისის დროს მთავრობამ უნდა გააკეთოს. ლარის გაუფასურების გაგრძელების შემთხვევაში გარდაუვალია, რომ ეს ეკონომიკური კრიზისი პოლიტიკურ კრიზისშიც გადაიზრდება,” – განაცხადა ზურაბ ჭიაბერაშვილმა.
გადაიზრდება თუ არა ეკონომიკური კრიზისი პოლიტიკურში? – ამ კითხვით “რეზონანსმა” საზოგადოების ცნობილ წარმომადგენლებს მიმართა.
თაკო ჩარკვიანი (პუბლიცისტი): რა თქმა უნდა გადაიზრდება, აბა, ამას ვინ მოითმენს. რაც არ უნდა იძახონ ხელისუფლების წარმომადგენლება, რომ ეს კარგია, როგორ არის კარგი, როცა ლარმა 2.70-ს გადააჭარბა. ამას მაინც ნუ იტყვიან, რადგან ხალხი დაცინვად აღიქვამს. გადახედეთ ფასებს, ყველაფერი გაძვირდა, და ეს აუცილებლად გადაიზრდება სოციალურ აფეთქებაში.
გია ბუღაძე (ფერმწერი): როგორ გითხრათ, წესით უნდა გადაიზარდოს, მაგრამ ხალხი ცხვრად არის ქცეული და ლიდერს ელოდება, რომელიც წაუძღვება მათ. მე კი არ მგონია, დღეს ასეთი ლიდერი გამოჩნდეს, მით უმეტეს თუ გავითვალისწინებთ, რომ თავად ხალხიც გრძნობს, რომ დამნაშავეა, როცა არჩევნებზე გაიყიდნენ. სინდისი და ნამუსი აწუხებს ხალხს, რომ 20 ლარად გაიყიდნენ და ახლა ამიტომაც ვერ გამოდიან, რადგან მათი არჩეულია ეს მთავრობა. ჩვენი საზოგადოება, თუ ამას საზოგადოება ჰქვია, იმსახურებს იმას, რაც დღეს ხდება, რადგან მოსახლეობის უმეტესობა 20 ლარზე გაიყიდა, რაც ძალიან სამწუხაროა.
დოდო ხურცილავა (ხელოვნებათმცოდნე): ეს სრულიად ლოგიკური გაგრძელება იქნება. როგორც წესი, იწყება ეკონომიკურიდან და გადადის პოლიტიკურში. ყველა ვერ ერკვევა ეკონომიკაში, ამ დროს ხელისუფლების წარმომადგენლები გამოდიან და აკეთებენ ისეთ განცხადებებს, რომელსაც ჩვენ ვერ ვიგებთ. შესაძლოა, ისინი სულ არ იყვნენ დამნაშავენი ამ პროცესებში, რადგან მართლაც მოხდა მთელ ევროპაში ძალიან დიდი ძვრები. გვახსოვს საბერძნეთის კრიზისი, მაგრამ როდესაც ბავშვი გეუბნება, რომ მშია, მას ვერ აუხსნი ამ ყველაფერს. ამიტომაც ძალიან ფრთხილად და ძალიან ბევრი უნდა გვესაუბრონ ამ საკითხზე. მოსახლეობისთვის ძალიან გამაღიზიანებელია, როცა ხელისუფლების წარმომადგენლები გამოდიან და აცხადებენ, რომ ეს ბუნებრივი პროცესია და კარგიც არის.
ნანა კაკაბაძე (უფლებადამცველი): ბუნებრივი პროცესია, ამ მოვლენებზე საპროტესტო ტალღის გაჩენა, რადგან ხალხი უკიდურეს გაჭირვებაშია და ლარის კურსი კიდევ უფრო ამძაფრებს ამ გაჭირვებას. ლარი სხვა დროსაც გაუფასურებულა, მაგრამ ამას ფასებზე დიდად არ უმოქმედია, რადგან ხელისუფლებას არაადეკვატური განცხადებები არ გაუკეთებია. ახლა კი ისეთი განცხადებები გააკეთეს, რომელიც საერთოდ ცდება ყოველგვარ ლოგიკას. რომ თურმე ეს ეკოლოგიის გაჯანსაღებისთვის ხდება, რეალურად კი ჩვენ კარგად ვიცით, რომ საწვავზე ფასის მომატება ელემენტარულად მწვანილზე ზრდის თანხას და ამას თუ ხელისუფლება ვერ აანალიზებს, მაშინ მას მართლაც დროულად სჭირდება საზოგადოებისგან შველა, რომ წაბრძანდეს სახლში და ისწავლოს, რა არის ქვეყნის მართვა და შემდგომ განაცხადოს პრეტენზიები.
——————–
„ახალი თაობა“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ რამაზ საყვარელიძესთან: „ხელისუფლებას ალტერნატივა არ ჰყავს და ეს მისი სისუსტეა“
პოლიტოლოგი რამაზ საყვარელიძე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში აცხადებს, რომ ყველა ქვეყანაში სუსტი ოპოზიცია ხელისუფლების კოზირია, მაგრამ ეს მხოლოდ დროებითი კოზირია.
- ბატონო რამაზ, მიმდინარე პროცესები, რომელიც ეროვნული ვალუტის რყევებს უკავშირდება, რამდენად დაამძიმებს სოციალურ ფონს და რამდენად არის მოსალოდნელი, რომ შექმნილმა ვითარებამ პოლიტიკური რყევები გამოიწვიოს?
- სოციალური ფონის დამძიმება ალბათ გარდაუვალი იქნება, როგორც ეკონომისტები ვარაუდობენ, მაგრამ რამდენად გადავა ეს პოლიტიკურ ჭრილში, ამის თქმა ასე გადაჭრით შეუძლებელია. რამდენიმე ფაქტორი არის გასათვალისწინებელი: პირველი, ქვეყანაში არ არსებობს ძლიერი, ქმედითი ოპოზიცია. პოლიტიკური გუნდი, ძლიერი ლიდერით, რომელიც საზოგადოებას შესთავაზებს რეალურ გეგმას, რომელიც ხალხის წინაშე მდგარ პრობლემებს გადაჭრის.
- პარლამენტში წარმოდგენილია მხოლოდ ორი ოპოზიციური ძალა: ერთი, რომელიც საზოგადოებაში დისკრედიტირებულია, თუმცა ის მაინც ახერხებს, რომ პარლამენტში შევიდეს, ვგულისხმობ ნაციონალურ მოძრაობას და მეორე ძალა, პატრიოტთა ალიანსი, რომელმაც ბარიერი რამდენიმე ხმით გადალახა. სუსტი ოპოზიცია რამდენად არის ხელისუფლების კოზირი?
- სუსტი ოპოზიცია ყველა ქვეყანაში და ყველა დროში ხელისუფლების კოზირი არის, მაგრამ ეს დროებითი კოზირია.
- რატომ დროებით?
- იმიტომ, რომ ძლიერი ოპოზიცია ხელისუფლების ერთგვარი მეხამრიდია. სუსტი ოპოზიცია ხელისუფლების საპირწონე ვერასდროს გახდება ვერც ხალხში და ვერც თავად ხელისუფლება მასზე სწორებას ვერ მოახდენს. ეს შეცდომების წინაპირობებს ზრდის. ამიტომ ხელისუფლებას, როდესაც სუსტი ოპოზიცია ჰყავს, ის ერთგვარად დუნდება, ნებივრობას ეძლევა, ეს კი ხალხში გამოიწვევს ისეთ რეაქციებს, რომლებიც სასურველი არ არის არც ერთი ხელისუფლებისთვის. ეს დატვირთვა აქვს ძლიერ ოპოზიციას ნებისმიერ ქვეყანაში.
მინდა შევეხო თქვენს ნათქვამს, რომ ნაციონალური მოძრაობა მაინც ახერხებს პარლამენტში შესვლას. დიახ, ახერხებს და მხოლოდ იმის ხარჯზე, რომ მას ერთგული ამომრჩეველი ამ წლების მანძილზე ჩამოუყალიბდა.
- და როგორ ახერხებს მის შენარჩუნებას?
- აი, სწორედ ეს არის საინტერესო კითხვა – ახერხებს და ამას ახერხებს ლიდერის ხარჯზე. ჩვენ კარგად ვნახეთ ნაციონალურ მოძრაობას გამოყოფილი ჯგუფები, ვაშაძე, ჯაფარიძე, მაგრამ მათ ბარიერის გადალახვაც კი ვერ შეძლეს. ამიტომ მხოლოდ ნაციონალურ მოძრაობასთან ასოცირება არაფერს ნიშნავს, მთავარი არის ლიდერის ფაქტორი, რომელიც კვლავ მუშაობს.
- პარლამენტს გარეთ დარჩენილ ოპოზიციაზე რას იტყვით?
- ვერაფერს სახარბიელოს. მათი პროგრამებიც კი დაახლოებით ერთნაირია, მხოლოდ განსხვავებული ლიდერი ჰყავთ. ასეთ კომიკურ მდგომარეობაში როდესაც არის მთელი პოლიტიკური სპექტრი, შეუძლებელია, საზოგადოებას მისი იმედი ჰქონდეს და სწორება მასზე გააკეთოს. ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების წინ პაატა ბურჭულაძე გამოჩნდა პოლიტიკურ არენაზე და მან, ისე, რომ არავის უნახავს მისი პროგრამა, ძალიან მაღალი რეიტინგი დადო გამოჩენისთანავე.
- ეს რეიტინგი მას, შეიძლება ითქვას, მოჰყვებოდა...
- დიახ. სწორედ ამას ვამბობ, ჩვენი საზოგადოებისთვის კვლავ ამოსავალი არის ლიდერი, ფიგურა. ეს ძალიან ცუდია და ჩვენ ვნახეთ, როგორ დაასრულა თავისი პოლიტიკური კარიერა პაატა ბურჭულაძემ. ეს იყო რეიტინგის მკვეთრი ვარდნა, სხვა ფაქტორებთან ერთად, ამის მიზეზი იყო პოლიტიკური გამოუცდელობა. პოლიტიკური ფიგურების შეჯიბრი კი ქმნის პოლიტიკას, მაგრამ პოლიტიკური რეალობიდან, პოლიტიკური შედეგიდან ძალიან შორს არის.
- თქვენ საუბრობთ სუსტ ოპოზიციაზე, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რომ ცარიელი ადგილი არ რჩება, რამდენად არის შესაძლებელი, რომ ახალი ძალა გამოჩნდეს, მაგალითად, როგორც თავის დროზე ბიძინა ივანიშვილი გამოჩნდა?
- ცარიელი ადგილი მართლაც არ რჩება, მაგრამ რამდენად რელევანტურია ამის გადმოტანა პოლიტიკაში? ხშირად რჩება ცარიელი ადგილი. ისტორია ყოველთვის არ მეორდება. ის მაგალითი, რომელიც თქვენ მოიყვანეთ ბიძინა ივანიშვილის სახით, უფრო გამონაკლისი იყო ჩემი აზრით, ვიდრე წესის დადასტურება. დღეს არის მწყობრი, ევროპული ტიპის პარტიის ნიშა ცარიელი, მაგრამ ვერ შეივსო. მე ვერ ვხედავ ისეთ რესურსს, რომელიც ამ პოლიტიკურ დეფიციტს შეავსებდეს. ალბათ ამისთვის ერთგვარი მომწიფებაც არის საჭირო თავად საზოგადოებაშიც, ეს ასე სპონტანურად არ ხდება. პოლიტიკური სპექტრი რომ დაიწმინდოს, რეალურ პოლიტიკურ ძალთა ჭიდილი რომ იყოს არჩევნებზე და არა გაურკვეველი, თითქმის ერთნაირი ძალების ჭიდილი, ამისთვის დიდი დროის გასვლაა საჭირო. ეს მეტ პოლიტიკურ კულტურასაც მოითხოვს არა მხოლოდ პოლიტიკური სპექტრისგან, არამედ ამომრჩევლისგან.
„ახალი თაობა“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ შოთა მალაშხიასთან: „ამ ხელისუფლებას სახელმწიფო ჰყავს კვდომის რეჟიმში“ // „ამას ვეღარ მოითმენს ისეთი ინტელექტუალური და ტემპერამენტიანი საზოგადოება, როგორიც საქართველოშია“
ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებზე „ახალი თაობა“ ესაუბრა ქრისტიან-კონსერვატიული პარტიის ლიდერს, ყოფილ დეპუტატ შოთა მალაშხიას.
- ექსპერტების ვარაუდით, ეკონომიკური კრიზისის შედეგები ნაახალწლევს იჩენს თავს. გაზაფხულზე საპროტესტო გამოსვლებსაც ვარაუდობენ...
- რეალობა ასეთია – ქვეყნის ნორმალური განვითარებისთვის ეკონომიკური ზრდა უნდა იყოს 10%. იმისათვის, რომ სახელმწიფოებრიობა შეინარჩუნო, აუცილებელია 5 ან 6%-იანი ზრდა მაინც. ამ ხელისუფლებას 2 და 3%-იანი ეკონომიკური ზრდის პირობებში ქვეყანა ჰყავს კვდომის რეჟიმში.
- 2017 წლის ბიუჯეტით 4%-იანი ზრდაა დაგეგმილი...
- ეს არ არის საკმარისი ქვეყნის ფუნქციონირებისათვის და სახელმწიფოებრიობის შენარჩუნებისათვის. ამას ემატება ის, რომ `ქართულმა ოცნებამ~ არ შეასრულა არც ერთი დაპირება, რომელიც ხალხს 2012 წლის შემდეგ მისცა. პენსიების ზრდითა და იპოთეკით დაზარალებულთა დახმარებით დაწყებული, რუსეთთან ურთიერთობის მოგვარებით დამთავრებული. უმუშევრობის დონე ძალიან მაღალია. ამ ფონზე მოხდა ყველაფრის გაძვირება და ლარის კურსის სწრაფი ვარდნა. ამ ყველაფერზე ცოცხალ ორგანიზმს, ანუ ერს აუცილებლად ექნება რეაქცია. ადრეც მითქვამს, რომ პროცესები ქუჩაში გადმოვა, იმიტომ, რომ „ქართულ ოცნებას“ დღეს პარლამენტში ოპოზიცია არ ჰყავს.
- პარლამენტში ხელისუფლებას მწვავედ აკრიტიკებენ ნაციონალური მოძრაობისა და პატრიოტთა ალიანსის წარმომადგენლები...
- ეს კრიტიკა შეიძლება შეთანხმების ნაწილად მივიჩნიოთ. სინამდვილეში, „ქართულ ოცნებას“ პარლამენტის შიგნით ნამდვილი ოპონენტები არ ჰყავს. ნაციონალებმა და ალიანსელებმა სულ რომ ხმა არ ამოიღონ, მაშინ წარმოუდგენელი სურათი შეიქმნება. მათი განცხადებები არ გამოხატავს ხალხის ნებას. საზოგადოების ხმა პარლამენტში არ ისმის. ნაცმოძრაობის ნაწილი, რომელიც პარლამენტში შესვლას დათანხმდა, აკეთებს იმის საპირისპიროს, რაც ამომრჩეველმა დაუკვეთა. ნახევარმა მილიონმა ადამიანმა ნაცმოძრაობას ხმა იმიტომ მისცა, რომ ებრძოლა და არა იმისთვის, რომ სავარძლები დაეკავებინა და ეღიარებინა იმ არჩევნების შედეგები, რომელსაც გაყალბებულად მიიჩნევს. ამიტომ პროცესები განვითარდება ქუჩაში. გარეთ ღიმილიან სახეს ვერ ნახავ. თუ ვინმე იღიმება, არაადეკვატურია. ადამიანები ვეღარ ყიდულობენ პირველადი მოხმარების ნივთებს.
- რამდენიმე თვეა, აგრარულ ბაზრებშიც შემცირებულია ხილ-ბოსტნეულით ვაჭრობა..
- დიახ. ყველა ამბობს, რომ ადამიანებს ფული აღარ აქვთ.
- თქვენი ნათქვამიდან გამომდინარე, გამოდის, რომ პრობლემები მარტო ლარის კურსის ვარდნას არ გამოუწვევია?
- ყველაფერი ადრევე დაიწყო. ფაქტობრივად შეჩერდა ინვესტიციების შემოდინება, დამყარდა კლანური მმართველობა, მექრთამეობა და ნეპოტიზმი.
- ზოგი ამ მოვლენებს ირაკლი ღარიბაშვილის სახელს უკავშირებს...
- კლანური მმართველობა მყარად დაამკვიდრეს. ამ სისტემაში ერთი კლანი შეიძლება სხვამ ჩაანაცვლოს. ერთი მაღალჩინოსნის წასვლა სისტემას არ ცვლის. ქვეყანა რომ ნორმალურად განვითარდეს, მისი ხელისუფლება ხალხმა უნდა აირჩიოს. ჩვენთან ყველაფერს მართავს არაფორმალური მმართველი, რომელიც ირწმუნება, რომ არაფერში ერევა. არადა, საკმარისია, ივანიშვილმა რაიმე თემაზე კომენტარი გააკეთოს, მაშინვე აშკარა ხდება, რომ ისაა ყველაფრის უფროსი, პასუხს კი არაფერზე აგებს. ყველას მოუსმენია მოსაზრება, თითქოს სააკაშვილის მმართველობის დროს ყველაფერს ივანიშვილი აკეთებდა. ჩნდება კითხვა – თუ მაშინ აკეთებდა, ახლა რატომ ვერ აკეთებს? ახლა ხომ ბევრად მეტი შესაძლებლობა აქვს? თუ ივანიშვილს საქმეს აკეთებინებდა სააკაშვილი, მაშინ გამოდის, რომ სააკაშვილი ყოფილა სერიოზული მენეჯერი. 2008 წელს, რუსეთის აგრესიის დროს, ზუგდიდში ვიმყოფებოდი და მახსოვს, რომ იქ, იმ ცხელ წერტილშიც კი ვარიგებდით პენსიებს. სააკაშვილმა საგრძნობლად გაზარდა პენსიები და ეკონომიკა.
- ბევრი პრეტენზიაა ახლანდელი ეკონომიკური გუნდის მიმართ....
- თევზი თავიდან ყროლდება. ეს სისტემა ივანიშვილის შექმნილია. ქუმსიშვილის გაშვებით ბევრი არაფერი შეიცვლება.
- ქუჩის გამოსვლები არ აგვცდება?
- ყველა პრობლემა გროვდება. მდგომარეობას ართულებს ის, რომ ვიღაც „ტიპები“ ხალხის ხარჯზე მდიდრდებიან. ეს მოუთმენელია. მით უმეტეს, ამას ვერ მოითმენს ისეთი ინტელექტუალური და ტემპერამენტიანი საზოგადოება, როგორიც ჩვენ გვყავს.
„ახალი თაობა“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ზაალ კასრელიშვილთან: „რაც უფრო დავშორდებით დასავლეთს, ლარი მით უფრო გაუფასურდება“ // „სირიის შემდეგ კავკასიის ჯერი დადგება“
გახდება თუ არა საქართველო მეორე სირია, დავშორდით თუ არა ევროპას, რაში ადანაშაულებენ ევროპელი პოლიტიკოსები საქართველოს ხელისუფლებას, რასთან არის დაკავშირებული ეროვნული ვალუტის გაუფასურება? – ამ თემებზე „ახალ თაობას“ ანალიტიკოსი უსაფრთხოების საკითხებში ზაალ კასრელიშვილი ესაუბრება.
- ანკარაში რუსეთის ელჩის მკვლელობა ამ ორ ქვეყანას შორის ომის დაწყების მიზეზი, ალბათ, არ გახდება, მაგრამ რაღაც გაგრძელება აუცილებლად ექნება. ეს რაღაც საქართველოზე როგორ აისახება?
- ეს ფაქტი უკვალოდ არ ჩაივლის. მსოფლიო ელჩებსა და დიპლომატებზე თავდასხმის მხოლოდ რამდენიმე ფაქტს იცნობს. რუსეთს უნდა სცოდნოდა, რომ ის პოლიტიკა, რომელიც მან სირიაში წამოიწყო, უკვალოდ არ ჩაივლიდა. დასავლეთთან დაპირისპირებულმა რუსეთმა იმდენი მოახერხა, რომ მთელი ისლამური სამყარო გადაიმტერა. ეს პროცესი არ გაჩერდება – როდესაც სახელმწიფო დიდია და მას ლეტალური იარაღი გააჩნია, მასთან ვერაფერს ხდებიან და პირად შურისძიებას დაიწყებენ. ალეპოს შემდეგ ისლამური სამყაროს წარმომადგენლებისთვის რუსებზე თავდასხმა, შესაძლოა, საპატიოც კი გახდეს.
- ალეპოს გამო ისლამურმა სამყარომ რუსეთზე შური რომ იძია, გასაკვირი არ არის, მაგრამ ალეპოში არეულობა თავის დროზე დასავლეთმა დაიწყო. არაბული გაზაფხულისთვის არავის უნდა მოეთხოვოს პასუხი?
- არაბული გაზაფხულის უკან ნამდვილად დასავლეთი დგას. სირიაშიც მათ დაიწყეს კონფლიქტი, მაგრამ, რუსეთისგან განსხვავებით, დასავლეთმა დიდი სიფრთხილე გამოიჩინა სამხედრო ოპერაციებისას. მოსკოვმა თავისი ქმედებებით ყველა ნორმა დაარღვია. ამიტომაც დაიწყეს ისლამური სამყაროს წარმომადგენლებმა შურისძიება. ჩვენი აზრით, შურისმაძიებლები კონკრეტულ პირებზე დაიწყებენ ნადირობას. მათი სამიზნეები იქნებიან მაღალჩინოსანი სამხედროები, პოლიტიკოსები და დიპლომატები.
- საქართველოზე როგორ აისახება ეს პროცესები?
- კარგად არ აისახება, მაგრამ იმათაც უნდა გავუცრუო იმედები, ვისაც მათ შორის ომის დაწყება სურს. ეს ქვეყნები ერთმანეთს კარგად იცნობენ. მათ შორის რამდენიმე ომიც გაიმართა. ისტორიული გამოცდილებით იციან, რომ რუსეთ-თურქეთის ომში გამარჯვებული არ იქნება. ისინი ყველაფერს გააკეთებენ, რომ ურთიერთობები დააბალანსონ. სირიაში ამის გაკეთება მოახერხეს – რუსეთი თავის კონტროლირებად ტერიტორიას შემოღობავს, თურქმანებით დასახლებულ ტერიტორიაზე თურქეთის გავლენა იქნება. ისინი კავკასიის გადანაწილებასაც შეეცდებიან, ამას კი დიდი დაპირისპირება მოჰყვება. ეს დაპირისპირება საქართველოსაც შეეხება. ის, ვინც საქართველოზე მოიპოვებს გავლენას, მოიპოვებს გავლენას მთელ კავკასიაზე. რუსეთ-თურქეთის მთავარი დაპირისპირება წინ არის. ეს მაშინ მოხდება, როცა სირია დამთავრდება.
- სირიიდან პროცესები კავკასიაში გადმოინაცვლებს?
- აუცილებლად აქ დაიწყება გავლენების გადანაწილება. ტრამპის ინაუგურაციამდე რუსეთმა მიწასთან გაასწორა ბაშარ ალ-ასადის ოპოზიცია და ის ქალაქები, სადაც ისინი იყვნენ გამაგრებული. სტალინგრადის მასშტაბის ნგრევასთან და აურაცხელ მსხვერპლთან გვაქვს საქმე. მოსკოვმა ტრამპთან სავაჭროდ პოზიციები გაიმაგრა, თუმცა, დანამდვილებით მინდა გითხრათ, რომ მთელი ისლამური სამყარო გადაიკიდა.
- ისლამური სამყარო მაშინ რატომ არ აღშფოთდა, ისლამურმა სახელმწიფომ მოსული, ბენღაზი და ქობანა რომ მიწასთან გაასწორა, ან მაშინ სად იყვნენ, რუსებმა გროზნოს რომ გადაუარეს? ამ ქალაქებშიც მუსლიმები დახოცეს.
- მე ვერ ვიტყვი, რომ ისლამურ სამყაროს ამ ფაქტებზე რეაგირება არ ჰქონია. ევროპასა და ამერიკაში ტერაქტები სწორედ ამიტომ მოხდა. მართალია, იქაური დიპლომატები არ დაუხოცავთ, მაგრამ მათზეც იძიეს შური.
- ამბობთ, სირია რომ დამთავრდება, მერე კავკასიაში დაიწყება გადანაწილებისთვის ბრძოლაო. საქართველო მზად არის ამ გამოწვევებისთვის, მით უმეტეს ახლა როცა ეკონომიკური კრიზისია და ლარი გაუფასურდა? 2013 წელს ჩვენთან საუბარში თქვით, საქართველო დასავლეთს თუ დაშორდა, 1 დოლარი 30 ლარი ეღირებაო...
- ეს განცხადება მაშინ გავაკეთე, როცა ლარმა პირველად დაიწყო მერყეობა. მაშინ დავასახელეთ ამის მიზეზები და ხელისუფლებას ვთხოვეთ, სათანადო ზომები მიეღოთ. ვთქვით ისიც, რომ თუ დასავლეთის ორბიტას დავშორდებით, 1 დოლარი, სულ მცირე, 30 ლარი გახდება.
- თქვენი აზრით, ლარის გაუფასურება დასავლეთთან დაშორებას უკავშირდება?
- ევროპელი პოლიტიკოსების აზრით, საქართველოს ხელისუფლება ვირეშმაკული მეთოდებით ნელ-ნელა ტოვებს დასავლურ ორბიტას.
- თქვენ რას ფიქრობთ ამაზე?
- მე გითხარით, რასაც დასავლეთში ამბობენ. ისინი ფიქრობენ, რომ საქართველო რუსულ ორბიტას უახლოვდება. ლარის კურსის ვარდნა ამ პროცესების პროპორციულია. დასავლეთში თუ დარწმუნდებიან, რომ ჩვენ საბოლოოდ გადავედით რუსულ ორბიტაზე, მაშინ ჩვენი ვალუტა კატასტროფულად გაუფასურდება და საქართველოს მოსახლეობა საბოლოოდ გაუბედურდება. არ გამოვრიცხავ, რომ ლარის დევალვაციას გამოსვლები და აჯანყებები მოჰყვეს.
- თქვენ საქართველოს ხელისუფლების ვირეშმაკული ქმედებები ახსენეთ. სირიაში მიმდინარე პროცესები რომ არ დაგმეს, ესეც ამ ვირეშმაკობის ნაწილია?
- საქართველოს ხელისუფლება კიდევ ბევრ საკითხთან დაკავშირებით ავლენს ვირეშმაკობას. ამის გამო დასავლეთში უკვე ღიად გამოთქვამენ პრეტენზიებს. უკანასკნელი 4 წლის განმავლობაში ჩვენ რამდენჯერმე წამოვწიეთ რეგიონული უსაფრთხოების კონცეფციის შექმნის საკითხი, რამდენჯერმე დავინტერესდით, სად არის ეროვნული უსაფრთხოების დოქტრინა. ამ ორი დოკუმენტის არქონის გამოც თვლის დასავლეთი, რომ საქართველო ვირეშმაკულად იქცევა – ხან მარჯვნივ არის და ხან მარცხნივ. ასეთ პოლიტიკას ატარებდა 13 წელი ედუარდ შევარდნაძე. რა დამართა ამ პოლიტიკამ საქართველოს, ყველას გვახსოვს.
- ასეთი პოლიტიკის წარმოების მიუხედავად, შევარდნაძემ საქართველოს ტერიტორიაზე ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენის გატარება მოახერხა.…
- იმ კაცმა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენის სახით ძალიან დიდი პროექტი დაუტოვა ხალხს. რადგან მისი ხელისუფლება კორუმპირებული იყო, ხალხსაც მისცა საშუალება, მოეპარა. მაშინ ყველა იპარავდა. ახლა, ისევე, როგორც სააკაშვილის დროს, სულ რამდენიმე კაცი იპარავს. საქართველოს ხელისუფლება არც სტრატეგიულ პარტნიორებთან თანამშრომლობის გაღრმავებით არის დაინტერესებული. ამ მიმართულებით მხოლოდ თავდაცვის მინისტრი გააქტიურდა. ეს ძალიან კარგია. ასეთი რამე მის არცერთ წინამორბედს არ გაუკეთებია. მის წამოწყებას კავკასიელ ხალხთა კონფედერაცია მიესალმება და მზად არის, გვერდში დაუდგეს. საქართველოს ხელისუფლებამ სამეზობლო პოლიტიკის მიმართულებაც გაააქტიურა, მაგრამ, გვეეჭვება, რომ რამე გამოვიდეს.
- რატომ გგონიათ, რომ ამ მიმართულებით არაფერი გამოვა?
- იმიტომ, რომ ამისთვის ბაზა არ არსებობს. საქართველოს ხელისუფლებაში არ არსებობს სახელმწიფო ინსტიტუტი, რომელიც ამ პრობლემებზე მუდმივად იმუშავებს. ზემოთ თქვენ მკითხეთ, არის თუ არა საქართველო მზად გამოწვევებისთვის. ჩვენი ხელისუფლება არაფრისთვის მზად არ არის.
- ღვთის ანაბარა ვართ დარჩენილი?
- ღვთის ანაბარად დარჩენაზე ერთი რამე მინდა გითხრათ, რომელიც ჩვენს ხელისუფლებასაც ეხება და კრემლსაც. ღმერთი და გლობალური პროცესები ჩვენ მხარესაა, ჩვენ კი ეშმაკებისკენ ვიყურებით. ღმერთი რუსეთის მხარესაცაა. ლიბერალ-დემოკრატია 35 წლის მმართველობის შემდეგ ისე დაემხო, რომ მოსკოვს ამოსუნთქვის საშუალება მიეცა. ეგენი კი მაინც ეშმაკებისკენ არიან, გაცვივდნენ და ალეპო თავის მოსახლეობასთან ერთად მიწასთან გაასწორეს.
- რუსეთის ქმედებების ამოხსნა შეუძლებელია, მაგრამ ჩვენ რა გვჭირს, როგორც თქვენ ამბობთ, რატომ ვართ ეშმაკებისკენ?
- ძნელი სათქმელია. სადაც უფლის ნებაა, იქვეა ეშმაკი და, ეტყობა, ეგ გვჭირს. იგივე სჭირს რუსეთსაც. რუსეთი გონივრულობით არასდროს გამოირჩეოდა, მაგრამ იმას ნამდვილად არ ველოდი, რომ ტრამპის დეკლარირებული გამარჯვების შემდეგ მთელ ისლამურ სამყაროს გადაიკიდებდა.
- თქვენ რამდენჯერმე ახსენეთ მიწასთან გასწორებული ალეპო. გასული საუკუნის 90-იან წლებში რუსეთმა გროზნო უფრო მეტად გაანადგურა, მაგრამ ამის გამო მას არც ისლამური სამყარო გადაეკიდა და არც დასავლეთი შეშფოთებულა. თქვენი აზრით, გროზნოს განადგურება რომ დაეგმო მსოფლიოს, იქნებოდა ალეპო?
- ალეპო 2-მილიონიანი ქალაქია და ამიტომ გამოჩნდა, გროზნო მართლა უფრო მეტად გაასწორეს მიწასთან. დასავლეთმა მაშინ რუსეთთან ურთიერთობის დალაგების სანაცვლოდ თვალი დახუჭა და ყური დაიხშო. რუსეთი არ დაშალეს და სანაცვლოდ პირობა მიიღეს, რომ რუსეთი გლობალურ პოლიტიკურ პროცესებში არ ჩაერეოდა. რუსეთმა ეშმაკობა გამოიჩინა, ყველას საუბედუროდ, სამხედრო თვალსაზრისით გაძლიერდა და ყველას საქმეში ერევა. ამ დროს მისი მოსახლეობა გაღატაკებულია. ეს მოსკოვს ცუდად შეუტრიალდება. კრემლში უნდა იცოდნენ, რომ როცა ზარი რეკავს, ის ყველასთვის რეკავს. მათ ჩრდილოეთ კავკასიაში საშინელებები ჩაიდინეს, მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ ქიმიური იარაღიც კი გამოიყენეს. ამის გამო პასუხი არ მოსთხოვეს და ამის შედეგი იყო 2008 წლის აგვისტოს ომი.
- აგვისტოს ომის შემდეგ ამერიკამ მოსკოვს გადატვირთვის პოლიტიკა შესთავაზა, ევროპა კი მხოლოდ შეშფოთდა...
- ამან რუსეთის პოლიტიკური ამბიციები გაზარდა და ამის შედეგია ალეპო. რუსეთთან დაკავშირებით ერთი ქართული გამოთქმა მახსენდება: ბავშვს ჰკითხეს, რა გატირებსო, გამდის და ვტირიო. ასე რუსეთსაც გასდის და აკეთებს თავის საქმეს.
- სადამდე გაგრძელდება რუსეთის თავგასულობა, სანამ ალეპოს ბედს რომელიმე ევროპული ქალაქი არ გაიზიარებს?
- არ არის გამორიცხული, რომ რუსეთმა ევროპაში იგივე გააკეთოს. გითხარით, რომ სირიის შემდეგ ჯერი კავკასიაზე მიდგება, მაგრამ, შესაძლოა, მოსკოვმა პოზიცია შეცვალოს. აფხაზეთი, სამაჩაბლო და მთიანი ყარაბაღი მაგათ ხელშია. მათი დახმარებით ისინი კავკასიაზე გავლენას ინარჩუნებენ, ევროპაში კი სულ სხვა ვითარებაა, შესაძლოა, ჩვენ უფრო გადავრჩეთ, ვიდრე ევროპა. მართალია, თავის დროზე ევროპამ რუსეთის ქმედებები სათანადოდ არ დაგმო, მაგრამ ვერ ვიტყვი, რომ საქართველო მათთვის არაფერს ნიშნავს. ისინი ჩვენთან 1921 წელსაც ჩაიჭრნენ და ახლა ამ შეცდომების გამოსწორებას ცდილობენ.
- რით გამოიხატება ეს?
- რამდენადაც ჩვენთვის არის ცნობილი, საქართველოზე სერიოზული საუბრები მიმდინარეობს. გავლენიანი პოლიტიკოსების ერთმა ნაწილმა კონსერვატორ პოლიტიკოსებს საქართველოს გამო შეურაცხყოფაც კი მიაყენა. ჩვენთვის ვიზალიბერალიზაციის შეფერხების გამო მათ რუსეთის აგენტებიც კი ეძახეს.
„ახალი თაობა“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „გაუგებარია, რუსეთის ელჩის დაცვა სად იყო“
„ახალი თაობის“ კითხვებს ექსპერტი კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძე პასუხობს.
- ბატონო მამუკა, მსოფლიოს ლიდერები გმობენ თურქეთში რუსეთის ელჩის მკვლელობას. როგორ აფასებთ მომხდარს? რა მიზანს ემსახურებოდა ყოველივე ეს?
- ერთი შეხედვით, ეს იყო კლასიკური ტერაქტი. პირველი შეფასება ასეთია, რომ ეს არის გამოძახილი რუსეთის ქმედებების გამო სირიაში. გამოძახილი იმ ბარბაროსობისა, რაც ალეპოში ხდებოდა. თუმცა, რომ არც ისე მარტივადაა საქმე.
- რას გულისხმობთ?
- ძალიან ბევრი კითხვა ჩნდება, როცა ცივ გონებაზე აანალიზებ მომხდარ ფაქტს. მაგალითად, სად იყო დაცვა? ჯერ თვითონ პირადი დაცვა ამ ელჩისა და თუ ელჩს არ ჰყავდა დაცვა, მაშინ ღონისძიების დაცვა სად იყო. ის იყო საკმაოდ მაღალი დონის ღონისძიება. დღეს თურქეთში ისეთი ვითარებაა, ბევრად უფრო დაბალი რანგის ჩინოვნიკები დაცვით გარშემორტყმულები დადიან. შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ ამ მკვლელს საშუალება მისცეს, თავისი განზრახვა განეხორციელებინა, შემდეგ განცხადება გაეკეთებინა. დაახლოებით 20 წუთი ის იარაღით ხელში, საგამოფენო დარბაზში დასეირნობდა.
საბოლოო ჯამში, ვერც ის გავიგეთ, ეს პიროვნება ვისთან ასოცირდება, ქურთულ იატაკქვეშეთთან თუ ისლამურ ხალიფატთან?! მკვლელი ამბობდა, რომ ალეპოში მომხდარი უბედურობის გამო იძია შური. საბოლოო ჯამში, ჩემთვის გაუგებარი დარჩა, ეს იდეოლოგიური მტერი იყო თუ ფსიქოლოგიურად არანორმალური ადამიანი.
- რამდენად საღად შეაფასებს ამ ყველაფერს რუსეთი?
- რუსეთმა შეფასება შესაბამისი მისცა, მათ თქვეს, რომ ეს არის ტერაქტი და ეს ხელს არ შეუშლის რუსეთ-თურქეთის ურთიერთობას. თან კარგად მიაქციეთ ყურადღება, როდის მოხდა ეს ამბავი – როდესაც დაგეგმილი იყო თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტი რუსეთში. სწორედ ამ დღეს მოხდა ეს ამბავი, თუმცა ამას ვიზიტისთვის ხელი არ შეუშლია.
- ზოგადად ძალიან მძიმე ვითარებაა მსოფლიოში ტერორისტული თვალსაზრისით. რა ხდება, საით მიექანება მსოფლიო?
- დასავლეთმა რა ჯინიც გამოუშვა ბოთლიდან, იმის შედეგებს იმკის ახლა. თუმცა მარტო დასავლეთსაც ნუ დავაბრალებთ ყველაფერს. დღეს მიდის ბრძოლა მსოფლიოს ახალი გადანაწილებისთვის და ამ ბრძოლაში ყველა იარაღი გამოიყენება, მათ შორის რელიგიური, ტერორისტული და ასე შემდეგ. ვიდრე ახალი მსოფლიოს კონტურები არ გამოჩნდება, ასეთი მდგომარეობა იქნება სულ.
- რას იტყვით ამერიკის ახალი პრეზიდენტის პოლიტიკაზე?
- ამერიკის პრეზიდენტის ზოგიერთი ნაბიჯი ჯერჯერობით გაუგებარია. მან მოახერხა ისეთი კაბინეტის შექმნა, რომლის წევრთა პოზიციაც ხშირ შემთხვევაში არის ურთიერთსაწინააღმდეგო. მაგალითად, თავდაცვის მინისტრი ცნობილი არის თავისი ანტირუსული პოლიტიკით, ხოლო სახელმწიფო მდივანი, პირიქით, პრორუსული პოლიტიკით.
- ეს რა პოლიტიკაა, დასაბალანსებლად სჭირდება?
- ალბათ დასაბალანსებლად სჭირდება, მაგრამ ბალანსისთვის შეიძლებოდა ბევრად უფრო სხვა ტიპის კადრების შერჩევა. დღეს ამერიკას აქვს გეგმა, რომელიც ჰეგემონიას გულისხმობს მსოფლიოში. არა მგონია, პრორუსულობის მიუხედავად, ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა ამ კურსს გადაუხვიოს. ვერ გადაუხვევს ვერავითარ შემთხვევაში.
შესაძლოა, ტრამპს იმისთვის სჭირდება ასეთი ტიპის სახელმწიფო მდივანი, რომ მას აქვს ძალიან კარგი პირადი კონტაქტები რუსეთში. თუმცა ჯერ არ ჩანს, რა ტიპის აქტივობები იქნება რუსეთის მიმართ. ამერიკამ თუ წამოიწყო დიდი ეკონომიკური ომი ჩინეთის წინააღმდეგ, არ არის გამორიცხული, რომ მოახერხოს და ამ ომში რუსეთი მოკავშირედ გაიხადოს. დაველოდოთ მოვლენების განვითარებას.
——————–
„თბილისელები”, 19-26 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: რატომ მალავს რელიგიის სააგენტო საქართველოში არსებული სხვადასხვა კონფესიისთვის ბიუჯეტიდან ფულის გამოყოფის ფაქტს და ვისი ინტერესია ქართველი მუსლიმანებისა და ქრისტიანების დაპირისპირება
ნინო ხაჩიძე
ამ ბოლო ხანს ჩვენს ქვეყანაში მიმდინარე პროცესები ხშირად აჩენს ეჭვს, რომ ან უცხო ქვეყნების სპეცსამსახურების მიერაა გამოწვეული, ან ისინი მყისიერად ერთვებიან პროცესში და თავიანთი ინტერესის გატარებას ცდილობენ. ამჯერად შიდა საზოგადოებრივ დაპირისპირებას ვგულისხმობ, რაც, თავდაპირველად სამეგრელოს სეპარატისტულ რეგიონად წარმოჩენით დაიწყო, ახლახან (მავანის სვანეთში გადაღებული შიშველი ფოტოს გამოჩენით) სვანების ლანძღვა-გინებაში გადაიზარდა, რასაც ლაიტმოტივად გასდევს მუსლიმანი და ქრისტიანი ქართველების ვითომ დაპირისპირება. საკითხს აქტიურად აშუქებს არასამთავრობო სექტორი და არც თუ იშვიათად საქართველოს სახელმწიფო ინტერესის საზიანოდაც, თუმცა ადამიანის უფლებების დაცვის დროშით. რამდენი ქვეყნის სპეცსამსახური მუშაობს საქართველოს ტერიტორიაზე, რა ინტერესი აქვთ მათ და რატომ არის იოლი ჩვენი მოქალაქეების, ნებსით თუ უნებლიეთ, მათ სამსახურში ჩაყენება? – ამ საკითხზე ნათელის მოფენას ექსპერტთან კავკასიის საკითხებში, მამუკა არეშიძესთან ერთად შევეცდებით.
- ეს შიდა გაუგებრობები შეიძლება, განვიხილოთ, როგორც დაინტერესებული ქვეყნების სპეცსამსახურების მოქმედების შედეგი? რომელი ქვეყნების ინტერესები იკვეთება თუ ჩვენ ვართ იმდენად ბეცები, რომ თავად ვებმებით მახეში?
- ჩვენი სიბეცე, როგორც წესი, დომინანტია. ცხადია, რომ უცხოური სპეცსამსახურები მოქმედებენ საქართველოს დასასუსტებლად. ჩათვალეთ, ყველა ჩვენი მეზობელი.
- სომხეთი და აზერბაიჯანიც?
- ყველა ჩვენი მეზობელი… ქვეყნებს არ დავასახელებ, რადგან ხვალ იმ ქვეყნების საელჩოების წარმომადგენლები მომადგებიან. თუმცა შემიძლია, ვთქვა, რომ ზოგიერთი ქვეყნის ორი სპეცსამსახურიც კი მუშაობს. ჩემი დაკვირვებით, ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზე ცხრა ქვეყნის სპეცსამსახური მუშაობს. მათ შორის მტერიცაა და ვითომ მოყვარეც. თუმცა ჩვენი სიბრიყვე მაინც დომინანტურია, თუნდაც, იმ ფოტოების გამო სვანური კოშკების ფონზე. არასასიამოვნო ფაქტი იყო, მაგრამ ასეთ აჟიოტაჟს ნამდვილად არ ველოდი და ვფიქრობ, ეს ხელოვნურადაა გაბუქებული, როგორც ბევრი სხვა ამბავი, მათ შორის, მოხეს შემთხვევაც.
- ჟურნალისტი ვარ, მაგრამ მე კი არ ვიცოდი, რომ შარშან მილიონ ლარზე მეტი მიუღია მულიმანურ თემს, შარშანაც და მომავალ წელსაც მიიღებენ საბჭოთა დროს რეპრესიების საკომპენსაციოდ, მათთვის ამასობაში გადაუციათ 150 მეჩეთიც. ეს ინფორმაცია რელიგიის სააგენტოს ხელმძღვანელისგან გავიგე.
- ზუსტად ვიცი, მოხეს ეპიზოდში რომელიც არასამთავრობოა ჩართული და რომელი არასამთავრობოს ქალბატონი იღებს გრანტს იმ მიზნით, რომ ამ თემაზე ატეხოს ვაიუშველებელი.
- გრანტის წარმოშობაც ხომ არ იცით?
- წარმოშობაც ვიცი და ყველაფერი ამ თემის გარშემო. იმის თქმა მინდა, რომ ხშირად ჩვენი საზოგადოება, სუბიექტური თუ ობიექტური მიზეზების გამო, ვერ ან არ არის ინფორმირებული. რაც თქვენ მოყევით, ეს არის სააგენტოს ხელმღვანელობის ნაკლი, საქართველოს ხელისუფლების მინუსი. საზოგადოებამ არ იცის, რა პოზიტიურ ნაბიჯებს დგამს ხელისუფლება. ჭელაში რომ მინარეთი ააშენა ძველი, დანგრეული მინარეთის სანაცვლოდ, ამის შესახებ ხელისუფლება გასუსულია და არ ამბობს, რომ მან გააკეთა ეს და დღეს ჭელაში არანაირი კონფლიქტი არ არსებობს. ჩამიჩუმი აღარ ისმის იქიდან, მეორეც – მოხეში არც ქრისტიანებს არ აქვთ სალოცავი და არც მუსლიმანებს. ხელისუფლების ამოცანაა, რომ ზუსტი ინფორმაცია მიაწოდოს მოსახლეობას და ეს ინფორმირება იყოს მასშტაბური, რომ უარყოფითი რეაქცია არ მოჰყვეს არაინფორმირებულობას. ხელისუფლებ არ ითვალისწინებს ისეთ უმნიშვნელოვანეს ფაქტორს, როგორიცაა სოციალური ქსელი. ამ თვალსაზრისით, „ნაციონალების“ ხელისუფლება ბევრად ეფექტიანი იყო. სომხურ ეკლესიასაც გადაეცა 300 000 დოლარი კომპენსაციის მიზნით, მაგრამ სომხურმა მედიამ ეს გამოაცხადა, როგორც საქართველოს ხელისუფლების მიერ გაცემული ხარკი.
- რა „დანაშაულისთვის“?
- არადა ზუსტად უნდა აიხსნას, რომ ეს არის საბჭოთა ხელისუფლების დროს მიყენებული ზარალის ასანაზღაურებელი თანხა; სომხურ მედიაში კი წერია, რომ ეს არის ხარკი, იმის გამო, რომ სომხური ეკლესიები დააზიანეს ქართველებმა და ახლა ეკლესიების გადაცემის პროცესიც დაიწყება. რელიგიის სააგენტოს ამოცანა ისაა, რომ ასეთი საკითხების პრევენციაზე იზრუნოს და საზოგადოებას ყველაფერი აუხსნას გასაგებად. მაგალითად, ისიც, თუ როგორ შეიძინა ოვანეს თუმანიანის სახლი სომხურმა თემმა სომხური ემიგრაციის დახმარებით და როგორ განთავსდება იქ სომეხ მწერალთა სახლი.
- რომელი სომეხი მწერლების?
- იქნება სომეხ მწერალთა სახლი, რომლების, არ ვიცი. თუმცა საქართველოში ცხოვრობენ ძალიან საინტერესო სომეხი და აზერბაიჯანელი მწერლები, რომელთა ნაწარმოებებსაც ბეჭდავენ სომხეთსა და აზერბაიჯანში.
- თუ ისინი სომხურად და აზერბაიჯანულად წერენ, მე არ მევალება ამ ენების ცოდნა, აი, მათ კი ევალებათ თავიანთი სახელმწიფო ენის ცოდნა.
- მაგრამ ჩვენ ხომ უნდა ვიცოდეთ მაინც, რომ ეს ხდება?! როდესაც მთარგმნელობითი ბიურო არსებობდა, ეს პრობლემა არ იდგა. ახლაც არიან კარგი მთარგმნელები, მაგრამ ამ მიმართულებით მუშაობა სრულიად მოშლილია. დღეს სოციალურ ქსელში მსჯელობენ იმაზე, თუ ვინ ტიტველია და ვინ ჩაცმული. ამ დროს კი უნიკალური ხელნაწერი იპოვა ინდოეთში ლევან რამიშვილმა, ალბათ, ყველაზე ძველი ქართული ხელნაწერი და ამის შესახებ ვიწრო წრის გარდა არავინ იცის. შინაარსი ახლა იშიფრება და არ არის გამორიცხული, რომ ამ ხელნაწერის ორიგინალი თარიღდებოდეს ქრისტეშობამდე. იქ ვერავინ წაიკითხა. ასევე, გიორგი კალანდიამ ჩამოიტანა უნიკალური მასალები ირლანდიის არქივიდან, რომ შესაძლოა, პატარა კახს ინგლისში, ვულვიჩის სამხედრო აკადემიაში ჰქონდეს განათლება მიღებული. მე, მაგალითად, სულ არ მაინტერესებს ფოტოსთან დაკავშირებული ეპიზოდი. რასაკვირველია, უსიამოვნოა, მაგრამ ამისგან ამბის ატეხვა მტრის წისქვილზე ასხამს წყალს და სპეციალურადაა გაკეთებული. საერთოდ, სიწმიდეების, რელიგიების, ფასეულობების, ტრადიციების თემა მგრძნობიარეა და ასეთი უხეში დამოკიდებულება ამ თემებისადმი მიჩენს ეჭვს, რომ ეს ვიღაცის დაკვეთით კეთდება.
- არაერთხელ გავმხდარვართ მოწმენი იმისა, თუ რა მოხერხებულად შემოაგდებენ სოციალურ ქსელებში თემას, რასაც შემდეგ მედიაც აიტაცებს და არასასურველი მიმართულებით ვითარდება პროცესი. გავუზიაროთ მკითხველს სპეცსამსახურების მეთოდები საზოგადოებრივი აზრის მათთვის სასურველი მიმართულებით წარმართვისა, რომ გავფრთხილდეთ სამომავლოდ მაინც და ასე იოლად არ წამოვეგოთ ანკესზე?
- ვინც მუშაობს თემის გაშლის მეთოდზე, მან ძალიან კარგად იცის ადამიანის ფისქოლოგია. არაერთხელ გავსაუბრებივარ საუდის არაბეთში კურსგავლილ ვაჰაბიტებს და მინახავს, ერთ დროს მხოლოდ საშუალო განათლებამიღებული ადამიანი, რომელიც შემდეგ საუდის არაბეთში წავიდა, როგორი ცოდნითა და განათლებით დაბრუნდა. მათი ცოდნა და განათლება, ძირითადად, ქადაგებაზეა ორიენტირებული, მათ ასწავლეს მასების ყურადღების მიპყრობა და მეც კი, ვინც წინასწარ ვიცი, რა უნდა მითხრას, მიჭირს ხოლმე ბარიერების შექმნა და, მით უმეტეს, სოციალურ ქსელებში მუშაობა გამოსდით შესანიშნავად. მაგალითად, თემას იპოვნიან ფორუმზე და შემდეგ იმ თემას შესაბამისი მეთოდოლოგიით, აბუქებენ და აიძულებენ საზოგადოებას, რომ ამ თემის გარშემო იტრიალონ. როგორც წესი, ამ აურზაურში ისინი ახერხებენ, სასურველი მიმართულებით წაიყვანონ საზოგადოებრივი აზრი და მას მისცენ ან ანტისახელმწიფოებრივი, ან ანტისამთავრობო, ან ანტიკონფესიური, ან რომელიმე ანტი მიმართულება, რაც იმ მომენტშია მათთვის ხელსაყრელი და ეს ყოველთვის ხელოვნურად კეთდება.
- თუმცა ჩვენ გვახასიათებს მეორე თვისებაც: მიუხედავად იმისა, რომ არღაც ერთ თემაზე შესაძლოა, გადამეტებული ემოციით ვირეაგიროთ, მადევე გვავიწყდება. ამ ფონზე შედეგს აღწევენ ისნი? ხომ ვიცით, რომ ერთი თვის შემდეგ ძეხორციელს აღარ ემახსოვრება, ვინ გაიხადა და ვინ შეიმოსა? ეს თვისება არ გვიცავს ზემოქმედებისგან?
- არა, რადგან ნალექი რჩება. ეს გათვლილია იმაზე, რომ ამის შედეგად ადამიანის ცნობიერების გარკვეულ უჯრაში ინახება უარყოფითი მუხტი, შემდეგ სხვა უჯრაში სხვა ტიპის მუხტი ინახება და საბოლოოდ, როდესაც კრიტიკულ ნიშნულს აღწევს, ყალიბდება უარყოფითი დამოკიდებულება მთავრობის ან არასამთავრობოების, ან რომელიმე კონფესიის მიმართ. ჯერ უნდა დაგროვდეს უაროყოფი მუხტის კრიტიკული მასა დ როდესაც მიაღწევს კრიტიკულ ზღვარს, იწყება ზიზღი, ფობიები და ასე შემდეგ.
- თავი რომ დავანებოთ ბოლოდროინდელ გამოხდომებს სვანების მისამართით, ჩვენს მეტყველებაში იმატა გამონათქვამებმა კუთხურობის ხაზგასმით: მაგალითად, „იმერელი ვაჟი“, „კახელი მოხუცი“, „აჭარელი გოგონა“, „გურული ოჯახი“. ეს უნებლიეა?
- ქართული სამზარეულოსა და ფოლკლორის დონეზე ყოველთვის არსებობდა ასეთი გამონათქვამები, მაგრამ, თუ ამ თემას გაბუქავ და უარყოფით კონტექსტში იხმარ და ამ უარყოფით კონტექსს მისცემა მიმართულებას, ის იმუშავებს უარყოფითად.
- მეგრელებისა და სვანების გამორჩევის, მუსლიმანი და ქრისტიანი ქართველების გამიჯვნის მიზანი რა არის: ერთმანეთის წინააღმდეგ უარყოფითი მუხტის დაგროვება?
- რასაკვირველია, „გათიშე და იბატონე“ პრინციპი არავის გაუუქმებია და, ამდენად, ჩვენი მტერი ან ის, ვინც ვერ აცნობიერებს, რომ მტრულად იქცევა და ცდილობს, დღევანდელი ხელისუფლება დაასუსტოს, იყენებს ხოლმე ამ მეთოდს. ეს არ არის მოულოდნელი რამ, ამერიკის შეერთებულ შტატებშიც ხდება: მაგალითად, ტეხასელი არის მუდმივი დაცინვისა და მასხრად აგდების ობიექტი და ტეხასის მუდმივმა ლტოლვამ, გამოეყოს აშშ-ს აქედანაც მიიღო სტიმული. მაგალითად, სენკტ პეტერბურგელისთვის მოსკოველი მეორეხარისხოვანია და პირიქით. დღემდეა ლაპარაკი აზერბაიჯანში, რომ ნახიჭევანის კლანი მართავს აზერბაიჯანს და ქაქოელისთვის ეს მიუღებელია, ისევე, როგორც ერევნელისთვის მიუღებელია, რომ ყარაბაღელები მართავენ სომხეთს. ასე რომ, არ უნდა გაგვიკვირდეს, მაგრამ არ უნდა ავიყვანოთ პოლიტიკური პროცესის რანგში. ჩვენთან, საბოლოოდ, ეს პოლიტიკური ავანტიურა გამოდის და საქართველოს თიშავს. ამიტომაც ილია ჭავჭავაძის მთავრი დამსახურება მისი ნაწარმოებები კი არ არის, არამედ ის, რომ მოახერხა მოუხერხებელი იყო იმ მომენტისთვის. მან შექმნა ქართული იდეა და გააერთიანა საქართველოს ყველა კუთხე. ამითაა ის გენიოსი.
- ქართველის ცნება აღარ არსებობდა იმ პერიოდში, არათუ ერთიანი ქართული ცნობიერება...
- რატომ აკრიტიკებდა ვაჟა-ფშაველას აკაკი წერეთელი?! არა იმიტომ, რომ ფშაური დიალექტი იყო მიუღებელი, არამედ იმიტომ, რომ მაშინ ილიას გუნდის მიერ შექმნილი სალიტერატურო ქართული ენა იყო ერის გამაერთიანებელი. ქართველების ერთი განათლებული ჯგუფი შეიკრა ილიას მეთაურობით და გააერთიანა ერის ცნობიერება, ამიტომ ჰყავდა ილია ჭავჭავაძეს ბევრი მტერი, დღეს ასეთი ლიდერი არ არსებობს, რომელიც შეძლებს ამ მანკიერი თვისების სამზარეულოში ჩატოვებას და ხელის შეშლას, რომ ეს არ გახდეს საზოგადოების მსჯელობის საგანი. ვგულისხმობ კუთხურობაზე აქცენტის გაკეთებას უარყოფით კონტექსტში, რადგან ერთია ტკბილი ხუმრობა და მეორე – მწარე დაცინვა და ამისთვის პოლიტიკური ელფერის მიცემა, რომ მეგრელები არიან სეპარატისტები, აჭარელები – მუსლიმანები და ასე შემდეგ, მაშინ, როდესაც ყველა კუთხემ საქართველოს მისცა უბრწყინვალესი მამულიშვილები.
———————–
„რეზონანსი“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ მამუკა არეშიძესთან: „ახლო აღმოსავლეთში სიტუაცია ისე აირია, კარგა ხანი ვერ დალაგდება“
თაკო მათეშვილი
“თურქეთის ხელისუფლებას ეს ამბავი ნამდვილად არ აწყობდა. მათი სია კი, ვისაც აწყობდა, საკმაოდ გრძელი შეიძლება იყოს,” – ამბობს პოლიტოლოგი, კონფლიქტოლოგი მამუკა არეშიძე თურქეთში რუსეთის ელჩის მკვლელობაზე საუბრისას და დასძენს, რომ როდესაც მკვლელის ზუსტი ვინაობა გაირკევა, ან როცა მომხდარს საკუთარ თავზე რომელიმე ორგანიზაცია აიღებს, ამით უკვე ნათელი გახდება ისიც, თუ რომელი სახელმწიფო დგას ამ ყველაფრის უკან. მთავარ კითხვაზე, დაიძაბება თუ არა ხელახლა რუსეთისა და თურქეთის ურთიერთობა, მამუკა არეშიძე გვპასუხობს, რომ ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, თუ რამდენად მისცემს თურქეთი რუსულ სამსახურებს გამოძიებაში ჩართვის საშუალებას.
მამუკა არეშიძე: ცხელ კვალზე განსაკუთრებული დასკვნების გაკეთება რთულია, მაგრამ ერთი შეხედვით ეს გარეგნულად ტერაქტს ჰგავდა. თუმცა უამრავი შეკითხვა გაჩნდა, რომელზეც პასუხები ჯერ-ჯერობით არ გვაქვს.
- რა შეკითხვები?
- მაგალითად, რატომ დაემთხვა ეს მკვლელობა და ბერლინში მომხდარი ტერაქტი ერთმანეთს? რატომ დაემთხვა ეს მკვლელობა თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტს მოსკოვში? რატომ მოხდა ისე, რომ მკვლელობის ადგილას დაცვა არ იმყოფებოდა – არც ელჩის პირადი დაცვა და არც სახელმწიფო დაცვა? ეს საკმაოდ მაღალი დონის ღონისძიება იყო, რომელსაც არა მხოლოდ რუსეთის ელჩი, არამედ თურქეთის მთავრობის ზოგიერთი წარმომადგენელიც ესწრებოდა. თურქეთში კი დღეს ისეთი ვითარებაა, რომ რიგითი ჩინოვნიკიც კი დაცვით დადის. ასევე, რატომ მიეცა ტერორისტს საშუალება კარგა ხნის განმავლობაში ხმამაღალი განცხადებები ეკეთებინა? მხოლოდ 20 წუთის შემდეგ მოხდა მისი ლიკვიდაცია. თურქულმა მედიამ ინფორმაცია გაავრცელა იმის თაობაზე, რომ ეს პიროვნება ელიტარული საპოლიციო რაზმის, ე.წ. თურქული “ომონის” წევრი იყო და იქიდან თითქოს ფეთჰულაჰ გიულენის ორგანიზაციის წევრობისათვის გაანთავისუფლეს. ფეთჰულაჰ გიულენის ორგანიზაციის წევრობის გამო კი არა, მისი მხარდამჭერობის გამოც კი უამრავი ხალხი თურქეთის ციზხეებში ზის. როგორ მოხდა, რომ ეს პიროვნება ქუჩებში თავისუფლად დასეირნობდა? მოკლედ, სანამ ამ კითხვებზე პასუხი არ გვექნება, რთულია, მომხდარს საბოლოო კვალიფიკაცია მეიცეს.
- პირადად თქვენ რა ეჭვებს გიჩენთ ჩამოთვლილი კითხვები?
- არ გამოვრიცხავ, რომ ეს თურქეთის ხელისუფლებაში არსებული გარკვეული ჯგუფის მიერ დაგეგმილი ღონისძიება ყოფილიყო. სხვა ვერსიებიც არის. ზოგი ისლამური ხალფატისკენ იშვერს ხელს, ზოგი – საუდის არაბეთის სპეცსამსახურებისაკენ და ა.შ. ასეთ შემთხვევებში მთავარი შეკითხვა ყოველთვის ისაა, თუ ვის აწყობდა. თურქეთის ხელისუფლებას ეს ამბავი ნამდვილად არ აწყობდა. მათი სია კი, ვისაც აწყობდა, საკმაოდ გრძელი შეიძლება იყოს.
- ვინ შედის ამ სიაში, ვის აწყობდა ეს ყველაფერი?
- დასავლეთის სპეცსამსახურებს, საუდის არაბეთის სპეცსამსახურებს, ისლამურ ხალიფატს, ქურთებს და ა.შ. ძალიან მაღალი ალბათობით შეიძლია გითხრათ, რომ ვერ ვხედავ დადებით შედეგს, რომელსაც თურქეთის ხელისუფლებას ეს ტერაქტი მოუტანდა. ის ამით დაინტეერსებული ნამდვილად არ იყო.
- ამას რუსეთში თუ აცნობიერებენ? დაძაბავს ეს ინცინდენტი ორი ქვეყნის დამთბარ ურთიერთობას ხელახლა?
- რასაკვირველია, რუსეთში ამას აცნობიერებენ. პუტინის განცხადება სწორედ ამ კონტექსტში იყო გაკეთებული. მან თქვა, რომ ტერაქტი თურქეთისა და რუსეთის ურთიერთობებს ხელს არ შეუშლის. ლავროვმაც იგივე განაცხადა. თუმცა, აქ ერთი ფაქტორია გასათვალისწინებელი – მისცემს თუ არა თურქეთი რუსეთის საგამოძიებო ორგანოს წარმომადგენლებს საგამოძიებო პროცესში ჩართვის საშუალებას? ამას დიდი მნიშვნელობა აქვს. თუ ასე მოხდა, ჩათვალეთ, ტერაქტს რუსეთ-თურქეთის ურთიერთობისათვის არანაირი მნიშნელობა არ ექნება. თუ ასე არ მოხდა, მაშინ მოსკოვში სერიოზული ეჭვიანობა დაიწყება.
- მიუხედავად იმისა, რომ ეს ეჭვიანობა ჯერ არ დაწყებულა, რა რეაგირებას ელით ამ ეტაპზე რუსეთის მხრიდან?
- პირველი საკითხი, რომელსაც დღეს მოსკოვში საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრაზე განიხილავენ, დარწმუნებული ვარ, სწორედ ის იქნება, რომ რუსული საგამოძებო ორგანოები პროცესში ჩაერთონ. უარის ან დადებითი პასუხის შემთხვევაში იქნება რეაქცია, რომელიც მთლიანად ამ პასუხზე იქნება დამოკიდებული.
- ამბობთ, რომ თურქეთსა და გერმანიაში მოხდარი ტერაქტები ერთმანეთს საეჭვოდ დაემთხვა. რას შეიძლებოდა ეს დამთხვევა გამოეწვია?
- იმ შემთხვევაში შეიძლებოდა ყოფილიყო დამთხვევა, თუკი დამკვეთი ერთია. თუ ეს ისლამური ხალიფატის მიერ ორგანიზებულია, მაშინ ბევრი რამ ნათელი ხდება. ოღონდ, სავაჭრო ადგილას საბარგო მანქანის შეჭრა ისლამური ხალიფატის ხელწერას მაინცადამაინც არ ჰგავს, მიუხედავად იმისა, რომ ასეთი რამ საფრანგეთშიც მოხდა. ისლამური ხალიფატის ხელწერა მაინც აფეთქებაა და დიდ მსხვერპლზეა ორიენტირებული. მაინც იქითკენ ვიხრები, რომ ორივე ტერაქტი ისლამური ხალიფატის, ან რომელიმე ისლამისტური ორგანიზაციის ჩადენილია. ვნახოთ, ვინ აიღებს თავის თავზე ორგანიზატორობას. ამით ნათელი გახდება თუ რომელი ქვეყანა დგას ამ ჯგუფის უკან. არც ერთი მსხვილი ტერირისტული ორგანიზაცია, რომელიც ახლო აღმოსავლეთში მოქმედებს, ავტონომიური არაა. მის უკან აუცილებლად დგას კონკრეტული ქვეყნის პოლიტიკური ძალები, ხელისუფლება, ან სპეცსამსახურები.
- ტერორისტის სიტყვები – “ჩვენ ვკვდებით ალეპოში, თქვენ აქ მოკვდებით” – მიუთითებს თუ არა იმაზე, რომ ეს შემთხვევა რუსეთის მიერ ალეპოში ბოლო დღეებში განხორციელებულ მოვლენებთან კავშირშია?
- შეგვიძლია შეთქმულების თეორიის პათოსით ვისაუბროთ და ვთქვათ, რომ ეს სიტყვები სპეციალურად იყო ნათქვამი, რათა მსოფლიო საზოგადოებისათვის ტერაქტის აზრი უფრო ახსნადი ყოფილიყო. დღეს ხომ მსოფლიო მედია ალეპოში მომხდარი სისხლიანი ტრაგედიის აღწერითაა დაკავებული. თუმცა, დარწმუნებული ვარ, თუკი ეს კონკრეტული ძალის მიერ ორგანიზებული იყო, ამ ადამიანს ეს სიტყვები ათქმევინეს.
რასაკვირველია, არც ისაა გამოსარიცხი, რომ ეს ადამიანი ინდივიდუალური ფანატიკოსი ყოფილიყო, რომელმაც ალეპოსთვის შურისძიება თავად გადაწყვიტა, მაგრამ ამის შანსი ძალიან დაბალია. როგორც ჩანს, ეს ადამიანი თურქია. თუკი ქურთი აღმოჩნდება, ბევრი რამ უფრო ნათელი გახდება, თუმცა ალეპოში მიმდინარე სისხლიანი კალო ქურთისთვისაც ვერ იქნებოდა განსაკუთრებული სტიმულის მიმცემი, რადგან ქურთები მტრები არიან იმათი, ვინც ალეპოში იმყოფება.
- უკანასკნელ პერიოდში რეგიონში განვითარებულმა მოვლენებმა შეცვალა თუ არა ძალთა ბალანსი? რა გეოპოლიტიკური ვითარება გვაქვს ამ დროისთვის?
- გეოპოლიტიკური ვითარება საკმაოდ აბურდულია. სიტყვა ბალანსი ახსენეთ და ამაზე ერთი რამის თქმა შემიძლია – სირიის რეალობაში ბალანსი დიდი ხნის განმავლობაში არ დადგება. ყველა მსხვილ მოთამაშეს, რომელიც სირიის კონფლიქტში პირდაპირ თუ ირიბად მონაწილეობს, თავისი ინტერესები აქვს. ეს ინტერესები თანხვედრაში არაა. აქედან გამომდინარე, ვიდრე მათ ინტერესებს სირიაში შემსულებელი ჰყავს, ომიც დაუმთავრებლად იქნება.
ყურადღება მივაქცოთ სირიასა და ერაყში მიმდინარე პროცესებს: ალეპოს ერთი კოალიცია უტევდა, სადაც დომინანტი რუსეთი იყო. მოსულს მეორე კოალიცია უტევს, სადაც დომინანტი აშშ-ია. ქალაქი პალმირა სულ სხვა ბლოკმა აიღო. საინტერესოა, ვინ დაიწყებს ბრძოლას ქალაქ იდლიბისათვის. ჩემი ღრმა რწმენით, აქ დომინანტი თურქეთი იქნება. იდლიბში თითქმის ყველა იმ ბოევიკმა მოიყარა თავი, რომელიც ალეოპოდან გაიქცა. თანაც, იდლიბს თავისი გარნიზონიც ჰყავს ისლამისტური ორგანიზაციების. ასე რომ, ყველა მსხვილი მოთამაშე ცდილობს ერთი ქალაქი დაითრიოს და იმის გარშემო პოლიტიკური ბაქკანალია მოაწყოს.
უახლოეს მომავალში კი რუსეთის პატრონაჟით ასტანაში მოლაპარაკების პროცესი უნდა დაიწყოს. მასში მონაწილეობს ირანი და ზოგიერთი ოპოზიციური ძალა. სიტყვა ზოგიერთს ხაზს ვუსვამ, რადგან მაგალითად ქურთები არ მონაწილეობენ. ეს უკვე ნათელს ხდის იმას, რომ მოლაპარაკება სერიოზული არ არის. თუმცა რუსეთი ცდილობს, რომ იგი გადამწყვეტად წარმოაჩინოს. პარალელურად, აშშ ჟენევაში მოლაპარაკებების ძველ ფორმატს აგრძელებს. ამავდროულად, ისრაელის ხელმძღვანელობას აზერბაიჯანსა და ყაზახეთში ვიზიტი აქვს. იგი რეგიონის მუსლიმანურ სახელმწიფოებთან ცალკე კონტაქტს ამყარებს. პლიუს დამასკოს გარეუბნებს ბომბავს, სადაც ჰეზბოლას რაზმებია განლაგებული.
მოკლედ, ახლო აღმოსავლეთში ყველას თავისი ომი და პოლიტიკური ინტერესები აქვს. აქედან გამომდინარე, როგორი მოლაპარაკებებიც არ უნდა აწარმოონ, გაეროც რომ ჩაერთოს, სიტუაციის დარეგულირებას არ ვვარაუდობ. ეს ამბავი არ გამოვა, რადგან პოლიტიკური ინტერესები იმდენად ძლიერია, იმდენად კვეთს ერთმანეთს, რომ შედეგი მუდმივი ომი იქნება. ისე, როგორც ავღანეთში – 1979 წელს დაიწყო და დღემდე არ დამთავრებულა.
- ანუ, წინ ჯერ კიდევ არაერთი სისხლიანი დღე გველის?
- რასაკვირველია. არ მინდა მკითხველის თვალში ცინიკური გამოვჩნდე, მაგრამ მსოფლიო მედია ალეპოში გადაღებული დაღუპული ბავშვების კადრებით რომაა მოფენილი, მშვიდობიანი მოსახლეობა სხვადასხვა ქალაქში უკვე ოთხი წელია იღუპება და ეს რატომღაც ყველას ახლა გაახსენდა. საშინელი კადრების მომსწრენი გავხდით თუნდაც მოსულის აღების შემდეგ. სირიის სხვადასხვა ქალაქში ქრისტიანების მასიური ჟლეტვა მიმდინარეობდა, მაგრამ ამას მსოფლიო საზოგადოების განსაკუთრებული შეშფოთება არ გამოუწვევია. ახლა უბრალოდ ეს მავანს პიარისათვის დასჭირდა რუსეთის “სისხლიანი სახის” წარმოსაჩენად.
- ეს მავანი დასავლეთია?
- კი, დასავლეთია. მანამდე იგივეს რუსეთი აკეთებდა – სხვა ქალაქებში დაღუპულ ბავშვებს აჩვენებდა, რომლითაც უკვე დასავლეთის “სისხლიანი სახე” ჩანდა. ესაა ამ ომის სპეციფიკა და ცინიზმი. რასაკვირველია, საზოგადოების რეაგირება მედიით ნაჩვენებ კადრებზე აბსოლუტურად სწორია, მაგრამ მინდა ამ ყველაფერს ცივი გონებით შევხედოთ, რათა ვიცოდეთ რეალურად რა მოვლენები ვითარდება ახლო აღმოსავლეთის ამ ორ ქვეყანაში – სირიასა და ერაყში. ესაა ბრძოლა ენერგომატარებლების კორიდორებისათვის, რომელსაც თავისი პოლიტიკური ინტერესები ახლავს. ჩვეულებრივი ადამიანების სიცოცხლე ყველას ფეხებზე ჰკიდია. ახლა ახალი მოთამაშე ჩაერთო ჩინეთის სახით, რომელიც ცდილობს ამ ხვრელში რაც შეიძლება დიდი თევზი დაიჭიროს. მოკლედ, ასეთი ვითარებაა – სპარსეთის ზღვის მდიდარი არაბული სახელმწიფოები, საუდის არაბეთი, აშშ, დასავლეთი, რუსეთი, ჩინეთი, ისრაელი, თურქეთი და ირანი ცდილობენ თავიანთი ინტერესები გაატარონ და მზის ქვეშეთში მაქსიმალურად მეტი სივრცე დაიკავონ.
- შექმნილი გეოპოლიტიკური ვითარებიდან და იქიდან გამომდინარე, რომ თურქეთ-რუსეთის ურთიერთობები ჯერ-ჯერობით დამთბარია, იზრდება თუ არა დასავლეთისათვის რეგიონში საქართველოს როლი? დასავლეთისა და ნატო-სთვის საყრდენი ქვეყნის როლში ხომ არ აღმოვჩნდით?
- როგორც ჩანს, სამქე აქეთ მიდის. საქართველო უფრო სტაბილური და ძლიერი ქვეყანა რომ იყოს, მაშინ საყრდენის სიმძიმეც მეტი იქნებოდა. თუმცა, დასავლეთში რასაკვირველია აცნობიერებენ, რომ საქართველოს მდგომარეობა საკმაოდ მყიფეა. იგი რუსული სამხედრო ბაზების რკალშია მოქცეული – ცალკე აფხაზეთიდან და ე.წ სამხრეთ ოსეთიდან და ცალკე სომხეთიდან. ამას ისიც ემატება, რომ საქართველო ეკონომიკურადაც და პოლიტიკურადაც სუსტი სახელმწიფოა. აქედან გამომდინარე, ის დასავლეთისათვის მუდმივი და მყარი საყრდენი ვერ იქნება, თურქეთს ვერ ჩაანაცვლებს.
- მიუხედავად თურქეთის რუსეთთან მეგობრობისა?
- დიახ, მიუხედავად ამისა. ჩვენ ამ მეგობრობას ცოტა გაზვიადებულად ვუყურებთ. კატეგორიულად ვამბობ, რომ გამორიცხულია თურქეთისა და რუსეთის სტრატეგიული ინტერესები ოდესმე ერთმანეთს დამთხვეს. დღეს მხოლოდ ტაქტიკური ინტერესები ემთხვევა და ამიტომაც აქვთ “მეგობრობა” დეკლარირებული. სინამდვილეში კი ეს გამორიცხული რომაა, ამას ისტორიაც გვკარნახობს და რეალობაც.
თუნდაც კიდევ ერთი ფაქტი ავიღოთ – იმ 130 ოფიცერს შორის, რომელიც ალეპოში დააპატიმრეს, სხვადასხვა ქვეყნის წარმომადგენლები იყვნენ – აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, საფრაგნეთის, მაროკოსი, ყატარის, საუდის არაბეთის, ისრაელისაც კი და ასევე თურქებიც. ეს ხალხი ე.წ. ზომიერ ოპოზიციას უწევდა ინსტრუქტაჟს, რომელიც ალეპოში იბრძვის. თუმცა, ჩემთვის, “ან-ნურსა”, რომელიც ზომიერ ოპოზიციად მოიაზრება, ისეთივე ისლამისტური ორგანიზაციაა, როგორიც ისლამური ხალიფატი. მათ შორის ვერანაირ განსხვავებას ვერ ვხედავ. სწორედ მათ წვრთნიდნენ თურქები.
აქაც ეჯახება ერთმანეთს თურქეთისა და რუსეთის ინტერესები. ანუ, გამოდის, რომ თურქების მიერ ინსტრუქტირებული ხალხი რუსეთის მოკავშირეს – ასადის ჯარს – ებრძოდა.
გარდა ამისა, თურქეთი მუდმივად ავიწროებს რუსეთის მოკავშირე სირიელ ქურთებს და ამ ორი ქვეყნის ინტერესები უკვე აქაც ეჯახება. ასე რომ, მათი ინტერესები სტრატეგიული თვალსაზრისით ერთმანეთს ვერასოდეს დაემთხვევა. მხოლოდ ტაქტიკური თანხვედრაა – დღეს თურქეთი დასავლეთზეა გაანწყენებული და ამიტომ რუსეთის მეგობრების ბანაკში აღმოჩნდა.
- რამდენ ხანს გასტანს, თქვენია ზრით, ეს ტაქტიკური ერთობა?
- ვიდრე საქმეს დასჭირდება. საკმარისია დასავლეთმა თურქეთის მიმართ თავისი მიდგომა შეცვალოს, რომ ყველაფერი შეიცვლება. წარმოვიდგინოთ ხვალ ევროკავშირმა თურქეთის მიღების მზაობა რომ გამოაცხადოს, მისი და რუსეთის მეგობრობა ეგრევე დამთავრდება. ანუ, დასავლეთს თურქეთის თავისკენ შემოსაბრუნებლად ძალიან ქმედითი ნაბიჯების გადადგმა მართებს და თუ გადადგამს, ჩათვალეთ, რომ რუსეთ-თურქეთის ტაქტიკური “მეგობრობაც” უცებ გაქრება.
„რეზონანსი“, 21 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ ვახტანგ მაისაიასთან: „რუსეთს, ირანს და ასადს შეიძლება თურქეთიც შეუერთდეს“
ელზა პაპოშვილი
სამხედრო ექსპერტი ვახტანგ მაისაია ამბობს, რომ სირიის კონფლიქტი მსოფლიოში და მათ შორის კავკასიაში, ახალ მთავარ მოთამაშეებს ქმნის, და ასეთებად, შესაძლოა, მოოგვევლინოს რუსეთის, ირანის და თურქეთი. ამიტომ ვახტანგ მაისაიას მიაჩნია, რომ რეგიონში სიტუაცია ალეპოს დაცემის შემდეგ კიდევ უფრო დაიძაბება და “დაიში” (ტერორისტული ორგანიზაცია “ისლამური სახელმწიფო”) თავისი დარტყმების არეალს გაზრდის. ექსპერტი ელის, რომ ტერაქტების სერია მოსკოვსა და რუსეთის სხვა დიდ ქალაქებშიც იქნება.
საქართველო შეიძლება ამ სამკუთხთა ხაფანგში მოხვდეს, ამიტომ, ის ხელისუფლებას მოუწოდებს, რომ ლოგიკური და სწორი ანალიზი გააკეთოს.
ვახტანგ მაისაია: ალეპოს დაცემის შემდეგ ექსპერტებიც და პოლიტიკოსებიც მოელოდნენ, რომ სერიოზული ტერაქტები იქნებოდა. შესაბამსიად, “დაიშმა” მოქმედება და შურისძიება დაიწყო. ვნახეთ ერთდროულად რუსეთის ელჩზე განხორციელებული თავდასხმა, ბერლინის საახლწლო ბაზრობაზე ტერორისტის შევარდნა და ამერიკის საელჩოზე თავდასხმის მცდელობა (ანკარაში – რედ.). სამწუხაროდ, ეს დასასრული არ არის და მსოფლიო უფრო ფართომასშტაბიან დარტმებს უნდა ელოდოს. “დაიშმა” საკამოდ სერიოზულად დაიწყო გააქტიურება. ეს უკვე სირიაში არსებულ მდგომარეობას უკავშირდება. მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთის, ირანის და ასადის კოალიციამ ზომიერი ოპოზიცია დაამარცხა, რომელსაც დასავლეთის მხადაჭერა აქვს, სამაგიეროდ “დაიშის” მიერ პალმირას დაკავებით სერიოზული დარტყმა მიიღეს. დღეს, როგორც ვხედავთ, რუსული და ირანული მხარე დაბნეულად გამოიყურება. ალეპოს დაცემის შემდეგ, “დაიშს” მოტივაცია გაუჩნდა, რომ რუსეთის მიმართულებით მსგავსი დარტმები განახორციელოს.
არ არის გამორიცხული, რომ “დაიშმა” რუსეთის წინააღმდეგ სამხედრო-დივერსიული აქტი მოაწყოს.
- რა მთავარი მიზნის მიღწევა სურს რუსეთს სირიის ომში ჩართვით?
- სირიაში რუსეთი თავის გეოსტრატეგიულ ინტერესებს იცავს. მას ახლო აღმოსავლეთში თავისი ინტერესები აქვს. სურს, რომ მსოფლიო გლაბალურ მოწყობაში აქტიური როლი შეასრულოს. კრემლს ინტერესები ენერგოუსაფრთხოების მიმართულებითაც გააჩნია. პუტინს სირიაში დიდი ინვესტიცია აქვს ჩადებული გაზპრომის სახით. ასევე სირიას სატრანზიტო თვალსაზრისით უნიკალური ფუნქცია გააჩნია. გეოპოლიტიკური და გეოეკონომიკური ფაქტორები რუსეთს იმის საშუალებას აძლევს, რომ სირიაში მსგავსი სახის ინტერვეცია განახორციელოს. თუ რუსეთი აღმოსავლეთში გავლენას დაკარგავს, მაშინ სირიაში რუსული ბაზა აღარ იქნება, ეს კი კრემლს არაფრის არ აწყობს. ამ პოზიციებით რუსეთი გავლენის მოპოვებას კავკასიაშიც აპირებს. აღმოსავლეთში ვხედავთ, რომ რუსულ-ირანული კოალიცია შეიქმნა, როლესაც კავკასიის მიმართულებითაც შეუძლია იმუშავოს.
- რუსეთის ელჩის მკვლელობის შემდეგ, შესაძლოა პუტინმა ერდოღანს სირიაში თავისუფლად მოქმედების უფლება მოთხოვოს? როგორ წარიმართება მათი ურთიერთობა?
- ამ ეტაპზე რუსეთსა და თურქეთს შორის საკამოდ ბევრი თანმხვედრი ინტერესია. თურქეთის მთავარი ინტერესია ასადის რეჟიმის მიერ ქურთი სეპარატისტების მხარდაჭერის შეწყვეტა. თურქეთს პირდაპირი ვალდებულება აქვს, რომ სირიაში მცხოვრები თურქმანული ტომები დაიცვას, რის გამოც ვნახეთ, რომ რუსული თვითმფრინავიც ჩამოაგდეს. ალეპოს აღების შემდეგ კი რუსეთმა ალყაში მოაქცია ის, ტერიტორია სადაც ეს ტომები ცხოვრობენ.
ამიტომ, ერდოღანი ყველანაირად ეცდება, რომ პუტინთან ეს საკითხი გადაწყვიტოს. თურქეთი მიიღებს გარანტიას, რომ ეს ტერიტორია ბუფერული იქნება. ამით კი რუსეთსა და სირიას შორის გეოსტრატეგიული ინტერესები დაბალანსდება. ეს ორი ქვეყანა კი “დაიშის” წინააღმდეგ სერიოზულად გაერთიანდება. არ არის გამორიცხული, რომ 3%1 სახის კოლაიცია შეიქმნას – რუსეთს, ირანს და ასადს, თურქეთიც შეუერთდეს.
- შეიძლება ითქვას, რომ რუსეთი ყველანირად ეცდება თურქეთი დასავლეთს დააშოროს?
- დააშოროს შეიძლება ხმამაღალი ნათქვამია, მაგრამ რუსეთი ყველანირად ეცდება, რომ ახლო აღმოსავლეთში თავისი სტრატეგიული ინტერესები არ დაკარგოს.
- რა გავლენას მოახდენს ეს პროცესი საქართველოზე?
- საქართველოს მიმართ დასავლეთის ინტერესი ყოველთვის იქნება, თუმცა რა დოზით, ეს უკვე ტრამპის ინაუგურაციის შემდეგ გამოჩნდება. საგარეო პოლიტიკაზე მისმა არასტაბილურმა განცხადებებმა როგორც მთელი მსოფლიო, ასევე საქართველოც დააბნია. შესაბამისად, ნატოს ხელმძღვანელობაც ტრამპის პირველ პოლიტიკურ ნაბიჯებს ელის.
- საქართველომ მიმდინარე მოვლნების ფონზე რა ნაბიჯები უნდა გადადგას და რა პოზიცია უნდა დაიკავოს?
- დღევანდელ ვითარებაში ჩვენი სახელმწიფოს მოქმედება, ხვალ და ზეგ რა მოხდება, იმაზე იქნება დამოკიდებული. ვხედავთ, რომ მოვლენები ძალიან სწრაფად ვითარდება. საქართველოს მხრიდან რაიმე კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმა ძალიან რთული იქნება. უფრო მოქნილი მანევრირება და სწორი ანალიტიკური ხედვა გვჭირდება. ჩვენს მთავრობას ანალიზის გაკეთების უნარი არ გააჩნია, რაც ვხედავთ, რომ ქვეყანას ყველა ასპექტში უკვე ეტყობა.
——————–
„თბილისელები”, 19-26 დეკემბერი, 2016 წელი
ინტერვიუ სოსო ცინცაძესთან: იქნება თუ არა დონალდ ტრამპის გაპრეზიდენტება ვლადიმერ პუტინისთვის თავისუფლად მოქმედების სიგნალი და რატომ არ ჰყავს საქართველოს რეალური სტრატეგიული მოკავშირე
ნინო ხაჩიძე
გიორგი კვირიკაშვილის ბრიუსელში ვიზიტი ქართულმა მედიამ მეტად მწირად გააშუქა, თუმცა სწორედ ამ ვიზიტის შედეგია იმის მაჩვენებელი, თუ როგორი იქნება ჩვენი უსაფრთხოება ახალ გეოპოლიტიკურ ვითარებაში, როდესაც აშშ-ს პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი გახდა, სრულიად განსხვავებული ხედვით „ნატო“-აშშ-სა და აშშ-რფ-ის ურთიერთობებზე, ევროკავშირს კი საკუთარი პრობლემები აქვს თავზე საყრელად, რაც შესაძლოა, იმის წინაპირობაც კი გახდეს, რომ ჩრდილოელ მეზობელს სრულიად მარტო და მოუმზადებლად შევრჩეთ პირისპირ. სოსო ცინცაძესთან ერთად განვიხილავთ მოვლენების განვითარების შესაძლო სცენარებს და იმასაც, უნდა გვქონდეს თუ არა ევროკავშირის ფრთებქვეშ გამოზამთრების იმედი…
- ჩვენმა მედიამ გაანალიზების ფასებების გარეშე გააშუქა პრემიერმინისტრის ვიზიტი ბრიუსელში. თქვენ თქვით, რომ ეს ვიზიტი იქნებოდა იმის მანიშნებელი, თუ როგორ პოზიციას დაიკავებს ევროკავშირი ახალ პოლიტიკურ რეალობაში, რაც შეიქმნა დონალდ ტრამპის გაპრეზიდენტებით და ახლო აღმოსავლეთში ვითარების კვლავ გამწვავებით. როგორი შთაბეჭდილება დაგრჩათ?
- დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ ჩვენ მივეჩვიეთ, რომ ჩვენს პოლიტიკურ სპექტრში მხოლოდ ორი ფერია: თეთრი და შავი. ან ყველაფერი ძალიან კარგადაა, ან ყველაფერი ძალიან ცუდადაა, რაც ნებისმიერი ოპოზიციის მანტრად იქცა. რასაკვირველია, ვიზალიბერალიზაცია ევროპისკენ მიმავალ გზაზე წინგადადგმული ნაბიჯია. მთავარია, არც ისე ნიჰილისტური პოზიცია გვქონდეს და არც ეიფორიაში ვიყოთ, რადგან ეიფორიას მოჰყვება იმედგაცრუება, იმედგაცრუებას – ნიჰილიზმი, ნიჰილიზმი კი გულგრილობაა. დანტემ ტყუილად ხომ არ მოათავსა გულგრილნი თავისი ჯოჯოხეთის მეცხრე წრეში?! ნებისმიერი საერთაშორისო ხელშეკრულება და კონტაქტები შედგება ორი მომენტისგან: უფლებები და ვალდებულებები. ჩვენ წესად გვექცა, შევარდნაძის დროიდან მოყოლებული, რომ მხოლოდ უფლებებზე ვლაპარაკობთ და არა – ვალდებულებებზე. სამწუხაროდ, ყველაფერი პოლიტიზებულია ჩვენთან და ამ ვალდებულებებზე არავინ ხმას არ იღებს. ვისაც ფული აქვს, ისედაც დადის ევროპაში, ვინც ვერა, მაინც ვერ წავა სამი თვით საგრიალოდ.
- ამიტომ ვიკითხე, უვიზო მიმოსვლა არის პოლიტიკური დივიდენდი? შეგვმატებს პოლიტიკური უსაფრთხოების მხრივ რამეს?
- ეს არ არის უვიზო მიმოსვლა. უვიზო მიმოსვლა გვაქვს ჩვენ ფორმალურად ისრაელთან, მაგრამ რამდენი ჩვენი მოაქალქე გამოაბრუნეს აეროპორტიდან უკან?! მოსთხოვეს რაღაც საბუთი, რაც მათ არ აღმოაჩნდათ. ამიტომ ეს არ არის ისეთი უვიზო მიმოსვლა, როდესაც გერმანელი საღამოს კიოლნში მატარებელში ჩაჯდება და დილით პარიზში ამოყოფს თავს, ისე, რომ ძილს არავინ დაუფრთხობს. ანუ ვალდებულებებია მთავარი. ფაქტობრივად, ის დოკუმენტები, რაც დღეს გვჭირდება ევროპაში გასამგზავრებლად, მაინც უნდა გვქონდეს, თუმცა საზღვარზე ან მოგთხოვენ, ან არა. ასევე, რამდენადაც ვიცი, სახელმწიფომ თავისი ხარჯით უნდა წამოიყვანოს უკან, საქართველოში. რატომ გახდა პრინციპული შეჩერების წესები?! ამის გამო გაჭიანურდა ეს პროცესი. ბოლომდე არ გვენდობიან არც ჩვენ და არც უკრაინელებს, ევროპა კი საქართველო არ არის, იქ კანონში ზუსტად უნდა იყოს გაწერილი კანონში, როგორ დაგაბრუნებენ, ვის ხარჯზე, რამდენი ხნით აგეკრძალება შესვლა ევროპაში. ეს ყველაფერი ეიფორიაში მყოფი ადამიანისთვის შესაძლოა, იმედგაცრუებად იქცეს. გამოქვეყნდა ჰოლანდიის ოფიციალური განცხადება, რომ არ დათანხმდება უკრაინისთვის უვიზო მიმოსვლის მიცემას, თუ მას დაავალდებულებენ, რომ მომავალში მხარი დაუჭიროს უკრაინის შესვლას ევროკავშირში. ამდენად, ეს პროცესია, რომელიც ჯერ კიდევ არ დასრულებულა. მეორე მხრივ, ცოტა წყენის საბაბიც გვაქვს: მხოლოდ გერმანიამ მილიონზე მეტი მუსლიმანი ლტოლვილი ისე შეუშვა გერმანიაში, რომ მათი თითის ანაბეჭდებიც კი არ აქვთ, არათუ პირადობის მოწმობები, ჩვენ კი გვაყურყუტებენ უვიზო მიმოსვლაზე, რომლითაც არც მუშაობის უფლება გაქვს და არც სწავლის. თან, ეს ხომ აღარ არის ის ევროპა, რაც 10 წლის წინათ იყო?! ეს არის პრობლემებში ჩაფლული სივრცე. ვფიქრობ, ამხელა პიარკამპანია არ უნდა აეგორებინათ არც ასოციების და არც უვიზო მიმოსვლის გამო, თუმცა, ვიმეორებ, რომ ორივე წინგანადაგმული ნაბიჯია. მაგრამ მეტი ინფორმაციაა საჭირო, რა ვალდებულებები გვეკისრება.
- და მორალური ასპექტიც არის: შეშურდებათ ჩევნს მეზობლებს, მათ შორის, ჩრდილოეთ კავკასიაშიც.
- შეიძლება, ვილაპარაკოთ სიმბოლურ მნიშვნელობაზეც: საქართველო არის კავკასიაში ერთადერთი ქვეყანა, რომელსაც ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლა აქვს.
- შეიძლება, ეს ნაბიჯი განვიხილოთ, როგორც ევროკავშირსი მფარველობის იმედიც?
- მაინც იქეთკენ მიგყავთ საუბარი, ჩვენ რა ხეირი… დღეს, თუ ოფიციალურ დონეზე საფრთხედ მხოლოდ რუსეთს განვიხილავთ, თუმცა, მე რომ მკითხოთ, ჩვენ რუსეთზე დიდი საფრთხეები გველის, მათ შორის, ტოტალური ისლამიზაციის სახით, რაზეც ჩვენ მორცხვად ვდუმვართ, რა თქმა უნდა, უვიზო მიმოსვლა არანაირი რეალური დაცვა არ არის. ოღონდ ეუთო მიიღებს რეზოლუციებს, არ ცნობს აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის დამოუკიდებლობას, რუსეთს მოუწოდებს, გაიყვანოს ჯარები ხარები. მაგრამ დადგა დრო, რომ რეალურად შევაფასოთ ვითარება. პოლიტიკა განისაზღვრება არა რიტორიკით, არამედ შედეგით. თუ შედეგი არ არის ხელმოსაკიდი, ესე იგი, სწორი პოლიტიკა არ არსებობს. შედეგი რა არის?! ხედავთ, როგორც იქცევა რუსეთი: მავთულხლართები გუშინდელი დღეა, ახლა აფხაზებთან და ოსებთან სამხედრო შეთანხმებებს აფორმებს და ერთიან შეიარაღებულ ძალებს ქმნის. ანუ ახალ-ახალი გამოწვევებია ჩვენთვის. უკვე გარკვეულია 95-პროცენტით, თუ ვის დანიშანვს ტრამპი საგარეო საქმეთა მინისტრად, ანუ სახელმწიფო მდივნად: ადამიანს, რომელიც მეგობრობს პუტინთან, სეჩინის ახლო მეგობარს, რომელიც პუტინმა რამდენიმე წლის წინათ მეგობრობის ორდენით დააჯილდოვა. ასევე, ძალიან მნივშენლოვანია, რომ „ამერიკის ხმის“, რომელსაც, მართალია, ფულს აძლევს სახელმწიფო დეპარტამენტი, მაგრამ მართავს დირექტორთა საბჭო და სრული სარედაქციო დამოუკიდებლობა აქვს, უფროსი, რომელიც განაგებს ბიუჯეტსაც და სარედაქციო პოლიტიკასაც, იქნება ტრამპის მიერ დანიშნული ჩინოვნიკი. ობამბამ ამ გადაწყვეტილებას თავის დროზე მხარი დაუჭირა, რადგან კლინტონის გაპრეზიდენტების იმედი ჰქონდა, რომელიც უფროსად დანიშნავდა ანტირუს ჩინოვნიკს, მაგრამ ახლა?! თუ სახელმწიფო მდივანი პუტინის მეგობარი იქნება, ის დანიშნავს პრორუსულად განწყობილს და ამ რადიოსადგურმაც მოგჭამა ჭირი. ეს ყველაფერი კომპლექსურადაა განსახილველი. ჩვენი საგარეო პოლიტიკა არ უნდა წარმოვიდგინოთ ოაზისად, რომ არ გვაინტერესებს, რა ხდება თურქეთში, რა ხდება ევროპაში: ახლახან ავსტრიის ვიცე-კანცლერმა კატეგორიულად განაცხადა, რომ რუსეთის წინააღმდეგ სანქციები უნდა მოიხსნას, გერმანელი ბიზნესმენებიც ერთ დღეში არიან; აშკარად ალაპარაკდნენ იმაზე, რაც 5-7 წლის წინათ ტაბუირებული იყო, რომ „ნატოს“ გაფრთოება შეცდომაა და, ასევე, შეცდომა იყო რამდენიმე წლის წინათ „ნატოში“ აღმოსავლეთ ევროპის კოლექტიური გაერთიანება. დღეს ევროპასა და აშშ-ში ამის შესახებ დისკუსიებია, ჩვენთან კი სიჩუმეა. ჩვენთან წელიწადში ერთხელ ან ორჯერ ჩამოვა სტოლტენბერგი, რიტუალური მოგზაურობით, გვეტყვის, რა კარგი ბიჭები ხართ, რა კარგია, რომ ავღანეთში აგზავნით სამხედროებს, მაგრამ ალიანსში გაწევრიანებისთვის ბევრი რამ გაქვთ გასაკეთებელიო და წავა, მაგრამ ჩვენთან ყველა ბედნიერია… არისტოტელეს ჰკითხეს ერთხელ, რით განსხვავდება განათლებული ადამიანი გაუნათლებლისგანო; რითაც ცოცხალი მკვდრისგანო.
- გასაგებია, რომ ტრამპი არ აპირებს რუსეთთან მწვავე დაპირისპირებას, რაც არ ნიშნავს, რომ მისი პოლიტიკა იქნება ანტიამერიკული, ევროკავშირიც წკიპზეა, როდის დაუმეგობრდება კვლავ რუსეთს, რაც, ასევე, არ ნიშნავს ანტიევროპულ პოლიტიკას. თუ ჩვენ პირისპირ დავრჩებით რუსეთთან, ამ ჩვენი ორფეროვანი პოლიტიკით, რაღა გვაქვს შესათავაზებელი, რომ ჩვენი პირობებიც წავუყენოთ? თუ დასავლეთმა თავის პრობლემებს გვანაცვალა, რაც, სულაც, არ არის საწყენი, რუსეთთან რამე დაგვრჩა სალაპარაკო თუ იმთავითვე წამგებიან მდგომარეობაში ვართ?
- ძალიან აქტუალური საკითხია და დიდი ალბათობით, თუ რაღაც განსაკუთრებული არ მოხდა, ჩვენ აღმოვჩნდებით კიდეც არც თუ შორეულ მომავალში. ეს რომ თავიდან ავიცილოთ, თავდაპირველად საჭიროა შიგნით შევთანხმდეთ, რა გვინდა და არ უნდა იყოს ტაბუირებული არც ერთი თემა. მე ისეთ სფეროს წარმოვადგენ, დიპლომატიას, რომელშიც დაილოგის გარეშე წარმოუდგენელია არსებობა. რუსეთის მიმართ ჩვენი პოლიტიკა კი, მემკვიდრეობით მიღებული, ასეთია: ჯერ დაგვიბრუნოს ტერიტორიები და მერე დავიწყებთ ლაპარაკს. აბაშიძე-კარასინის ფორმატი არის სუროგატი: სამ თვეში ერთხელ ნახევარსაათიან შეხვედრებზე თითქოს უნდა გადაწყდეს პრობლემა, რომლებზეც თვეობით და წლობითაა საჭირო განუწყვეტელი დიალოგი?! თან, აბაშიძე-კარასინისთვის ჩარჩოებია დაწესებული, მხოლოდ ეკონომიკური და ჰუმანიტარული საკითხები. როგორც კი აბაშიძე წამოწევს პოლიტიკურ საკითხს, კარასინი მაშინვე ამბობს, ეს ჩვენ არ გვეხება, თუ ლაპარაკი გინდათ, აღადგინეთ დიპლომატიური ურთიერთობა. ამ დროს კი ორ-სამჯერ მიიწვიეს პირველი პირები მოსკოვში, მაგრამ რაზე ველაპარაკოთ, ჩვენი ტერიტორიის 20 პროცენტი ოკუპირებული აქვსო?! სწორედ იმიტომ უნდა ველაპარაკოთ, რომ ოკუპაციაა. რატომ დაპატიჟეს იაპონელებმა პუტინი, მიუხედავად იმისა, რომ ამერიკელები კატეგორიულად წინააღმდეგები იყვნენ?! იაპონელებმა არ დაუჯერეს და უთხრეს, თუ თქვენ გიყურეთ, ამ კუნძულებს ვერასდროს დავიბრუნებთო. ჩვენ კი დალაპარაკებაც არ გვინდა. მეტიც, ნინო ბურჯანაძის უბლოკო სტატუსის იდეა ისე უარყვეს, რომ არც კი დაინტერესდნენ, რას ნიშნავს უბლოკო სტატუსი: უბლოკო სტატუსის მქონე ქვეყანას შეუძლია, სამხედრო-თავდაცვითი ხელშეკრულება გააფორმოს ნებისმიერ სახელმწიფოსთან, უბრალოდ სამხედრო ბლოკში ვერ შევა. არ გვიღებენ „ნატოში“ და ხომ უნდა მოვნახოთ რამე გზა?! როდესაც მაო ძედუნი ეუბნებოდა ნიქსონს, ტაივანის გაერთიანებას 100 წელს დაველოდებიო, მის უკან მილიარდიანი მოსახლეობა იდგა, ჩვენ კი არღაც ოთხი მილიონიც არ ვართ, ამიტომ ჩვენ ამდენი დრო არ გვაქვს. ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ საქართველო ერთადერთი ქვეყანაა, ალბათ, მსოფლიოში, რომელსაც არ აქვს შეთანხმებული საზღვრები.
- თურქეთთან ხომ გვაქვს?
- ნახევარი თურქეთი არ ცნობს ამ საზღვარს და მათ სახელმძღვანელოებში აჭარა მოხსენიებულია, როგორც ოკუპირებული ბათუმის სინჯაყი და ყოველ მეორე განცხადებაში თურქეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო აჭარას ლამის თურქეთის შემადგენელ ნაწილად ასახელებს. ეს ყველაფერი არის საფრთხე და გამოწვევა.
- მაგრამ როგორ ჩატარდება პირველი პირების მოლაპარკება მოსკოვში? რუსეთი იმ ტიპის სახელმწიფოა, რომელიც აუცილებლად მოაწყობს უხერხურ სიურპრიზებს?
- ეს რომ არ მოხდეს, ამისთვის საჭიროა მუშაობა. რატომ უნდა დაიწყოს მოლაპარაკება, მაინცდამაინც, რუსეთში?! უამრავი შემთხვევა ვიცით, როდესაც ორი ქვეყნის მოლაპარაკება მესამე ქვეყანაში ჩატარებულა. კონფიდენციალურად, ჟურნალისტებისა და დემაგოგიური ზეწოლის გარეშე. ამიტომაც არსებობს დიპლომატია, მაგრამ მე არ ვიცი, ქართული დიპლომატია არსებობს?!
- ვთქვათ, მეტნაკლებად მოაგვარა რუსეთმა ურთიერთობა აშშ-სთან, ევროპას ჩვენი დაცვის ვალდებულება არ აქვს. ამაობაში კი რუსეთი რკალისებურად გვიახლოვდება: სომხეთი მისი სატელიტია, აზერბაიჯანთანაც ალაგებს, თურქეთთან დროებით მეგობრულადაა. რა შეიძლება, მოიქმედოს, როდესაც საბოლოოდ დარწმუნდება, რომ დაუცველები ვართ და არც სავაჭრო გვაქვს არაფერი?
- სავაჭროც არაფერი გვექნება და მზადაც არ ვიქნებით. რამდენჯერმე მოვტყუვდით, მაგრამ რატომღაც ვიწამეთ, რომ დასავლეთი არ დაუშვებს, ვინმემ გადაყლაპოს საქართველო. არადა დასავლეთმა უარესი დაუშვა: ყირიმი ხახვივით შერჩა რუსეთს. შეიძლება, იაპონიას ოთხი კუნძული დაუბრუნონ ყირიმის აღიარების სანაცვლოდ და ტრამპი ამას დაეთანხმა. ჩვენ კი გადავწყვიტეთ, რომ ეს გამორიცხულია, გამორიცხული კი არაფერია, მით უმეტეს, როდესაც ჩვენს მეგობრებს უამრავი პრობლემა აქვთ. ასევე, გადავწყვიტეთ, რომ ყველა ჩვენი სტრატეგიული მოკავშირეა: აშშ, ევროკავშირი, თურქეთი, აზერბიჯანი, კანადა, „ნატო“. მაგრამ ვიმეორებ: თავის მრავალსაუკუნოვან ისტორიაში საქართველოს არასდროს ჰყოლია სტრატეგიული მოკავშირე, ვინაიდან არავინ არასდროს იყო მზად, ეომა საქართველოს გამო. სტრატეგიული მოკავშირე ისაა, ვინც შენ გამო ომობს და არა ის, ვინც შენ გამო რეზოლუციის მხარდასაჭერად აწევს ხელს.
