„ინტერპრესნიუსი“: ინტერვიუ ზაალ ანჯაფარიძესთან: „მალე გამოჩნდება, მაჟორიტართა ბუნტი ბუნებრივი იყო თუ ხელოვნურად ინიცირებული“ // თბილისის მერობის კანდიდატების შესახებ
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ნინო ჩხობაძესთან: „ტყის ხანძრისთვის დამახასიათებელია მიწისქვეშ ხანძარი“ // „ნახანძრალის შემდეგ ბორჯომის ეკოსისტემა რომ არ შეიცვალოს, ხელშეწყობაა საჭირო“
„ახალი თაობა“: საქართველო-რუსეთის საზღვარზე ოსი და სომეხი მძღოლები ერთმანეთს დაერივნენ
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ზვიად კუპრავასთან; „ვლადიმერ პუტინი საქართველოს დაემუქრა, ან ვაზიანის ბაზას დაგვითმობთ, ან გადაგბუგავთო» // „რუსეთი დივერსიებზე გადავიდა“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ თამარ ჩხეიძესთან: “დღევანდელი მდგომარეობით, საზოგადოება კონსტიტუციის გამო ქუჩაში არ გამოვა» // „რუსეთი საქართველოს ადგილობრივ არჩევნებშიც ჩაერევა“
——————-
„ინტერპრესნიუსი“, 22 აგვისტო, 2017 წელი
ინტერვიუ ზაალ ანჯაფარიძესთან: „მალე გამოჩნდება, მაჟორიტართა ბუნტი ბუნებრივი იყო თუ ხელოვნურად ინიცირებული»
კობა ბენდელიანი
საშინაო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე ”ინტერპრესნიუსი” დამოუკიდებელ ექსპერტს ზაალ ანჯაფარიძეს ესაუბრა.
- ბატონო ზაალ, მესამე დღეა ხანძარი მძვინვარებს ბორჯომის ხეობაში. საერთოდ, ზაფხულში ჩვენში გახშირებული ხანძრების პრობლემა ცალკე სასაუბრო თემაა, მაგრამ ახლა როცა ბორჯომის ხეობაში ხანძრის ჩაქრობის პრობლემა რეალურად დგას, თქვენ როგორ შეაფასებდით კრიზისულ ვითარებაში ხელისუფლების მოქმედებას და თქვენი აზრით, სავარაუდოდ, რას უკავშირდება გამძვინვარებულ ხანძართან ქართული სახელმწიფოს უსუსურობა?
- დიახ, ბოლო დროს მართლაც ბევრ კითხვას აჩენს ეს გახშირებული ხანძრები, რომლებზეც აქამდე დამაკმაყოფილებელი პასუხები არ გასცემია. გვალვები წინა წლებშიც ყოფილა, მაგრამ ხანძრების ასეთი ერთმანეთს მიწყობილი სერია არ მახსოვს. ხელისუფლება აკეთებს იმას, რისი გაკეთებაც შეუძლია და რისი რესურსი გააჩნია. სხვათა შორის, იგივე კითხვა დაისვა თუ რამდენად ადეკვატურად მოქმედებდა ხელისუფლება 2015 წლის 13 ივნისის წყალდიდობის შედეგად გამოწვეული კატასტროფის დროსაც.
არის გარემოებები, მათ შორის ბუნებრივი, რომლებიც ხელისუფლების კონტროლს მიღმაა, მაგალითად ქარი, რომლის შედეგადაც ხანძრის არეალი გაფართოვდა. მე ამ კატასტროფების სფეროს სპეციალისტი არ ვარ, რომ ექსპერტულად ვიმსჯელო რამდენად ეფექტურად მოქმედებს ხელისუფლება. ამ კითხვას რომ ვუპასუხოთ, ჯერ ეფექტურობის კრიტერიუმები უნდა დავადგინოთ. თუმცა არსებობს კითხვები. მაგალითად, რატომ უნდა გვიხდებოდეს ხანძრის ჩასაქრობად ვერტმფრენების თხოვნა თურქეთიდან და აზერბაიჯანიდან და არ უნდა გვყავდეს ჩვენი საკუთარი, მით უმეტეს, როდესაც ვიცით რომ ბოლო წლებში ხანძრები ტყე-პარკებში სისტემატურად ჩნდება.
- მას შემდეგ, რაც ”დემოკრატიული მოძრაობის” ლიდერმა ნინო ბურჯანაძემ თბილისის მერობის კანდიტადად კახა კუკავა, ხოლო საკრებულოს თავმჯდომარედ დიმიტრი ლორთქიფანიძე დაასახელა, შეიძლება ითქვას, რომ ადგილობრივ არჩევნებს ინტრიგა აშკარად მოემატა. ვგულისხმობ მერობის კანდიდატ კახა კუკავას განცხადებას იმის თაობაზე, რომ ”დემოკრატიული მოძრაობა” და პარტია ”თავისუფლება” იბრძოლებენ სერიოზული კორექტივები შეიტანონ ბოლო წლებში არჩევნების შედეგებში, როცა გამარჯვებული სულ ”ქართული ოცნება”, ხოლო დამარცხებული ასევე სულ ”ნაცმოძრაობა” იყო…
- იმისათვის რომ არსებულ მდგომარეობაში ცვლილებები შეიტანო, საამისო რესურსი უნდა გაგაჩნდეს. ჩემი აზრით, აღნიშნულმა პოლიტიკურმა პარტიებმა და პოლიტიკოსებმა არაერთხელ აჩვენეს, რომ მათი რესურსები შეზღუდულია. და თუ სოციოლოგიურ გამოკითხვებს და ამ პარტიების საქმიანობაზე დაკვირვებას დავეყრდნობით, ბოლო პერიოდში ამ მხრივ მათი მდგომარეობა უკეთესობისკენ არ შეცვლილა. შესაბამისად, ჩემთვის რთული წარმოსადგენია, რომ ბურჯანაძე-კუკავას გაერთიანება შეძლებს, როგორც თავად ამბობენ, არჩევნების შედეგებთან დაკავშირებით დამკვიდრებულ ტრადიციაში „სერიოზული კორექტივების“ შეტანას.
- თქვენი დაკვირვებით, თბილისის მერის არჩევნებში კუკავა-ლორთქიფანიძის გამოჩენა ადგილობრივ არჩევნებს შესძენს თუ არა უფრო მეტად პოლიტიკურ ელფერს, თუ – კი, სავარაუდოდ, რა ტიპისას? და კიდევ, რამდენად დიდია ალბათობა, რომ ადგილობრივ არჩევნებზე ხელისუფლების მთავარ ოპოზიციური ძალა ”დემოკრატიული მოძრაობა” და პარტია ”თავისუფლება” გახდნენ?
- უპირველეს ყოვლისა, მათი გამოჩენა ადგილობრივ არჩევნებზე უფრო კონკურენტულ გარემოს შექმნის, რაც კარგია ზოგადად დემოკრატიისა და პოლიტიკური პლურალიზმის კუთხით. ეს მოსწონთ საერთაშორისო დამკვირვებლებს და ხაზგასმით აღნიშნავენ ხოლმე თავიანთ დასკვნებში. როგორც უკვე მოგახსენეთ, ვერ ვხედავ ამ პოლიტიკურ ძალებში იმ რესურსს, რომელიც მათ ამ არჩევნებზე მთავარ ოპოზიციურ ძალად აქცევდა. თუმცა, კუკავაც და ლორთქიფანიძეც საკმაო გამოცდილების მქონე პოლიტიკოსები და საინტერესო მოდებატეები და დისკუსანტები არიან და პოლიტიკურ დებატებს ნამდვილად შესძენენ მეტ ელფერს.
- როცა მერობის კანდიდატად ირმა ინაშვილი დასახელდა, დამკვირვებელთა უმრავლესობამ გამოთქვა მოსაზრება, რომ მეორე ტურის ალბათობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა. თბილისის არჩევნებში კუკავა-ლორთქიფანიძის გამოჩენით თბილისში მეორე ტურის ალბათობა გაიზარდა თუ პირიქით, შემცირდა? ჯერ მხოლოდ ის ჩანს, ბურჯანაძე-კუკავას ელექტორატს არჩევნებზე აქტიურობის მოტივაცია გაუჩნდა…
- ეს მოსაზრება მეორე ტურზე ალბათ ემყარება იმ მარტივ რაოდენობრივ გათვლას, რომ ირმა ინაშვილს და „პატრიოტთა ალიანსს“ ჰყავთ თავიანთი სტაბილური ამომრჩეველი, რომელმაც ეს პარტია პარლამენტში გაიყვანა. შესაბამისად, თუ ინაშვილის თბილისის მერის არჩევნებში ჩაბმამდე ეს ელექტორატი გადანაწილდებოდა სხვა კანდიდატებზე, ეხლა ის მთლიანად ინაშვილს ეკუთვნის და ბუნებრივია მოაკლდება სხვებს, რაც ზრდის მეორე ტურის ალბათობას. რამდენად მნიშვნელოვნად ზრდის? მე აქ უფრო თავშეკავებული ვიქნებოდი პროგნოზებში მანამდე, ვიდრე ირმა ინაშვილი თავის საარჩევნო კამპანიას არ დაიწყებს და პროგრამას არ წარმოადგენს.
- მართალია, ”დემოკრატიული მოძრაობა” და ”პატრიოტთა ალიანსის” ლიდერები კატეგორიულად უარყოფენ და აპროტესტებენ კიდეც, როცა მათ პრორუსულ ძალებად მოიხსენიებენ, მაგრამ, ფაქტია, რომ საზოგადოების უმრავლესობა მათ სწორად ამგვარ პოლიტიკურ ჯგუფებად მოიაზრებს. ნინო ბურჯანაძის მტკიცებით, ”დემოკრატიული მოძრაობა” და პარტია ”თავისუფლება” არ იქნებოდნენ წინააღმდეგი, რომ თბილისის მერობის მათი კანდიდატი ირმა ინაშვილი ყოფილიყო, მაგრამ, ამ თემაზე კონსულტაციები დასრულებული არ იყო, როცა მათ ტელევიზიით შეიტყვეს რომ ”პატრიოტთა ალიანსმა” თბილისის მერობის კანდიდატად ინაშვილი დაასახელა. რა შეიძლება იყოს მიზეზი, რომ პრორუსულ პარტიებად მიჩნეული პოლიტიკური გაერთიანებები მოქმედების ერთიან გეგმაზე ვერ თანხმდებიან? ის ხომ არა, რომ მათ უკან კრემლთან დაახლოებული სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფები დგანან, რომლებსაც, სავარაუდოდ, საქართველოსთან მიმართებაში მოქმედების განსხვავებული დღის წესრიგი და ასევე თვისობრივად განსხვავებული მიზნები აქვთ?
- უპირველეს ყოვლისა, მინდა ვთქვა, რომ თუ რომელიმე პოლიტიკური პარტია ან ლიდერი თვლის, რომ დასავლეთის პარალელურად დიალოგი რუსეთთანაც უნდა აწარმოო, იქ სადაც ეს საჭიროა და შესაძლებელი, ეს არ ნიშნავს, რომ ისინი აუცილებლად რუსეთიდან იმართებიან. უბრალოდ, მათ ასე სჯერათ და დრო გვაჩვენებს ცდებოდნენ თუ მართალი იყვნენ.
თუ რატომ ვერ მოხერხდა აღნიშნული პოლიტიკური ძალების შეთანხმება მერობის ერთიან კანდიდატზე, ეს მათი შიდაპარტიული სამზარეულოს ამბავია. როგორც ჩვენთან ტრადიციულად ხდება ხოლმე, ყველას სურს გემის კაპიტნობა იმის მიუხედავად, რომ კაპიტნის ბოგურა ერთ კაცზეა გათვლილი. ეს პარტიები რომ წინასაარჩევნოდ გაერთიანებაზე რომ ვერ თანხმდებიან, სიახლე არ არის.
თუ გახსოვთ, მათ ვერც საპარლამენტო არჩევნების წინ მოახერხეს გაერთიანება, მიუხედავად იმისა, რომ მოლაპარაკებებს აწარმოებდნენ. ამიტომაც, ინაშვილსა და ბურჯანაძე-კუკავას პარტიებს შორის შეუთანხმებლობა მე უფრო შიდა წინააღმდეგობების და დაუძლეველი ამბიციების შედეგი მგონია, ვიდრე იმის, რომ მათ რუსეთის პოლიტელიტის სხვადასხვა ინტერესთა ჯგუფებთან აქვთ კავშირი.
- პრაქტიკულად, წინასაარჩევნო პერიოდში კარგა ხანია ვართ. პარტიებმა ადგილობრივ არჩევნებზე არა მარტო თბილისში დაასახელეს თავისი ფავორიტები.
თქვენ, ზოგადად როგორ დაახასიათებდით წინასაარჩევნოდ ქვეყანაში არსებულ ვითარებას? ვგულისხმობ ერთი მხრივ პოლიტიკური ძალების პოლიტიკურ ფორმას, ხოლო მეორე მხრივ მათდამი საზოგადოების დამოკიდებულებას… გეხსომებათ, რომ უკანასკნელი სოციოლოგიური კვლევებით გამოკითხულთა 62%-მა არ იცის ვის მისცემს ხმას, ხოლო, 37%-ს არც ერთი პარტია არ მოსწონს…
- რამე რადიკალური და თვისობრივად გამორჩეული ცვლილება პოლიტიკურ ძალთა კონფიგურაციაში არ მომხდარა, პოლიტიკური სტაგნაცია გრძელდება და შესაძლოა, სწორედ პოლიტიკური სტაგნაციის განცდა და პოლიტელიტისადმი საზოგადოების უნდობლობა და უკმაყოფილება გახდა ჩამოუყალიბებელ ამომრჩეველთა რიცხვის გაზარდის ერთ ერთი მთავარი მიზეზი.
თუმცა, აღნიშნული მაჩვენებლების პირდაპირი ექსტრაპოლირება ადგილობრივ არჩევნებზე მე მგონი მაინც ნაადრევი და არასწორი იქნებოდა. არჩევნების მოახლოების კვალობაზე არსებული სურათი შეიძლება შეიცვალოს, თუმცა, ალბათ, დიდად არა.
- თქვენი კოლეგა დამოუკიდებელი ექსპერტის გია ხუხაშვილის აზრით – ”ჩვენ პოლიტიკური ელიტის ღრმა კრიზისი გვაქვს…საშუალო სტატისტიკური ამომრჩეველი თვლის, რომ მას ჰყავს ცუდი ხელისუფლება და აგრეთვე ცუდი ოპოზიცია”, რაც არჩევნებისთვის ნეგატიური მუხტის შემცველია, ვინაიდან ”ამომრჩეველი ითხოვს ნორმალურ არჩევანს, ამგვარ არჩევანს კი მას დღევანდელი პოლიტიკური ელიტა ვერ სთავაზობს.” თქვენც თვლით, რომ ჩვენ დღეს პოლიტიკური ელიტის კრიზისი გვაქვს იმ თვალსაზრისით, რომ პოლიტიკურ ელიტას საზოგადოებასთან ურთიერთობის ენა იმის გამო არა აქვს მიგნებულ-მოძებნილი, რომ პოლიტიკურ პარტიებს თავად აქვთ ახალი იდეების დეფიციტი და ელექტორატს მათივე პრობლემების გადასაწყვეტად კონკრეტულს ვერაფერს სთავაზობენ?
- მე ვიტყოდი, რომ ჩვენი პოლიტელიტა ეხლა კი არა, 25 წლის მანძილზე ქრონიკულად ცუდ მდგომარეობაშია და განვითარების კუთხით დიდად ვერ წაიწია წინ. ვფიქრობ, მეც და საზოგადოების უმრავლესობასაც აქვს მოთხოვნილება გაცილებით უკეთესი პოლიტელიტა ჰყავდეს ქვეყანას. თუმცა, ამისათვის საზოგადოებამ, უპირველეს ყოვლისა, თავის თავს უნდა მოჰკითხოს, თუ რატომ ვერ ახერხებს საკუთარი წიაღიდან ეფექტური და პროდუქტიული პოლიტელიტის ფორმირებას.
ეფექტური და პროდუქტიული პოლიტელიტის ჩამოყალიბებას კი სჭირდება წლები და რაც მთავარია პოლიტიკოსთა, ან პოლიტიკოსობის მსურველთა მხრიდან განვითარებისა და სიახლეების ათვისების სურვილი. ჩვენთან კი თითზე ჩამოსათვლელი არიან პოლიტიკოსები, რომლებიც ამაში არიან შემჩნეულნი.
სხვათა შორის, თბილისის მერის არჩევნებიც ერთგვარი სარკეა ჩვენი პოლიტელიტის მდგომარეობის. დააკვირდით, ჯერჯერობით მერობის მხოლოდ ერთი კანდიდატი გვთავაზობს ახალ იდეებსა და ინიციატივებს. სხვები კი ძირითადად ნეგატივზე ორიენტირებული კამპანიით არიან დაკავებულნი.
- პარლამენტში საკონსტიტუციო საკითხებზე ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის შეხვედრა კონკრეტული შედეგების გარეშე დასრულდა. შეხვედრის შედეგებზე ორივე მხარის წარმომადგენლებისგან განსხვავებული შეფასებები მოვისმინეთ. ოპოზიციამ მმართველ გუნდის მოთხოვნით ხელისუფლებას საკონსტიტუციო ცვლილებებზე თავისი მოთხოვნები მიაწოდა...
- შეხვედრის შეფასებები, ბუნებრივია, განსხვავებულია, რადგანაც ორივე მხარე ცდილობს ის სათავისო ჭრილში წარმოაჩინოს. ამ შეხვედრაზე მმართველმა პარტიამ მოახერხა ბურთის ოპოზიციის მოედანზე გადაგდება, როდესაც შესთავაზა წერილობით ჩამოეყალიბებინათ თავიანთი მოთხოვნები საკონსტიტუციო ცვლილებებთან დაკავშირებით.
მე ისეთი შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ ოპოზიციამ ეს შეთავაზება მიიღო და ეხლა უნდა დაველოდოთ როგორი იქნება ეს წერილობითი მოთხოვნები, რომელზედაც უნდა შეჯერდეს საპარლამენტო და არასაპარლამენტო ოპოზიციური სპექტრი. პოლიტიკური ინტრიგაც სწორედ აქ იმალება და მდგომარეობს იმაში, რომ მომცრო და სუსტი პოლიტიკური პარტიები შესაძლოა მოიხიბლონ ხელისუფლების შეთავაზებით 2020 წელს ერთჯერად „უბარიერო სისტემით“ არჩევნებზე და მმართველ პარტიასთან კომპრომისებზე ან გარიგებზე წავიდნენ.
თუ სიტუაციას ასეთი პარტიების სამრეკლოდან შევხედავთ, მათთვის ეს არის შანსი მოხვდნენ პარლამენტში, თუნდაც ერთი მანდატით, მიიღონ კვალიფიციური პოლიტიკური სუბიექტის სტატუსი, დაფინანსება ბიუჯეტიდან, უფასო საეთერო დრო და ა.შ. 5% ბარიერის პირობებში, კი მათი შანსი პრაქტიკულად ნულის ტოლი იქნება.
მმართველი პარტიისათვის ეს არის შანსი, რომ მათ გარდა კონსტიტუციის არსებულ ვარიანტს კიდევ რამდენიმე პოლიტიკურმა სუბიექტმა დაუჭიროს მხარი და ვენეციის კომისიასთან ჰქონდეთ სათქმელი, რომ იზოლაციაში აღარ არიან.
უახლოეს დღეებში ალბათ გაირკვევა რამდენად ერთიანია ოპოზიციური პოლიტიკური სპექტრი თავის მოთხოვნებში კონსტიტუციასთან და საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით. სხვათა შორის, ის რომ კონსტიტუციის ირგვლივ პარტიათა დებატები მხოლოდ საარჩევნო საკითხებამდე დავიდა და სხვა თემები პოლიტიკოსებს აღარც აინტერსებთ, კარგად აჩვენებს ჩვენი პოლიტელიტის სახეს.
- ახლა, როცა დამკვირვებელთა აზრით საკონსტიტუციო ცვლილებებთან დაკავშირებით რეალურად არსებობს ”საკონსტიტუციო ჩიხი”, თქვენი აზრით, სავარაუდოდ, საკონსტიტუციო ცვლილებების მიღების რა სცენარს აირჩევს მმართველი გუნდი?
- ხელისუფლებას დათმობის სხვადასხვა ვარიანტები ექნება ალბათ შემუშავებული გამომდინარე იქიდან, თუ რამდენად ერთიანი და თანმიმდევრული იქნება ოპოზიცია მის მოთხოვნებში. შესაძლოა მმართველმა გუნდმა მაჟორიტარული არჩევნები დათმოს პრეზიდენტის ირიბი წესით არჩევის შენარჩუნების სანაცვლოდ. იქიდან გამომდინარე თუ რა პოზიციას დაიკავებენ მაჟორიტარი დეპუტატები, გამოჩნდება მაჟორიტართა ბუნტი ბუნებრივი იყო თუ ხელოვნურად ინიცირებული.
- თუ მმართველი გუნდი საბოლოოდ არ იტყვის უარს მაჟორიტარული სისტემით დეპუტატების არჩევაზე და მართლაც იქნება მიღებული გადაწყვეტილება ე.წ. უბარიერო არჩევნების ჩატარების შესახებ, თქვენივე აზრით, რა სავარაუდო შედეგი შეიძლება მივიღოთ ასეთ შემთხვევაში?
- სავარაუდოდ, „უბარიერო“ სისტემით კმაყოფილი იქნებიან მომცრო და სუსტი პარტიები, რადგანაც მათ პარლამენტში მოხვედრის შანსი უჩნდებათ, მაგრამ მხოლოდ შანსი და სხვა არაფერი. როგორ გამოიყენებენ ისინი ამ შანსს, ეს მათზე და მათ კონტროლს მიღმა ფაქტორებზეა დამოკიდებული. შედეგი კი ალბათ იქნება ის, რომ პარლამენტში მოხვდება იმაზე ოდნავ მეტი პარტია ვიდრე აქამდე. თუმცა, ამ შედეგამდე ჯერ უნდა მივიდეთ და „უბარიერო სისტემა“ ჯერ მხოლოდ დაპირებაა და მეტი არაფერი.
- თქვენი კოლეგა ხათუნა ლაგაზიძის აზრით, ”უბარიერო სისტემა პარლამენტს დიდ ქარვასლად აქცევს”. რამდენად დიდია ”პარლამენტის ქარვასლად ქცევის” ალბათობა?
- თუ ჩვენ მრავალპარტულობისკენ მივდივართ, რატომ უნდა იყოს პარლამენტში პარტიათა სიმრავლე უარყოფითი კონოტაციის მატარებელი? მეორეც, „უბარიერო“ სისტემა ჯერ არც შემოღებულა და მისი შემოღების შემთხვევაშიც კი, ჩვენ არ ვიცით 2020 წლისათვის რა პოლიტიკურ ფორმაში იქნებიან პარტიები და რამდენ პარტიას მიეცემა რეალური შანსი ამ სისტემით პარლამენტში მოხვდეს.
- თუ პრეზიდენტის არჩევის წესის ნაწილში ახალ კონსტიტუციაში პრეზიდენტის ირიბად არჩევა დარჩა, თქვენი აზრით, საკონსტიტუციო ცვლილებებით რეალურად როგორ პოლიტიკურ სისტემას მივიღებთ? თქვენი კოლეგების უმრავლესობა თვლის, რომ ასეთ ვითარებაში ერთი პოლიტიკური ძალის მიერ ხელისუფლების უზურპირების ალბათობა მნიშვნელოვნად გაიზრდება…
- ერთი პოლიტიკური ძალის მიერ ძალაუფლების უზურპირების ალბათობა მაშინ გაიზრდება, თუ ეს პოლიტიკური ძალა საკონსტიტუციო უმრავლესობას მოიპოვებს და ამ ბერკეტით შეეძლება პრეზიდენტად მისთვის სასურველი კანდიდატი გაიყვანოს.
თუ პარლამენტი იქნება მრავალპარტიული, არავის ექნება გადამწყვეტი უმრავლესობა და პრეზიდენტის ნომინირება და არჩევაც პარტიებს შორის კომპრომისის საფუძველზე მოხდება, რეალურად მივიღებთ საპარლამენტო მმართველობის კლასიკურ მოდელს.
თუმცა რამდენად არის ასეთი მოდელი ხალხის დაკვეთა და სურვილი და პოლიტიკურად რამდენად მიზანშეწონილია ქვეყნის განვითარების ამ ეტაპზე, ეს უკვე ცალკე საუბრის თემაა.
„ახალი თაობა“, 23 აგვისტო, 2017 წელი
ინტერვიუ ნინო ჩხობაძესთან: „ტყის ხანძრისთვის დამახასიათებელია მიწისქვეშ ხანძარი“ // „ნახანძრალის შემდეგ ბორჯომის ეკოსისტემა რომ არ შეიცვალოს, ხელშეწყობაა საჭირო“
გარემოს დაცვის ყოფილი მინისტრი, ეკოლოგი ნინო ჩხობაძე “ახალ თაობასთან” ინტერვიუში ბორჯომის ხეობაში გაჩენილი ხანძრის მართვაზე და ნახანძარლის შემდეგ ეკოსისტემის აღდგენაზე საუბრობს.
- ქალბატონო ნინო, ბორჯომის ხეობაში ხანძრის ლოკალიზების სამუშაობი მიმდინარეობს მეზობელი ქვეყნების დახმარებით, თუმცა, პროცესი როგორც ჩანს ძალიან შორს არის წასული. როგორ შეიძლება ხანძარი გაჩნდეს მაგალითად ალპურ ზონაში, ადამიანისთვის მიუვალ ადგილას?
- ხანძარი შეიძლება ნებისმიერი დაუდევრობით გაჩნდეს ტყეში, მაგრამ ტემპერატურული, კლიმატური პირობები ძალიან მძიმეა და ეს ფაქტორიც განაპირობებს. რადგან ექსტრემალური ტემპერატურებია აალებადი პროცესით ძალაინ მარტივად შეიძლება გავრცელდეს ცეცხლი ამას ქარის მიმართულებაც ხელს უწყობს. ასევე, ჩვენს ეკოსისტემებს წყალი დააკლდა.
- თქვენ აღნიშნეთ, რომ ტყის ხანძრის ჩაქრობას თავისი სპეციფიკა აქვს. როგორია ეს სპეციფიკა?
- დიახ, ტყის ხანძარს მართლაც აქვს თავისი სპეციფიკა და მისი ჩაქრობა მარტივი არ არის. ყველა სატყეო უბანში უნდა იყოს სპეციალური ხანძრის საწინააღმდეგო ბილიკები. უნდა არსებობდეს სპეციალური გეგმა და სპეციალურად გაწვრთნილი თანამშრომლები. მათ უნდა იცოდნენ თუ როგორ იმუშაონ ხანძრის ჩაქრობის დროს. ადგილობრივი მოსახლეობა უნდა იყოს მეტნაკლებად მობილიზებული. ძალიან ბევრ შემთხვევაში ადგილობრივმა მოსახლეობამ უკეთესად იცის როგორ უნდა მიუდგეს, კარგად იცნობს იმ გარემოს. ერთი სიტყვით, ტყის ხანძარს ბევრი სპეციფიკა აქვს და მისი გათვალსიწინება აუცილებელია სალიკვიდაციო სამუშაოების დროს.
ტყის ხანძრის ჩაქრობა არ ხდება ისე, როგორც მაგალითად სახლის ხანძრის ჩაქრობა ხდება. უნდა გაკეთდეს თხრილები, რათა მიწისქვეშა ხანძარი არ გაჩნდეს, რადგან ტყის ხანძრის დროს, სწორედ ეს არის პირველი დამახასიათებელი. შეიძლება გეგონის, რომ ხანძარი ჩააქრე, მაგრამ ნახევარი კილომეტრის დაშორებით შეიძლება უზარმაზარი ბოლი ამოვიდეს, აალება მოხდეს და ცეცხლი დიდი კერა გაჩნდეს, რადგან ცეცხლი სწორედ მიწისქვეშ ვრცელდება. ამ შემთხვევაში სწორედ ეს არის ყველაზე რთული მომენტი. ამისთვის, როგორც წესი ტრაქტორები უნდა მუშაობდნენ და თხრილებს აკეთებდეს, ტყეების გარშემო გაკაფვა უნდა მიმდინარეობდეს, რათა ცეცხლი სხვა არეალში არ გავრცელდეს. თუმცა, ქარის პირობებში ძალიან რთულია მუშაობა. ცოტა არ იყოს გასაკვირია, მაგრამ ტყის ხანძრის ჩაქრობის გეგმები უნდა არსებობდეს ორგანიზება არის საჭირო სწორედ ამ მიმართულებით, სპეციალური გეგმის დადება და შემდეგ მოქმედებაა საჭირო.
- ასეთი გეგმა არ არსებობს?
- თავის დროზე შემუშავდა სტრატეგია, მაგრამ არავის აღარ გადუხედავს და არც დაუმტკიცებია. თუ ეს არ გაკეთდა, თავისი სახანძრო ბილიკებით და სხვა შემადგენელი დეტალებით, არ გატარდა ასეთი ღონისძიება, ჩვენ ყოველ წელს გვექნება ხანძარი ხან თბილისში, ხან ბორჯომში და ხან წაღვერში. ზაფხულში, როდესაც ტემპერატურა პიკს აღწევს, გვალვაა და წვიმა არ არის, ეს ყოველთვის არის სახიფათო ხანძრის გაჩენის თვალსაზრისით.
- ქალბატონო ნინო, გომელაურმა გააკეთა განცხადება, რომ თვით მაერიკის შეერთებულ შტატებსაც კი უჭირს ასეთი ხანძრის ლიკვიდირება, რადგან ეს ძალიან რთული პროცესია…
- აბსოლუტურად ვეთანხმები.
- ტექნიკასთან დაკავშირებით მაინტერესებს თქვენი კომენტარი...
- ჩვენ ტექნიკა არ გვყავს. ტექნიკა რომ გვყავდეს, მეტად შეიძლება ლოკალიზება, სპეციფიკური ავიაციაა საჭირო, რომელსაც ამ მიმართულებით შეეძლია მუშაობა. უნდა ვიზრუნოთ სპეციფიური ტექნიკის, ავიაციის შეძენაზე. ჩვენს სახანძრო მანქანებსაც კი უჭირთ. რატომ ვამბობ, რომ აუცილებელია ტყის ხანძრის სპეციალური გეგმის შემუშავება, იმიტომ, რომ ერთია გყავს ტექნიკა, მაგრამ მეორეა საიდან უნდა აიღო წყალი?!
- წყლის რეზერუარები ხომ გვაქვს?
- კი გვაქვს წყლის რეზერუარები, მაგრამ ზუსტი კოორდინატები უნდა იყოს გაწერილი. მაგალითად 2008 წელს, როდესაც თურქული ავიაცია გვეხმარეობდა ცეცხლის ჩაქრობაში, ძალიან რთული აღმოჩნდა თურქული თვითმფრინავებისთვის წყლის რეზერუარების კოორდინატების მიცემა. ეს უკვე აღარ არის მხოლოდ სატყეო დეპარტამენტის კომპეტენცია, აქ უკვე სახელმწიფო ერთვება. მხოლოდ ქაღალდის რუკებით ვერ დავიწყებთ ექსტრემალურ ვითარებაში მუშაობას, ამ დროს ნავიგაცია უნდა მუშაობდეს. გეგმაში ზუსტად უნდა იყოს მითითებული ამა და ამ ადგილში ცეცხლის გაჩენის დროს საიდან ხდება წყლის აღება. მაგალითად, თბილისის ხანძრებთან დაკავშირებით არსებობდა ძველი რუკები, სადაც მითითებულია, რომ წყლის აღება ხდება კუს ტბიდან.
- ჯარი უნდა ჩაერთოს პროცესში ან სამხედრო ავიაცია?
- სამხედრო ავიაციის გამოყენება უკიდურეს შემთხვევაში ხდება. სამხედრო ავიაციამ სპეციფიკა არ იცის. ძალიან კარგი, ეფექტური ცეცხლჩამქრობი ავიაცია ჰყავს გერმანიის ფედრეაციას. საკმაოდ კარგი გაწვრთნილი ჯგუფი ჰყავს თურქეთს.
- თურქეთს ამ პერიოდში თვითონაც აქვს ხანძარი...
- შეიძლება, რადგანაც ახლა ჩვენს ზონაშია ხანძრები. პირველ რიგში, უნდა დაიდოს სპეციალური გეგმა და მეორე მოხდეს ტექნიკის შეძენა, წინააღმდეგ შემთხვევასი ყოველ წელს ერთი და იგივე განმეორდება.
- ნახანძრალის შემდეგ, როგორ უნდა მოხდეს აღდგენა, ბუნებრივ განახლებაზე საუბრობდით…
- ბუნებრივი განახლება თავისუფლად არის შესაძლებელი. 2008 წლის ხანძრის შემდეგ ბუნებრივი განახლება დაიწყო. ამ შემთხვევაშიც დაიწყება ტყის საფარის ბუნებრივად აღდგენა, მაგრამ საჭიროა ამ არეალის შემოღობვა, გარკვეული შემოფარგვლა ჯებირებით, რადგან არ მოხდეს საქონლის მიერ დაზიანება. დაცვის შემთხვევაში ტყეს ბუნებრივად განახლების უნარი გააჩნია.
- ხელოვნურად არ უნდა მოხდეს განაშენიანება, მაგალითდა წიწვოვანი, ფოთლოვანი მასივების?
- არა, ბევრად უფრო ეფექტური არის როდესაც ბუნებრივად ხდება. შეთესვა შეიძლება მოხდეს, ასევე პატარა ნერგების ჩარგვა. რაც შეეხება შეთესვას ეს არის, როდესაც სპეციალური ტექნოლოგიით ხდება ფერდობზე თესლის შეფრქვევა, შეთესვა და როგორც კი ბალახოვანი საფარი წამოვა ჩათვალეთ, რომ ტყე გაიზრდება.
- ეკოსისტემას რამდენად მიაყენებს ეს ცეცხლი ზიანს, კვალს დაამჩნევს?
- რა თქმა უნდა, დაამჩნევს. ბუნებრივია, ცეცხლი უკვალოდ არ გაივლის. რაღაც სპეციფიურად შეიცვლება. პირველი, ჩვენთან ხოლმე ფიჭვი აღორძინდება, ფიჭვნარი მოდის, შემდეგ სხვა. თუმცა, იგივე ეკოსისტემა რომ დაგვიბრუნდეს და არა სხვა, ამისთვის ხელშეწყობაა საჭირო.
- ეს რას ნიშნავს?
- მაგალითად ტყის სახეობები შეიძლება შეიცვალოს. წიწოვანი ტყის ნაცვლად, რომელიც არის დამხასიათებელი ბორჯომის ხეობის ეკოსისიტემისთვის, შეიძლება ფოთლოვანი ტყე აღმოცენდეს. ბოლო პერიოდში წიწვოვანებს ძალიან უჭირთ გახარება. ამიტომ წიწვოვანი საფარი რომ აღვადგინოთ საჭიროა მიშველება, ხელოვნური ჩარევა. სერიოზული მართვაა საჭირო ამ ეკოსისტემის.
- ქალბატონო ნინო, დაახლოებით რამდენი წელია საჭირო ტყის ბუნებრივი აღდგენისთვის, ძალიან დიდი ფართობზეა საუბარი?
- 2008 წლის ხანძრის შემდეგ დაახლოებით სამი წელი დასჭირდა ეკოსისტემას, რომ დაეწყო აღდგენითი პროცესი. ბალახის საფარს აღდგენისთვის სწორედ ეს პერიოდია საჭირო, ალბათ იგივე პერიოდი უნდა ვივარაუდოთ. როგორც წესი ნახანძრალს დაახლოებით სამი წელი სჭირდება, თუმცა გააჩნია ადგილს და ხელშეწყობას.
„ახალი თაობა“, 23 აგვისტო, 2017 წელი
საქართველო-რუსეთის საზღვარზე ოსი და სომეხი მძღოლები ერთმანეთს დაერივნენ
საქართველო-რუსეთის საზღვარზე, დარიალის ხეობაში, სიტუაცია დაძაბულია. ამჯერად დაძაბულობის მიზეზი პოლიტიკას არ უკავშირდება და არც ქართულ-რუსული ურთიერთობებია დამნაშავე. დაძაბულობისა და ჩხუბის მიზეზი საზღვარზე არსებული რიგი გახდა.
ოსური გამოცემების ცნობით, აქ ჩხუბი ლამის ყოველდღე ხდება, თუმცა აქამდე მძღოლები და მგზავრები სიტყვიერი დაპირისპირებით იფარგლებოდნენ. მერე მიხვდნენ, რომ სიტყვა ყოველთვის არ ჭრის და მუშტებიც მოიშველიეს. ყველაზე ხშირად ერთმანეთში სომეხი და ოსი მძღოლები ჩხუბობენ.
როგორც ჩრდილოეთ ოსეთის სასაზღვრო განყოფილების პრესცენტრში აცხადებენ, ყველაზე მძიმე დღე 21 აგვისტო იყო. ამ დღეს საზღვარზე 2 ჩხუბი გაიმართა. მოჩხუბრების გასაშველებლად პოლიციის გამოძახება გახდა საჭირო.
- საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე “ზემო ლარსი” მგზავრებს შორის დაძაბულობა იმატებს. მძღოლები რიგში ადგილის დასაკავებლად ხშირად ჩხუბობენ. ამ მხრივ განსაკუთრებით აქტიურობენ ჩრდილოეთ ოსეთის მცხოვრებლები. ისინი არგუმენტად იმას იშველიებენ, რომ სახლში ეჩქარებათ, – აცხადებენ სასაზღვრო წარმომადგენლობაში.
უწყების განმარტებით, აქამდე მძღოლები და მგზავრები ვითარებაში გარკვევას სიტყვიერი დაპირისპირებით ცდილობდნენ, ბოლო დღეებში კი სიტუაცია დაიძაბა.
- მარტო 21 აგვისტოს 2 ჩხუბს ჰქონდა ადგილი. მათ გასაშველებლად პოლიცია გამოვიძახეთ, – აღნიშნავენ ჩრდილოეთ ოსეთის სასაზღვრო განყოფილების პრესცენტრში.
მათი ვარაუდით, შესაძლოა, მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდეს.
- ჯერჯერობით დაპირისპირება მსხვერპლის გარეშე მიმდინარეობს. ხვალ რა იქნება, არ ვიცით, – ამბობენ უწყებაში.
სასაზღვრო განყოფილების წარმომადგენელთა განმარტებით, სიტუაციას ნეიტრალური ზონა ართულებს. კონფლიქტების დიდი ნაწილი სწორედ ნეიტრალურ ზონაში ხდება.
- საქართველოსა და რუსეთს შორის დაულაგებელი ვითარების გამო ამ მონაკვეთზე საზღვარი ბოლომდე დადგენილი არ არის. არსებობს ნეიტრალური ზონა, რომელსაც ვერც ქართველები და ვერც რუსები ვერ აკონტროლებენ, – აღნიშნავენ რუსი მესაზღვრეები.
სასაზღვრო წარმომადგენლობაში არ იციან, თუ რა ზომები უნდა მიიღონ არსებული ვითარების გასაკონტროლებლად. ამბობენ, რომ ვითარება ყოველდღე იძაბება.
ამის გამო თავის დროზე სომხეთის ხელისუფლებამაც კი გამოთქვა პრეტენზიები. გასულ წელს ერევანმა მოსკოვს ზემო ლარსზე სომხური დერეფნის შექმნაც კი მოსთხოვა, სადაც მხოლოდ სომხებს უნდა ემოძრავათ. ამაზე მოსკოვისგან უარი მიიღეს, რის შემდეგაც ოფიციალური ერევანი უკვე როკის გვირაბის გახსნის მოთხოვნით გამოვიდა. ამაზე კი უკვე საქართველოს ხელისუფლება არ თანხმდება.
„ახალი თაობა“, 23 აგვისტო, 2017 წელი
ინტერვიუ ზვიად კუპრავასთან; „ვლადიმერ პუტინი საქართველოს დაემუქრა, ან ვაზიანის ბაზას დაგვითმობთ, ან გადაგბუგავთო» // „რუსეთი დივერსიებზე გადავიდა“
რა კავშირშია გახშირებული ხანძრები კრემლის პოლიტიკასთან, რა უნდა გააკეთოს საქართველოს ხელისუფლებამ, რა მესიჯი მოვიდა მოსკოვიდან, რა გაგრძელება შეიძლება მოჰყვეს ამ ყველაფერს? – ამის შესახებ “ახალ თაობას” სამართალდამცავთა რეფორმირების ცენტრის ხელმძღვანელი ზვიად კუპრავა ესაუბრება.
- გახშირებულ ხანძრებთან დაკავშირებით სხვადასხვა მოსაზრება გამოითქვა. ერთ-ერთ ვერსიად რუსული დივერსიაც სახელდება. თქვენ რას ფიქრობთ დივერსიის ვერსიაზე?
- ცალსახაა, რომ დივერსიასთან გვაქვს საქმე. მსგავსი მასშტაბის ხანძარი, როგორც წესი, თავისით არ ჩნდება. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ როცა ტყეში ეს ხანძარი გაჩნდა, ისეთი სიცხე აღარ იყო, როგორიც თუნდაც ორი კვირის წინ იყო. თანაც იმ ტერიტორიაზე, სადაც ხანძარია, გაცილებით ნაკლებია ხოლმე ტემპერატურა თბილისთან შედარებით. ვიმეორებ, მსგავსი მასშტაბის ხანძარი შემთხვევით არ გაჩნდებოდა.
ეს არის წმინდა წყლის დივერსია და გავიხსენოთ 2008 წლის აგვისტოს ომის დასრულება. დამთავრდა თუ არა საომარი მოქმედებები, რუსებმა ბორჯომის ტყე-პარკს წაუკიდეს ცეცხლი. ამისთვის მაშინ სწრაფად აალებადი ჭურვები გამოიყენეს. ასეთი ტიპის ჭურვები სპეციალურად ტყის მასივებში გამოიყენება. მაშინ რუსეთმა, გარდა იმისა, რომ მოახდინა საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაცია, ეკოციდიც მოგვიწყო.
მოსკოვში ასე თვლიან, რომ მათთვის მნიშვნელოვანია თუ საქართველოს ბუნებას გაანადგურებენ და ეკოციდს მოგვიწყობენ.
- თქვენ დარწმუნებით საუბრობთ დივერსიაზე, რატომ გამორიცხავთ დაუდევრობას? ხომ შეიძლება ტყეში ვიღაცას კოცონი დაენთო და ამას მოჰყოლოდა ხანძარი?
- მსგავსი მასშტაბის ხანძარი “ბიჩოკით” და კოცონით არ ჩნდება. ვიღაცას რომ კოცონი დარჩენოდა, კვამლი ამოვიდოდა და ამას ხალხი აუცილებლად შენიშნავდა. საეჭვოა ისიც, რომ ხანძრის ჩაქრობა ძალიან გაჭირდა. ერთგან რომ აქრობდნენ, მეორეგან ჩნდებოდა ხანძრის კერა. არც ეს არის შემთხვევითობა. სხვა საკითხია, რომ ხელისუფლებამ უნიათობა გამოიჩინა. მიუხედავად იმისა, რომ გვაქვს კრიზისების მართვის საბჭო, ვერ მოხერხდა კოორდინირებული მუშაობა. გასაგებია, რომ არ გვყავს სათანადო ტექნიკა, მაგრამ ჩვენს მეზობლებს ხომ აქვთ, ხომ შეიძლებოდა თავიდანვე მათთვის გვეთხოვა დახმარება.
ასევე მაინტერესებს, სად არის ის სუპერ-პუმები, რომლებზეც “ქართული ოცნება” ამდენს ლაპარაკობდა. თუ გაყიდეს, თქვან, თუ არადა გამოიყენონ და ჰაერიდან მოახდინონ ხანძრების ლოკალიზება.
ხანძრის კერებს დავუბრუნდები და იმის მაგივრად, რომ დაეკლო, მათი რაოდენობა მატულობდა. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ხანძრის გასაჩენად რაღაც სპეციალური საშუალებები იქნა გამოყენებული. გული მიკვდება, რომ ამ ამბავს ვუყურებ. ერთ-ერთი, რითაც ვამაყობთ და ტურისტებს ვიზიდავთ, ეს არის ჩვენი მართლაც ლამაზი ბუნება. ახლა ამ ბუნებასაც გვინადგურებენ.
ამ ხანძრის შემდეგ, მომავალ წელს ბორჯომში ან წაღვერში დასვენებას ექნება რამე აზრი? წაღვერში და ბორჯომში პენტჰაუზები და გასართობი ცენტრები არ იყო, იქ ხალხი ჩადიოდა ჰაერისთვის. ახლა ეს ჰაერიც აღარ იქნება და იქ ვინ ჩავა.
კიდევ ერთხელ ვამბობ, რომ ეს არის რუსული დივერსია და რუსული შეტევა საქართველოს სახელმწიფოებრიობის წინააღმდეგ.
- საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას ხშირად ადანაშაულებენ პრორუსულობაში და რუსული ინტერესების გატარებაში. აქედან გამომდინარე, რაში უნდა დასჭირდეს მოსკოვს საქართველოში დივერსიების მოწყობა?
- რუსეთი მთლიანად თუ არ ბატონობს საქართველოზე, მისთვის სულ ერთია, ვინ იქნება ამ ქვეყნის სათავეში. ამიტომაც აწყობს დივერსიებს. მანამდე იყო ბანერების აღმართვა და საოკუპაციო ხაზების გავლება. რუსული ბანერების წინააღმდეგ ბოლო ხანებში სამოქალაქო საზოგადოება დაირაზმა. საოკუპაციო ხაზის სიახლოვეს, ჩვენი მეგობრები იწყებენ მორიგეობას და მათ მეც აუცილებლად შევუერთდები. იქ იგეგმება კარვების გაშლა. ეს ბევრად ფართო მასშტაბებს მიიღებს, ვიდრე აქამდე იყო.
ასეთი აქტიურობა რუსეთისთვის ხელისშემშლელი ფაქტორია. როცა ადგილზე კარავი იდგება და იქ ადამიანები იქნებიან, ბანერებს ასე იოლად ვეღარ აღმართავენ.
გამწარებული რუსები ახლა ყველაფერს ცეცხლს უკიდებენ, ამდენი ხანძარი ერთად წარმოუდგენელია. ამას შემთხვევითობას ვერ უწოდებ. როგორ შეიძლება, ყოველდღე რაღაცა დაიწვას. ეს არის პროვოკაცია.
ბიძინა ივანიშვილს მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა თავის დროზე ხმა იმიტომ მისცა, რომ ის რუსეთთან სიტუაციის დალაგების პირობას დებდა. ხაზგასმით ამბობდა, მიშა არის გიჟი, ჩვენ კი ვიცით, როგორ უნდა ველაპარაკოთ მოსკოვს. სხვა მეოცნებეებიც ამბობდნენ, რუსებს არ გავაღიზიანებთ, რაღაც ოქროს შუალედს დავიკავებთო. ფაქტია, რომ “ოცნების” ხელისუფლება ვერაფერსაც ვერ ალაგებს. კრემლთან ურთიერთობას ვერავინ ვერ დაალაგებს, ეს უბრალოდ შეუძლებელია. საქართველოს სანამ სახელმწიფო ჰქვია, ჩრდილოელ მეზობელთან ურთიერთობები არ დარეგულირდება.
რუსეთს მეზობლად არ სჭირდება სახელმწიფო საქართველო. მას ისეთი საქართველო უნდა, რომელსაც თავად გააკონტროლებს. მაქვს იმის შიში, რომ რუსეთი პროვოკაციებს გააგრძელებს. მათი შეჩერება მხოლოდ ერთ შემთხვევაში შეიძლება – საქართველოს ხელისუფლებამ ყველაფერს თავისი სახელი უნდა დაარქვას.
მთავრობამ აუცილებლად უნდა ჩაატაროს გამოძიება და დაადგინოს, რა მოხდა. ხელისუფლება რატომღაც გაურბის სიტყვა დივერსიის ხსენებას, აქაც, ეტყობა, რუსეთის არგაღიზიანების პოლიტიკასთან გვაქვს საქმე.
- ამ არგაღიზიანებას შედეგი მაინც არ მოაქვს და გააღიზიანონ, უარესი მოხდება ვითომ? ან იქნებ დაზუსტებით არა აქვთ ინფორმაცია, რომ დივერსიასთან გვაქვს საქმე?
- ხელისუფლებამ ყველაზე უკეთ იცის, რომ საქმე დივერსიასთან გვაქვს. ახლა ხელისუფლებამ მტკიცებულებები უნდა გამოავლინოს და მთელ მსოფლიოს უთხრას, რომ ეს ხანძარი შეგნებულად არის გაჩენილი.
- თუ ეს მართლაც რუსული დივერსიაა, ალბათ შემთხვევითი არაა, რომ ეს საერთაშორისო სამხედრო წვრთნების დასრულების შემდეგ განხორციელდა. საქართველოში პენსის ვიზიტის საპასუხოდ, პუტინი სოხუმში ჩავიდა...
- არაფერი არ არის შემთხვევითი. ეს დაახლოებით იგივე მასშტაბის თავდასხმაა საქართველოზე, როგორიც 2008 წელს იყო. უბრალოდ, ახლა პროცესი ჯერჯერობით მსხვერპლის გარეშე მიდის.
- თქვენ რამდენჯერმე ახსენეთ 2008 წელი და მაშინ გაჩენილი ხანძარი. რამდენადაც მახსოვს, მაშინ ხანძარი გაცილებით მოკლე პერიოდში ჩააქრეს...
- მაშინ ხანძრის ჩასაქრობად სხვა ტექნოლოგიები იქნა გამოყენებული. ხანძრის ჩაქრობაში სამხედროებიც მონაწილეობდნენ. აქტიურად ჩაერთნენ მოხალისეებიც და უფრო ეფექტურად გავუმკლავდით ხანძარს. ახლა ხელისუფლება არც იმ ტექნოლოგიებს იყენებს და საჯარისო ნაწილებიც არ ჩართეს თავიდანვე. ადამიანების მობილიზებაა საჭირო და უამრავი მოხალისე იყო მზად, ხანძრის წინააღმდეგ ებრძოლა. ვერ ვხვდები, რატომ არიან ასეთი სუსტები.
ხანძარს ეფექტურად რომ ვერ აქრობენ, გავიგეთ, მაგრამ ყველაფერს თავისი სახელი მაინც დაარქვან – უთხრან საერთაშორისო თანამეგობრობას, რომ ეს არის დივერსია. უნდა გააგებინონ მსოფლიოს, რომ რუსეთმა ისევ გამოგვიცხადა ომი, ოღონდ სხვა ფორმით. ამას თუ სათანადო შეფასება არ მიეცა და ამის პრევენცია არ მოახდინა როგორც საქართველომ, ასევე საერთაშორისო თანამეგობრობამ, ხვალ რუსები უარესს იზამენ.
- ამაზე უარესი რა უნდა გააკეთონ?
- მე მათი მხრიდან არც ტერაქტებს არ გამოვრიცხავ. გავიხსენოთ 2005 წლის გორის ტერაქტი. რამდენიმე წლის შემდეგ ლეიბორისტების ოფისთან მოაწყვეს აფეთქება და ამერიკის საელჩოსთანაც ჰქონდა ინციდენტს ადგილი, იქ ბომბი იპოვეს. ეს პროცესები შეიძლება კიდევ განმეორდეს, თუ ყველაფერს დროულად არ დაარქმევენ თავის სახელს. ყველაფრისთვის სახელის დარქმევას ვინ ჩივის, ხელისუფლების პირველი პირები იმის თქმასაც ვერ ბედავენ, ამ ყველაფერს გამოვიძიებთო.
– გამოძიება რომც დაიწყოს, გაქვთ იმის იმედი, რომ რამეს გამოიძიებენ? ყველაფერზე ტარდება გამოძიება, მაგრამ გამოძიებული ვერაფერი ვნახეთ...
- გამოძიება ყველა ხანძარზე მიმდინარეობს, მაგრამ საბოლოო დასკვნა არც ერთ ფაქტზე არ დადებულა. ეჭვი მაქვს, რომ ბაზრობებზე გაჩენილი ხანძრებიც რუსული დივერსიაა. უბრალოდ წარმოუდგენელია, რომ დროის ამ მოკლე პერიოდში ამდენი რამე დაიწვა. ახლა მაინც უნდა მიხვდეს ხელისუფლება, რომ რუსეთთან პირისპირ დარჩენა ჩვენთვის არის დამღუპველი. აუცილებლად უნდა დავიხმაროთ საერთაშორისო თანამეგობრობა. მე მაქვს ძალიან სერიოზული ინფორმაცია იმასთან დაკავშირებით, რომ პუტინი და ლავროვი დღემდე ითხოვენ ივანიშვილისგან ვაზიანის სამხედრო ბაზის დათმობას. ამ ბაზაზე რუსული საჯარისო შენაერთების შეყვანა უნდათ. ამ მოთხოვნის პარალელურად ემუქრებიან და უყენებენ ულტიმატუმს, თუ ბაზას არ დაგვითმობთ, გადაგბუგავთ, გადაგწვავთო.
- თავის დროზე მიხეილ სააკაშვილსაც სამხედრო ბაზის გამო დაეძაბა ვლადიმერ პუტინთან ურთიერთობა. მოსკოვი მაშინ საქართველოს ტერიტორიაზე, ერთ-ერთ სამხედრო ბაზაზე, ერთობლივი ანტიტერორისტული ცენტრის შექმნას ითხოვდა.
- მსგავსი მოთხოვნები რუსეთს ყოველთვის ჰქონდა. მათ, ბუნებრივია, უნდათ, რომ აქ სამხედრო ბაზა ჰქონდეთ. ერთია მათი სურვილი და მეორეა, როგორ დახვდება მათ საქართველოს სახელმწიფო. დღეს ჩვენი ხელისუფლება თავისი უმოქმედობის წყალობით, ფაქტობრივად, კუთხეში ჰყავს რუსეთს მიმწყვდეული. კრემლს ყველაფერი იქითკენ მიჰყავს, რომ მხოლოდ 2 არჩევანი დაგვრჩება – ან ხელს მოვაწერთ მათთვის სასურველ შეთანხმებას, ან მთელი საქართველო გადაიბუგება.
- ომის დაწყება უკვე აღარც სჭირდება რუსეთს...
- ომი აღარ სჭირდებათ. მათ ძალიან კარგად იციან, რომ საქართველოს ხელისუფლება მათ აგრესიულ ქმედებებზე აგრესიულად ვერ უპასუხებს. ამიტომაც გათავხედდნენ და ყოველდღიურად გვიჩენენ ხანძრებს. ხვალ რას იზამენ, კაცმა არ იცის. დაახლოებით 10 დღის წინ პირად საუბარში გითხარით, რომ რუსეთი დივერსიებზე წავიდოდა. ახლა ეს უკვე ცხადია და ახლა ღიად გეუბნებით, რომ დივერსიები გაგრძელდება. ამის შეჩერება ისევ ჩვენს ხელისუფლებას შეუძლია. ამისთვის საჭიროა, რომ ისინი საკუთარ სიმაღლეზე დადგნენ და ყველაფერს თავისი სახელი დაარქვან. სანამ დროა, მთელი საერთაშორისო თანამეგობრობა ფეხზე უნდა დავაყენოთ.
დღეს არსებული ვითარება ძალიან მაგონებს 2005-2007 წლების მოვლენებს. რუსეთი მაშინაც დივერსებით ცდილობდა საქართველოს ხელისუფლების დაყოლიებას. სასურველი შედეგი რომ ვერ მიიღო, 2008 წელს უკვე ომი დაიწყო. ახლაც იგივე ხდება.
შექმნილ ვითარებაში ერთადერთი გამოსავალია ნატოში გაწევრიანება. მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში ვეღარ შეძლებს რუსეთი საქართველოს დაჩაგვრას და განადგურებას. ნატოში შესვლამდე საქართველოს ხელისუფლებამ მჭიდროდ უნდა ითანამშრომლოს დასავლეთთან. მოსკოვთან პირისპირ დარჩენა დამღუპველია.
ახლა უკვე მთელი მსოფლიოს მასშტაბით უნდა იყოს განგაში ატეხილი. ჩვენი ხელისუფლება რატომღაც თავს იკავებს. ეს თავშეკავება კარგად არ დასრულდება. რუსეთის გაჩერება მხოლოდ საერთაშორისო თანამეგობრობას შეუძლია. მათ 2008 წელს ეს ერთხელ უკვე გააკეთეს.
„ახალი თაობა“, 23 აგვისტო, 2017 წელი
ინტერვიუ თამარ ჩხეიძესთან: “დღევანდელი მდგომარეობით, საზოგადოება კონსტიტუციის გამო ქუჩაში არ გამოვა» // „რუსეთი საქართველოს ადგილობრივ არჩევნებშიც ჩაერევა“
„ახალი თაობა” რამდენიმე აქტუალურ საკითხზე ესაუბრა ყოფილ დისიდენტსა და დეპუტატ თამარ ჩხეიძეს
- მმართველ პარტიასა და ოპოზიციას შორის არ დასრულებულა კონსულტაციები კონსტიტუციის იმ მუხლებზე, რომლებიც არჩევნებს ეხება. რას უნდა ველოდოთ ამ შეხვედრებიდან?
- ხელისუფლება იძულებული გახდა, ოპოზიციას კიდევ ერთხელ დალაპარაკებოდა მას შემდეგ, რაც შეცვლილ კონსტიტუციას ორი მოსმენით კენჭი უყარა. “ქართული ოცნება” არ ელოდა ასეთ მძაფრ კრიტიკას საერთაშორისო და ევროპული სტრუქტურებიდან. ახლა ხელისუფლება ყველანაირად ცდილობს, რაიმე უფრო მისაღები ფორმა მისცეს ქვეყნის მთავარ დოკუმენტს და დაამტკიცოს, რომ ის ერთპარტიული არ არის.
- მოახერხებს ამას?
- შესაძლებელია, მან ეს მოახერხოს მცირე დათმობით და იმით, რომ ერთი-ორი პოლიტიკური სუბიექტი ამას მოიწონებს. არც ისაა გამორიცხული, რომ ასე არ მოხდეს და ხელისუფლება საერთაშორისო აზრის წინააღმდეგ წავიდეს. ასეთი რამ ამ ხელისუფლებისთვის უცხო არაა. ერთპარტიული კონსტიტუცია ძალიან ცუდი იქნება ქვეყნისათვის, ამას უარყოფითი შეფასებები მოჰყვება, მაგრამ “ქართული ოცნება” ხშირად არ იქცევა იმის მიხედვით, თუ რა ჯობია ქვეყნისათვის.
- თუ საარჩევნო საკითხებზე შეთანხმება ვერ შედგა და კონსტიტუცია მესამე მოსმენით ერთპარტიულად მიიღეს, რას გამოიწვევს ეს ქვეყნის შიგნით? ამის გამო ქუჩის აქციები მოსალოდნელია?
- დღევანდელი მდგომარეობით, საზოგადოება კონსტიტუციის გამო ქუჩაში არ გამოვა. ახლა ასეთი რეალობაა. ძნელი წარმოსადგენია, რომ რაიმე ზაფხულის სეზონის ჩავლის შემდეგაც შეიცვალოს. თუ კატაკლიზმები მოხდა, მაშინ სხვა საქმეა. ახლანდელი რეალობით, გამოსვლები არ იქნება.
- საპროტესტო აქციები შემოდგომაზე ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად დააანონსეს “ქართულმა მარშმა“, პარტია “პატრიოტთა ალიანსმა.” ლეიბორისტების ლიდერმაც მოუწოდა ხალხს გამოსვლებისაკენ დენის ტარიფის მოსალოდნელი გაძვირების გამო..
- შალვა ნათელაშვილი და მისი პარტია ნორმალურ ძალად მიმაჩნია. მისი ეს მოთხოვნა გასაგებია. ქვეყნისათვის საფრთხე იქნება, თუ დიდი რაოდენობის ხალხის მობილიზება ქუჩებში მოახერხეს “ქართულმა მარშმა” ან “პატრიოტთა ალიანსმა”.
- რატომ?
- ორივე ეს ძალა პრორუსული და ანტიდემოკრატიულია. მარშის ორგანიზატორებს, საბოლოოდ, საქართველო იზოლაციისკენ მიჰყავთ. “პატრიოტთა ალიანსი” თავის მოთხოვნებში სიტყვასიტყვით იმეორებს იმას, რასაც პუტინი და მისი ხელისუფლება ლაპარაკობს. სოხუმთან და ცხინვალთან ვითომ დიალოგი იქნება ეს თუ ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ კანონის შეცვლა ან გაუქმება. თუ ეს ძალები გამოიყვანენ ადამიანებს დიდი რაოდენობით, ეს უფრო დიდ საფრთხედ მიმაჩნია ქვეყნისათვის, ვიდრე შეუთანხმებელი კონსტიტუცია.
- ახლოვდება ადგილობრივი არჩევნები. შესაძლებელია თუ არა, რომ მმართველმა პარტიამ ეს არჩევნები ზოგიერთ რეგიონში, მაგალითად, თბილისში, წააგოს?
- ხელისუფლების, მმართველი პარტიის ხელში დიდი რესურსია. ამ რესურსს არჩევნების დროს “ქართული ოცნება” თავის სასარგებლოდ გამოიყენებს. ეს რომ არა, თბილისში მერობის ისეთი ღირსეული კანდიდატურებია, რომ რომელიმე მათგანი აუცილებლად გაიმარჯვებდა. ეს კანდიდატურები ბევრად აღემატებიან ხელისუფლების რჩეულს. ახლა ისეთი უთანასწორო პირობებია, ილია ჭავჭავაძეც კი დამარცხდებოდა ხელისუფლების წარმომადგენელთან ბრძოლაში. თუ მთლიანი ფონი, პოლიტიკური ვითარება შეიცვალა, მაშინ შეიძლება გაიმარჯვოს ხალხის ნამდვილმა რჩეულმა.
- რუსეთი ერევა ხოლმე საქართველოს არჩევნებში. ეს ახლაც მოსალოდნელია?
- რასაკვირველია. რუსეთი ოკუპირებული საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში კი არა, აშშ-ის არჩევნებშიც კი ერევა. პირდაპირი ჩარევის გარდა, რუსეთს ჩვენს ინფრასტრუქტურაში თავისი ხალხი ჰყავს ჩანერგილი. ეს ხალხი მოქმედებს. რუსეთის საცეცები ხელისუფლებაშიცაა, ოპოზიციაშიც და არასამთავრობო სექტორშიც. ადგილობრივ არჩევნებს დიდი მნიშვნელობა აქვს, ამიტომ რუსეთი ამ არჩევნებსაც არ დატოვებს უყურადღებოდ.
