„ვერსია“: პროკურატურის გაზრდილი ბიუჯეტი და გაუხსნელი საქმეები
„ვერსია“: ინტერვიუ კოტე კუბლაშვილთან: რას თვლის უზენაესი სასამართლოს ყოფილი თავმჯდომარე ნაციონალების მთავარ შეცდომად?
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ კახა კუკავასთან: „ქართული ოცნება“ შევარდნაძის და სააკაშვილის გზით მიდის“
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ემზარ კვიციანთან: „ქართული ოცნება“ რესპუბლიკელების ტყვეობისგან თავისუფლდება… რუსეთს რომ ვებრძოდი, ამიტომ ვარ პრორუსული?“
„რეზონანსი“: რა მოჰყვება რუსების მიერ ქართული ინტერნეტის გაკონტროლებას // “მოსკოვის ინტერესებში შედის მთელი საკომუნიკაციო სივრცის დაპყრობა, რაც ცოტა ხნის წინათ მოახერხა კიდეც სომხეთში”
„რეზონანსი“: „მინი-შენგენი“ // ევროპის ცენტრში სასაზღვრო კონტროლის შემოღება სურთ
„ახალი თაობა“: ინტერვიუ მექა ხანგოშვილითან: „დავით ბორჩაშვილს ისლამურ სახელმწიფოსთან კავშირი რომ ჰქონოდა, მეც მეცოდინებოდა“
„ახალი თაობა“: სოფელ ილორს ჩინელები დაეპატრონენ // ჩინური კიტრი და პომიდორი აფხაზურ ბაზარს იპყრობს
—————————-
„ვერსია“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
პროკურატურის გაზრდილი ბიუჯეტი და გაუხსნელი საქმეები
მაია მიშელაძე
(შემოკლებით)
საქართველოს მთავარი პროკურორის თანამდებობაზე, ხმათა უმრავლესობით, საპროკურორო საბჭომ მთავარი პროკურორის პირველი მოადგილე, ირაკლი შოთაძე აირჩია. ამის შემდეგ, შოთაძის კანდიდატურა საქართველოს მთავრობამ უნდა მოიწონოს და დასამტკიცებლად პარლამენტს წარუდგინოს. თუ პარლამენტი დაამტკიცებს, ირაკლი შოთაძე პირველი არჩეული პროკურორი იქნება, რომელიც ამ თანამდებობას 6 წლის განმავლობაში შეინარჩუნებს, თუმცა მნიშვნელობა არ აქვს, ქვეყანას არჩეული პროკურორი ეყოლება თუ დანიშნული, რადგან სამართლიანობის აღდგენის მოტივით, მთავარ პროკურატურას უამრავმა დაზარალებულმა მიმართა, მაგრამ უშედეგოდ. არადა, 2012 წლის 1 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, ერი და ბერი, დამნაშავე ნაციონალებისა და იმ მაღალჩინოსნების დასჯას ელოდა, რომლებიც 9 წელი ბიზნესს ატერორებდნენ. ამასობაში კი, მთავარი პროკურატურის საბიუჯეტო დაფინანსება, პროკურორების რაოდენობა და მათი ხელფასები ყოველწლიურად იზრდება.
შემოჭერილი ქამრები“ მთავარ პროკურატურაში
2012 წლის შემდეგ, საქართველოს მთავარი პროკურატურის დაფინანსება საგრძნობლად გაიზარდა, თუმცა ბიუჯეტის ზრდა გახსნილი საქმეების რაოდენობას არ დასტყობია. არადა, 2012 წლის 1 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, სამართლიანობის აღდგენის მოტივით, პროკურატურას უამრავმა დაზარალებულმა მიმართა. ისინი ძველი საქმეების გამოძიებასა და დამნაშავეების დასჯას ითხოვენ, მაგრამ უშედეგოდ. პროკურატურაში საქმეების სიმრავლესა და პროკურორების სიმცირეს იმიზეზებენ, სამართლიანობის აღდგენის მსურველები კი ყურადღებას საგამოძიებო სისტემის ხარვეზებზე ამახვილებენ. ,,ვერსიის” წყაროს ინფორმაციით, 2012 წლის შემდეგ, საქართველოს მთავარ პროკურატურაში თანამშრომელთა რაოდენობა გაორმაგდა, რის გამოც ამ უწყების დაფინანსება საგრძნობლად გაიზარდა. მეტიც, კარგად ინფორმირებული წყაროს ინფორმაციით, საბიუჯეტო სახსრები იხარჯება მთავარი პროკურორის დაცვასა და კვებაზე, რაც სახელმწიფო ბიუჯეტში გათვალისწინებულ- ახსნილი არ არის და შესაბამისად, არ ჩანს.
,,ვერსია” დაინტერესდა, რამდენით გაიზარდა მთავარი პროკურატურის დაფინანსება სახელმწიფო ბიუჯეტის მიხედვით, 2011 წლიდან დღემდე. ოფიციალურად, 2011 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტში მთავარი პროკურატურის დაფინანსება 16 900 000 ლარით განისაზღვრა, 2012 წელს – 17 223 600 ლარით, 2013 წელს – 27 305 100 ლარით, 2014 წელს – 32 500 000 ლარით, 2015 წელს – 33 000 000 ლარით, 2016 წელს კი 35 000 000 ლარით იზრდება.
სახელმწიფო ბიუჯეტის მიხედვითვე, მთავარ პროკურატურაში მომუშავეთა რიცხოვნობა 2012-დან 2014 წლის ჩათვლით, 830 ადამიანით იყო განსაზღვრული, 2015 და 2016 წლებში კი 860 თანამშრომელი ფიქსირდება.
სახელმწიფო ბიუჯეტში გამოყოფილი თანხების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, „ქამრების შემოჭერის“’ ნაცვლად, პირიქით, 2011 წლიდან დღემდე, მთავარი პროკურატურის დაფინანსება გაორმაგებულია. თანამშრომელთა რაოდენობაც მომატებულია, ოღონდ სახელმწიფო ბიუჯეტში ოფიციალურად არაა მითითებული, ამ თანამშრომლებიდან რამდენია პროკურორი. ნებისმიერ შემთხვევაში, ოფიციალური მონაცემებითაც აშკარად ჩანს, რომ პროკურატურაში გაუხსნელი საქმეები თაროზე არ უნდა იყოს შემოდებული. „ვერსიამ“ საქართველოს მთავარი პროკურატურის საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე პასუხისმგებელ პირს ოფიციალური წერილით მიმართა. გვაინტერესებდა, სულ რამდენი თანამშრომელი (პროკურორი, პროკურორის თანაშემწე) ირიცხება საქართველოს მთავარ პროკურატურაში 2012-დან 2015 წლის ჩათვლით? ასევე, დავინტერესდით, რა უჯდებოდა პროკურატურას მთავარი პროკურორების შენახვა წლების მიხედვით – 2012-დან 2014 წლის ჩათვლით და მათ მიერ გახარჯული თანხები, მათ შორის დაცვის, კვებისა და სხვა ხარჯების შესახებ ინფორმაციაც მოვითხოვეთ. კანონით დადგენილ ვადაში, საქართველოს მთავარი პროკურატურის იურიდიული სამმართველოს უფროსმა, ნათია გორგოძემ ოფიციალურად გვიპასუხა: „2012 წლის დეკემბრის მდგომარეობით, პროკურატურაში მუშაობდა 713 მუშაკი, მათ შორის 405 პროკურორი; 2013 წლის დეკემბრის მდგომარეობით, პროკურატურაში მუშაობდა 835 მუშაკი, მათ შორის 428 პროკურორი; 2014 წლის დეკემბრის მდგომარეობით, პროკურატურაში მუშაობდა 815 მუშაკი, მათ შორის 441 პროკურორი; დღეის მდგომარეობით, პროკურატურაში მუშაობს 872 მუშაკი, მათ შორის 439 პროკურორი. მითითებულ პერიოდში, მთავარ პროკურორებზე შენახვის (დაცვა, კვება) ხარჯები არ გაწეულა“.
პროკურატურის სახელფასო სისტემა
მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, 2015 წლის თებერვლიდან, საქართველოს მთავარ პროკურატურაში სახელფასო სისტემა შეიცვალა. მთავარი პროკურორის ხელფასი 3 910 ლარით, მისი მძღოლის ყოველთვიური ანაზღაურება კი 500 ლარით განისაზღვრა. მთავარ პროკურატურაში 102 ახალი საშტატო ერთეული შეიქმნა და 59 გაუქმდა, რაიონულ პროკურატურებში 12 საშტატო ერთეული (დარაჯის – 2 და დამლაგებლის – 10) გაუქმდა.
შეიცვალა „საქართველოს პროკურატურის მუშაკთა თანამდებობრივი სარგოების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანება და პროკურატურაში ხელფასები შემდეგნაირად განისაზღვრა:
მთავარი პროკურორი – 3 910 ლარი;
მთავარი პროკურორის პირველი მოადგილე – 3 520 ლარი;
მთავარი პროკურორის მოადგილე – 3 400 ლარი;
დეპარტამენტის უფროსი – 2 930 ლარი;
დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე და დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე, სამმართველოს უფროსი – 2 450 ლარი;
I კატეგორია სამმართველოს უფროსი – 2 345 ლარი;
II კატეგორია სამმართველოს უფროსი – 2 000 ლარი;
სამმართველოს უფროსი, მთავარი ბუღალტერი – 2 345 ლარი;
უფროსი პროკურორი (საგამოძიებო ნაწილი (დეპარტამენტი), გენერალური ინსპექცია (დეპარტამენტი), სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტი) – 2 370 ლარი;
პროკურორი (საგამოძიებო ნაწილი (დეპარტამენტი), გენერალური ინსპექცია (დეპარტამენტი), სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტი) – 2 310 ლარი;
უფროსი პროკურორი – 1 900 ლარი; პროკურორი – 1 870 ლარი;
განსაკუთრებით მნიშვნელოვან საქმეთა უფროსი გამომძიებელი – 2 430 ლარი;
განსაკუთრებით მნიშვნელოვან საქმეთა გამომძიებელი – 2 310 ლარი;
საგამოძიებო ნაწილის საქმისწარმოების, ანალიზისა და კონტროლის განყოფილების უფროსი – 1 870 ლარი. დანარჩენ საშტატო ერთეულებზე (მძღოლი) ხელფასი 500-დან 1 050 ლარამდე განისაზღვრა.
2 588-ლარიანი პრემიები
საქართველოს მთავარი პროკურატურის მიერ მოწოდებული მწირი ინფორმაციის შემდეგ, „ვერსიამ“ დასახმარებლად „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტს“ – IDFI-ს მიმართა. დავინტერესდით, კონკრეტულად რა ინფორმაციას ფლობდა IDFI მთავარი პროკურატურის დაფინანსებისა და საბიუჯეტო სახსრების ხარჯვის შესახებ. აღმოჩნდა, რომ ამ ორგანიზაციაში მხოლოდ 2013 წლის მონაცემები ჰქონდათ და ისიც არასრულად, რადგან მთავარი პროკურატურიდან მწირი და არცთუ სრულყოფილი ინფორმაცია მიიღო.
IDFI-ს ინფორმაციით, 2013 წლის განმავლობაში, ჯამურად, საქართველოს მთავარი პროკურატურის თანამდებობის პირებმა, 1 646 027 ლარის ოდენობის პრემია მიიღეს. რაც შეეხება პროკურატურის თანამშრომლებზე (გარდა თანამდებობის პირებისა) ამავე დროის პერიოდში გაცემულ პრემიებს, 2013 წელს, 4 254 830 ლარის პრემია გასცეს. შესაბამისად, 2013 წელს, პროკურატურის სისტემაში, თანამდებობის პირებსა და რიგით თანამშრომლებზე, ჯამურად, 5 900 857 ლარის ოდენობის პრემია გაიცა:
„საქართველოს კანონმდებლებით, პროკურატურის სისტემაში დასაქმებული პირი ითვლება თანამდებობის პირად, თუ მას ერთ-ერთი შემდეგი პოზიცია უჭირავს: საქართველოს მთავარი პროკურორი ან მისი მოადგილე, საქართველოს მთავარი პროკურატურის დეპარტამენტის ან სამსახურის ხელმძღვანელი, აფხაზეთის ან აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის, თბილისის, საოლქო ან რაიონული პროკურორი. საქართველოს მთავარ პროკურორს სამი მოადგილე ჰყავს, პროკურატურაში 12 დეპარტამენტი და სამსახურია. რაც შეეხება საოლქო და რაიონული პროკურატურებს, სულ 37 ასეთი ქვედანაყოფია ჩამოყალიბებული. შესაბამისად, პროკურატურის სისტემაში დასაქმებულია 53 თანამდებობის პირი. აღნიშნულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ პროკურატურის თანამდებობის პირებზე, ყოველთვიურად დარიცხული პრემიის საშუალო ოდენობა, 2013 წელს, დაახლოებით, 2 588 ლარს შეადგენდა. სამწუხაროდ, ინფორმაციის არასრულყოფილად მოწოდების გამო, რთულია იმის იდენტიფიკაცია, თუ რომელმა თანამდებობის პირმა რა ოდენობის პრემია მიიღო, თუმცა თუ ჩვენს მიერ 2012 წელს მიღებულ საჯარო ინფორმაციას გადავხედავთ, რომელიც საქართველოს მთავარი პროკურატურიდან მივიღეთ, აშკარაა, რომ მთავარი პროკურორი და მისი მოადგილეები, პრემიის სახით, 2012 წელს, ყოველთვიურად 5 870 ლარს იღებდნენ“, – განუცხადეს ,,ვერსიას” IDFI-ში.
ჩანაცვლებული ავტომობილები და კომპიუტერები
„ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა” საქართველოს მთავარი პროკურატურისგან გამოითხოვა ინფორმაცია გამარტივებული შესყიდვების განხორციელების შესახებ. კერძოდ, IDFI-ს მკვლევარები ჩანაცვლებული ავტომობილებით, კომპიუტერული ტექნიკითა და გადაუდებელი აუცილებლობით განხორციელებული შესყიდვებით დაინტერესდნენ.
პროკურატურიდან მიღებული ინფორმაციით გაირკვა, რომ 2013 წელს, ავტომობილების ჩანაცვლების გზით, ფასის სხვაობა შესყიდულ და ჩანაცვლებულ ავტომანქანებს შორის, ჯამში, 1 113 877 ლარს შეადგენდა. ავტომობილთა ჩანაცვლების მიზნით, ხელშეკრულებებს მხოლოდ სამ კომპანიასთან – შპს „ჯი-თი მოტორსთან“, შპს „ქარ რენთ ენდ თრეიდ ინ კომფანისა“ და შპს „ავტო თრეიდ ინთან” აფორმებდნენ.
„რაც შეეხება უშუალოდ ჩანაცვლებულ და ჩასანაცვლებელ ავტომობილთა ღირებულებას, თვალსაჩინოებისთვის, მაგალითად, 2013 წლის 10 ივლისს, 1999 წელს გამოშვებული, 1 000-ლარიანი RENAULT CLIO, 2013 წლის TOYOTA LAND CRUISER 200-ით ჩაანაცვლეს, რომლის ღირებულება 124 118 ლარი იყო. შესაბამისად, ფასის სხვაობა შესყიდულ და ჩანაცვლებულ ავტომობილებს შორის 123 118 ლარია. იგივე პრინციპით, პროკურატურამ, 2013 წლის 10 დეკემბერს, 2008 წელს გამოშვებული ავტომანქანა LEXUS LX 570, იგივე მარკის ავტომობილით ჩაანაცვლა, რომელიც 2013 წლის მოდელია. ახალი ავტომობილი 174 575 ლარი დაჯდა, ხოლო ამ ორ ავტომობილს შორის ფასთა სხვაობამ 106 575 ლარი შეადგინა. 2013 წლის 11 დეკემბერს, ავტომანქანა VAZ, ნარჩენი ღირებულებით – 3 000 ლარი, 65 890 ლარის ღირებულების TOYOTA CAMRY-ით ჩაანაცვლეს. 2013 წლის 13 დეკემბერს, ავტომანქანა VAZ, ნარჩენი ღირებულებით _ 4 500 ლარი, 103 594 ლარი ღირებულების ავტომანქანა TOYOTA LAND CRUISER PRADO-თი ჩანაცვლდა“, – აცხადებენ IDFI-ში.
IDFI-ს მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ ავტომობილების ჩანაცვლების გზით, პროკურატურას შესაძლებლობა ჰქონდა, გამარტივებული შესყიდვები, ელექტრონული შესყიდვების სისტემის გვერდის ავლით განეხორციელებინა. შესაბამისად, მათ საკმარისი საფუძველი აქვთ ივარაუდონ, რომ მთავარმა პროკურატურამ, 1 113 877 ლარი, აუცილებელი საზოგადოებრივი კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობის გარეშე განკარგა. IDFI-ს ინფორმაციით, 2013 წელს, პროკურატურის ბალანსზე 146 ავტომობილი ირიცხებოდა, რომელთა შესყიდვაც ჯამში, 5 857 324 ლარი დაჯდა:
„2013 წელს, საქართველოს მთავარ პროკურატურაში კომპიუტერული ტექნიკა ორჯერ ჩანაცვლდა. ისევე, როგორც ავტომანქანების შემთხვევაში, ჩანაცვლების გზით შეძენილი კომპიუტერული ტექნიკა, სახელმწიფო შესყიდვების ელექტრონულ სისტემაში არ გამოუტანიათ და შესაბამისად, ამგვარად განხორციელებული შესყიდვა საზოგადოების ყურადღების მიღმა დარჩა“, – აცხადებენ IDFI-ს მკვლევარები.
(…)
„ვერსია“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
ინტერვიუ კოტე კუბლაშვილთან: „რას თვლის უზენაესი სასამართლოს ყოფილი თავმჯდომარე ნაციონალების მთავარ შეცდომად“
ვანო პავლიაშვილი
წლებია, მას ბეჭდვური მედიისთვის ინტერვიუ არ მიუცია. ალბათ, ამიტომაც, საზოგადოების აბსოლუტური უმრავლესობა თუ არა, დიდი ნაწილი დღემდე „მიშას ხელისუფლების“ მთავარ „მონსტრად“ თვლის. ეს გასაკვირიც არაა, რამეთუ ათი წელი უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე იყო. მაშინდელი ოპოზიცია კი წერტილოვან დარტყმებს სწორედ სასამართლო ხელისუფლებაზე ახორციელებდა… მოკლედ, ჩემი და „ვერსიის” „საუკუნის” ექსკლუზივი - თქვენს წინაშეა 42 წლის კოტე კუბლაშვილის არა-ჩვეულებრივი ინტერვიუ.
- ბატონო კოტე, თქვენ ის ადამიანი ხართ, ვისზეც მთელი 9-10 წელი „დარტყმა“ მიდიოდა. მოდით, მომიყევით, სასამართლოში რეალურად რა ხდებოდა?
- ამ ათი წლის განმავლობაში ძალიან ბევრი რამ მოხდა, თუმცა იმის თქმა, კონკრეტულად რა ხდებოდა, რთულია, რადგან ყველაფერი ხდებოდა – სასამართლოში ყველაფერი გასაუმჯობესებელი გახლდათ და პირველ ეტაპზე კრიტიკა ყოველმხრივი იყო. ეს არც მიკვირდა და ამ კრიტიკის დიდ ნაწილს ვეთანხმებოდი…
- იმ მოსაზრებასაც იზიარებდით, რომ ამბობდნენ, სასამართლო პოლიტიზებულია და დამოუკიდებელ გადაწყვეტილებებს ვერ იღებსო?
- ნაწილობრივ, თუმცა ისეთ კრიტიკას, რომელიც მხოლოდ კრიტიკისთვის იყო გამოთქმული და რეალური საფუძველი არ ჰქონდა, არ ვეთანხმებოდი. არავინ უარყოფს: არსებობდა საქმეები, რომლებიც დიდ საზოგადოებრივ ყურადღებას იწვევდა და ამის შედეგად დიდი აჟიოტაჟი იქმნებოდა, რასაც სასამართლო მეტ-ნაკლებად უმკლავდებოდა. იმ დროს, როცა უზარმაზარი რეფორმა მიმდინარეობდა და სასამართლო სისტემაში, პრაქტიკულად, ყველაფერი იცვლებოდა, ვუშვებდი, რომ ასეთი მოვლენები იქნებოდა, რადგან ის, რაც დიდი ხნის განმავლობაში ცუდ პირობებში იყო, ერთბაშად ვერ შეიცვლებოდა.
- ნებისმიერ რეფორმას, გეთანხმებით, აჟიოტაჟი ახლავს, რადგან ადამიანები სიახლეს მძიმედ ვეგუებით, მაგრამ როგორც მაშინდელი ოპოზიცია ამბობდა, გამამართლებელი განაჩენები ერთი პროცენტიც კი არ იყო. ამას რითი ხსნით?
- სწორედ ამას ვამბობ, რომ ეს კრიტიკა დასაბუთებული არ იყო. მხოლოდ ერთადერთხელ მოხდა, როცა გამამართლებელი განაჩენები ერთ პროცენტამდეც არ იყო, თუმცა საერთაშორისო დასკვნები და პრაქტიკა გვაჩვენებს, რომ გამამართლებელი განაჩენები ერთიდან სამ პროცენტზე მეტი არსადაა, მაგალითად, იგივე, შვედეთსა და იაპონიაშიც.
- ქვეყნის მასშტაბსაც გააჩნია, მით უმეტეს, იაპონიის ფონზე, საქართველო ძალიან პატარაა…
- დიახ, მაგრამ ეს მხოლოდ ერთხელ მოხდა, ყველა სხვა წლებში, მანამდეც და მერეც, გამამართლებელი განაჩენები გაცილებით მეტი იყო. იმ ოპოზიციის ხელისუფლებაში მოსვლის მერე, რომელიც ამის გამო გვაკრიტიკებდა, გამამართლებელი განაჩენების რაოდენობამ კი არ მოიმატა, არამედ, იკლო – მაგალითად, 2012 წელს უფრო მეტი გამამართლებელი განაჩენი დადგა, ვიდრე – 2013-ში. მოკლედ, მაშინდელ ოპოზიციას დასაბუთება, ასე რატომ ხდებოდა, არ ჰქონდა, უბრალოდ, რაღაც ციფრს ამბობდა და სხვა არაფერს…
- ამ პოლიტიკურ რიტორიკას სასამართლო ადეკვატურ- არგუმენტირებულად რატომ არ პასუხობდა? მოდით, აღიარეთ, რომ საზოგადოებასთან კომუნიკაცია დაკარგული გქონდათ და ნაჭუჭში იყავით ჩაკეტილი!
- ბუნებრივია და ეს ჩვენი პრობლემა იყო, მაგრამ ყველა შეხვედრაზე ვამბობდი, რომ ამ კუთხით საქართველო მსოფლიოში ერთადერთი გამონაკლისი არაა, თუმცა ამას უფრო მეტი დასაბუთება სჭირდებოდა, რათა საზოგადოებას სიტუაციის უფრო კარგი და რეალური აღქმა ჰქონოდა. ამას ბევრი სხვა რამეც ემატებოდა.
- რას გულისხმობთ?
- მხოლოდ სიტყვები, რომლის უკანაც არაფერი იდგა, ყველას იჭერენო. აი, მაგალითად, ახლაც ამბობენ, 300 ათასი ადამიანი იყო დაჭერილიო, მაგრამ იცით, რეალურად როგორი მდგომარეობა იყო? – 300 ათასი ადამიანი დაჭერილი კი არ იყო, არამედ, შეიძლება, უწვრილესი დანაშაული ჰქონდა ჩადენილი ანუ ამ ციფრში ყველაფერი ითვლებოდა. რეალურად კი, ლაპარაკი სულ 150 ათას ადამიანზე იყო, საიდანაც თავისუფლება 40 პროცენტს ჰქონდა აღკვეთილი, რაც საერთო ჯამში, 60 თუ 70 ათასი ადამიანია, თან მთელი 9-10 წლის განმავლობაში.
- ესე იგი, ნაცმოძრაობის მმართველობისას მხოლოდ 150 ათასი ადამიანი გასამართლდა?
- დიახ და აქედან ციხეში 60 პროცენტი არ შესულა, მაგრამ ამას არავინ ამბობს, არადა, რეალური ინფორმაცია სწორედ ესაა.
- ახალმა ხელისუფლება 200-ზე მეტ ადამიანს პოლიტპატიმრის სტატუსი მიანიჭა. ამას წინათ, ეკა ბესელიამ მითხრა, ეს ყველაზე დიდი დარტყმაა, რაც ,,ოცნებამ” ნაცმოძრაობას მიაყენა და ამით რეჟიმის არსებობა დადასტურდაო. თუკი თქვენს სასამართლოზე პოლიტიკური წნეხი არ იყო და ხალხს პოლიტიკური ნიშნით არ ასამართლებდით, პოსტნაციონალურ საქართველოში პოლიტპატიმრის სტატუსი რატომღა გაჩნდა?
- ვანო, შეგიძლიათ, პოლიტპატიმრებზე ვენეციის კომისიის დასკვნა წაიკითხოთ და ნახავთ, რამდენ დარღვევაზეა ლაპარაკი. გარდა ამისა, ასევე შეგიძლიათ ნახოთ ჩვენი საკონსტიტუციო სამართლის სპეციალისტების მოსაზრებები, სადაც აღნიშნულია, რომ ამ კუთხით ბევრი რამ დაირღვა და მთავარი: ვინ შევიდა პოლიტპატიმართა სიაში? რამდენიმე მაგალითს მოვიყვან: ერთ-ერთი ადამიანი, რომელმაც სხვას ორჯერ ესროლა. არავის უთქვამს, არ უსვრიაო, მაგრამ ეს ადამიანი პოლიტპატიმარი გახდა. ეს სწორია? ერთმა ადამიანს ორჯერ დანა დაარტყა, გასამართლდა და ახლა პოლიტპატიმარია. ერთს კი კილოგრამი და 800 გრამი ჰეროინი აღმოუჩინეს და ისიც პოლიტპატიმართა სიაშია. აქედან ჩანს, ეს პროცესი რამდენად არაობიექტური იყო ანუ თუ ამ მაგალითებიდან პოლიტიკური სამართლის ნიშნები არ იკვეთება, სხვა პოლიტპატიმრებზე რაღა ვთქვათ, იქნებ, მათშიც ეჭვი უნდა შეგვეპაროს?
- გონივრული ეჭვი შეიძლება, ნებისმიერი მოვლენის მიმართ გაჩნდეს, მაგრამ ნაციონალების დროს „წამლისა“ თუ იარაღის ჩადება ჩვეულებრივი ამბავი იყო და ამას უარყოფთ?
- ერთს გეტყვით: 1, 800 გრამ ჰეროინს არავინ ჩაუდებდა, აღმოუჩინეს და ნამდვილად გამსაღებელი იყო, თორემ „ჩადებები“, ალბათ, იყო და ეს ტენდენცია ახალი ხელისუფლების პირობებშიც გაგრძელდა.
- როცა ოპოზიცია „ჩადებებით“ აპელირებდა, თქვენ, როგორც უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, არ სვამდით კითხვას, ეგებ, მართლაც, ასე იყო?
- რა თქმა უნდა, მაგრამ ამ კითხვებს მხოლოდ იმ ფარგლებში ვსვამდით, რასაც მტკიცებულებები და პირველი ინსტანციის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების დასაბუთება ჰქვია.
- ისე, თქვენი დროის სასამართლოს ნოტარიუსს ეძახდნენ…
- სასამართლოს ნოტარიუსს პოლიტიკური რიტორიკის გამო ეძახდნენ, თორემ ჩვენს დროს საპროცესო შეთანხმებები სასამართლო გადაწყვეტილებების 88 პროცენტი იყო, ახალი ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ კი, რომელიც თავის დროზე სასამართლოს „ნოტარიუსს“ ეძახდა, საპროცესო შეთანხმებები 91 პროცენტი გახდა. აი, ესაა რეალობა, რომელიც იმალება… არ უარვყოფ: იმ პოლიტიკური დისკუსიის ფარგლებში სასამართლოს მიმართ წნეხი ნაწილობრივ არაობიექტურად არსებობდა.
- როგორც პიროვნება, ამას განიცდიდით?
- რა თქმა უნდა, მაგრამ ბევრ ნიშანს ვხედავდი, რომ კრიტიკა არასწორი იყო, თუმცა ამ კრიტიკისთვის უფრო ღიად, თამამად და ხშირად უნდა გვეპასუხა.
- პასუხის გაცემას გიკრძალავდნენ?
- არა.
- აბა, რატომ არ პასუხობდით?
- ვპასუხობდით, მაგრამ როგორც ჩანს, არასაკმარისად, თორემ მაგალითად, ყოველწლიურად, ჟურნალისტებთან სამდღიან შეხვედრებს ვმართავდი…
- ასეა თუ ისე, ბატონო კოტე, ძმები კუბლაშვილებისგან მონსტრები შექმნეს. ვიცი, გულუბრყვილო კითხვაა, მაგრამ მიპასუხეთ: სააკაშვილისგან ან ადეიშვილისგან დავალება მიგიღიათ?
- არ მახსოვს, სააკაშვილს კონკრეტულ საქმეზე რამე ეთქვა, თუმცა მასთან კონტაქტი, რა თქმა უნდა, მქონდა – როცა სასამართლოს ხელისუფლების პირველი პირი ხარ და სასამართლოსთან დაკავშირებით ცვლილებები მიმდინარეობს, რა თქმა უნდა, პრეზიდენტსაც თავისი მოსაზრებები აქვს. ხშირად ვხვდებოდი ბიუჯეტზეც, რადგან ჩვენი ბიუჯეტი მუდმივად უნდა გაზრდილიყო…
- სხვათა შორის, არავინ ამბობდა, მოსამართლეები ქრთამს იღებენო…
- ვერ ამბობდა, რადგან მართლა არ იღებდნენ. მათგანაც კი, ვინც ყველაზე მძაფრი კრიტიკით გამოდიოდა, არ გამიგია, სასამართლოში კორუფცია არსებობსო… 2006-2007 წლებში, კონსტიტუციაში ცვლილებები შევიდა ძალაში, სასამართლოში, შინაარსობრივად, ბევრი რამ შეიცვალა და პრეზიდენტთან შეხვედრები მაშინაც მქონდა. ახალი ხელისუფლება რომ მოვიდა, პრეზიდენტს ერთი- ორჯერ კიდევ შევხვდი.
- ისე, ბიძინა ივანიშვილმაც დადებით კონტექსტში გახსენათ და, თუ არ ვცდები, მსხვერპლი გიწოდათ…
- შეხვედრა ბიძინა ივანიშვილთანაც მქონდა და ეს დაფარული არავისთვის ყოფილა, თუმცა ბევრი რამ შეიძლება, სხვაგვარად ან კარგად ვერ გაიგო და ამიტომ, მისი რამდენიმე მოსაზრება ჩემთვის მისაღები არ იყო და ამაზე ერთი- ერთზე ვისაუბრეთ…
- სიტყვამ მოიტანა და ივანიშვილს რომ ნდომებოდა, უმრავლესობას თქვენი იმპიჩმენტი არ გაუჭირდებოდა…
- (იღიმება) იმპიჩმენტის პროცედურა ძალიან რთულია ან საფუძველი რა უნდა ყოფილიყო? თან ამ საკითხს საკონსტიტუციო სასამართლო იხილავს… ეს ახალი ხელისუფლების გამოუსწორებელი შეცდომა იქნებოდა და, სავარაუდოდ, სასურველ შედეგს ვერც მიიღებდა. ეს იქნებოდა ნერვების წყვეტა… როცა ასეთ თანამდებობაზე ხარ და პასუხისმგებლობას გრძნობ, ესე იგი, რაღაცებზე ნერვიულობ კიდეც.
- თვლით, რომ ეს ნერვიულობა ივანიშვილმა აგაცილათ?
- არა, არა… მანამდე, 5-6 თვის განმავლობაში, ახალი ხელისუფლების მხრიდან სასამართლო ხელისუფლებაში პირდაპირი ჩარევა ხდებოდა. არ გახსოვთ, რა ხდებოდა? ახალი ხელისუფლების ყველა მაღალი თანამდებობის პირი სატელევიზიო გამოსვლებისას აცხადებდა, ხელს კოტე კუბლაშვილი და ეს მოსამართლეები გვიშლიანო, რაც სასამართლო ხელისუფლებაზე პირდაპირი ზეწოლა იყო. ამას ის ფაქტებიც ემატებოდა, მაგალითად, მოსამართლესთან სახლში რომ მივიდნენ, ამ საქმეს რომ იხილავ, ერთი, გვაჩვენე, რა ხდებაო. ერთი მოსამართლის წინააღმდეგ კი სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა, დაკითხვაზეც დაიბარეს და იცით, რა საკითხზე? – რაღაც გადაწყვეტილება არასწორად მიიღო, რაც აპელაციამ გამოასწორა, მაგრამ პროკურატურაში მაინც დაიბარეს და უნდოდათ ეკითხათ, ეს გადაწყვეტილება რატომ მიიღეო. ასეთი რაღაცები მე-19 საუკუნეშიც აღარ ხდებოდა ანუ იმდენად მძიმე ჩარევები იყო, რომ ნერვიულობა ისედაც არ გვაკლდა და იმპიჩმენტის პროცედურა უარესი ჩემთვის კი არა, მათთვის იქნებოდა.
- ხელისუფლება რომ შეიცვალა, უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეობა ნებით რატომ არ დატოვეთ?
- რატომ უნდა დამეტოვებინა? სხვათა შორის, ეს იმ მენტალობის გამომხატველი კითხვაა, როგორც მაშინ მოსახლეობა ფიქრობდა. მოსახლეობა შეჩვეულია: ვიღაც ახალი ლიდერი მოვიდა, ამიტომ ძველები მთლიანად უნდა წავიდნენ და ახლები მოვიდნენ, მაგრამ თუ ვამბობთ, რომ საქართველოს ისტორიაში პირველად, ხელისუფლება მშვიდობიანი არჩევნების გზით შეიცვალა და ეს დემოკრატიისკენ გადადგმული ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯია, ეს იმას ნიშნავს, რომ სასამართლო ხელისუფლებაში არავინ უნდა შეიცვალოს. სასამართლო ხელისუფლება პოლიტიკური ხელისუფლებისგან მუდმივობით განსხვავდება და ეს დაცული უნდა იყოს, თუმცა ბევრ მოსამართლეს ასეთი განცდა არ ჰქონდა, რადგან მოსახლეობა ასე უყურებდა, შენ კიდევ იქ ხარ და არ გაგიშვესო? რადგან ახალი ხელისუფლება მოვიდა, ეს არ ნიშნავს, რომ სასამართლო უნდა წავიდეს და ერთი მოსამართლეც არ წასულა!
- გეთანხმებით, რომ კანონის უზენაესობა მთავარია, მაგრამ მთელი 90-10 წელი ხომ კონსტიტუციის ვაუპატიურებდით. მოსამართლეებიც ადამიანები არიან და ამას ურთმელიძის შემთხვევაც მოწმობს - ადრე, როგორც ამბობენ, სხვა ხელისუფლებას ემორჩილებოდა, ახლა სხვას ემორჩილება… ბატონო კოტე, ფიქრობთ, მოსამართლე ურთმელიძე, „რუსთავი 2“-თან დაკავშირებით, „ოცნების“ დაკვეთას ასრულებდა?
- ჯერ იმას გეტყვით, რომ მოსამართლეებმა ძალიან კარგად იგრძნეს, რას ნიშნავს სასამართლოს დამოუკიდებლობა და ყველაფერზე, ახალი ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ, მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილებებიც მეტყველებს – ისინი ძალიან მყარად დადგნენ და აჩვენეს, ჩვენ მოსამართლეები ვართ და ობიექტურ გადაწყვეტილებებს მივიღებთო, მაგრამ ის ევერ იქნებოდა, რომ რამდენიმე მოსამართლეს ეს პრობლემა არ შექმნოდა. რამდენიმე მოსამართლეს ეშინოდა, ვაიმე, გამიშვებენო.
- თქვენს დროსაც ხომ იყვნენ შეშინებული მოსამართლეები, რომლებიც დავალებებს ასრულებდნენ?
- დიახ, მაგრამ უმრავლესობას არ ეშინოდა. ახალი ხელისუფლების დროს, ერთმა მოსამართლემ, რომლის ხელახლა დანიშვნის საკითხს ვიხილავდით, გასაუბრებაზე განაცხადა, მოსამართლე ათი წელი კი ვიყავი, მაგრამ დამოუკიდებლობას ვერ შევძლებ, მოსემ ხალხი, მონობას რომ გადაჩვეულიყო, 40 წელი ატარა და ვეთანხმები, რომ სამწლიანი გამოსაცდელი ვადით დამნიშნოთო. ასე თქვა და ვერ მივხვდი, სამწლიან გამოსაცდელ ვადაში მონიდან დამოუკიდებელ მოსამართლედ როგორ გადაიქცეოდა ანუ მისი ფსიქოლოგია ასეთი იყო და ჩვენი შეცდომაც სწორედ ის გახლდათ, რომ სამწუხაროდ, ასეთებიც გვყავდნენ. რაც შეეხება კონკრეტულ მაგალითს, არ მინდა, მოსამართლეზე რამე ვთქვა, მაგრამ ამ საქმეში მხარს მთლიანად ,,რუსთავი 2”-ს ვუჭერ, როგორც დამოუკიდებელი და კრიტიკული ტელეკომპანიის შენარჩუნებას. საკონსტიტუციო სამართლის სპეციალისტ ვარ – ადამიანის ძირითადი უფლებების სფეროში და მინდა, ყველამ იცოდეს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ კონკრეტული მედია ნაწილობრივ არაობიექტურია, სახელმწიფო მის მუშაობაში არ უნდა ჩაერიოს. პრობლემა არაა, თუ მედია მეტ-ნაკლებად სუბიექტურია…
- მედიის მუშაობაში თქვენი ხელისუფლება არ ერეოდა?
- რა თქმა უნდა, ერეოდა.
- მერე, რატომ არ აპროტესტებდით?
- როგორ უნდა გამეპროტესტებინა? იმ საკითხებში არ ვერეოდი, რომელიც ხელისუფლების სხვა შტოებს ეხებოდა. ეს პოლიტიკური ხელისუფლების საქმე იყო.
- გავიგე, მაგრამ როგორც მეგობარი, არ ურჩევდით?
- მათთან ამ საკითხებზე შეხება არ მქონია. თუ საქმე სასამართლოში მოვიდოდა, სასამართლოს, ბუნებრივია, თავისი სტანდარტებით უნდა განეხილა.
- სასამართლოს პოლიტიკური დაკვეთა არც გირგვლიანის საქმეზე მიუღია?
- შეიძლება, პოლიტიკური ინტერესი იყო, მაგრამ სასამართლო ცდილობდა, ობიექტური ყოფილიყო. როცა ეს საქმე უზენაესში მოვიდა, ქვედა ინსტანციების გადაწყვეტილების ხარვეზი გამოასწორა და მსჯავრდებულებს სასჯელი 6 თვით შეუმცირა.
- ხალხი სწორედ მსუბუქ სასჯელს აპროტესტებდა…
- დიახ, მაგრამ სწორი იყო, როცა უზენაესმა სასამართლომ საზოგადოების აზრი არ გაითვალისწინა, რადგან წინა ინსტანციების სასამართლოების გადაწყვეტილებაში ჩანდა, რომ 6 თვით ზედმეტი სასჯელი დაუსაბუთებლად ჰქონდათ მისჯილი. ამიტომ, უზენაესმა სასამართლომ მხოლოდ მტიცებულებებით იმსჯელა და სასჯელი შეამცირა, რასაც შეიძლება, საზოგადოების კიდევ უფრო მეტი აღშფოთება მოჰყვა, მაგრამ როცა მტკიცებულება არ არსებობს, სასამართლომ საზოგადოების აზრი არ უნდა გაითვალისწინოს.
- ბატონო კოტე, თუკი მტკიცებულებები სხვაზე მეტყველებდნენ, აბა, ევროსასამართლომ რატომღა დაასკვნა, რომ გირგვლიანის საქმეში ხელისუფლების ყველა შტო ხმაშეწყობილად მოქმედებდა?
- სასამართლო იმაში კი არ დაადანაშაულეს, რომ რამე კონვენციის საწინააღმდეგო გააკეთა, უბრალოდ, ევროსასამართლოს გადაწყვეტილებაში, მგონი, უფრო პოლიტიკური გავლენის აზრით გაკეთდა ჩანაწერი და ხაზი პროცესების გაუმჭვირვალობას გაესვა…
- წეღან ადეიშვილზე გკითხეთ და არ მიპასუხეთ: მითითებებს არც ის გაძლევდათ და, საერთოდ, სასამართლო პროკურატურის გავლენის ქვეშ იყო?
- გარკვეული გავლენა, რა თქმა უნდა, იყო. ,,ვარდების რევოლუციის” მერე, როცა ახალი ხელისუფლება მოვიდა, მთავარი პრობლემა კორუფცია და ორგანიზებული დანაშაული გახლდათ და ამ ორი უდიდეს პრობლემას სახელმწიფომ ბრძოლა პირველად გამოუცხადა. ამ ბრძოლაში სასამართლოც ჩაერთო, რაც პირველ ეტაპზე სწორი იყო, თუმცა ამას ცუდი შედეგი მოყვა, რადგან თავის დროზე ვერ შევძელით, ამ პრობლემასთან ბრძოლა იმდაგვარად შეგვეცვალა, რომ სასამართლოს იმ დარღვევებზეც მიეთითებინა, რომელსაც ამ ბრძოლაში პოლიტიკური ხელისუფლება უშვებდა.
- შიშის გამო ვერ უთითებდით?
- არა, შიში ნამდვილად არ მქონია. უბრალოდ, ამ ბრძოლაში მთელი ქვეყანა იყო ჩართული და გვერდზე დროულად ვერ გამოვიწიეთ. სასამართლო ამ პრობლემებს უნდა ებრძოლოს, მაგრამ იგივე პროკურატურას მიუთითოს, აქ შეცდომაა და არ დაგიკმაყოფილებო. აი, ამ პროცესმა დაიგვიანა.
- როგორც ვიცი, უმნიშვნელო ეკონომიურ დანაშაულზეც კი, სასამართლო პროკურატურის მოთხოვნას უსიტყვოდ აკმაყოფილებდა…
- გეთანხმებით, მკაცრი პოლიტიკა იყო, რაც სასჯელთა შეკრების პრინციპში გამოიხატებოდა.
- „ოცნება“ სასჯელთა შეკრების გაუქმებით ამაყობს…
- არ ვეთანხმები, რომ სასჯელთა შეკრება სრულად გააუქმა, რადგან ჩემი აზრით, კარგი შედეგი არ მივიღეთ. მოკლედ, მკაცრი პოლიტიკა პირველ ეტაპზე სწორი იყო, რადგან ამას პრევენციის ხასიათი ჰქონდა…
- შეიძლება, მაგრამ ყველაფერი ეს თქვენს მიმართ აგრესიას ზრდიდა. სახელმწიფოსგან მონსტრს მიზანმიმართულად ქმნიდით?
- არა, არა, ვერ დაგეთანხმებით. ეს პოლიტიკა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, რათა კორუფცია და ორგანიზებული დანაშაული ბოლომდე დამარცხებულიყო, თუმცა გეთანხმებით, როცა ყველაფერი დამთავრდა და კორუფციაც და კრიმინალური მენტალიტეტიც მიწასთან გასწორდა…
- მაპატიეთ, გაწყვეტინებთ - შეიძლება, კორუფცია ქვედა დონეზე დამარცხდა, მაგრამ როგორც ამბობდნენ, ელიტური კორუფცია ყვაოდა!
- ეს სხვა საკითხია, თან ფაქტს ვერავინ ასახელებდა და ესეც პოლიტიკური რიტორიკის ნაწილი იყო.
- რა ვიცი, თქვენს სახლზე ლეგენდები დადიოდა…
- ვერაფერი დაადასტურეს.
- ბუკიას ბაღთან სახლი მართლა გაქვთ?
- დიახ, ოღონდ ამბობდნენ, ოთხივე სართული მისიაო, მაგრამ მხოლოდ ერთ სართულზე ვცხოვრობ! მოკლედ, როცა ბრძოლა დამთავრდა, წნეხი უნდა შემცირებულიყო და სასჯელთა შეკრების პრინციპით შეცვლილიყო.
- ამ ინიციატივით თქვენ რატომ არ გამოხვედით?
- სასამართლო ხელისუფლება იმ კანონებით მუშაობს, რომელსაც ხელისუფლების სხვა შტო იღებს და ვერ იტყვის, მკაცრი კანონია და არ შევასრულებო, მაგრამ გეთანხმებით, ერთი შეხედვით, მძიმე და მეორე მხრივ, სამართლიანი კანონმდებლობა უნდა შეცვლილიყო. სხვათა შორის, 2010 წელს, ახალი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მიღებაში სასამართლო ხელისუფლება ძლიერად იყო ჩართული და კარგი იქნებოდა, ამ საკითხებისადმი მიდგომაც შეგვეცვალა.
- ბატონო კოტე, ასეა თუ ისე, მაინც ვერ გავიგე, ძმები კუბლაშვილებისგან მონსტრები რატომ შეიქმნენ?
- ამის რეალური საფუძველი არ არსებობდა. ეს პოლიტიკურად ანგაჟირებული ხალხის მიერ დაყენებული საკითხი იყო – ოღონდ რამეზე ჩირქი მოეცხო, თორემ ამის უკან რეალურად არაფერი იდგა.
- არ ვიცი, ამ დელიკატურ თემაზე ლაპარაკი გინდათ თუ არა, მაგრამ ალბათ, გსმენიათ, კოტე კუბლაშვილი სააკაშვილთან ვალში პიროვნულადაა - ჯანმრთელობის პრობლემა ჰქონდა, მიშა დაეხმარა და იძულებულია, დაემორჩილოსო…
- (იღიმება) დიახ, მსმენია, თუმცა ესეც გარკვეული ლეგენდაა, რომელიც შემდეგ, სამწუხაროდ, ბიძინა ივანიშვილმაც გაიმეორა. როცა ეს საკითხი იდგა, მხოლოდ სააკაშვილი კი არა, გარკვეულწილად პრეზიდენტი შევარდნაძე და, საერთოდ, ასობით ადამიანი დამეხმარა. ამიტომ, ამ კუთხით ვალში ბევრთან ვიყავი და ყველანაირად ვცდილობდი, რომ მათ მიმართ მადლიერება გამომეხატა. ათი წლის განმავლობაში, სააკაშვილის ჩემთან ლაპარაკი ერთ კონკრეტულ საქმეზეც არ ქონია!
(…)
- სააკაშვილი თქვენი მეგობარია?
- ასე ვერ ვიტყვი… მეგობრობა ცოტა სხვანაირად წარმომიდგენია, თუმცა იდეურად და მზედამხედველობდი ახლო ურთიერთობა გვქონდა.
(…)
- ნაციონალების მიმართ მოსახლეობის ნაწილი აგრესიას გამოხატავს. თანამდებობიდან წამოსვლის შემდეგ, ქვეყნიდან წასვლაზეც არ გიფიქრიათ?
- არა. სხვათა შორის, ქუჩაში ფეხით ადრეც ხშირად დავდიოდი, მაგრამ ხალხის აგრესია არასოდეს მიგრძნია, რასაც იმას ვუკავშირებ, რომ ჩემი საქმიანობით ვცდილობდი, სასამართლო დამოუკიდებელი ყოფილიყო, თუმცა ისეთი დამოუკიდებელი არ იყო, როგორიც უნდა იყოს.
- თქვენი აზრით, სასამართლო ხელისუფლებაზე დამოკიდებული ახლა უფრო მეტადაა თუ ნაციონალების დროს უფრო მეტად იყო?
- თუ საზოგადოებისთვის ცნობილი საქმეებით ვიმსჯელებთ, თითქმის ერთნაირი მდგომარეობაა – არსებობს კონკრეტული საქმეები, რომლებიდანაც მაშინაც და ახლაც, ჩანდა და ჩანს, რომ პოლიტიკური ინტერესი არსებობდა და არსებობს. ათასი საქმიდან პოლიტიკური ინტერესი შეიძლება, ხუთზე იყოს და ცუდი იმიჯიც სწორედ ამ ხუთი საქმით შეიქმნას.
- თუკი დღის წესრიგში ნაცმოძრაობის, როგორც რეჟიმის გასამართლების საკითხი დადგება, გარკვეული პასუხისმგებლობა კოტე კუბლაშვილსაც დაეკისრება?
- ნაცმოძრაობის გასამართლება ძალიან თეორიული საკითხია და უფრო წინასაარჩევნო რიტორიკაა. თუ ეს ახლა მოხდა, მაშინ შემდეგაც მოხდება ანუ ახალი ხელისუფლება რომ მოვა, შეიძლება, თქვას, მოდი, ,,ქართული ოცნება” ავკრძალოთო. ამ საკითხზე ის ხალხი ლაპარაკობს, რომელსაც პოლიტიკა არ ესმის და ვერ ხვდება, რომ ასეთი რამ წინ კი არა, უკან, სიბნელეში წაგვიყვანს.
- …ბატონო კოტე, თვლით, რომ საბედისწერო შეცდომა დაგიშვიათ?
- შეცდომები დავუშვი – შეუძლებელია, ათი წელი ასეთ თანამდებობაზე იყო, თან რეფორმების დროს და შეცდომა არ დაუშვა, მაგრამ მთავარია, ამ შეცდომას როგორ უდგები და აღიარებ თუ არა. უკეთესი იქნებოდა, ჩემი ხელმძღვანელობის დროს სასამართლო ხელისუფლების პოზიცია უფრო მკვეთრი ყოფილიყო. გარკვეული შეცდომები მოსამართლეთა შერჩევისასაც იყო.
- შეგიძლიათ, საკუთარ თავს აპატიოთ?
- რაღაცებს ვაპატიებ… ძირითადი შეცდომა ისაა, როცა მოჯადოებული გარემოდან ვერ გამოხვალ და ვერ იტყვი, ეს არასწორია და მოდი, ახლა სხვანაირად გავაკეთოო.
- ილიას უნივერსიტეტი ნაციონალთა თავშესაფრად ითვლება. თავს მართლმორწმუნე ნაციონალად თვლით?
- (იღიმება) არა. პალიკოსგან განსხვავებით, პოლიტიკური მოძრაობის წევრი არასოდეს ვყოფილვარ.
(…)
- …ილიას უნივერსიტეტში რას მოღვაწეობთ?
- ილიაუნის სამართლის სკოლის პროფესორი ვარ. გარდა ამისა, ევროსაბჭოსთან გარკვეული კონტრაქტი მაქვს – იმ ქვეყნებში, სადაც მართლმსაჯულების კუთხით მსგავსი პროცესები მიმდინარეობს, გამოცდილების გაზიარება შემომთავაზეს, ლაპარაკია მოლდოვაზე, უკრაინასა და აღმოსავლეთ ევროპის კიდევ რამდენიმე ქვეყანაზე.
(…)
„ახალი თაობა“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
ინტერვიუ კახა კუკავასთან: „ქართული ოცნება“ შევარდნაძის და სააკაშვილის გზით მიდის“
ნონა ცაბაძე
ოპოზიცია საარჩევნო კანონმდებლობის შეცვლას ითხოვს. ამ მოთხოვნაში მთელი ოპოზიციური სპექტრი ერთიანია. თუმცა ხელისუფლება დათმობაზე წასვლას და კანონში ცვლილებების შეტანას არ გეგმავს. ხელისუფლება აცხადებს, რომ საარჩევნო კანონში ცვლილებები 2020 წლისთვის შევა. „თავისუფალი საქართველოს“ ლიდერი, კახა კუკავა აცხადებს, რომ მაჟორიტარული სისტემის დატოვების შემთხვევაში, საერთოდ აზრი არ აქვს არჩევნებს.
- რატომ არ აქვს აზრი?
- დავუშვათ, „ქართული ოცნების“ რეიტინგია 20% და აიღო პროპორციული სისტემით ხმების 20%, ხოლო მაჟორიტარული სისტემით მოიგო ყველა მანდატი, ასეთ შემთხვევაში გამოდის, რომ პარლამენტში ის მიიღებს უმრავლესობას და დარჩება ხელისუფლებაში, მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობის 80% ამბობს, რომ არ უნდა „ოცნება“. ასეთ შემთხვევაში არჩევნებს აზრი საერთოდ ეკარგება.
- როგორ მოიგებს ყველა მაჟორიტარულ ოლქს, თუკი 80% არ დაუჭერს მხარს?
- ამის მაგალითები ჩვენ ძალიან კარგად ვნახეთ „ოცნების“ დროსაც და ნაციონალების დროსაც. 2014 წლის არჩევნებზე „ქართულმა ოცნებამ“ თბილისში მიიღო 50%, მაგრამ მოიგო 25-დან 24 მაჟორიტარული ოლქი. ზუსტად იგივე მოხდა ნაცების დროს, 2008 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე, როდესაც მათ მოიგეს 75-დან 71 მაჟორიტარული ოლქი. თითქმის 100%.
- რას ითხოვთ?
- ჩვენ ვითხოვთ ამ მანკიერი სისტემის გაუქმებას. თუ `ოცნებას~ მხარს უჭერს ამომრჩევლის 20%, მაშინ მას უნდა ჰქონდეს მანდატების 20%. ხოლო თუ მხარს უჭერს 20% და აიღებს მანდატების 60-70%-ს, ეს არის ანტიკონსტიტუციური გადატრიალება, ეს არის ხელისუფლების უზურპაცია! საერთაშორისო სამართლის ნორმების მიხედვით, ასეთ შემთხვევაში, ხელისუფლების დამხობა არის ხალხის კონსტიტუციური უფლება.
- ანუ ხელისუფლებას დაბალი რეიტინგი აქვს და ამიტომ ეშინია ცვლილებების?
- რა თქმა უნდა. მათ ძალიან კარგად იციან, რომ `ოცნების~ რეიტინგი არის კატასტროფულ ზღვარზე. პროპორციული სისტემით ისინი ვერ მოახერხებენ პარლამენტში უმრავლესობის მოპოვებას. აქედან გამომდინარე, მათ სურთ მაჟორიტარული სისტემის გამოყენება. მაჟორიტარული სისტემით უმრავლესობის მოპოვება. ასე ჩამოაყალიბა შევარდნაძემ თავისი საპარლამენტო უმრავლესობა, ასე ჩამოაყალიბა სააკაშვილმა და იგივეს აკეთებს „ოცნებაც“. ზუსტად იმ გზაზე მიდის, რაც შევარდნაძემ და სააკაშვილმა გატკეპნეს უკვე. ამ გზით კი ზუსტად იქ მივა, სადაც შევარდნაძე და სააკაშვილი მივიდნენ.
– რატომ ეწინააღმდეგებით მაჟორიტარულ სისტემას? ხომ არის სახელმწიფოები, სადაც მთლიანად მაჟორიტარული სისტემა მოქმედებს და ეს ბევრს მოსწონს?
- ძალიან კარგი კითხვაა. იმ ქვეყნებში, სადაც არის მაჟორიტარული სისტემა, მოქმედებს ორპარტიული ან სამპარტიული საარჩევნო სისტემა და ჯამში, ეს არ იძლევა იმ პროპორციას, რაზეც ჩვენ ვისაუბრეთ. ყველზე ხშირად მოჰყავთ აშშ-ის მაგალითი. იქ მთელი პარლამენტი, ზედა პალატაც და ქვედაც, აირჩევა მაჟორიტარული სისტემით, მაგრამ ამერიკაში თუ რესპუბლიკური პარტია იღებს ხმების 40%-ს, ის მიიღებს მანდატების ან 35%-ს, ან 45%-ს. იქ პრეზიდენტიც მაჟორიტარული სისტემით აირჩევა. როდესაც არის ორი პარტია, რომლებიც დაახლოებით თანაბრად აგროვებენ ხმებს, იქ ეს ფორმულა გამართლებულია.
- ევროპის ქვეყნებზე რას იტყვით?
- ევროპის იმ ქვეყნებში, სადაც არის მრავალპარტიულობა, მოქმედებს პროპორციული სისტემა, ზუსტად იმის გამო, რომ ხმები არ დაიკარგოს. როდესაც ჩვენ გვეუბნებიან, რომ ამერიკაში მოქმედებს მაჟორიტარული სისტემა და ინგლისში, იქვე უნდა დააყოლონ, რომ იქ ორ და სამპარტიული სისტემაა და ეს საკითხი ამით არის დაბალანსებული.
- ანუ ეს ჩვენთან შეუძლებელია?
- შეუძლებელია. რადგან ჩვენთან მრავალპარტიული სისტემაა. შეიძლება ოპოზიციურმა პარტიამ არჩევნებზე მიიღოს 10-15% და 1 მაჟორიტარული ოლქიც ვერ მოიგოს. ეს ხომ დაგვანახა ბოლო რამდენიმე არჩევნებმა?! ჩვენთან მაჟორიტარული არჩევნები არის სახელისუფლო მონოპოლია და არ ნაწილდება.
- აცხადებთ, რომ „ოცნებამ“ ხელისუფლების უზურპაცია მოახდინა და კანონიერი იქნება ხალხის მიერ მათი დამხობაო. ამას როგორ აპირებთ? შიმშილობდა ინაშვილის პარტია, მაგრამ ხელისუფლება ამას არ აუღელვებია...
- როდესაც დამხობაზე ვსაუბრობდი, მე მოვიყვანე საერთაშორისო სამართლის ნორმა. რატომ მოხდა 2003 წელს ე.წ. ვარდების რევოლუცია?! და რატომ გაამართლა ის დასავლეთმა?! იმიტომ, რომ ყველა უნდა დაემორჩილოს კანონს, ხოლო ხელისუფლებები უნდა შეიცვალოს არჩევნების გზით. ვინც მოიგებს არჩევნებს, მან უნდა გამოსცეს კანონები. თუკი ამ პრინციპიდან დაირღვევა ის მთავარი კომპონენტი, რომ ხელისუფლება აღარ იცვლება არჩევნების გზით და ხელისუფლება უარს ამბობს, ხელისუფლება გადააბაროს გამარჯვებულ პარტიას…
- ასეთ შემთხვევაში?
- ასეთ შემთხვევაში, მოსახლეობასაც ეკარგება ვალდებულება, დაემორჩილოს ასეთ ხელისუფლებას და მის მიერ გამოცემულ კანონებს. იმ წუთიდან, როცა შევარდნაძემ თქვა, წავაგე არჩევნები, მაგრამ არ ვაპირებ გადადგომასო, მას მიუთითეს კარისკენ. იგივე მოხდა სააკაშვილის შემთხვევაშიც. ეს უნდა გაითვალისწინოს `ოცნებამაც~, რომ თუ მათ მიიღეს ხმების 20-25% და მაჟორიტარების ხარჯზე შეეცადნენ ხელისუფლებაში დარჩენას, ავტომატურად დგება დღის წესრიგში, რომ ხალხი გამოვიდეს ქუჩაში, მოაწყოს სამთავრობო შენობების პიკეტირება, დააკავოს ბიძინა ივანიშვილი სადღაც ქუჩაში, ესროლონ კვერცხები და პომიდვრები და ასე შემდეგ.
- ეს კონსტიტუციური იქნება?
- იმ წუთიდან, როცა ხალხი ჩათვლის, რომ ჩვენ მოვიგეთ არჩევნები და ამ არჩევნების შედეგებს აზრი არა აქვს, დღის წესრიგში დგება და ლეგიტიმური ხდება უკვე პოლიტიკური ბრძოლის არაკონსტიტუციური საშუალებები.
- შეძლებს არასაპარლამენტო ოპოზიცია გაერთიანებას ამ საკითხებში?
- მე უკვე ვხედავ გარკვეულ ნიშნებს ამისას. დღევანდელი სიტუაცია ძალიან ჰგავს 2007 წელს. მაშინაც არც ერთი ანალიტიკოსი, არც ერთი ექსპერტი არ აკეთებდა პროგნოზს, რომ მოხდებოდა ოპოზიციის გაერთიანება, რადგან ოპოზიციაში იყო სერიოზული წინააღმდეგობები. დღესაც ოპოზიცია არის იმდენად მრავალფეროვანი, რომ რთულია, წარმოიდგინო ამ პოლიტიკური ძალების ერთობა, მაგრამ როგორც მაშინ, ოპოზიცია გააერთიანეს სააკაშვილმა და ბოკერიამ, დღესაც ამ მრავალფეროვან ოპოზიციას აერთიანებს ხელისუფლება ზუსტად იგივე პოლიტიკით, როდესაც იგნორირებას უკეთებს ოპოზიციას და ცინიკური დამოკიდებულება აქვს მის მიმართ.
- ანუ შესაძლებელია, ოპოზიცია გაერთიანდეს `ოცნების~ წინააღმდეგ?
- დიახ. გასულ კვირას ჩვენ გვქონდა შეხვედრა დიპლომატიურ კორპუსთან და ერთმანეთის გვერდით ისხდნენ ლეიბორისტული პარტიისა და პატრიოტთა ალიანსის წარმომადგენლები, რომლებიც ორი კვირის წინ ერთმანეთს იუდას და მოღალატეს ეძახდნენ. დღეს კი ყველა ხედავს, რაც ხდება.
- ასეთი რა ხდება?
- თუნდაც იგივე პატრიოტთა ალიანსს რომ ეგონა, ხელისუფლებასთან კონსტრუქციული და კეთილგანწყობილი ურთიერთობები მაქვსო, ხელისუფლებამ აჩვენა, რომ მეგობარიც და მტერიც ორივე ფეხებზე კიდია! როცა დასჭირდათ, ჯარი შეიყვანა თინა ხიდაშელმა და ისე გააყალბა არჩევნები საგარეჯოში. როგორი მძაფრი წინააღმდეგობებიც არ უნდა იყოს ოპოზიციაში, თუ ამ ხელისუფლებას კისერი არ მოვუგრიხეთ, ვერც ერთი ოპოზიციური პარტია ვერ გააგრძელებს პოლიტიკურ საქმიანობას საქართველოში.
- ახალი ოპოზიციური ლიდერები იკვეთებიან ქართულ პოლიტიკურ ველში. არის შანსი, რომ პაატა ბურჭულაძე გახდეს ასეთი ლიდერი და მის გარშემო გაერთიანდეს ოპოზიცია?
- ძალიან დიდი კითხვის ნიშნებია. თვითონ პაატა ბურჭულაძეს აქვს ძალიან დიდი რეიტინგი, ძალიან კარგი სახეა.
- აბა, კითხვის ნიშნებს რა იწვევს?
- კითხვის ნიშნებს იწვევს ის, რომ პოლიტიკაში, შენი სახის გარდა, მთავარია პოლიტიკური გუნდი, პოლიტიკური პროგრამა. რას აპირებს, რისთვის მოდის. პაატა ბურჭულაძეს ცოტა გაურთულა საქმე ბიძინა ივანიშვილმა და მისი მოჭიდავეებისა და არტისტების გუნდმა. მოდით, ხელისუფლებაში მოვიდეს აპოლიტიკური ხალხი – ეს განწყობა დღეს დისკრედიტებულია.
„ახალი თაობა“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
ინტერვიუ ემზარ კვიციანთან: „ქართული ოცნება“ რესპუბლიკელების ტყვეობისგან თავისუფლდება… რუსეთს რომ ვებრძოდი, ამიტომ ვარ პრორუსული?“
შორენა მარსაგიშვილი
ვისთან ერთად აპირებს ბრძოლას პატრიოტთა ალიანსი, რა აკრძალვებს აწესებენ ამერიკელები, რა მოხდება კოალიცია „ქართულ ოცნებაში“, რა სიახლეების დანერგვას აპირებენ მოშიმშილეები? – ამის შესახებ „ახალ თაობას“ ალიანსის ერთ-ერთი ლიდერი ემზარ კვიციანი ესაუბრება.
- ჯანმრთელობის გაუარესების გამო თქვენ შიმშილობის შეწყვეტა მოგიწიათ. ახლა როგორ ხართ?
- თავს გადასარევად ვგრძნობ. რადგან ამ ინტერვიუს გიორგობა დღეს ვიწერთ, ნება მომეცით, „ახალი თაობის“ საშუალებით ჩემს ქვეყანას და ხალხს ეს დიდი დღესასწაული მივულოცო. მწამს წმინდა გიორგის ძალის და მჯერა, რომ ყველაფერი ძალიან კარგად გვექნება. საუკუნეების მანძილზე წმინდა გიორგი გვედგა გვერდით და როცა ძალიან გვიჭირდა მტრის გამკლავება, ის ჩვენ გვერდით იბრძოდა. ახლა მტერი ხმლით აღარ გვებრძვის და ფულით და ათასი მამაძაღლობით ცდილობს ჩვენს დაპყრობას. დიდმოწამე გიორგი ისევ ჩვენ გვერდით დგას და ბრძოლის ფორმებსაც შეცვლის. წმინდა გიორგის იმედი ნუ მიგვშლოდეს, მაგრამ ჩვენც უნდა ვიბრძოლოთ, რასაც აკეთებს კიდევაც პატრიოტთა ალიანსი. ბრძოლა მანამდე გაგრძელდება, სანამ საბოლოო გამარჯვებას არ მივაღწევთ. ვიღაცებს ტყუილად აქვთ იმის იმედი, რომ დავიღლებით, 26 ნოემბრიდან აქცია ახალი ძალით განახლდება. მეც გავაგრძელებ შიმშილობას.
- სოციალურ ქსელში თქვენ დაწერეთ, აქცია მუსიკალურად უნდა გავაფორმოთო და ამას მართლა ამბობთ თუ სვანურად იხუმრეთ?
- რა ვიხუმრე, მართლა ასე ვაპირებთ. ზოგი ფანდურს დაუკრავს, ზოგიც იმღერებს. ჩვენ პროტესტის სრულიად განსხვავებულ ფორმას ვამკვიდრებთ საქართველოში. ვნახავ მერე, როგორ გადმოგვხედავენ ვიღაცები ზემოდან.
- ზემოდან ვინ გიყურებთ?
- კანცელარიაში რომ სხედან და ჩვენთან ჩამოსვლა არ სურთ, ისინი ჩვენს აქციას ზემოდან, ფანჯრებიდან აკვირდებიან. აი ნახავთ, ადრე თუ გვიან, ჩვენთან მოვლენ. ვიღაცებმა უკვე გადმოდგეს ეს ნაბიჯი.
- ვიღაცებში ვის გულისხმობთ, სოსო ჯაჭვლიანს, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ მოინახულა მოშიმშილეები?
- მარტო სოსოს რატომ? მოშიმშილეებთან ანი მიროტაძეც მოვიდა. მართალია, დეპუტატია, მაგრამ ძალიან კარგი გოგოა. დიდი მადლობა მას და სოსოს ამ მხარდაჭერისთვის. რატომღაც მეგონა, რომ სოსო უფრო ადრე მოვიდოდა ჩვენთან, მაგრამ რიგი მიზეზების გამო ვერ მოახერხა.
- რა მიზეზების გამო დააგვიანდა?
- ძალიან ცუდად ყოფილა, ჩაფიძის კლინიკაში გადაუყვანიათ თურმე და ჩვენთან როგორ მოვიდოდა. როგორც კი ფეხზე დადგა, ჩვენთან მოვიდა. ვფიქრობ, რომ `ქართული ოცნების~ დეპუტატების გამოჩენა კარგის ნიშანია.
- მოსვლით ჯერ მართალია არ მოსულან, მაგრამ პატრიოტთა ალიანსს გარკვეული მხარდაჭერა გამოუცხადეს თამაზ მეჭიაურმა და ნუკრი ქანთარიამ. ვიცე-პრემიერმა კახა კალაძემ კი თქვენთან დიალოგის სურვილი გამოთქვა.
- ყველა, ვინც თქვენ ახსენეთ, არის `ქართული ოცნების~ ნათელი წერტილი. ეს ადამიანები ხვდებიან, რომ ჩვენ სიმართლისთვის ვიბრძვით და ამიტომაც გვიჭერენ მხარს. რესპუბლიკელები რაც არ უნდა ეცადონ, მაინც არაფერი გამოუვათ. ცოტა ხანში ნახავთ, რომ მთელი „ქართული ოცნება“ ჩვენ მხარეს დადგება. მე მაქვს ინფორმაციები, რომ ისინი ჩვენ თანაგვიგრძნობენ, მათაც მიაჩნიათ, რომ საგარეჯოში არჩევნები ჩვენ მოვიგეთ, უბრალოდ, ამის აღიარებას დრო სჭირდება. ჩემთვის მათი დამოკიდებულებაა მთავარი, რას ფიქრობენ რესპუბლიკელები, ეს ნაკლებად მაინტერესებს.
- თქვენი თანამებრძოლებიც ასე ამბობენ რესპუბლიკელებზე, მაგრამ საკმარისია, იმათ რაიმე თქვან, რომ ყველანი კომენტარებს აკეთებთ.
- აბა, უპასუხოდ ხომ არ დავტოვებთ, ვიღაცამ ხომ უნდა თქვას სიმართლე და მათი ნამდვილი სახე გამოაჩინოს. შუალედურმა არჩევნებმა დაამტკიცა, რომ რესპუბლიკელები ნაციონალური მოძრაობის გზას ადგანან. არჩევნების გაყალბების ილეთებიც, ეტყობა, მაგათგან აქვთ ნასწავლი. ცოტა ხნის წინ ლევან ბერძენიშვილმა თქვა, ჩვენი ამოცანაა, ნაციონალები ქვეყანაში სიძლიერით მეორე პარტია იყოსო. ამას რომ ადამიანი იტყვის, ის როგორ შეიძლება პოლიტიკაში დატოვო, ან რამეზე ხმა ამოაღებინო. იმის მაგივრად, რომ ბოდიში მოიხადოს, გამოვიდა და რაღაცები დამამადლა.
- პირადად თქვენ თუ ალიანსს?
- პირადად მე.
- რას გამადლით ბერძენიშვილი?
- განუცხადებია, ეგ ჩვენ წინააღმდეგ როგორ გამოდის, ჩვენ ჩამოვიყვანეთ საქართველოში და ჩვენ ვაჩუქეთ თავისუფლებაო. საქართველოში მართლაც ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ ჩამოვედი, მაგრამ ამაში რა წვლილი აქვს შეტანილი რესპუბლიკელებს?! იმედია, არ სჯერათ, რომ ხელისუფლება მათ შეცვალეს. მე საქართველოში `ქართული ოცნების~ დახმარებით დავბრუნდი და არა – რესპუბლიკელების. და კიდევ იმას რატომ არ იხსენებს ბატონი რესპუბლიკელი, ციხეში რომ ჩამსვეს და 18 წელი მომისაჯეს. ხალხის პროტესტი რომ არა, დღესაც ციხეში ვიქნებოდი. დამადლებაზე თუ არის საქმე, ბიძინა ივანიშვილს უმადლოდნენ რესპუბლიკელები, ახლა ხმას რომ იღებენ. მისი გამოჩენა რომ არა, თავიანთი 2%-ით ისხდებოდნენ მიყუჟულად. ივანიშვილი კოალიციაში მათ შეყვანას უკვე ნანობს. მთელ კოალიციას თავზე დაასხდნენ, თავი დასავლურ ძალად მოაქვთ და სინამდვილეში პრორუსულები არიან.
- პრორუსულ ორიენტაციაში თქვენ გადანაშაულებთ თინა ხიდაშელი...
- არც ქალბატონი თინა და არც მისი მეუღლე, ბატონი დავითი, პატარები აღარ არიან, რომ ასეთი განცხადებები გააკეთონ. ადამიანზე რომ პრორუსულობა თქვა, ამის მიზეზი ხომ უნდა გქონდეს. მაინტერესებს, რის საფუძველზე მაბრალებს მე ხიდაშელი პრორუსულობას? რუსეთს რომ ვებრძოდი, ამიტომ ვარ პრორუსული? სადმე გინახავთ ჩემი განცხადება, სადაც რუსეთს ვაქებ? ასეთს ვერსად მონახავთ.
- რუსეთს არც რესპუბლიკელები აქებენ...
- ჰოდა, მანდაა ძაღლის თავი დამარხული. მთელი თავისი ცხოვრება სარუსეთო საქმეებს აკეთებდნენ. ახლა მათი დავალებით ცდილობენ ნაციონალების გადარჩენას. ნაცმოძრაობა კი სუფთა რუსული ძალაა. აბა დააკვირდით, მათ გარდა ჩვენ არავინ გვლანძღავს. ეს იმას ნიშნავს, რომ რუსეთი ვერ გვიტანს. რუსეთის გარდა, დასავლეთიც, განსაკუთრებით, ამერიკა არ გვწყალობს.
- ისინი რაღას გერჩიან?
- იმას, რომ ჩვენ ვართ სუფთა და ქართული ძალა. ასეთი ძალის გამოჩენა არც რუსეთს და არც ამერიკას აწყობს. ამერიკისთვის განსაკუთრებით მიუღებელი ვარ მე. მათ იციან, რომ მე კარგად ვიცი, რა შავბნელი საქმეები აქვთ მაგათ გაკეთებული რუსეთთან ერთად. აფხაზეთის და სამაჩაბლოს ჩაბარება ამ ორი ქვეყნის შეთანხმებით მოხდა. ამის გახმაურება არავის უნდა. მე ბევრი დეტალი ჯერ კიდევ არ გამიმხელია, ამიტომაც ვერ მიტანენ. მეტსაც გეტყვით, აშშ საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლებს ჩემთან ურთიერთობას უკრძალავს.
- რას ჰქვია უკრძალავს?
- ცოტა ხნის წინ ხელისუფლების ერთ-ერთ წარმომადგენელს შევხვდი. ვისაუბრეთ და დავშორდით. შეხვედრიდან რამდენიმე საათში დაიბარეს და უთხრეს, რომ აღარ შემხვედროდა. იმ ადამიანის სახელსა და გვარს არ დავასახელებ, არ მინდა, უხერხულ მდგომარეობაში ჩავაყენო. ჩემ მიმართ აშშ უარყოფითად რომ არის განწყობილი, ამაზე სახალხო დამცველის საქციელიც მეტყველებს. უჩა ნანუაშვილი ამერიკის მითითებების შემსრულებელია. კანცელარიასთან აქციაზე ის მხოლოდ შიმშილობის მე-13 დღეს მივიდა. ისიც მაშინ, როცა მე საავადმყოფოში ვიყავი გადაყვანილი. ჩემი მონახულება მასაც აკრძალული აქვს. ასეთი წვრილმანებით ვერც მე და ვერც პატრიოტთა ალიანსს ვერ შეგვაშინებენ. მიზანს თითქმის უკვე მივაღწიეთ.
- რა მიზანს მიაღწიეთ?
- „ქართული ოცნება“ ნელ-ნელა თავისუფლდება რესპუბლიკელების ტყვეობისგან.
- რატომ გგონიათ, რომ მათ ტყვეობაში იყვნენ?
- აქამდე მხოლოდ იმას აკეთებდნენ, რაც რესპუბლიკელებს სურდათ. მათი შიშით, განსხვავებულ აზრს არავინ აფიქსირებდა. ახლა ვითარება შეიცვალა, კოალიცია უკვე სხვანაირად ფიქრობს.
- კოალიციის ერთ-ერთი ლიდერი კახა კალაძე დიალოგის გზით გთავაზობთ პრობლემის მოგვარებას. წახვალთ მასთან დიალოგზე?
- დიალოგს იმ შემთხვევაში ექნება აზრი, თუ შედეგით დასრულდება. შედეგი აუცილებლად იქნება. ისეთ საპროტესტო აქციებს ვაპირებთ, ყველა ჩვენ შემოგვიერთდება. ჩვენი მხარდამჭერები რეგიონებშიც შიმშილობენ. ყველანი თბილისში ჩამოვლენ და ერთად ვიშიმშილებთ.
- დაახლოებით რამდენი ადამიანის შიმშილობა იგეგმება?
- 120 კაცამდე შევიკრიბებით. ასეთ მასშტაბურ შიმშილობას მსოფლიოში ანალოგი არ აქვს, საღამოობით კი ტაშ-ფანდურსაც გავმართავთ.
- ეს ტაშ-ფანდური მაინც თქვენი მოგონილი ხუმრობა მგონია.…
- კანცელარიიდან სიმღერას რომ გაიგონებთ, მერე ხომ დაიჯერებთ. კაი სიმღერა საპროტესტო აქციასაც უხდება.
- ტაშ-ფანდურით აპირებთ ხალხის მოზიდვას?
- ხალხს დემოკრატიული ღირებულებების დაცვით მოვიზიდავთ. პატრიოტთა ალიანსის კარი ყველა პატრიოტისთვის ღიაა. ჩვენს ბრძოლას ყველა პოლიტიკური სუბიექტი შემოუერთდება.
- ამაში დარწმუნებული ხართ?
- ზედმეტადაც კი ვარ დარწმუნებული. წინ საპარლამენტო არჩევნებია და ყველას სურს საკუთარი ხმების დაცვა. ერთად თუ არ დავდგებით, შესაძლოა, იგივე მოხდეს, რასაც საგარეჯოში ჰქონდა ადგილი. ერთად დგომით ხელისუფლებას საარჩევნო კანონმდებლობას შევაცვლევინებთ და ხმებსაც დავიცავთ. იმისთვის, რომ ვინმემ არ გვიღალატოს, პარტიებმა ერთგულების ფიცი უნდა დავდოთ. დევიზი ასეთი უნდა გვქონდეს: ერთი ყველასათვის, ყველა ერთისათვის. ვისაც დემოკრატიული არჩევნების ჩატარება სურს, ჩვენ გვერდით უნდა დადგეს,
- ნაციონალები და რესპუბლიკელებიც ამბობენ, რომ არჩევნების დემოკრატიულად ჩატარება სურთ. მათ თუ დაიყენებთ გვერდით?
- მეეჭვება, რომ მათ დემოკრატიული არჩევნები აწყობდეთ, მაგრამ პატრიოტები ამ ორ ძალაშიც არიან. ადრე თუ გვიან, მათაც გაეხსნებათ გონება, დატოვებენ ამ პარტიებს და ჩვენს რიგებში მათ დიდი სიამოვნებით მივიღებთ.
„რეზონანსი“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
რა მოჰყვება რუსების მიერ ქართული ინტერნეტის გაკონტროლებას
“მოსკოვის ინტერესებში შედის მთელი საკომუნიკაციო სივრცის დაპყრობა, რაც ცოტა ხნის წინათ მოახერხა კიდეც სომხეთში”
ელზა წიკლაური
რუსებმა საქართველოში, შესაძლოა, კიდევ ერთი სტრატეგიული სეგმენტის – ინტერნეტ-სატელეკომუნიკაციო ბაზრის – მნიშვნელოვანი ნაწილი ჩაიგდონ ხელში. იმ შემთხვევაში, თუკი “კავკასუს ონლაინი” არჩევანს რუსულ “მობიტელზე” გააკეთებს და საკუთარ აქტივებს სწორედ ამ კომპანიას მიყიდის, ჩრდილოელი მეზობელი ქართული ინტერნეტის 39%-ს, ინტერნეტ-ტელევიზიის -17%-ს, ფიჭური და ფიქსირებული სატელეფონო ბაზრის 25%-ს გააკონტროლებს. ეს კი, სპეციალისტების აზრით, სამომავლოდ გარკვეული საფრთხის შემცვლელი შეიძლება აღმოჩნდეს, რამდენადაც ტელეკომუნიკაცია 21-ე საუკუნეში საზოგადოებრივი აზრის ფორმირების მძლავრ იარაღად ითვლება. კომუნიკაციების მარეგულირებელ კომისიას “კავკასუსის” შეძენის თხოვნით რუსულმა “ვიმპელკომმა”, იგივე “მობიტელმა” 13 ნოემბერს მიმართა. კანონის შესაბამისად, კომისია აღნიშნულ საკითხს 15 სამუშაო დღეში განიხილავს, დაიწყებს საჯარო ადმინისტრაციულ წარმოებას, რის შემდეგად გადაწყვეტს, გასცეს თუ არა ნებართვა.
ამასობაში მარეგულირებელმა “მაგთიკომს” “კავკასუს ონლაინთან” შერწყმის უფლება მისცა. კომისიამ დაადგინა, რომ “მაგთის” მიერ “კავკასუსის” აქტივის შეძენა კონკურენციაზე გავლენას არ მოახდენს. “მობიტელსა” და “მაგთიკომსაც” “კავკასუსის” საცალო აქტივების შეძენა სურთ. თუ მარეგულირებელმა კომისიამ დაასკვნა, რომ “მობიტელის” მიერ “კავკასუს ონლაინის” საცალო ბაზრის სეგმენტის შეძენისას კონკურენციის პირობები არ დაირღვევა, მაშინ “კავკასუსს” მოლაპარაკების გამართვა ორ კომპანიასთან მოუწევს და სავარაუდოდ, გადაწყვეტილებას იმის სასარგებლოდ მიიღებს, რომელიც უფრო სარფიან წინადადებას შესთავაზებს.
“კავკასუს ონლაინში” იმედი აქვთ, რომ მარეგულირებელი კომისია “მობიტელის” შემთხვევაშიც დადებით გადაწყვეტილებას მიიღებს. ამიტომ ისინი უახლოეს პერიოდში, ერთი მხრივ, “მაგთიკომთან” და მეორე მხრივ, “მობიტელთან” აქტიური მოლაპარაკების პროცესის დაწყებას გეგმავენ.
რა აქტივს უმიზნებენ რუსები
იმ შემთხვევაში, თუკი “კავკასუს ონლაინი” არჩევანს არა ქართულ “მაგთიკომზე”, არამედ რუსულ “მობიტელზე” (“ვიმპელკომი”) გააკეთებს, მაშინ ეს უკანასკნელი საქართველოს ინტერნეტ და სატელეკომუნიკაციო ბაზრის საკმაოდ დიდ ნაწილს გააკონტროლებს. “ვიმპელკომი” გახდება ინტერნეტის 39%-ის, მაუწყებლობის ტრანზიტის – 17%-ის და ფიქსირებული კავშირგაბმულობის 0,4%-ის მფლობელი. თუ ფიქსირებული კავშირგაბმულობის აბონენტებს “მობიტელის” ანუ იგივე “ბილაინის” ქართულ აბონენტთა რაოდენობას მივუმატებთ, გამოვა, რომ სამომავლოდ “მობიტელი” ფიქსირებულ-მობილური კავშირგაბმულობის ბაზრის 25%-ზე მეტის მფლობელი გახდება. ეს კი, ფაქტობრივად, იმას ნიშნავს, რომ რუსები საქართველოში კიდევ ერთ სტრატეგიულ ბიზნესს ჩაიგდებენ ხელში. 21-ე საუკუნეში კი ინტერნეტ-სატელეკომუნიკაციო ბაზარი საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებისა თუ ინფორმაციის კონტროლის საკმაოდ მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს წარმოადგენს.
კომუნიკაციების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის ოფიციალური მონაცემებით, დღეს “კავკასუსის” ინტერნეტ-მომხმარებელთა რაოდენობა 154 558 აბონენტს შეადგენს, რაც მთლიანი აბონენტების 38,7%-ის დღეს ინტერნეტის აბონენტთა რაოდენობა 398 928-ს უტოლდება. სამაუწყებლო სივრცეში “კავკასუს ონლაინის” წილი დაახლოებით 17%-ია, ანუ “კავკასუსის” ტელევიზიით 44 675 აბონენტი სარგებლობს, მთლიანად ინტერნეტ-ტელევიზიას 264 693 აბონენტი ჰყავს.
რაც შეეხება ფიქსირებულ სატელეფონო მომსახურებას, აქ “კავკასუსის” წილი მინიმალურია, დაახლოებით 0,5%. თუმცა თუ გავითვალისწინებთ “მობიტელის”, იგივე “ბილაინის” აბონენტთა რაოდენობას, ბაზრის წილი მნიშვნელოვნად იზრდება. იმ შემთხვევაში, თუ “მობიტელი” ფიქსირებულ სატელეკომუნიკაციო ბაზარზეც შემოვიდა, მისი წილი ფიქსირებულ-მობილური კავშირგაბმულობის ბაზარზე მთლიანად 25%-ს გადააჭარბებს. კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისიის მონაცემებით, დღეს “ბილაინს” 1 201 628 აბონენტი ჰყავს, სულ კი ფიჭვური კავშირგაბმულობის აბონენტთა რაოდენობა 4 862 714-ს შეადგენს.
საფრთხე თუ უბრალოდ ბიზნესი
ელექტროენერგიის, წყალმომარაგების, მადნეულის, მობილური კავშირგაბმულობის კომპანიის შემდეგ, რუსული ფული, შესაძლოა, ქართულ ინტერნეტ-სატელევიზიო სივრცეშიც გამოჩნდეს. საუბარია “ვიმპელკომზე”, რომელსაც “კავკასუს ონლაინის” ყიდვის სურვილი აქვს და რომელმაც კომუნიკაციების მარეგულირებელ კომისიას განაცხადით უკვე მიმართა. რუსების სურვილი, შეიძინონ ქართული ინტერნეტ პროვაიდერი კომპანია, სერიოზულ ეჭვს აჩენს და გამორიცხული არ არის, სამომავლოდ ეს საფრთხის შემცლელიც აღმოჩნდეს.
ეკონომისტი გია ხუხაშვილი ამბობს, რომ გეოპოლიტიკურ თამაშში ხშირად გამოიყენება ეკონომიკური ბერკეტი, რაც სტატეგიული სფეროების კონტროლს გულისხმობს. ასეთ სფეროებს კი განეკუთვნება ენერგეტიკა, ტელეკომუნიკაციები და ინფრასტრუქტურა. მისივე თქმით, ამას მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში ძალიან სერიოზულად უყურებენ და შესაბამისად, რისკების მონიტორინგისა და შემდგომი რეაგირებისთვის საკანონმდებლო-ადმინისტრაციული მექანიზმებიც კი აქვთ შექმნილი.
“მოვიყვან ამერიკის მაგალითს, სადაც არსებობს ე.წ. საგარეო ინვესტიციების კომიტეტი, რომელიც სტრატეგიულ სფეროებში, რასაც პირდაპირი ან ირიბი კავშირი შეიძლება ჰქონდეს ქვეყნის უსაფრთხოებასთან, გარკვეული გაირიგებების ტესტირებას და მონიტორინგს ახდენს. თუკი რამე ისე არ არის, პრეზიდენტს, შესწორების საფძველზე, უფლება აქვს ვეტო დაადოს თუნდაც ეს იყოს კერძო გარიგება. რამდენიმე წლის წინათ ამერიკის სტრატეგიული პარტნიორი ქვეყნის კომპანიისთვის უნდოდათ 7 პორტის მიყიდვა, მაგრამ ბუშმა ამას ვეტო დაადო და გარიგების ანულირება მოხდა. რაც შეეხება “კავკასუსისა” და “მობიტელის” შემთხვევას, ცოტა რთულია ამაზე საუბარი, თუ რა მოხდება და როგორ. ყველა საკითხს აქვს თავისი ინდივიდუალური განზომილება. რა დონისაა ეს საფრთხე, ამაზე საუბარი გამიჭირდება, ეს არის კონკრეტული შესწავლის და მოკვლევის საგანი. თუ ეს საფრთხის შემცვლელია, ხელისუფლებას ასეთი ტიპის გარიგებაზე ზემოქმედების გარკვეული ბერკეტი უნდა ჰქონდეს. სამწუხაროდ, ჩვენთან კანონმდებლობა ამ მიმართულებით არაფერს ამბობს, შესაბამისად, ეს ჩინოვნიკებს აძლევს უფლებას, რომ ილაპარაკონ რაღაც ფსევდოლიბერალური რიტორიით, რაც თანამედროვე სამყაროში ძალიან მოძველებული მიდგომაა”, – განუცხადა “ბიზნეს-რეზონანსს” გია ხუხაშვილმა. მასვე ენერგეტიკის მინისტრის მიერ “გაზპრომთან” დაკავშირებით გაკეთებული განცხადებაც მოჰყავს და ამბობს, რომ “სტრატეგიულ სფეროებს არ აქვს მხოლოდ კომერციული განზომილება და ტესტირება სხვა მხრივაც უნდა ჩატარდეს”.
“ვფიქრობ, უნდა არსებობდეს შესაბამისი შემაკავებელი, დამაზღვეველი საკანონმდებლო თუ ადმინისტრაციული მექანიზმი, რაც რისკის გამოვლენის შემთხვევაში, შესაძლებელს გახდის ასეთი ტიპის გარიგების ჩაშლას. ვხედავთ, რომ რუსეთის ამბიციები ბოლო პერიოდში საგრძნობლად იზრდება. ეჭვი არავის ეპარება ეს ქვეყანა საქართველოს თავისი გავლენის სფეროდ მოიაზრებს და ბუნებრივია, შეეცდება ყველა მექანიზმი ჩართოს. არსებობს სფეროები, სადაც რუსული ბიზნესი არ არის საფრთხის შემცველი, მაგრამ რაც შეხება ტელეკომუნიკაციების ბაზარს, იგი, რა თქმა უნდა, სერიოზული დაკვირვების ქვეშ უნდა იყოს. ჩვენ ვიცით 21-ე საუკუნეში რამდენად მძლავრი იარაღია ინფორმაცია და მისი ფლობა”, – აცხადებს გია ხუხაშვილი.
ეკონომისტი სოსო ცისკარიშვილი რუსული კომპანიის ქართულ ბაზარზე შესაძლო შემოსვლას ნეგატიურად აფასებს და მიიჩნევს, რომ “კავკასუსი” გადაწყვეტილების მიღებამდე სერიოზულად უნდა დაფიქრდეს.
“შემთხვევით არაფერი ხდება. რუსეთის ინტერესებში შედის მთელი საკომუნიკაციო სივრცის დაპყრობა, რაც ცოტა ხნის წინათ უკვე მოახერხა სომხეთში და იქ შედეგი აშკარაა. გავიხსენოთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. იმ დროს იბომბებოდა არაბების ხელში მყოფი ფოთის პორტი, გერმანელების კასპის ცემენტის ქარხანა და სხვა ასეთი ობიექტები, მაგრამ ზარალი არ მიუღია არც ერთ სადენს, არც ერთ ენერგეტიკულ ობიექტს, რომლის მფლობელი იყო რუსული კაპიტალი. ეს იყო ძალიან მკაფიო გზავნილი მთელი ცივილიზებული სამყაროსთვის, რომ საქართველოში თავს მშვიდად მხოლოდ რუსული კაპიტალი იგრძნობს. ამიტომ, დაფიქრება გვმართებს, როდესაც საკითხი რუსულ კომპანიას ეხება, მით უმეტეს, როცა საუბარია სატელეკომუნიკაციო ბაზარზე. მართალია, რუსული რადიო “სპუტნიკი” აღარ მაუწყებლობს, მაგრამ “კავკასუს ონლაინი” იმდენად მრავალფეროვანი და ძლიერი სუბიექტია საინფორმაციო ველში, რომ თუკი რუსეთმა მისი საკუთარ ნებაზე აწყობა მოახერხა, მერე ასე მარტივად აღარ დათმობს”, – განაცხადა ცისკარიშვილმა.
საზოგადოებასთან ურთიერთობისა და მარკეტინგული კომუნიკაციების სპეციალისტი ელდარ პირმისაშვილი “კავკასუს ონლაინის” გარშემო ატეხილ აჟიოტაჟს ჩვეულებრივ მოვლენას უწოდებს და აცხადებს, რომ კომპანიამ მეტი ტრანსფარენტულობა უნდა გამოიჩინოს. საზოგადოების ინტერესი ამ კომპანიის მიმართ და მით უფრო, რუსული ბიზნესის ქვეყანაში შემოსვლასთან დაკავშირებით საკმაოდ დიდია, ამიტომ საჭიროა, არსებულ კითხვებს პასუხი გაეცეს.
“როდესაც საუბარია იმ ქვეყნის კომპანიაზე, რომელსაც საქართველოს 20% აქვს ოკუპირებული, ცხადია, უმრავი კითხვა, ეჭვი და შიში ჩნდება. აუცილებელია “მობიტელმა” მეტი ტრანსფარენტულობა გამოიჩინოს და საზოგადოებაში არსებულ კითხვებს პასუხი გასცეს. ჯერჯერობით არ გამიგია, რომ მათ განცხადება გაეკეთებინოთ და საკუთარი არგუმენტები წარმოედგინოთ. დღეს ამ ორგანიზაციის მთავარი პრობლემა ისაა, რომ არ ჩათვალა საჭიროდ საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდება. ზოგადად სატელეკომუნიკაციო ბაზარი საკმაოდ მნიშვნელოვანი ბერკეტია და საფრთხის შემცველია, მაგრამ ეს მაინც დამოკიდებულია კომპანიის პოლიტიკაზე. შეიძლება არსებობდეს რუსული კომპანია საქართველოში, რომელიც არ ერთვება პოლიტიკაში და ვერ მოხერხდეს მისი პოლიტიკურ იარაღად გამოყენება. “მობიტელის” შემთხვევაში კითხვები არსებობს და კომპანიამ ამაზე განმარტება უნდა გააკეთოს”, – განაცხადა პირმისაშვილმა.
რუსული ბიზნესის საქართველოში შემოსვლას ქართული საზოგადოება, განსაკუთრებით კი პოლიტიკური ელიტა საკმაოდ კრიტიკულად აღიქვამს. სულ რაღაც ორიოდე თვის წინ, როდესაც ენერგეტიკის მინისტრმა ბუნებრივი აირის დივერსიფიცირებაზე დაიწყო საუბარი და გაცხადდა, რომ ამ საკითხთან დაკავშირებით ის “გაზპრომის” წარმომადგენელს შეხვდა, ოპონენტებმა კალაძე მწვავედ გააკრიტიკეს. დღეს კი, როდესაც არსებობს იმის რეალური საფრთხე, რომ ქართულ სატელეკომუნიკაციო ბაზარზე რუსული გიგანტი შემოვიდეს, ოპონენტები ამაზე ხმას არ იღებენ. არადა, ბუნებრივი აირის თემა სატელეკომუნიკაციო ბაზრის დიდი ნაწილის გაკონტროლებაზე საშიში ნამდვილად არ არის.
„რეზონანსი“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
„მინი-შენგენი“
ევროპის ცენტრში სასაზღვრო კონტროლის შემოღება სურთ
სალომე სარიშვილი
ჰოლანდიის მთავრობა მოკავშირე ქვეყნებთან ერთად შენგენის ზონაში ლტოლვილთა და მიგრანტთა შეკავების მიზნით “მინი-შენგენის” შექმნის იდეას განიხილავს, რომლის თანახმადაც, 5 ქვეყანაში (ავსტრია, გერმანია, ბელგია, ლუქსემბურგი და ნიდერლანდები) საპასპორტო კონტროლი დაწესდება.
თუმცა ეს ინიციატივა ჯერ იდეის დონეზე არსებობს, ვინაიდან მის ავტორებს ევროკავშირის უმაღლესი ორგანოსთვის ოფიციალურად ჯერ არ მიუმართავთ.
ექსპერტები კი ამ იდეას არა მიგრაციულ კრიზისს, არამედ უსაფრთხობაზე კონტროლის გაძლიერებას უკავშირებენ და ამბობენ, რომ “მინი-შენგენის” შექმნის არსი ისლამური სახელმწიფოს გააქტიურებას უკავშირდება.”მინი-შენგენის” შექმნის იდეის შესახებ ინფორმაციას სააგენტო “როიტერი” ავრცელებს და წერს, რომ ჰოლანდიის მთავრობის ინიციატივა შენგენის ხელშეკრულებას კვეთს, რომელიც ევროპის 26 ქვეყანაში თავისუფალი გადაადგილების გარანტს იძლევა. სააგენტო წერს, რომ ევროპა ამ იდეით ცდილობს, მიგრაციულ კრიზისს გაუმკლავდეს, თუმცა კიდევ ერთხელ დასძენს, რომ ევროკომისიისთვის ამ იდეის ავტორებს ოფიციალური წინადადებით არ მიუმართავთ.
ექსპერტების შეფასებით, შენგენის ხელშეკრულება სასაზღვრო კონტროლის გამკაცრების უფლებას იძლევა, თუმცა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი ქვეყანა უსაფრთხოების თვალსაზრისით არსებულ რისკებზე არგუმენტირებულად საუბრობს.
ექსპერტი ევროინტეგრაციის საკითხებში ვანო ჩხიკვაძე ასეთი ტიპის პრეცედენტსაც იხსენებს, თუმცა ამბობს, რომ სასაზღვრო კონტროლის გამკაცრება გარკვეულ ვადებს მოიცავს, შესაბამისად, “მინი-შენგენის” მუდმივად შექმნის იდეა ნაკლებად დასაშვებია.
“საქმე ისაა, რომ შენგენის ხელშეკრულება აწესებს გამონაკლისს იმ შემთხვევაში, თუ ქვეყანა დასაბუთებულად ამბობს, რომ უსაფრთხოების თვალსაზრისით რამე რისკები არსებობს. ასეთ შემთხვევაში მას შეუძლია, გარკვეული ვადით სასაზღვრო კონტროლი შემოიღოს და ამის სრული უფლებაც აქვს.
“მსგავსი შემთხვევა უკვე ყოფილა და მაგალითისთვის გავიხსენებ 2012 წელს, როდესაც ევროპის ჩემპიონატის მსვლელობის დროს გერმანიამ დროებითი სასაზღვრო კონტროლი შემოიღო. ასევე, ყოფილა შემთხვევა, როდესაც დროებითი კონტროლი საფრანგეთსაც შემოუღია.
“ანუ, ამით იმის თქმა მინდა, რომ ამ ფაქტში არაფერი უცნაური არ არის იმდენად, რამდენადაც შენგენის ხელშეკრულება ამის უფლებას იძლევა, თუმცა არის ხაზგასასმელი გარემოება – ხელშეკრულების თანახმად, ეს არ შეიძლება იყოს პერმანენტული ხასიათის”, – ამბობს “რეზონანსთან” საუბრისას ჩხიკვაძე და დასძენს, რომ ამ იდეის სისრულეში მოსაყვანად გარკვეული პროცედურების გავლაა საჭირო, რაც ასევე გარკვეულ ვადებს მოითხოვს. იგი ამბობს, რომ ამგვარ გადაწყვეტილებას კონკრეტული ქვეყნები უსაფრთხოების გაძლიერების იდეას აფუძნებენ, თუმცა, როგორც წესი, ეს ინფორმაცია საჯარო ნაკლებადაა ხოლმე.
“რამდენადაც ვიცი, ეს ინიციატივა მხოლოდ იდეის დონეზე არსებობს, რომელსაც დამტკიცება სჭირდება, ეს კი ასე ადვილად ვერ მოხდება, ვინაიდან ჯერ პროცედურული ეტაპების გავლაა საჭირო. პირველ რიგში, ამის შესახებ მათ ევროკავშირს უნდა მიმართონ, შემდეგ მინისტრთა საბჭოს, რომელმაც უნდა იმსჯელოს და გადაწყვეტილება ერთობლივად მიიღოს. თუკი ევროკომისია ამაზე დათანხმდება და მათ არგუმენტებს მისაღებად ჩათვლის, მაშინ შესაძლებელია, რომ ამ ქვეყნებმა თავიანთ საზღვრებზე სასაზღვრო კონტროლი დააწესონ, თუმცა როგორც უკვე გითხარით, ეს მხოლოდ გარკვეული ვადით შეიძლება მოხდეს. როგორც უკვე აღვნიშნე, ამგვარ გადაწყვეტილებას როგორც წესი, უსაფრთხოებას, აფუძნებენ, თუმცა არ მგონია, რომ უსაფრთხოების რისკებზე ინფორმაცია ღია იყოს, ვინაიდან ამ ინფორმაციას ისინი მხოლოდ და მხოლოდ საბჭოს აწვდიან. ვფიქრობ, ეს გადაწყვეტილება პარიზის ტერაქტებს უფრო შეიძლება უკავშირდებოდეს, ვიდრე მიგრაციულ კრიზისს, ვინაიდან ეს პროცესი გუშინ და გუშინწინ არ დაწყებულა. მიგრაციული კრიზისი მეორე წელია გრძელდება, თუმცა არცერთ ამ ქვეყანას ეს საკითხი ასე მკაცრად აქამდე არ დაუყენებია, საუბარი კი, რა თქმა უნდა, იყო. ვფიქრობ, ეს იდეა აისისის გააქტიურებასა და ტერაქტებს უფრო უკავშირდება, ვინაიდან მათი განცხადებით, ისინი შემდეგ სერიებს სწორედ ევროპის ქვეყნებში გეგმავენ, თუმცა ეს ჩემი სუბიექტური აზრია.
“საბოლოოდ, “მინი-შენგენის” სამუდამოდ შექმნა ძალიან გაჭირდება, ვინაიდან ევროკავშირის უდიდესი მონაპოვარი სწორედაც რომ თავისუფალი გადაადგილებაა და ამას ყველა აღიარებს, აქედან გამომდინარე, ეს მეტად უკან გადადგმული ნაბიჯი იქნება. ამას ჩემზე კარგად ევროკავშირის ლიდერები აცნობიერებენ და, შესაბამისად, მგონია, რომ “მინი-შენგენის” პერმანენტულად შექმნა ვერ მოხდება, ვინადიან ამის უფლებას მათ ხელშეკრულება არ აძლევს, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ქვეყნები შენგენის ზონიდან უნდა გავიდნენ, რისი ალბათობაც დაბალია”, – აღნიშნავს ვანო ჩხიკვაძე.
იგივეს ამბობს პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძეც, რომლის თქმითაც, “ევროპა” ისლამური სახელმწიფოს გააქტიურებასა და არსებულ საფრთხეებს აბსოლუტურად მოუმზადებელი შეხვდა. ცინცაძის თქმით, “მინი-შენგენის” შექმნის იდეა გარკვეულწილად პრევენციული მიზნით გაჩნდა. პოლიტოლოგი მიიჩნევს, რომ ევროკავშირი ამ ინიციატივაზე არ წამოვა და ტერორიზმთან საბრძოლველად სხვა მექანიზმებს შეიმუშავებს.
“როდესაც ევროპის არაოფიციალური დედაქალაქი – ბრიუსელიც კი ასეთ გაუგონარ ზომებს მიმართავს და ტურისტებიდან მილიონობით თანხას კარგავს, აქედანაც ჩანს, რომ ევროპა არსებულ საფრთხეს აბსოლუტურად მოუმზადებელი შეხვდა. ყველაფერი, რაც დღეს ვეროპაში ხდება და მათ შორის “მინი-შენგენის” შექმნის იდეაცა და კონტროლის გამკაცრებაც, საფრთხეებისადმი მოუმზადებლობითაა განპირობებული. თუმცა აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ შენგენის ხელშეკრულებაში საუბარია თავისუფალი მიმოსვლის დროებით შეჩერებაზე და, შესაბამისად, ამ ქვეყნებს სრული უფლება აქვთ, დროებით კონტროლი გაამკაცრონ. ეს კი ისეთ შემთხვევებში ხდება, როდესაც საქმე უსაფრთხოებას, რამე დიდ კატასტროფასა და ომს ეხება. როდესაც საკითხს გავეცანი და ვნახე, რას ნიშნავს მეოთხე კატეგორიის საფრთხე, რაც ბელგიასა და საფრანგეთში ხდება, ეს პრაქტიკულად ომის ტოლფასი საფრთხეა, ამიტომ არ გამოვრიცხავ, რომ ევროპის ქვეყნები სწორედ ამ მიზნით მსჯელობდნენ კონტროლის გამკაცრებაზე, თუმცა უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ეს მოსაზრება მხოლოდ იდეის დონეზეა და ამაზე ინფორმაცია ჯერ ევროკომისიისთვის ოფიციალურად არ მიუწოდებიათ. “ეს ერთი ქვეყნის იდეაა და შესაბამისად, ამის აღსრულება მოსალოდნელ საფრთხეებზეა დამოკიდებული. ვგულისხმობ ტერორისტულ აქტებს, რომელიც ღმერთმა ნუ ქნას და შესაძლოა, უახლოეს დღეებში მოხდეს.
ამ იდეის ფონზე შემიძლია რამდენიმე წლისწინანდელი შემთხვევა გავიხსენო, როცა სილვიო ბერლუსკონი ევროპას შენგენის ზონიდან გასვლით დაემუქრა და განაცხადა, რომ ბოშების მასობრივად შემოდინების გამო ზონას საერთოდ დატოვებდა. საბოლოოდ, მაინც მიმაჩნია, რომ ევროსაბჭო ამ იდეაზე არ წამოვა და არსებულ საფრთხეებთან საბრძოლველად სხვა მექანიზმებს შეიმუშავებს”, – გვითხრა სოსო ცინცაძემ.
ინტერვიუ მექა ხანგოშვილითან: „დავით ბორჩაშვილს ისლამურ სახელმწიფოსთან კავშირი რომ ჰქონოდა, მეც მეცოდინებოდა“
ნატია ხურცილავა
პანკისის ხეობის მკვიდრი მექა ხანგოშვილი „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში აცხადებს, რომ სამი დღის წინ ტერორიზმის ბრალდებით დაკავებულ პანკისელ დავით ბორჩაშვილს პირადად არ იცნობს, თუმცა იცნობს მის ოჯახს. „მე ამ პიროვნების შესახებ არ მაქვს არავითარი ინფორმაცია, მაგრამ ის ადამიანები, ვინც საუბრობენ ამ ახალგაზრდის შესახებ, იმდენად პატივსაცემი და ავტორიტეტული პიროვნებები არიან, რომ მათზე დაყრდნობა შემიძლია. მაგალითად, მისი მამიდა ნაზი ბორჩაშვილი ჯოყოლოს სკოლის დირექტორია, ძალიან დიდი ავტორიტეტია და კარგი ადამიანი. ასევე ვიცნობ დედას. რაც შეეხება თავად ამ ახალგაზრდას, მასზე ვერაფერს გეტყვით, რადგან არ ვიცნობ“, – ამბობს მექა ხანგოშვილი.
- პანკისის ხეობიდან რამდენიმე ათეული ახალგაზრდა წავიდა სირიაში სწორედ ისლამურ სახელმწიფოში საბრძოლველად. ამაზე რას იტყვით?
- ის პიროვნებები, რომლებიც ისლამური რესპუბლიკის სახელით იბრძვიან, დიდი დაკვირვების ქვეშ უნდა იყვნენ, მათი დაკავება საზღვარზევე უნდა მოხდეს. ისინი ტერორისტებად მოიაზრებიან. გარდა ამ ჯგუფისა, არიან კიდევ ადამიანები, რომლებიც ოპოზიციაში იბრძვიან ბაშარ ასადის წინააღმდეგ და საერთოდ შეხება არ აქვთ ისლამურ სახელმწიფოსთან. ეს ადამიანები გარკვეული იდეოლოგიის ზემოქმედების შედეგად არიან წასულები, მაგრამ ბევრი ცუდი მიზნითა და განზრახვით ნამდვილად არ არის წასული. ამიტომ უნდა გაიმიჯნონ ის ახალგაზრდები, ვინც ტერორისტულ მიზნებს არ ემსახურებიან და ის ახალგაზრდები, რომლებიც სხვა მიზნებით იბრძვიან და ტერორიზმთან შეხება აქვთ.
- როგორც ადვოკატისგან ვიცით, დავით ბორჩაშვილს კავშირი ჰქონდა სირიის თავისუფალ არმიასთან, რომელიც ასადის რეჟიმის წინააღმდეგ იბრძვის. რამდენად რეალური შეიძლება იყოს, რომ პანკისის ხეობიდან ახალგაზრდები ასადის ოპოზიციის რიგებში იბრძოდნენ?
- მე არ მაქვს არავითარი ინფორმაცია ამ ადამიანებზე, მაგრამ უნდა გითხრათ, რომ 2011-2012 წლებიდან, როდესაც აქტიურად დაიწყო ახალგაზრდების გადინება ამ ომში, მათი მოტივაცია ბაშარ ასადის ოპოზიციაში ბრძოლა იყო. 99% ამ მიზნით იყო წასული. თუმცა, იქ ლიდერებს რა მიზანი ჰქონდათ და ვინ ხელს ითბობდა, ეს უკვე სხვა საკითხია. მე ამ შემთხვევაში ახალგაზრდების გულწრფელ მოტივაციაზე მოგახსენებთ. არაფრით შემიძლია იმის დაჯერება, რომ ისლამურ სახელმწიფოსთან, ამ სისასტიკესთან ან თარხან ბათირაშვილი, ან სხვები იყვნენ კავშირში, მე არ ვსაუბრობ საველე მეთაურებზე.
- დავით ბორჩაშვილის დაკავების ფაქტმა, პანკისის ხეობაში რა რეზონანსი გამოიწვია?
- სამწუხაროდ, ხეობის აზრი არ ვიცი. თუმცა, ეს ახალგაზრდა გამოკვეთილი ფიგურა რომ ყოფილიყო, მეც მეცოდინებოდა მის შესახებ. ამ ახალგაზრდას ისლამურ სახელმწიფოსთან კავშირი რომ ჰქონოდა, მეც მეცოდინებოდა. არა მგონია, ის რამე კავშირში იყოს ტერორისტებთან. თუ იბრძოდა, ალბათ ასადის ოპოზიციაში. დედა ამბობს, არ იბრძოდაო. არ ვიცი, ვერაფერს გეტყვით.
- სპეცსამსახურებს ალბათ ექნებოდათ გარკვეული ინფორმაცია, რა მიზნით დაბრუნდა ის საქართველოში...
- ის ფეხშია დაჭრილი და ეს ალბათ რაღაც ეჭვებს ბადებდა და ალბათ ამიტომაც მიიღო ზომები სახელმწიფომ. იმედია, სახელმწიფომ უკეთესად იცის, ვიდრე ჩვენ. და თუ უდანაშაულოა, იმედი მაქვს, ამას სასამართლო დაადგენს. მით უმეტეს, საჰაერო გზით დაბრუნებას, თუ დამნაშავე იყო, ვერ გაბედავდა. წარმოუდგენელია, საპყრობილეში საკუთარი ფეხით მოსულიყო.
- ჩვენ ხომ არ ვიცით, რა მიზნით დაბრუნდა? შეიძლება დავალება ჰქონდა, რომ დაბრუნებულიყო საქართველოში, ამას გამორიცხავთ?
- არაფრის გამორიცხვა არ შეიძლება. თუმცა, არა მგონია, საქართველოს შვილებმა, პანკისელმა ქისტებმა, რომელიმე მათგანმა, საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ რამე გააკეთოს. არა იმიტომ, რომ არ შეუძლიათ, არამედ იმიტომ, რომ მათი თვითშეგნება, დამოკიდებულება იმდენად სხვანაირია, რომ ისინი ამაზე არ წავლენ. ამაში ძალიან ღრმად ვარ დარწმუნებული. ამიტომაც ვარ უფრო ამ ახალგაზრდაშიც დარწმუნებული. არ არსებობს, რომ ის ცუდი განზრახვით ჩამოსულიყო, თუმცა, რა თქმა უნდა, სახელმწიფო ვალდებულია, თავი დაიზღვიოს, მაგრამ მე არ მჯერა, რომ პანკისელი ქისტი სამშობლოს წინააღმდეგ წავიდეს.
- დღეს რა სიტუაციაა პანკისის ხეობაში?
- ხეობაში ბოლო პერიოდში არ ვყოფილვარ, მაგრამ ყოველდღიური კონტაქტი მაქვს. ამ ბოლო დროს ნულამდე არის დაყვანილი ახალგაზრდების გადინება პანკისი ხეობიდან. ამიტომაც ვამბობდი, თავის დროზე სახელმწიფოს მიზანმიმართული პოლიტიკა რომ ჰქონოდა, თავიდანვე შეიძლებოდა აღკვეთა ამ ახალგაზრდების წასვლის. თურქეთში ვინც სამუშაოდ არის წასული და თუ იქიდან მოხდება მათი სირიაში გადასვლა, ამაზე ვერაფერს გეტყვით. ხეობის მოსახლეობა თვითონ ამბობს, რომ ნულამდეა დაყვანილი ახალგაზრდების წასვლა სირიაში.
- ეს სახელმწიფოს მუშაობის შედეგია თუ უხუცესების მუშაობის? რა ფაქტორმა იქონია გავლენა?
- ალბათ უფრო კომპლექსური მუშაობის შედეგია. უხუცესები ყოველთვის მუშაობდნენ და მათ ჰქონდათ შეხვედრებიც ახალგაზრდებთან, მაგრამ მხოლოდ მათი ძალისხმევა შედეგს ვერ გამოიღებს, თუ არ იქნება სახელმწიფოს მიზანმიმართული მუშაობა. მხოლოდ უხუცესებს რომ შეძლებოდათ, ამას თავის დროზეც აღკვეთდნენ.
„ახალი თაობა“, 24 ნოემბერი, 2015 წელი
სოფელ ილორს ჩინელები დაეპატრონენ
ჩინური კიტრი და პომიდორი აფხაზურ ბაზარს იპყრობს
აფხაზეთში აფხაზები ნელ-ნელა უმცირესობაში რჩებიან. ქართველების სახლებში ნელ-ნელა სხვები სახლდებიან. რუსების და ჩრდილოკავკასიელების შემდეგ აქ შუააზიელებმაც კარგად მოიკიდეს ფეხი. ახლა ჩინელების ჯერიც დადგა და ისინი ნელ-ნელა ითვისებენ ქართველებისგან დაცლილ აფხაზეთს. ყველაზე კარგად ჩინელებმა ფეხი ოჩამჩირის რაიონის სოფელ ილორში მოიკიდეს. ამ სოფელში დგას წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია, რომელსაც ქართველებისა და აფხაზებისთვის ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. ახლა ამ სოფელში ყველანი ჩინელებზე საუბრობენ. ილორში ისინი დაახლოებით 2 წლის წინ გამოჩნდნენ.
როგორც აფხაზური მედია იუწყება, ადგილობრივები თავიდან მათ გამოჩენას დიდი სიხარულით არ შეხვედრიან. მათ მიერ მოყვანილ პროდუქციასაც ეჭვის თვალით უყურებდნენ. ახლა მათი შრომისმოყვარეობით და მათ მიერ მოყვანილი პროდუქციით ყველა კმაყოფილია.
აფხაზი ჟურნალისტები ხშირად სტუმრობენ აქაურობას და ჩინელების საქმიანობით ისინიც აღფრთოვანებული არიან.
- გულწრფელად რომ გითხრათ, თავიდან ჩვენ არ გვინდოდა ჩინელებისთვის მიწის მიცემა. მათ ცუდი რეპუტაცია აქვთ, მაგრამ ჩვენ პირობები წავუყენეთ: იმუშავებთ ყოველგვარი ქიმიის გარეშე, თუ არადა, გაგაგდებთ. ამ ხნის განმავლობაში, რაც ისინი მუშაობენ, დარღვევები არ ყოფილა, – აღნიშნავს ჟურნალისტებთან საუბარში სოფელ ილორის გამგებელი ზურაბ სოლომკო. მისი განცხადებით, ჩინელების მიმართ ის დაახლოებით ერთი წლის მანძილზე იჩენდა უნდობლობას. „მათ მიერ გაშენებული სათბურებიდან მოწეული პირველი პომიდორი სახლში არ წავიღე, მეშინოდა, არ მოვწამლულიყავი“, – ამბობს სოფლის მამასახლისი.
როგორც ზურაბ სოლომკო ამბობს, მათი უნდობლობა იმ ისტორიებით იყო გამოწვეული, რაც რუსეთიდან მოსდიოდათ. კრასნოდარის მხარეში ჩინელი მეწარმეები რამდენჯერმე ამხილეს, რომ მათ ხილი და ბოსტნეული ქიმიის დახმარებით მოჰყავდათ.
აფხაზეთში ისინი სხვანაირად მიუდგნენ საქმეს. დღეს მათი სასათბურე მეურნეობა 20 ჰექტარზეა გადაჭიმული, როგორც ადგილობრივი მედიის წარმომადგენლები ამბობენ, ორიოდე წლის წინ ამ ადგილას ტყის მასივი იყო. ახლა აქ ბოსტნეულის და მწვანილის სათბურებია გაშენებული, სადაც მუშაობენ ჩინელები. ოცზე მეტ 200 მეტრიან ცელოფნით გადახურულ სათბურში 45 ჩინელი და 30 ადგილობრივი მუშაობს.
როგორც ჟურნალისტები ადგილობრივ მოსახლეობაზე დაყრდნობით იუწყებიან, ჩინელების სამუშაო დღე იწყება დილაადრიანად. ისინი მზის ამოსვლასთან ერთად მუშაობენ ყოველდღე, კვირის შუადღემდე. ჩინური წარმოშობის კიტრი და პომიდორი მოჰყავთ ღია გრუნტში, იყენებენ კალციუმის სელიტრას და ბუნებრივ სასუქებს.
ჩინელების შრომისმოყვარეობამ ილორელები აღაფრთოვანა. იმდენად აღფრთოვანდნენ, რომ მზად არიან, დამატებით გამოუყონ მიწა. სოფლის მამასახლისის განმარტებით, ამ 50 ჰექტარზე ჩინელები მწვანილის, ხახვის, წიწაკის, კომბოსტოს მოყვანას აპირებენ.
ილორელი ჩინელების საქმიანობის მიმართ პრეტენზიები არც სათანადო სამსახურებს აქვთ. აფხაზეთის ფიტოსანიტარული ლაბორატორიის უფროსის, რუსლან ცვიჟბას განცხადებით, ნიტრატების შემადგენლობის მხრივ, ილორში მოყვანილი ბოსტნეული აკმაყოფილებს რუსეთის სახელმწიფო სტანდარტებს. „კალციუმის სელიტრაც ნორმის ფარგლებშია, ასე რომ, ამ მხრივ დარღვევებს ადგილი არ ჰქონია“, – განაცხადა რუსლან ცვიჟბამ.
კილოგრამი ჩინური პომიდორი 60 რუბლი ღირს, ამავე ოდენობის ჩინურ კიტრს კი 75 რუბლად შეიძენთ. ჩინელები 20 ჰექტარიდან ყოველწლიურად იღებენ 700 ტონა ბოსტნეულს, რაც აფხაზეთის ბაზრის 15-20 %-ია. ჩინელებს ბოსტნეული ჩინეთიდან ჩამოტანილი თესლით მოჰყავთ. ამ თესლს კი არავის აძლევენ. „ერთხელ ვთხოვე, თესლი მომეცით, მინდა ჩემს ბოსტანში დავრგო-თქო. თესლი არ მომცეს და მითხრეს, თუ გინდა, დარგული ჩითილები წაიღეო“, – ამბობს სოფლის მამასახლისი.
ჩინელებმა ილორის მიწა, მართალია, კარგად აითვისეს, მაგრამ აფხაზურის სწავლა უჭირთ. არც რუსული იციან.
რამდენიმე ათეულ ჩინელს, ბუნებრივია, საცხოვრებელიც სჭირდება. ჟურნალისტებმა მათი სახლებიც მოინახულეს და იქ ნანახი ანტისანიტარიით გაოგნებულები დარჩნენ. თავად ჩინელებს ეს ანტისანიტარია არ აწუხებთ. ისინი ამ ეტაპზე მთლიანად მუშაობაზე არიან გადართული. ერთ სოფელში მოყვანილი პროდუქციით, აფხაზეთის ბაზრის 15-20% დაიკავეს. ასე თუ გააგრძელეს, მალე მთელ ბაზარს ისინი დაეპატრონებიან.
