„რეზონანსი“: სად გადის ეროვნული ინტერესების „წითელი ხაზი“ // ოკუპაციის შესახებ კანონის შეცვლაზე ექსპერტებს არაერთგვაროვანი მოსაზრებები აქვთ

„რეზონანსი“: უნდა შეიცვალოს თუ არა ოკუპაციის შესახებ კანონი? (საზოგადოების წარმომადგენლების თავლსაზრისი)

„რეზონანსი“: ახალქალაქში საგზაო ბანერებზე სომხური წარწერების განთავსების გადაწყვეტილება მიიღეს

„რეზონანსი“: საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მომუშავე კომისია, შესაძლოა, ახალ წლამდე ჩამოყალიბდეს

„რეზონანსი“: ცხრა პარტია არჩევნებს გაყალბებულად მიიჩნევს

„რეზონანსი“: საქართველოს ეკონომიკა ხაფანგშია, უკვე დეფოლტზეც ალაპარაკდნენ // „სამომავლოდ ვითარება კიდევ უფრო დამძიმდება და შეიძლება ქვეყანა გადახდისუუნაროდ გამოცხადდეს“

„რეზონანსი“: ეროვნული ბანკი ძველ დროში ჩარჩა // სიტუაციის გამოსწორება სებ-ის საბჭოს „ახალი წევრების“ მეშვეობით შეუძლებელია

„რეზონანსი“: საწარმოებიდან თანამშრომლებს ათავისუფლებენ // შარშანდელთან შედარებით 26 ათასით ნაკლები დასაქმებულია

„რეზონანსი“: ახალი ხუდონჰესი – ხალხის გადასახლება „აღარ იგეგმება?!“ // „თუკი სამინისტროს ახალი პროექტი არაფერს გააფუჭებს, რატომ უნდა შევუშალოთ ხელი?“

—–

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ოთარ დანელიასთან: „დეპუტატობა მინისტრობას არ ჩამოუვარდება“ // „მაჟორიტარული არჩევნები მნიშვნელოვანი არჩევნებია“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ჯონდი ბაღათურიასთან: „არ ვიცი, ხადური რატომ მოხსნეს“ // „ლარის გამყარებისთვის ინვესტიციების ზრდაა საჭირო“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან: „ქართული ოცნება“ ქულებს აწერინებს ასაკრძალ პარტიას“ // „არასაპარლამენტო ოპოზიციის ნაწილი სააკაშვილის საქმეს აკეთებს“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ გიორგი ჩიტაურთან: „ახალგორში ვლადიმირ პუტინის სურათი რომ დავინახე, კინაღამ გული გამისკდა“ // „ასე თუ გაგრძელდა, კიდევ რამდენიმე რეგიონს დავკარგავთ“

„ახალი თაობა“: ინტერვიუ ვახტანგ ყოლბაიასთან: „საერთაშორისო თანამეგობრობამ რუსეთთან სერიოზულად უნდა იმუშაოს“

——————-

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

სად გადის ეროვნული ინტერესების „წითელი ხაზი“

ოკუპაციის შესახებ კანონის შეცვლაზე ექსპერტებს არაერთგვაროვანი მოსაზრებები აქვთ

ეკატერინე ბასილაია

ოკუპირებულ აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში უკანონოდ რუსეთის მხრიდან შესვლის პირველი შემთხვევა მალე სისხლის სამართლის წესით დასჯადი აღარ იქნება. ამ ცვლილების მიღება პარლამენტს უკვე გადაწყვეტილი აქვს და სწორედ ეს არის ის პირველი კანონპროექტი, რისი გადახედვითაც დაიწყო საქმიანობა თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტმა ახალი მოწვევის პარლამენტში. პოლიტოლოგების ნაწილი მიუღებლად მიიჩნევს “ოცნების” ამ გეგმას. ნაწილი კი ამბობს, რომ ფართო დისკუსია უნდა გაიმართოს.

“ქართული ოცნების” წევრის, ეკა ბესელიას განცხადებით, ადამიანი, რომელმაც არ იცის, რომ “ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ” საქართველოს კანონს არღვევს, სს წესით არ უნდა დაისაჯოს. ამიტომაც, ცვლილების მიხედვით, საუბარი მხოლოდ 400-ლარიან ჯარიმაზეა. თანაც, საქართველომ საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან ძალიან ბევრი საყვედური და სანქციებიც კი მიიღო იმის გამო, რომ ამ კანონის ლიბერალიზაცია არ მოხდა.

“სწორედ იმის გამო, რომ ევროსაბჭოს წევრი დეპუტატების მიმართ მოხდა კანონის გამოყენება, ქვეყანა დაისაჯა – ორი წელი სანქცია გვედო და ევროსაბჭოს ეგიდით არცერთი საერთაშორისო ღონისძიება არ ტარდებოდა. მთავარია არა ის, “ნაციონალური მოძრაობა” გაგვაკრიტიკებს თუ არა, არამედ მთავარია ის, რომ ევროპელი ლიდერები და ევროპული სტრუქტურები არ აკრიტიკებდნენ საქართველოს და სანქციას არ ადებდნენ ქვეყანას კანონში ცვლილებების მიუღებლობის გამო”, – განუცხადა ჟურნალისტებს ეკა ბესელიამ.

“ნაციონალური მოძრაობა” ამის პასუხად ამბობს, რომ არცერთ ოფიციალურ საერთაშორისო დოკუმენტში არ ყოფილა მოთხოვნილი ამ კანონის შეცვლა და ისინი ყველაფერს გააკეთებენ იმისთვის, რომ “ოცნებას” ქვეყნის ინტერესებისთვის საზიანო გადაწყვეტილება არ გამოუვიდეს.

“პატრიოტთა ალიანსის” წარმომადგენელი და ასევე უშიშროების კომიტეტის წევრი ემზარ კვიციანი იმასაც კი ამბობს, რომ ეს კანონი საერთოდ გასაუქმებელია.

“ეს კანონი არის ქართველების წინააღმდეგ. ეს კანონი მიიღეს იმის გამო, რომ ქართველები, რომლებიც არიან რუსეთის მოქალაქეები, არ შევიდნენ აფხაზეთში, არ იყიდონ მიწები და არ გააქართულონ იქაურობა. ამის საწინააღმდეგოდ მიაღებინეს რუსებმა სააკაშვილს ეს კანონი და ეს კანონი არის გასაუქმებელი,” – განაცხადა ემზარ კვიციანმა.

ცნობისთვის: უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის ოკუპირებულ აფხაზეთში შესვლა დაშვებულია მხოლოდ ზუგდიდიდან, ოკუპირებულ ცხინვალის რეგიონში – გორიდან. კანონის დამრღვევი ისჯება სს კოდექსის 322-ე პრიმა მუხლით, სადაც წერია, რომ უცხო ქვეყნის მოქალაქე, რომელიც ოკუპირებულ ტერიტორიებზე “ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ” საქართველოს კანონით დადგენილი წესის დარღვევით შევა, ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით 2-დან 4 წლამდე. დღეს მოქმედი კანონის მიხედვით, ადამიანი, ვინც საქართველოში შემოვა და პასპორტში აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში შესვლა ექნება დაფიქსირებული, ან ჯარიმას გადაიხდის ან ციხეში ჩაჯდება. ის კანონპროექტი კი, რომლის მიღებასაც “ქართული ოცნება” ახლა აპირებს, 2013 წელს წარადგინა შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის სამინისტრომ. პროექტის მიხედვით, უცხო ქვეყნის მოქალაქე ოკუპირებულ ტერიტორიებზე უკანონოდ შესვლის პირველი შემთხვევისას არა სს წესით, არამედ ადმინისტრაციული სახდელით, 400 ლარით უნდა დაჯარიმდეს. 2013 წელს ამ კანონპროექტს არასამთავრობოთა ნაწილისა და “ნაციონალების” დიდი კრიტიკა მოჰყვა და მისი განხილვაც შეჩერდა.

საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის დირექტორ კორნელი კაკაჩიას განცხადებით, ასე ხელაღებით ცვლილებების მიღება არ შეიძლება და ხელისუფლებამ უნდა გვითხრას, ამ დათმობის შედეგად რა მოგებას მიიღებს სახელმწიფო, რადგან ამ ცვლილებით ჩვენი ქვეყნის ინტერესების “წითელ ხაზს” ვუახლოვდებით.

“ეს იმდენად მნიშვნელოვანი საკითხია, რომ ამის ასე ხელაღებით გადაწყვეტა არ შეიძლება. ოფიციალურ დოკუმენტებში არა, მაგრამ დროდადრო საერთაშორისო ორგანიზაციებში ცალკეული პირების, მკვლევარების მხრიდან არის კრიტიკა ამ საკითხზე. მაგრამ მეორე საკითხია, პასუხობს თუ არა ეს ცვლილება ჩვენს ეროვნულ ინტერესებს. აქ კი ორი აზრი არ არსებობს. არ უნდა დაგვავიწყდეს, სად არის ის წითელი ხაზები, რომელიც დაკავშირებულია ტერიტორიულ მთლიანობასთან,” – აცხადებს კორნელი კაკაჩია. მისივე თქმით, აუცილებელია გარკვეული ანალიზი – “თუ საქართველო ამ კანონს შეარბილებს, რას მიიღებს ქვეყანა ოკუპირებულ რეგიონებთან დაკავშირებით იგივე ევროპიდან, რაც რეალურად არ ჩანს.”

“მხოლოდ ცალმხრივ რეჟიმში საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან დათმობის პოლიტიკა რეალურად არ ამართლებს და ამის ძალიან ბევრი მაგალითი გვაქვს. ამ თაფლაკვერის პოლიტიკით ჩვენ რაღაცებს ვთმობთ, მაგრამ რას ვღებულობთ, გაურკვევლია. ამიტომ, ძალიან ფრთხილად უნდა ვიყოთ. ეს რომ იყოს რაღაც ხედვის ნაწილი, რომელიც ევროკავშირის მხრიდანაა შემოთავაზებული, რომ, მაგალითად, თუ კანონს შეარბილებს საქართველოს ხელისუფლება, სამაგიეროდ რაღაც მოხდება აფხაზეთის ან რუსეთის მხრიდან და ამ პაკეტში მოიაზრებოდეს ეს, კი ბატონო, მაშინ ამის განხილვა ღირს. “ცალმხრივად რაღაცის დათმობა კი აბსოლუტურად არ მესმის. ჩვენ დასათმობი მეტი არც არაფერი გვაქვს, რეალურად წითელ ხაზს მივუახლოვდით,” – აღნიშნავს კორნელი კაკაჩია. მისი თქმით, რადგანაც კანონი ჯარიმას ითვალისწინებს, ამიტომაც ახლა შეცვლის აუცილებლობა არც დგას. “მხოლოდ რამდენიმე ერთეული შემთხვევაა, როდესაც რუსეთის მოქალაქე კანონის დარღვევის გამო დააპატიმრეს. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ გააკეთა ამაზე განცხადება და თქვა, რომ მხოლოდ რამდენიმე შემთხვევა იყო.

“ვიცით, რომ ძალიან ბევრი რუსი ტურისტი ჩამოდის, რომლებიც ხშირ შემთხვევაში ნამყოფები არიან აფხაზეთში, მაგრამ შესაბამის სამსახურებს არცერთი არ დაუკავებიათ. ისედაც შერბილებულია ეს კანონი და ამ ფონზე კიდევ უფრო დათმობა გაუგებარია. ეს კანონი საქართველოს ხელში ფსიქოლოგიური იარაღია. ტურისტს არ აჩერებენ ამის გამო, პლუს, ყველას შეუძლია გამოცვალოს პასპორტიც. ამიტომაც ამ სიმბოლურ მნიშვნელობაზე უარი არ უნდა ვთქვათ“, – დასძენს კორნელი კაკაჩია.

„კავკასიური სახლის“ აღმასრულებელი დირექტორი გიორგი კანაშვილი კანონის ლიბერალიზაციის მომხრეა, თუმცა იქვე ამბობს, რომ ცვლილება ფართო განხილვის საგანი უნდა გახდეს და პლუს ხელისუფლებამ კონფლიქტების მოგვარების პოლიტიკას უნდა გადახედოს.

„ცუდი არ იქნებოდა, ზოგადად ახალ ხელისუფლებას კონფლიქტების მიმართულებით პოლიტიკაზე უფრო ფართო კონსენსუსზე მუშაობა დაეწყო, რადგან ჩვენი სტრატეგია და ყველა სხვა დოკუმენტები საკმაოდ მოძველებულია და ნაკლებად ითვალისწინებს იმ რეალობას, რაც დღეს გვაქვს. გააჩნია, ქვეყანა რა ტიპის პოლიტიკას ირჩევს. ამ კანონის ცვლილება თავისთავადი და ერთადერთი არ უნდა იყოს, არამედ უნდა იყოს საერთო სტრატეგიის ნაწილი. თუ ჩვენი სტრატეგია არის ის, რომ აფხაზებთან და ოსებთან დაახლოებას შევეცადოთ, მიმოსვლა გავაუმჯობესოთ, უფრო ლიბერალურ რეჟიმს თუ ვირჩევთ, ამ კონტექსტში გასაგებია ეს ნაბიჯი, თუმცა ცოტა მეტი დისკუსიაა საჭირო”, – ამბობს კანაშვილი. მისივე თქმით, გადაადგილების საკითხს “კავკასიური სახლიც” სწავლობდა და უახლოეს მომავალში აპირებს საკუთარი შეთავაზებებითაც მიმართონ ხელისუფლებას. გადაადგილებასთან დაკავშირებით საერთაშორისო პრაქტიკას თუ გავითვალისწინებთ, მიდგომა განსხვავებულია. მაგალითად, დნესტრისპირეთში თუ ადამიანი გადადის არა მოლდოვის მიერ კონტროლირებადი საზღვრიდან, დნესტრისპირეთში რამდენიმე დღე ყოფნა ლეგალურადაა მიჩნეული, მხოლოდ რამდენიმე დღის შედეგ აუცილებლად უნდა აცნობოს ოფიციალურ ხელისუფლებას, რომ ის არის, ან იყო ამ ტერიტორიაზე. ყარაბაღში აზერბაიჯანის ხელისუფლებას ძალიან მკაცრი მიდგომა აქვს. შავი სიებიც კი არსებობს და ყველაფერს აკონტროლებენ. კვიპროსზე დაახლოებით იგივე შეზღუდვებია, რაც ჩვენთან, მაგრამ პრაქტიკის დონეზე დაჭერა არ ხდება. ჩვენთან წინა ხელისუფლების დროს ხდებოდა დაჭერა, ახლა – არ არის. ვფიქრობ, რომ სჯობს, პრაქტიკა და კანონმდებლობა ერთმანეთს ასახავდეს. კანონი რეალობის შესაბამისი უნდა იყო.

ჩემი ნება რომ იყოს, ადმინისტრაციულ ჯარიმასაც მოვხსნიდი ერთადერთი მიზნით – ადამიანს, რომელიც შემოვა ფსოუს მხრიდან, ენგურის ხიდის გადაკვეთა წყნარად შეეძლოს. ახლა, ადმინისტრაციულ ჯარიმამდე დაყვანით, ეს კვეთა მაინც არ შეიძლება და ამით რეალობა არ იცვლება. თუ ჯარიმას გავაუქმებთ, ეს მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს გადაადგილებას და ბევრად უფრო მეტი ადამიანი დაიწყებს მიმოსვლას, რაც მნიშვნელოვნად გამოაცოცხლებდა გალის რაიონს და ეკონომიკურად აისახებოდა გალზე. მაგრამ, ისევ ვამბობ, რომ ეს ყველაფერი ფართო ჭრილში უნდა იყოს განხილული,” – დასძენს გიორგი კანაშვილი.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

უნდა შეიცვალოს თუ არა ოკუპაციის შესახებ კანონი?

ელზა პაპოშვილი

(შემოკლებით)

უნდა შეიცვალოს თუ არა ოკუპაციის შესახებ კანონი? – ამ კითხვით “რეზონანსმა” საზოგადოების წარმომადგენლებს მიმართა.

თაკო ჩარკვიანი (პუბლისცისტი): “ეს საკითხი ჩვენი საზოგადოებისთვის ძალიან მტკივნეულია და ამიტომ ვფიქრობ, ხელისუფლებამ ნაჩქარევი გადაწყვეტილება არ უნდა მიიღოს. ოკუპაციის კანონი ქვეყანას უნდა იცავდეს და მას ხელისუფლება თავის სასარგებლოდ იყენებდეს. თუ პარლამენტი ამ კანონს გააუქმებს, ვფიქრობ, ეს ოკუპანტის სასარგებლოდ გადადგმული ნაბიჯი იქნება. ნებისმიერ ქვეყანაში ოკუპანტის დაცვა სახელმწიფოს ღალატის ტოლფასია. ამიტომ ეს ძალიან საფრთხილო საკითხია. რა დაზღვეულები ვართ, რომ რუსეთმა ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ტერორისტული აქტები არ მოაწყოს და ეს ჩვენს ხელისუფლებას დააბრალოს? ძალიან მძიმედ შემოგვიბრუნდება, თუ ამ კანონის გაუქმება მოხდება.”

ვახტანგ მაისაია (პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი): “ამ საკითხს ნეგატიურად არ ვუყურებ, რადგანაც ვფიქრობ, რომ ჩვენი ქვეყნის მხრიდან აფხაზეთში და სამხრეთ ოსეთში მცხოვრები საზოგადოებისთვის კარგი ჟესტი იქნება. ამ კანონის გაუქმება საქართველოს და ოკუპირებულ რეგიონებში მცხოვრებ მოსახლეობას შორის კომუნიკაციას გააადვილებს. ამიტომ, ამ კუთხით უფრო დადებით კონტექსტში განვიხილავ. ამ კანონს მაინც არანაირი ძალა არ აქვს. ვისაც უნდა, ისედაც გადადის და ამის კონტროლს ჩვენი ხელისუფლება ვერ ახერხებს. დემოკრატიული სახელმწიფოს პირობებს არ შეესაბამება. საერთაშორისო დონეზე მის გაუქმებას უკვე დიდი ხანია, რაც ჩვენი პარტნიორები ითხოვენ“.

გიგი თევზაძე (ფილოსოფოსი და ფსიქოლოგი): “ვფიქრობ, ამ კანონის სხვა ფორმით შეცვლა უნდა მოხდეს და მის მთლიანად ლიბერალიზაციას არ ვეთანხმები. მგონია, რომ პირველ შესვლაზე მხოლოდ ჯარიმა და გაფრთხილება უნდა იყოს, ხოლო მეორე დარღვევის შემთხვევაში პირი სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიეცეს. ვფიქრობ, რომ მთლიანად ლიბერალიზაცია პოლიტიკურად ოკუპანტ ქვეყანასთან პოზიციების დათმობას და უკან დახევას ნიშნავს.”

იგორ კვესელავა (ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი): “ამ კანონის საერთოდ გაუქმებას მივესალმები. პოლიტიკა პოლიტიკაა და საქართველო-რუსეთის ურთიერთობის მოგვარება სწორედაც რომ მსგავსი სახით უნდა დაიწყოს. აუცილებელია ჩვენმა ქვეყანამ მომავლის პოლიტიკით იცხოვროს და პრაგმატული სახის გადაწყვეტილებები მიიღოს. ამ კანონის გაუქმება დიპლომატიური-პოლიტიკური ურთიერთობის მოგვარებისთვის არის საჭირო. ამ გადაწყვეტილების მიღებას ევროპელებიც და ამერიკელებიც დიდი ხანია ითხოვენ“.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ახალქალაქში საგზაო ბანერებზე სომხური წარწერების განთავსების გადაწყვეტილება მიიღეს

თაკო მათეშვილი

ახალქალაქში საგზაო ბანერებზე მალე ქართულთან ერთად სომხური წარწერები გაჩნდება. ამ ინიციატივამ სპეციალისტებში არაერთგვაროვანი შეფასებები გამოიწვია. ნაწილი ამაში ინტეგრაციული პროცესებისადმი ხელის შემშლელს ვერაფერს ხედავს და დასძენს, რომ ეს საჭიროცაა, რადგან ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ ადგილებში მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა ქართული უბრალოდ არ იცის და შესაბამისად არც ქართული წარწერების წაკითხვა ძალუძთ.

მეორე ნაწილი კი ამ ყველაფერს კატეგორიულად ეწინააღმდეგება. მათი თქმით, ამგვარი ქმედებებით სომხურ თუ აზერბაიჯანულ მოსახლეობაში კიდევ უფრო შემცირდება იმ ადამიანთა რაოდენობა, რომლებსაც სახელმწიფო ენაზე საუბარი შეეძლებათ. მეტიც, აქედან სეპარატიზმამდე, მათი აზრით, ერთი ნაბიჯია.

ინიციატივა, რომელიც ახალქალაქის რაიონული საკრებულოს დეპუტატებს ეკუთვნით, მომავალ წელს ახალქალაქის შესასვლელ-გასასვლელში საგზაო ბანერებზე წარწერების ქართულთან ერთად, სომხურ ენაზეც გაკეთებას გულისხმობს. იდეის უშუალო ავტორი კი დეპუტატი შირვან შირინიანია. „კანონში წერია, რომ ჩვენი უფლებები საქართველოს კონსტიტუციითაა გარანტირებული. სახელმწიფო ენასთან ერთად, უფლება მაქვს, ვწერო ნებისმიერ სხვა ენაზე – ამით კანონს არავინ არღვევს. გსურს, შენი მაღაზიის თავზე ბანერი სომხურად განათავსო? – განათავსე, ინგლისურად გინდა – კი, ბატონო. მთავარია, იქვე იყოს წარწერა ქართულ ენაზეც”, – განაცხადა შირვან შირინიანმა.

კრების მონაწილეებმა ამ ინიციატივას მხარი დაუჭირეს და ისიც დაამატეს, რომ სომხურენოვანი წარწერები უნდა გაკეთდეს ქუჩებსა და სოფლების აღმნიშვნელ საგზაო ნიშნებზეც.

პოლიტოლოგი, კონფლიქტოლოგი მამუკა არეშიძე ამ ინიციატივაში საგანგაშოს ვერაფერს ხედავს. იგი ამბობს, რომ მთავარია წარწერა ქართულ ენაზეც იყო და არაფერი დაშავდება, თუკი იქვე სომხური მინაწერებიც გაჩნდება. მითუმეტეს, რომ ეს კანონს არ ეწინააღმდეგება და კანონი ამის საშუალებას იძლევა.

სპეციალისტის აზრით, ეს არც ეთნიკური სომხების ინტეგრაციის პროცესს შეუშლის ხელს. მისივე თქმით, მსგავსი პრაქტიკა ოფიციალურ დონეზე ჯერ არ დანერგილა, თუმცა არაოფიციალურად, ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ ადგილებში მხოლოდ სომხური და მხოლოდ აზერბაიჯანული წარწერებიც ბევრგანაა. შესაბამისად, იგი მიესალმება ინიციატივას, რომ ეს ყველაფერი ერთიან ჩარჩოებში მოექცეს.

კითხვაზე, აღნიშნული ინიციატივის წამოყენება უბრალოდ სიმბოლური ჟესტია, თუ საჭიროებიდან გამომდინარე ნაბიჯი, არეშიძე გვპასუხობს, რომ იგი საჭიროებამ განაპირობა. მისი თქმით, უფროსი თაობის გადამწყვეტმა უმრავლესობამ სახელმწიფო ენა არ იცის, განსაკუთრებით კი სოფლად მცხოვრებლებმა.

“ჩვენ ისეთ მდგომარეობაში ვიგდებთ თავს, რომ ქვემო ქართლსა თუ ჯავახეთში ვიღაცამ ცხვირი არასწორედ რომ დააცემინოს, ინტეგრაციისათვის ისიც კი საფრთხე შეიძლება აღმოჩნდეს, რადგან ინტეგრაციული პროცესი არათანმიმდევრულია. არ ვამბობ, რომ არაფერი გაკეთებულა, პირიქით, ბევრი რამ გაკეთდა და ამ რეგიონებიდან თბილისში სტუდენტების რიცხვმაც იმატა. თუმცა, თანმიმდევრულობა და კომლექსური მუშაობა მაინც საჭიროა, რადგან ეს სტუდენტები ძირითადად დიდი, შერეული ქალაქებიდან არიან. მაგალითად რუსთავიდან, გარდაბნიდან, მარნეულიდან, ახალქალაქიდან და ა.შ. სოფლებიდან კი, სადაც სრულად სომხური ან აზერბაიჯანული მოსახლეობა ცხოვრობს, არ ჩამოდიან. ისინი სასწავლებლად მაინც სომხეთსა ან აზერბაიჯანში წასვლას ამჯობინებენ.

სოფლებში მცხოვრები მოსახლეობის ინტეგრაციას ნაკლები ყურადღება ეთმობა. ეს თემა გასააქტიურებელია. ეს კონკრეტული ინიციატივა კი არანაირი ხიფათის შემცველი არაა. ევროპის რიგ ქვეყნებსა და ამერიკაშიც მინახავს წარწერები როგორც სახელმწიფო, ისე ადგილობრივი მოსახლეობის ენაზე. ჩვენ სეპარატისტულ განწყობასა და პოლიტიკურ ამბიციებს უნდა შევუშალოთ ხელი, რომელიც ქვეყნის დეზინტეგრაციაზეა ორიენტირებული, თორემ ასეთ თემებში საშიში არაფერია. თუ ვინმე იტყვის, რომ ეს ინტეგრაციის საწინააღმდეგოა და სეპარატიზმს აღვივებს, ეს იმას ნიშნავს, რომ მაშინ ყველაფრის უნდა გვეშინოდეს,” – მიიჩნევს მამუკა არეშიძე.

განსხვავებულ მოსაზრებას აფიქსირებს “რეზონანსთან” ინტერვიუში პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე. ამბობს, რომ ეს ინიციატივა “ნებისმიერ შემთხვევაში ორლესული მახვილია”. მისი თქმით, ამ მოსახლეობას, რომელთა უმეტესობამაც ქართული ისედაც არ იცის, მისი შესწავლის სტიმული კიდევ უფრო დაეკარგება. ნებისმიერი ასეთი “წამახალისებელი” ნაბიჯი, ცინცაძის აზრით, სტიმულს სულ უფრო და უფრო ამცირებს.

“ბალტიის ქვეყნებმა ასეთი წესი შემოიღეს – სახელმწიფო ჩინოვნიკი სახელმწიფო ენას აბარებს. ჩვენთან კი დეპუტატებსაც კი უჭირთ სახელმწიფო ენაზე საუბარი,” – ამბობს სოსო ცინცაძე. მისივე თქმით, ამგვარი ნაბიჯების გადადგმას ჯობია სახელმწიფომ ეთნიკური უმცირესობებისათვის ქართულის შესწავლაზე იზრუნოს და სახსრებიც აქეთკენ მიმართოს.

“მსგავსი სიტუაცია იყო აფხაზეთში – ქართულად პრინციპულად არავინ საუბრობდა, რადგან ამის საჭიროება არ ჰქონდათ. ახლა ამათაც ვუკლავთ ქართულის სწავლის საჭროებას. ეს თუ განხორციელდა, ხვალ იგივეს აზერბაიჯანელები მოითხოვენ და უარს ეტყვიან? მერე სადამდე წავა ეს “რბილი სეპარატიზმი”? თუმცა, ჩემი აზრით, არანაირად არაა რბილი. მაშინ ავლაბარშიც გააკეთონ სომხურენოვანი წარწერები,” – აცხადებს სოსო ცინცაძე.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მომუშავე კომისია, შესაძლოა, ახალ წლამდე ჩამოყალიბდეს

გვანცა ღვედაშვილი

მე-9 მოწვევის პარლამენტი არ აპირებს იმ საკონსტიტუციო ცვლილებების პროექტების განხილვის გაგრძელებას, რომელზეც მუშაობა წინა მოწვევის პარლამენტში დაიწყო. ამის ერთადერთ მიზეზად უმრავლესობის წევრი მამუკა მდინარაძე “რეზონანსთან” ინტერვიუში საკონსტიტუციო კომისიის შექმნას ასახელებს. მისი თქმით, ახლა კონსტიტუციაში შესატან ცვლილებებზე მუშაობა აზრს კარგავს, რადგან კომისიის შექმნის მიზანს სწორედ ეს წარმოადგენს.

მამუკა მდინარაძე: ამის ერთადერთი მიზეზი ის არის, რომ, როგორც ჩვენ დავაანონსეთ, შეიქმნება საკონსტიტუციო ცვლილებებზე მომუშავე კომისია. ეს წინადადება პრემიერის ინიციატივა იყო, რომელსაც გუნდიც ეთანხმება. დავაანონსეთ, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებებთან, მათ შორის ორგანულ კანონთან დაკავშირებითაც შედგებოდა კომისია, რომელშიც საზოგადოების წევრები და სხვადასხვა სფეროს წარმოდგენლები იქნებოდნენ გაერთიანებულნი და ეს ყველაფერი საბოლოო ჯამში ფართო კონსენსუსის საფუძველზე იქნებოდა გაკეთებული და მიღწეული. აქედან გამომდინარე, ახლა ამ ფორმატისგან დამოუკიდებლად კონსტიტუციაში რაიმე ცვლილების შეტანა აზრს კარგავს.

- როდის იგეგმება კომისიის შექმნა,?

- ამაზე კონსულტაციები მიმდინარეობს და ეს მის დასრულებაზეა დამოკიდებული. ამიტომ ნუ დამაძალებთ, რომ ზუსტი დრო დავასახელო. მაგრამ გეტყვით, რომ ეს არ გაიწელება. ამ კომისიის შექმნა მალე უნდა მოხდეს, თუმცა კომისიის მიერ დადებული შედეგი, ბუნებრივია, დღეს და ხვალ არ იქნება.

- იმის თქმა მაინც შეგიძლიათ, მოესწრება თუ არა კომისიის შექმნა ახალ წლამდე?

- ეს დამოკიდებულია მხოლოდ და მხოლოდ იმაზე, თუ როდის დასრულდება კონსულტაციები. ეს შესაძლებელია იყოს ახალ წლამდეც, მაგრამ რომ ვიჩქაროთ ამის გაკეთება და ეს იყოს მხოლოდ კომისია კომისიისთვის და არა საქმისთვის, ასე ნამდვილად არ გავაკეთებთ. არ გამოვრიცხავ, რომ კომისია ახალ წლამდე შეიქმნას, მაგრამ ეს არ არის საბოლოო პასუხი.

- იქნებიან თუ არა კომისიაში არასაპარლამენტო ოპოზიციიის წარმომადგენლებიც?

- არ გამოვრიცხავ, რომ კომისიაში არასაპარლამენტო ოპოზიციაც იყოს წარმოდგენილი, რადგან ვცდილობთ, რაც შეიძლება ფართო პირთა წრე იყოს კომისიის სიაში. გვინდა, რეალურად შევიდეს კონსტიტუციაში ისეთი ცვლილებები, რაც საბოლოო ჯამში უზრუნველყოფს დახვეწილ კონსტიტუციას და ქვეყნის ინტერესებზე იქნება მორგებული და არა ერთ და ორ ადამიანზე ან პარტიაზე, როგორც ეს იყო. სხვათა შორის, ეს კონსტიტუცია, იმდენად მორგებულია სამთავრობო გუნდზე, რომ ამაზე “კარგ” კონსტიტუციას ჩვენც კი ვერ დავწერდით. მას შემდეგ, რაც “ქართული ოცნება” ხელისუფლებაში მოვიდა და კონსტიტუციაში რამდენიმე ცვლილება შევიდა, ცოტა გაკეთილშობილდა. შეიძლება ითქვას, ოდნავ აღდგა ბალანსი, მაგრამ საბოლოოდ ეს ვერ უზრუნველყოფს ინსტიტუტებს შორის ბალანსის დაცვას, რაც სწორედ ამ კომისიის შემდეგ უნდა მოგვარდეს. ეს ყველაფერი კი დამოკიდებული იქნება საზოგადოების სხვადასხვა წრეების ფართო ჩართულობაზე, მათ შორის შესაძლებელია არასაპარლამენტო ოპოზიციისაც.

- კომისიის შექმნის ინიციატივის გაჟღერებისას მასში მონაწილეობის მიღების სურვილი პრეზიდენტმაც გამოთქვა. ახლა თუ მიმდინარეობს მასთან კონსულტაციები და, თქვენი აზრით, უნდა იყოს თუ არა პრეზიდენტი ამ პროცესში ჩართული?

- მოდით, სანამ ამ კონსულტაციებს არ დავამთავრებთ, მანამდე დეტალებზე ნუ ვილაპარაკებთ. არ არის მაინცდამაინც სწორი, კონსულტაციების პერიოდში მე მოგიყვეთ, ვისთან მიდის მოლაპარაკებები. ნუ გადავალთ კონკრეტულ სახელებზე და გვარებზე, რადგან ჩვენ არ ვიცით, რა შედეგამდე მივალთ. მოხარული ვიქნები, თუ პრეზიდენტის ინსტიტუცია ჩაერთვება ამ პროცესებში, იქნება ეს თავად პრეზიდენტი, მისი წარმომადგენელი ადმინისტრაციიდან, აპარატიდან თუ სხვა. თანათავმჯდომარეობას რაც შეეხება, ყველაზე რთულს ვუწოდებ ამ საკითხს, რადგან საკანონმდებლო ინიციატივის უფლებიდან გამომდინარე, ეს უნდა მოხდეს საპარლამენტო ფორმატში. ეს არის ის ერთადერთი რეალური მიზეზი, რის გამოც პრეზიდენტის თანათავმჯდომარეობა შესაძლოა მისაღებად არ მიმაჩნდეს. სხვა, პოლიტიკურ ჭრილში თუ განვიხილავთ – რატომაც არა, მაგრამ პოლიტიკური და იურიდიული რაკურსი, დამეთანხმებით, რომ უნდა დაემთხვეს.

- იქნებ გვითხრათ, კომისიის თავმჯდომარეობის კანდიდატებად ვინ განიხილებიან?

- მე თავი იმაზე საუბრისგანაც კი შევიკავე, თუ ვისთან მიდის კონსულტაციები, ახლა ისეთი კითხვა დამისვით, უფრო მეტის თქმას მთხოვთ. ამიტომ ამ კითხვაზე პასუხს ჯერჯერობით ვერ გაგცემთ.

- ის თუ მაინც შეგიძლიათ გვითხრათ, რამდენი კაცი იქნება კომისიის შემადგენლობაში?

- ესეც კონსულტაციის შემდეგ გაირკვევა და დამოკიდებული იქნება იმაზე, წარმოდგენილნი იქნებიან თუ არა კომისიაში არასაპარლამენტო ოპოზიციის წევრები, ასევე სამეცნიერო წრეებიდან და უმრავლესობიდანაც ვინ შევლენ კომისიაში. რაოდენობაზე წინასწარ ლაპარაკი არაფრით არ შეიძლება. რა ინფორმაციაც უნდა მქონდეს, შეუძლებელია დღეს ის ციფრი დავსვა, თუ რამდენკაციანი იქნება კომისია. ამიტომ ამაზე ახლა ვერ გიპასუხებთ.

- რა პრინციპის მიხედვით დაიწყებს კომისია ცვლილებებზე მუშაობას, იქნება თუ არა პირველ რიგში ის საკითხები განხილული, რომელიც “ქართულმა ოცნებამ” არჩევნებში გამარჯვების შემდგომ დააანონსა?

- რიგითობა იმის მიხედვით არ იქნება, რაც “ქართულმა ოცნებამ” დააანონსა, ის იყოს პირველი რიგის საკითხები. კომისიის ფარგლებში როდესაც კომპლექსური ცვლილებები დაიგეგმება, არ იქნება პირველი და მეორე რიგის საკითხები. კონსტიტუციის თითოეულ პუნქტსა და მუხლს, რომელშიც შესაძლოა ცვლილება შევიდეს, კარგად გააზრება სჭირდება. ამ ცვლილებებმა სამომავლოდ უნდა უზრუნველყოს ბევრი სიკეთე, რომელზეც მოგახსენეთ. აქედან გამომდინარე, კონსტიტუციაში პრიორიტეტული საკითხები არ არსებობს, თითოეული საკითხი მნიშვნელოვანია.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ცხრა პარტია არჩევნებს გაყალბებულად მიიჩნევს

სალომე სარიშვილი

არასაპარლამენტო ოპოზიციური პარტიების ნაწილი მიიჩნევს, რომ 8 ოქტომბრის არჩევნები გაყალბდა და შესაბამისად, მიღებული შედეგი არალეგიტიმურია. თუმცა, ეს მხოლოდ 9 პარტიის პოზიციაა, რომელსაც სხვა დანარჩენი არ იზიარებს, რადგან ფიქრობენ, რომ ამ ეტაპზე არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადება და ამ მიზნის მიღწევისთვის ბრძოლა შედეგის მომტანი ვერ იქნება. ამ პოზიციაზეა “ეროვნული ფორუმი”, “თავისუფალი დემოკრატები” და “რესპუბლიკური პარტია”. დანარჩენ პარტიებს კი არჩევნების შედეგთან დაკავშირებით ერთიანი შეხედულება აქვთ და მიიჩნევენ, რომ მისი გაყალბება ქვეყნისთვის უკან გადადგმული ნაბიჯია.

ოპოზიციური პარტიების ნაწილმა გუშინ ამ თემაზე ერთობლივი განცხადებაც გაავრცელა, სადაც გაყალბების მიზეზები 14 პუნქტადაა არის ჩამოყალიბებული. მათ შორის საუბარია, მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებაზე და მმართველი პარტიის მხრიდან ამ დაპირების შეუსრულებლობაზე; ასევე არარეალურად მრავალრიცხოვან ამომრჩეველთა სიებზე; უსაფრთხოების სამსახურების არჩევნების პროცესში ჩართვაზე; საარჩევნო უბნებზე მობილიზებულ ძალებზე და სხვა მექანიზმებით გაყალებებულ არჩევნებზე.

აღნიშნულ განცხადებას ხელს 9 პარტია აწერს, მათ შორის 8 არასპარლამენტო, ერთი კი პარლამენტში შემავალი პარტიაა. ესენია: “თავისუფალი საქართველო”, “გაერთიანებული დემოკრატიული მოძრაობა”, “დემოკრატიული მოძრაობა – ერთიანი საქართველო”, “ახალი ქრისტიან-დემოკრატები”, “თავისუფლება”, “ლეიბორისტული პარტია”, “პატრიოტთა ალიანსი”, “ტრადიციონალისტთა კავშირი”, “ძალოვან ვეტერანთა და პატრიოტთა პოლიტიკური მოძრაობა” და პარლამენტში შემავალი “პატრიოტთა ალიანსი”.

ოპოზიციის ამ ნაწილის განცხადებით, ისინი მზად არიან ძალისხმევა გააერთიანონ და გამოვლენილ დარღვევებზე კონკრეტული რეაგირებისთვის კანონის ძალით იბძოლონ.

რაც შეეხება კონკეტული ადამიანების პასუხისმგებლობის საკითხს, როგორც “რეზონანსთან” საუბრისას “ლეიბორისტული პარტიის” ერთ-ერთი ლიდერი გიორგი გუგავა ამბობს, ამას დიდი დადგენა არ სჭირდება, რადგან ამ პროცესში ჩართული იყვნენ როგორც უსაფრთხოებისა და თვითმართველობის სამსახურების წარმომადგენლები, ისე ცენტრალური ხელისუფლების მაღალჩოსნები. მისივე თქმით, არჩევნების გაყალბების მთავარი ძალა მაინც საარჩევნო კომისიები და მისი თავმჯდომარეა.

“ჩვენ გვაქვს კონკრეტული მტკიცებულებები, მაგალითად, კონკრეტულ რეგიონში, კონკრეტული კომისიის თავმჯდომარის შემაჯამებელი ოქმები, რომელიც არჩევნების დაწყებამდე გააკეთეს. ასეთი ოქმები და დარღვევები ვიდეოთვალითაცაა გადაღებული და შესაბამისად, ფაქტობრივი მტკიცებულებები არსებობს. არსებობს ე.წ. გამწვანებული უბნები, სადაც მოსყიდული ხალხი მუშაობდა. ამ ხელისუფლების პირობებში სამართლს ვერ მივაღწიეთ. ამიტომ შევიმუშავეთ ერთობლივი გეგმა, რომელსაც გაგრძელება სტრასტბურგის ადამიანის უფლებათა სასამართლოში ექნება,” – აცხადებს გიორგი გუგავა და იქვე უმატებს, რომ საჩივრის პროცედურულ ნაწილზე ოპოზიცია უახლოეს მომავალში იმსჯელებს.

“პროცედურულად როგორ მოხდება ეს, ამას ცხადია მომავალი გვიჩვენებს, რადგან ამას ცალკე სუბიექტის მიერ უნდა გასაჩივრება. თანაც მას, ვისაც შესაბამისი სახელმწიფო ინსტანციები უკვე გავლილი აქვს. რამდენიმე პარტიამ ეს ინსტანციები გაიარა, ამიტომ შესაძლოა ყველამ ცალ-ცალკე შეიტანოს საჩივარი, რომლის შემდგომაც სტრასბურგი თავად გადაწყვეტს როგორ მოიკვლევს ამ საჩივრებს,” – ამბობს გიორგი გუგავა.

შეკითხვაზე, ხომ არ აპირებს რაიმე ფორმით არასპარლამენტო ოპოზიციის ნაწილი გაერთიანებას და შეიძლება თუ არა მათი პოზიციების თანხვედრა ახალი ოპოზიციური გაერთიანებისაკენ გადადგმულ პირველ ნაბიჯად მივიჩნიოთ, იგი ასე პასუხობს.

“თუ იმას გულისხმობთ, რომ არსებულ რეჟიმს ერთად უნდა შევებრძლოთ, რა თქმა უნდა, ასეც იქნება, ერთობლივად ვიმოქმედებთ. მათ შორის თუ საჭირო გახდება ერთად გამოვაცხადებთ დაუმორჩილებლობასა და მოვაწყობთ აქციებს. ყოველ შემთხვევაში, “ლეიბორისტები” ფიქრობენ, რომ რეჟიმის წინააღმდეგ ერთიანი ფრონტი უნდა მოქმედებდეს. ბუნებრივია, ამ საკითხში ყველასთან ვითანამშრომლებთ. ეს არ იქნება ერთიანი საარჩევნო ბლოკი, რაგან არჩევნებამდე უნდა ვიბრძოლოთ,” – აღნიშნავს გიორგი გუგავა.

საგულისხმოა, რომ ოპოზიციის რამდენიმედღიან კონსულტაციებში ჩართული იყო “თავისუფალი დემოკრატების” რამდენიმე ლიდერიც, თუმცა 9 ოპოზიციური პარტიისგან განსხვავებით, ისინი 8 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების ლეგიტიმურობას ეჭვქვეშ არ აყენებენ. როგორც “ინტერპრესნიუსს” “თავისუფალი დემოკრატების” აღმასრულებელმა მდივანმა თამარ კეკენაძემ განუცხადა, სწორედ ეს გახდა მიზეზი, რის გამოც პარტია საპარლამენტო არჩევნებთან დაკავშირებით ოპოზიციური პარტიების ერთობლივ განცხადებას არ შეუერთდა. “დოკუმენტის შემუშავებაში ჩვენც ვიყავით ჩართული, თუმცა, საბოლოო ჯამში, ჩვენი ხედვა გაიყო არჩევნების ლეგიტიმაციასთან მიმართებაში. “თავისუფალი დემოკრატები” საპარლამენტო არჩევნების ჩატარების ლეგიტიმაციას ეჭვქვეშ არ ვაყენებთ, განსხვავებით სხვა ოპოზიციური პარტიებისგან. რეალურად, ეს იყო განმაპირობებელი, რის გამოც ჩვენ არ შევუერთდით ამ დოკუმენტს”, – განაცხადა თამარ კეკენაძემ.

მიუხედავად ამისა, თამარ კეკენაძის თქმით, “თავისუფალი დემოკრატები” ოპოზიციურ პარტიებთან თანამშრომლობას აგრძელებენ საარჩევნო კანონმდებლობის შეცვლის საკითხზე და მზადყოფნას გამოთქვამენ, ითანამშრომლონ ყველასთან, ვინც იზიარებს მოსაზრებას მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის შეცვლის აუცილებლობასთნ დაკავშირებით.

“თავისუფალი დემოკრატების” მსგავსად, ამ პოზიციას “ეროვნული ფორუმიც” იზიარებს და ამბობს, რომ საარჩევნო გარემოს გასაუმჯობესებლად პარტია ყველასთან ითანამშრომლებს, ხოლო რაც შეეხება არჩევნების არალეგიტიმურად ცნობას, “ფორუმში” მიიჩნევენ, რომ ახლა ამ განცხადებას არანაირი შედეგი არ მოჰყვება.

„ის, რომ არჩევნები დიდი ხარვეზებით და დარღვევებით ჩატარდა, ამაზე ჩვენ არ ვდავობთ და ცხადია, ოპოზიციას ამ ნაწილში ვეთანხმებით. პრინციპში, “ეროვნული ფორუმი” ოპოზიციას ყველა იმ პუნქტში ეთანხმება, რაც მას ჩამონათვალში აქვს, მაგრამ ის, რომ ჩვენ არჩევნების არალეგიტიმურობა მოვითხოვოთ, ვფიქრობ, არარელევანტურია და შედეგსაც ვერ გამოიღებს. რაც შეეხება სხვა ყველაფერს, რაც საშინელი საარჩევნო სისტემის შეცვლას უკავშირდება, ამ ნაწილში მათთან თანამშრომლობისთვის ახლაც მზად ვართ. ვერ გეტყვით, რა შედეგს ელოდება ამით ოპოზიცია, თუმცა არ მგონია, ამ ეტაპზე ამ განცხადებას რაიმე შედეგი მოჰყვეს. რაც შეეხება გამოძიებას, არჩევნების გაყალბების დამტკიცებას შესაბამისი დოკუმენტაცია სჭირდება და ჩვენ შეძლებისდაგვარად ამაშიც მივეხმარებით. თუმცა ვფიქრობთ, რომ ახლა სხვა უფრო მნიშვნელოვანი და შედეგის მომცემი საკითხები უნდა იქნეს განხილული,” – განუცხადა “რეზონანსს” “ეროვნული ფორუმის” ერთ-ერთმა ლიდერმა ანი მიროტაძემ.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

საქართველოს ეკონომიკა ხაფანგშია, უკვე დეფოლტზეც ალაპარაკდნენ

„სამომავლოდ ვითარება კიდევ უფრო დამძიმდება და შეიძლება ქვეყანა გადახდისუუნაროდ გამოცხადდეს“

მარი ჩიტაია

საქართველოს ეკონომიკა ხაფანგშია. ლარის რეკორდულმა გაუფასურებამ პროცესები ქვეყანაში იმდენად დაამუხრუჭა, რომ გონზე მოსასვლელად და ძალების მოსაკრებად ახლად დაკომპლექტებულ მთავრობას დრო არ ეყოფა. საბედისწეროდ ემთხვევა ერთმანეთს ლარის გაცვლითი კურსი და ვალების გასტუმრების პერიოდი, რაც ქვეყნის გადახდისუნარიანობაზე უარყოფითად იმოქმედებს. როგორც ფინანსისტები ამბობენ, ყველაზე დიდი პრობლემა, შესაძლოა, მთავრობას სწორედ ვალებთან დაკავშირებით შეექმნას.

2016 წლის ბიუჯეტის მიხედვით, მთავრობას შიდა ვალის სახით 200 მილიონი ლარი უნდა აეღო, მაგრამ 4 ნოემბრის მდგომარეობით, ვალის მოცულობა უკვე 335 მილიონ ლარს აღწევს. ოქტომბრის თვის მონაცემებით კი, საქართველოს სახელმწიფო ვალი 13.8 მლრდ ლარს შეადგენს, საიდანაც 10.7 მლრდ საგარეო ვალია, ხოლო 3.1 მლრდ – საშინაო.

მოვლენები ისე ვითარდება, რომ ქვეყანას ეკონომიკური მავთულხლართიდან თავის დაძვრენა ძალიან გაუჭირდება. არანაკლებ საგანგაშოა ის ტენდენცია, მთავრობა გამოსავალს ისევ ვალების ზრდაში ხედავს. ამ რამდენიმე დღის წინ ფინანსთა მინისტრმა დიმიტრი ქუმსიშვილმა აღნიშნა კიდეც, რომ საშინაო ვალი უნდა გაიზარდოს.

“დღეს ჩვენი მთლიანი ვალი მშპ-სთან მიმართებაში არის 41.2%. აქ მნიშვნელოვანია თვითონ სტრუქტურა, რომელიც სახელმწიფოს გააჩნია – 78% არის საგარეო ვალი, ხოლო საშინაო ვალი – 22%. საგარეო ვალთან მიმართებაში მრავალმხრივი არის 55%, ორმხრივი არის – 13%, ხოლო ევრობონდები – 9%. საშუალო შეწონილი საპროცენტო განაკვეთი წარმოადგენს 2.1%-ს და დაფარვის ხანგრძლივობა დღეიდან მოყოლებული არის 10 წელიწადზე მეტი. საშინაო ვალი არის გასაზრდელი. ამას ჩვენ განვიხილავთ, როდესაც სახელმწიფო ვალის სტრატეგიაზე ვიმსჯელებთ”, – განაცხადა დიმიტრი ქუმსიშვილმა.

“ბიზნეს-რეზონანსი” სპეციალსტებთან შეეცადა გარკვევას, რა პრობლემას შექმნის ლარის გაუფასურება ვალის მომსახურებასთან დაკავშირებით და რა შედეგამდე მიიყვანს ქვეყანას შიდა თუ საგარეო ვალების ზრდა, რისკენაც მთავრობა ასე მიისწრაფვის.

თსუ-ს პროფესორი დავით ასლანიშვილი შიშობს, რომ ქვეყანას ფინანსური ვალდებულების გასტუმრება გაუჭირდება. მეტიც, ასეთი ტემპით მიმავალი ქვეყანა, შესაძლოა, გადახდისუუნარო გახდეს და წელს თუ არა 2-3 წელიწადში დეფოლტამდეც მივიდეს, თუკი ეროვნულ ვალტასთან დაკავშირებით ზომებს დროულად არ მიიღებენ.

“წლის ბოლომდე გასასტუმრებელი თანხის რაოდენობა 1 მლრდ დოლარია, გაისად – 2,5 მლრდ დოლარის დაფარვა გვიწევს. აქ საუბარი არ არის, რომ ჩვენი მთლიანი საგარეო ვალი 15 მლრდ დოლარს შეადგენს. ამ თანხიდან 3,5 მლრდ პირდაპირ დასაფარი ვალდებულებაა. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ საგარეო ვალის გასტუმრება სწორედ იმ პერიოდში გვიწევს, როცა ლარი რეკორდულად არის გაუფასურებული. მკვეთრი დევალვაცია განსაკუთრებით ამძიმებს საქართველოს გადახდისუნარიანობის საკითხს. სავალუტო რეზერვი, რაც ეროვნულ ბანკს გააჩნია ასეთი გამოწვევის საპასუხოდ, საკმარისი არ არის. ამიტომ ვთვლი, რომ საერთოდ არაადეკვატური იყო სებ-ის პრევენციები, რაც მან განახორციელა წინასაარჩევნო პერიოდში და ამით ფინანსური რესურსი გაანიავა. მას არანაირი შედეგი არ მოჰყოლია. ერთი მხრივ, სებ-ი ყიდდა დოლარს, მაგრამ ორჯერ და სამჯერ ამატებდა ლარის მასას რეფინანსირების სესხებით.

ახლა ჩვენ ხაფანგში ვართ მოქცეული, რადგან სებ-ისა და ფინანსთა სამინისტროს მიერ გატარებული მონეტარული პოლიტიკით მივიღეთ სახელმწიფოს შიდა ვალის ზრდა 2,2 მლრდ ლარის ოდენობით. ეს რესურსი ამოღებულია კომერციული ბანკებიდან, მაგრამ არც ესენი დარჩნენ ვალში, რადგან მუდმივმოქმედ რეფინანსირების სესხებს იღებდნენ, რითაც საქართველოს ფინანსური მდგრადობის საკითხი ძალზე დაამძიმეს”, – განმარტავს ასლანიშვილი და დასძენს, რომ გაუფასურებული ლარის ფონზე ზამთრის გადატანა გაგვიჭირდება. საქართველოს მაკროეკონომიკური მაჩვენებლები არის მკვეთრად გაუარესებული, სამომავლოდ კიდევ უფრო დამძიმდება და ჩვენ დავდგებით დეფოლტის წინაშე, როცა ქვეყანა შეიძლება გადახდისუუნაროდ გამოცხადდეს. სრულიად შეუსაბამო საკადრო პოლიტიკაა გატარებული და ჩვენ საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაში ვაგდებთ ქვეყანას. არაფერ შუაში არ არის მეზობელი ქვეყნების ვალუტების გაუფასურება, ნუ გადავაბრალებთ ჩვენ უუნარობას ამ ფაქტორს”, – აცხადებს დავით ასლანიშვილი.

ის, რომ ქვეყანა ურთულეს მდგომარეობაშია და ამ სიტუაციიდან გამოსვლა გაუჭირდება, ფინანსისტი დავით წიქარიძეც ადასტურებს. მისი აზრით, გადახდისუნარიანობის საფრთხე ჯერჯერობით არ იკვეთება, მაგრამ არსებული კრიზისის წინაშე საქართველო საკმაოდ უიმედოდ გამოიყურება.

“გადახდისიუნარიანობის მხრივ საფრთხეს ჯერჯერობით ვერ ვხედავ ან მინდა, რომ არ დავინახო. ღმერთმა არ ქნას, ეს დრო დადგეს. ძალიან რთულ მდგომარეობაში ჩაიგდო მთავრობამ თავი. რაღაც ზომებს თუ არ მიიღებენ და ლარის გაუფასურებაც ასე გაგრძელდება, დეფოლტამდე აუცილებლად მივალთ. დღეს ამ საფრთხეზე საუბარი ნაადრევი მგონია, მაგრამ არაფერია გამორიცხული. მთავრობამ უნდა აღიაროს, რომ თავს ვერ ართმევს პრობლემის მოგვარებას. როგორ შეიძლება, გამოვიდნენ და ასეთ დროს ტაში დაუკრან ერთმანეთს და თქვან, რომ თურმე ეს რა კარგი გუნდია! გამოდის, რომ ყველაფერი კარგადაა და ჩვენ გვეჩვენება, რომ გვიჭირს. ახალი ბიუჯეტია, ახალი მთავრობა და ამ შანსს ვერ ვიყენებთ. გამოდის, რომ უნდა ავიტანოთ ეს მთავრობა, რადგან ჩვენი არჩეულია და ვითმინოთ! არ ვიცი, როდემდე გაგრძელდება ამ ტყუილების მოსმენა”, – აცხადებს დავით წიქარიძე.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ეროვნული ბანკი ძველ დროში ჩარჩა

სიტუაციის გამოსწორება სებ-ის საბჭოს სამი „ახალი წევრის“ მეშვეობით შეუძლებელია

მარიამ მაჭავარიანი

პრეზიდენტმა ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრობის სამი კანდიდატი – არჩილ მესტვირიშვილი, მურთაზ კიკორია და რობერტ სინგლეტარი წარადგინა. აღნიშნულმა კანდიდატურებმა საბანკო სფეროს ექსპერტებში აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია. ისინი ელოდნენ, რომ ახლა მაინც წარსულს ჩაბარდებოდა ის დრო, როცა ეროვნულ ბანკში ნაციონალურ მოძრაობასთან ასოცირებული ადამიანები იკავებდნენ საკვანძო პოზიციებს, თუმცა მესტვირიშვილისა და კიკორიას შემთხვევაში საქმე პირიქითაა.

არჩილ მესტვირიშვილის მოღვაწეობა სწორედ ავადსახსენებელი ქადაგიძის პერიოდს უკავშირდება, როცა იგი, როგორც ეროვნული ბანკის ვიცე-პრეზიდენტი, ფაქტობრივად, ეროვნული ბანკის რეალური მმართველი იყო. რაც შეეხება მალხაზ კიკორიას, მან ნაციონალების ყოფილი პრემიერის – ნიკა გილაურის ძმა – ირაკლი გილაური ჩაანაცვლა “საქართველოს ბანკის” გენერალური დირექტორის პოსტზე. ამდენად, გასაკვირი არ არის, რომ მის კანდიდატურასაც ირიბად წინა ხელისუფლებას უკავშირებენ. რობერტ სინგლეტარი კი 2002-08 წლებში ფინანსური სექტორის განვითარების პროექტების დირექტორად მუშაობდა, 3 წელი მაკედონიის ფინანსური სექტორის პროექტში, 5 წელი კი – სომხეთის ფინანსური სექტორის პროექტში.

საბანკო სფეროს ექსპერტებს აინტერესებთ, ამდენი ბრძოლის შემდეგ ნუთუ ისევ “ძველი კადრებით” უნდა დაკომპლექტდეს ეროვნული ბანკი? ნუთუ ისევ ბანკების ლობისტები უნდა აკონტროლებდნენ ქვეყნის მთავარ ფინანსურ ორგანოს? ნაცვლად იმისა, რომ ეროვნულ ბანკში კადრები შეცვლილიყო და ბანკს სწორი მონეტარული პოლიტიკა გაეტარებინა, ქადაგიძის პოლიტიკა, სავარაუდოდ, ისევ გაგრძელდება. მით უმეტეს, რომ ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრთა შემადგენლობა ისევ ეჭვის საფუძველს იძლევა.

სხვაგვარად ფიქრობენ საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში. 24 ნოემბერს პრეზიდენტი მარგველაშვილი ეროვნული ბანკის პრეზიდენტს კობა გვენეტაძესა და ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრობის კანდიდატებს შეხვდა. კანდიდატებთან შეხვედრისა და დეტალურად განხილვის შემდეგ მიიღო გადაწყვეტილება მესტვირიშვილის, კიკორიას და სინგლეტარის პარლამენტისთვის წარდგენასთან დაკავშირებით.

ეროვნული ბანკის საბჭო კარგი ხელფასის ბიუროა

საბანკო სფეროს ექსპერტი ლია ელიავა “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მიერ წარდგენილ სამ კანდიდატურას ნიჰილისტურად უყურებს. მისი თქმით, სამწუხაროდ, ეს ადამიანები ვერ შეძლებენ არსებითი ცვლილებების შეტანას ეროვნული ბანკის საქმიანობაში, ვინაიდან მესტვირიშვილის ხელწერა ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკაში ჩვენთვის უკვე ცნობილია. ეს არის დამანგრეველი პოლიტიკა, ლარის კურსის თავის ნებაზე მიშვება, ინფლაციის მიზნობრიობის უუნარობა და სერიოზული ზიანი ეკონომიკისთვის.

რაც შეეხება მურთაზ კიკორიას, საბანკო სფეროს ექსპერტს მასთან პიროვნულად არანაირი პრეტენზია არ აქვს, მაგრამ ფიქრობს, რომ კიკორია, როგორც “საქართველოს ბანკის” წარმომადგენელი, დიდი ალბათობით, ისევ “საქართველოს ბანკის” ინტერესების დამცველი იქნება ეროვნულ ბანკში. ამდენად, ძალზე ცუდი ტენდენციაა, როდესაც დიდი და მსხვილი ბიზნესი სახელმწიფო სტრუქტურებში ინტეგრირებასა და ამ გზით საკუთარი ინტერესების გატარებას ცდილობს.

რაც შეეხება სინგლეტარს, ელიავას ინფორმაციით, ამ უცხოელ პიროვნებას, სავარაუდოდ, არ აქვს საქართველოს მოქალაქეობა, ის ხელშეკრულებით მუშაობს სხვადასხვა ორგანიზაციებთან, მათ შორის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან. ფაქტობრივად, შეიძლება ითქვას, რომ სინგლეტარი მათი ხელდასმულია.

“თუკი ეს კანდიდატურები მისაღები იქნება მმართველი პარტიისთვის და, შესაბამისად, პარლამენტისთვის, მაშინ ჩათვალეთ, რომ არსებითად არაფერი შეიცვლება ეროვნული ბანკის საქმიანობაში. ეს იქნება ისევ “ნაცმოძრაობის” პოლიტიკა. აქამდე ეროვნულ ბანკს ძალზე პასიური პოზიცია ეკავა, პრაქტიკულად, არ ერეოდა ეკონომიკის მართვაში, რადგან ეს არის სტრუქტურა, რომელიც მუშაობს თავის თავზე და მეტი არავისზე. სიტუაციის გამოსწორება ასეთი კადრების მეშვეობით შეუძლებელია.

მესტვირიშვილი ქადაგიძის დროიდან გახლდათ ვიცე-პრეზიდენტი და მის გამგებლობაში იყო ეროვნული ბანკი. აშკარად გამოჩნდა, რომ ეროვნული ბანკის ახლად დანიშნულ პრეზიდენტს – კობა გვენეტაძეს – უჭირს ამ საკითხებში გარკვევა და სჭირდება დამხმარე კადრი. ეს მისი არჩევანია. ღმერთმა ქნას, გაამართლოს და ქმედითი, მუშა სტრუქტურა გახდეს ეროვნული ბანკი, თუმცა ამაში ეჭვი მეპარება”, – აცხადებს ელიავა და შეკითხვის საპასუხოდ, რისთვის სჭირდება კობა გვენეტაძეს ქადაგიძის პოლიტიკის გაგრძელება, განმარტავს, დიდი ალბათობით, “წყნარად მუშაობისთვის”.

ეს ადამიანები კობა გვენეტაძეს მნიშვნელოვან წინააღმდეგობას არ გაუწევენ, არ გამოიჩენენ ინიციატივას, არ იზრუნებენ ქვეყნის კეთილდღეობისთვის. სწორედ ასეთი დამოკიდებულებით აიხსნება, რომ 26-27 წელია, ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკა წინ ვერ დაიძრა, ისევ მივჩანჩალებთ ბოლოში და ეს სიტუაცია ეროვნული ბანკის დასახელებული შემადგენლობით ნამდვილად ვერ შეიცვლება.

ექსპერტი ეკონომიკის საკითხებში პაატა აროშიძე “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბარში აცხადებს, რომ საქართველოს ეკონომიკურ სივრცეში არიან ადამიანები, რომლებსაც გაცილებით უფრო მეტი კომპეტენცია გააჩნიათ, ვიდრე ზემოთ დასახელებულ კანდიდატებს. თუნდაც იგივე მიხეილ ჯიბუტი, რომელიც ამ სფეროს უმნიშვნელოვანესი ფიგურაა. ამდენად, როცა ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრობის კანდიდატები ასეთი ადამიანები არიან, წინასწარვე შეძლება ითქვას, რომ მათი საქმიანობაც ნომინალური იქნება და ვერანაირ გავლენას ვერ მოახდენს ქვეყნის ეკონომიკაზე.

პაატა აროშიძის თქმით, ფაქტობრივად, ეროვნული ბანკის საბჭო კარგა ხანია დასაქმებისა და კარგი ხელფასის ბიუროდ იქცა. თანდათანობით ვრწმუნდებით, რომ პოლიტიკური ფაქტორების გარდა, ლარის კურსი უფრო მეტად დამოკიდებულია შიდა ეკონომიკურ მდგომარეობაზე. რას გააკეთებს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის მიერ წარდგენილი სამი კანდიდატი, რთული სათქმელია.

“ადრე იყო ასეთი პრაქტიკა, რომ რეგიონებიდან ინიშნებოდნენ წარმომადგენლები, აჭარის რეგიონიდანაც იყო წარმოდგენილი ერთ-ერთი პიროვნება ეროვნული ბანკის საბჭოში. 2004-05 წლებამდე მოქმედებდა ეს პრაქტიკა. შემდგომში კი წესი შეიცვალა, რადგან ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრობა, პირველ რიგში, დიდი ხელფასს ნიშნავდა და, ეტყობა, ვიღაც დავალებული იყო ამ პიროვნებებისგან. ალბათ, კობა გვენეტაძემ ეს კანდიდატურები პიროვნული სიმპათიით შეარჩია. ცნობილი ფინანსისტები თეორეტიკოსები და პრაქტიკოსები, ეკონომისტები ჩრდილში არიან”, – აღნიშნა პაატა აროშიძემ.

ამდენად, გაუმართლებელია იქნება მათი დამტკიცება მხოლოდ იმ მოტივით, რომ კობა გვენეტაძე მათთან უკეთესად იმუშავებს, რადგან ნაცნობებთან ექნება საქმე.

ეროვნულ ბანკს სავალუტო ფონდი მთლიანად მართავს

საბანკო სფეროს ექსპერტი ვაჟა კაპანაძე აცხადებს, რომ მურთაზ კიკორიას არ იცნობს, ამიტომ გაუჭირდება მასზე საუბარი. თუმცა, კიკორია “საქართველოს ბანკს” წარმოადგენს და ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრად მისი დამტკიცება ძალზე ცუდ გადაწყვეტილებად შეიძლება ჩაითვალოს. რაც შეეხება მესტვირიშვილს, უკვე ცხადი გახდა, რომ ქადაგიძის შემდეგ ეროვნულ ბანკში არაფერი არ იცვლება. აქამდეც ჩანდა, რომ გვენეტაძე იმავე პოლიტიკას აგრძელებდა.

“როგორც ვატყობ, არც ქადაგიძე და არც გვენეტაძე არ განსაზღვრავენ ეროვნული ბანკის პოლიტიკას. აქ ყველაფერს მართავს სავალუტო ფონდი, ქადაგიძე და გვენეტაძე კი მხოლოდ აღმასრულებლები არიან, საკუთარი პოზიციის გარეშე. თუ ადამიანს საკუთარი ხედვა არ აქვს, მაშინ სავალუტო ფონდი აწვდის მას რეცეპტებს. კადრებს იმ შემთხვევაში აქვს მნიშვნელობა, თუკი ამ ადამიანებს საკუთარი პოზიცია აქვთ. არც ლარის კრიზისი და არც სხვა რამ არ უნდა გაგვიკვირდეს, რადგან სსფ-ს ძირითადი მიზანია მონეტარული პოლიტიკის შენარჩუნება. სავალუტო ფონდისთვის მთავარია, საბანკო სისტემა სტაბილური იყოს და ინფლაციის მაკრომაჩვენებელი 5%-ის ფარგლებში მერყეობდეს”, – აღნიშნავს ვაჟა კაპანაძე. ამასთან, იგი რიტორიკულ კითხვას სვამს, რატომ შეამცირა სავალუტო ფონდმა ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი, თუკი ამის მიზანი ზუსტად მონეტარული პოლიტიკა არ იყო? ეს სიგნალია იმისთვის, რომ მომავალ წელსაც იგივე პოლიტიკა გაგრძელდება. გვენეტაძე და მესტვირიშვილი კი ბოლომდე შეასრულებენ მითითებას.

“მთელი პარადოქსი ისაა, რომ ეკონომიკისთვის ფულის მიწოდებას ისინი რეფინანსირების სესხების სახით ამართლებენ. ამ დროს კი ყურადღებას არ ამახვილებენ იმ ფაქტზე, რომ ეკონომიკიდან მილიარდობით ლარს ქაჩავენ კომერციული ბანკები. სწორედ ასეთი პრობლემებია დასანახი და ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრს თეორიულ ცოდნასთან ერთად, გამოცდილებაც მოეთხოვება”, – განუცხდა “ბიზნეს-რეზონანსს” ვაჟა კაპანაძემ.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

საწარმოებიდან თანამშრომლებს ათავისუფლებენ

შარშანდელთან შედარებით ქვეყანაში 26 ათასით ნაკლები დასაქმებულია

მარი ჩიტაია

საქართველოში დასაქმებულთა რაოდენობა მცირდება. 2016 წლის მეორე კვარტალის მონაცემები შარშანდელ მაჩვენებელს 26 ათასით ჩამორჩება. ერთი მხრივ, ცვლილება შრომისუნარიანი მოსახლეობის მიგრაციას უკავშირდება, თუმცა მნიშვნელოვანი გავლენა ამ პროცესზე ლარის დევალვაციამაც მოახდინა. როგორც სპეციალისტები ამბობენ, სავალუტო კრიზისის გამო, დასაქმებულთა რაოდენობა სამომავლოდაც შემცირდება, განსაკუთრებით, მომსახურების სფეროში.

დაქირავებით დასაქმებულთა კლებას ოფიციალური სტატისტიკაც ადასტურებს. როგორც “საქსტატის” მონაცემიდან ირკვევა, 2012 წლიდან მოყოლებული წარმოების სფეროში საკმაოდ დადებითი ტენდენცია იყო, თუმცა 2016 წლიდან დასაქმებულთა რაოდენობის შემცირება დაიწყო. პირველი 2 კვარტალი ამ მხრივ დამაიმედებელი ნამდვილად არ არის.

კერძოდ, როგორც სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემიდან ირკვევა, 2015 წელს ქვეყნის სამეწარმეო სექტორში 626 ათასი ადამიანი იყო დასაქმებული, ხოლო მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში 577 ათასამდე ჩამოვიდა. რაც შეეხება მეორე კვარტალის მონაცემს, აქ ცოტათი ზრდა შეინიშნება, მაგრამ საერთო რაოდენობა 600 ათასს არ აჭარბებს.

სპეციალისტების შეფასებით, დასაქმების სტრუქტურის პრობლემა საქართველოში სათავეს წინა საუკუნის 90-იანი წლებიდან იღებს. ექსპერტი ეკონომიკურ და სოციალურ საკითხებში ნოდარ კაპანაძე ამბობს, რომ არაფერი შეიცვლება, სანამ მთავრობა სისტემურ ცვლილებას არ განახორციელებს.

“დასაქმების თვალსაზრისით, სოფლის მეურნეობა არის პირველ ადგილზე. მეორე ადგილს იკავებს საყოფაცხოვრებო მომსახურება, ხოლო ეკონომიკის რეალურ სექტორში დასაქმების მთლიანი ხვედრითი წონა დაახლოებით 10%-ის ფარგლებშია, ეს მთლიანად საქართველოს მასშტაბით. რეგიონებში ამ მხრივ უფრო რთული მდგომარეობაა და ძირითადად, 80% სოფლად თვითდასაქმებაზე მოდის. ამ მდგომარეობის გამოსწორებას მხოლოდ სისტემური ცვლილებით შეძლებენ. სხვაგვარად საქმე არ გამოვა. ასეთი პრობლემაა 90-იანი წლებიდან მოყოლებული. შეიძლება ცოტა გაუმჯობესება არის, მაგრამ ისე არა, რომ რამე ცვლილება გამოიწვიოს. წლის მონაცემი ჯერჯერობით არ ვიცით და საბოლოო დასკვნას ვერ გავაკეთებთ, თუმცა ფაქტია, რომ ქვეყანაში დასაქმების კუთხით სერიოზული პრობლემაა და ამ მხრივ გაცილებით მძიმე მდგომარეობაა რეგიონებში, სასოფლო-სამეურნეო თვითდასაქმებას თუ არ ჩავთვლით. როგორც წესი, დასაქმებაზე სეზონური ფაქტორი დიდ ზეგავლენას ახდენს. 2015 წლის სტატისტიკით თუ ვიხელმძღვანელებთ, ძირითადი მდგენელი რეგიონებში არის სოფლის მეურნეობა”, – განმარტავს ნოდარ კაპანაძე.

2015 წელს სასოფლო თვითდასაქმების დონე 50%-იან ნიშნულს პირველად ჩამოსცდა. ექსპერტთა აზრით, ეს მისასალმებელი მომენტია, მაგრამ ის, რომ აღნიშნული მაჩვენებელი თითქმის 50%-ია ადასტურებს, რომ კერძო დასაქმების სტრუქტურა სრულყოფილებისგან შორსაა.

“2016 წლის პირველ 2 კვარტალსა და საერთოდ ბოლო წლების განმავლობაშიც არსებითი სისტემური ცვლილება არ მომხდარა, რომ დასაქმების მხრივ რამე შეცვლილიყო. ჩამოყალიბებული ტენდენცია ისეთია, რომ სისტემური ჩარევის გარეშე მდგომარეობა რეალურად ვერ შეიცვლება და ახლო მომავალში ეს მოსალოდნელი არც არის”, – დასძენს ნოდარ კაპანაძე.

დასაქმების ბაზარზე არსებულ პრობლემაზე საუბრობენ გაერთიანებულ პროფკავშირებშიც. როგორც პროფკავშირების თავმჯდომარის მოადგილე გოჩა ალექსანდრია განმარტავს, ქვეყანაში დასაქმების მაჩვენებლების შემცირება მსხვილი საწარმოების პრობლემას უკავშირდება, თუმცა ეს არ არის ერთადერთი მიზეზი, რადგან რამდენიმე სხვა ფაქტორიც გამოიკვეთა, რამაც საბაზრო ცვლილება განაპირობა.

“დასაქმების კუთხით წლევანდელი წელი სახარბიელო არ იყო. საწარმოებში სამუშაო ადგილები მცირდებოდა, რაც შიდა და გარე ფაქტორებით არის გამოწვეული. რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანაში თანამშრომელთა შემცირების მიზეზად კომპანიის ადმინისტრაცია ასახელებდა იმას, რომ საერთაშორისო ბაზრებზე შემცირდა ფოლადის ფასი. ასევე იყო პრობლემა ჭიათურაში, 2016 წლის დასაწყისში 4 თვით დაიხურა “ჯორჯიან მანგანეზი” და მაისში გაიხსნა. ამდენი ხნის განმავლობაში 100-მდე ადამიანმა დატოვა ქვეყანა და თურქეთსა და სხვა ქვეყნებში დაიწყეს სამსახური. შემდეგ, როგორც კი საწარმოო პროცესი აღდგა, უმეტესობა დაბრუნდა. ზოგადად, მარტივი წელი არ იყო, საფინანსო სექტორშიც პრობლემა გვაქვს”, – ამბობს გოჩა ალექსანდრია და დასძენს, რომ მალე სამუშაოდაკარგულთა რაოდენობას იმპორტიორებიც შეემატებიან, რადგან ლარის გაუფასურებამ ამ მიმართელებას სერიოზული პრობლემა შეუქმნა.

“ეროვნული ვალუტა მუდმივად განიცდის დევალვაციას, იმპორტი ძვირდება და ეს ძალიან მალე ამ სეგმენტში დასაქმებულთა რაოდენობაზეც მოახდენს გავლენას. ჩვენ რომ კარგად მომზადებული ეკონომიკა გვქონდეს, ექსპორტის საკეთილდღეოდ გამოიყენებდნენ ამ ფაქტორს, მეტ პროდუქციას გამოიტანდნენ გასაყიდად, მაგრამ რეალურად ლარის გაუფასურებას ვერაფერი დაუპირისპირეს. სავაჭრო კუთხითაც პრობლემებია, ფაქტობრივად, არ იყიდება პროდუქცია და ამიტომ მაღაზიებსა და ბაზრობებზე კადრების შემცირება უწევთ. შეიძლება ითქვას, რომ დასაქმების პრობლემა საქართველოში ყველა სფეროშია. არ ვითარდება რეგიონები და ეს არის არასწორი პოლიტიკის ბრალი. გარდა ამისა, შრომის ცუდი პირობები ადამიანებს სულ უფრო უბიძგებს, რომ დატოვონ ქვეყანა. ეს არის კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც შრომისუნარიანი ხალხი გადის ქვეყნიდან”, – აღნიშნა “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას გოჩა ალექსანდრიამ.

„რეზონანსი“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ახალი ხუდონჰესი – ხალხის გადასახლება „აღარ იგეგმება?!“

„თუკი სამინისტროს ახალი პროექტი არაფერს გააფუჭებს, რატომ უნდა შევუშალოთ ხელი?“

მარიამ მაჭავარიანი

მთავრობაში ხუდონჰესის ახალი პროექტის შემუშავებაზე ალაპარაკდნენ. “ბიზნეს-რეზონანსის” ინფორმაციით, ამჯერად საუბარი აღარ მიდის ადგილობრივი მოსახლეობის აყრა-გადასახლებაზე. ზუსტი ინფორმაცია ჯერ არავის აქვს, მაგრამ დაპირისპირებული მხარეები საერთო ენის გამონახვას შეეცდებიან.

ხაიშელების წინააღმდეგობის შემდეგ, ერთი პერიოდი, ხელისუფლებამ დროებით “მიივიწყა” გიგანტური ჰესის თემა. დღეს კი კახა კალაძემ ეს საკითხი განსხვავებული კონტექსტით ისევ წამოსწია. მისი თქმით, საქართველოს მთავრობა ხუდონჰესთან დაკავშირებით ახალ კონკრეტულ გეგმას წარადგენს, რაც ადგილობრივ მოსახლეობასთან თანხვედრაში იქნება. “ჩვენ ყველა ვთანხმდებით, რომ ხუდონჰესი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ენერგეტიკული პროექტია ქვეყანაში. ის დაახლოებით 702 მეგავატი სიმძლავრისაა. მიგვაჩნია, რომ ეს პროექტი აუცილებლად უნდა განხორციელდეს, თუმცა ვიცით, რომ ამ პროექტს აქვს გარკვეული პრობლემები და იგი უნდა გადაწყდეს ადგილობრივ მოსახლეობასთან ერთად. ჩვენ ვაპირებთ რამდენიმე ხანში კონკრეტული გეგმა წარმოვადგინოთ ამ პროექტთან მიმართებით”, – აღნიშნა კახა კალაძემ.

სვანების აყრა აღარ იგეგმება?

ხუდონჰესის ძველი პროექტით აშენების შემთხვევაში, იძულებით გასახლება მოუწევს 1200 ადამიანს, რაც მესტიის რაიონის მოსახლეობის 10%-ზე მეტს შეადგენს. იძულებითი მიგრაცია მძიმედ აისახება ამ რეგიონზე, რადგან უკანასკნელი 25-30 წლის განმავლობაში ზემო სვანეთის მოსახლეობამ ისედაც 25000-დან 12000-მდე იკლო. გარდა ამისა, რელოკაციას უნდა დაექვემდებაროს 850-ზე მეტი სასაფლაო და, რაც ხაიშელებს ყველაზე მეტად ადარდებთ, წყლით უნდა დაიფაროს ხაიშის წმინდა გიორგის სახელობის მოქმედი ტაძარი, რომელიც მე-12-13 საუკუნის ნატაძრალის ადგილას აღადგინეს და მეუფე ილარიონის ლოცვა-კურთხევით 2010 წლიდან მოქმედი გახდა.

“ბიზნეს-რეზონანსის” ინფორმაციით, ახალი გეგმა შედარებით უფრო ჰუმანური იქნება და, სავარაუდოდ, ადგილობრივი მოსახლეობის აყრაზე არ იქნება საუბარი. საინტერესოა, როგორ უნდა განხორციელდეს ენერგოპროექტის ისეთი ოპტიმალური ვარიანტი, რომელიც ერთდროულად მთავრობასაც დააკმაყოფილებს და მოსახლეობისგან ისედაც დაცლილ მთიან რეგიონსაც არ დააცარიელებს?

საზოგადოებისთვის ნაკლებად ცნობილია, რომ ხუდონჰესის აქამდე უცნობი ერთ-ერთი პროექტის ავტორი ენერგეტიკოსი ოლეგ ბაშარულია. მისი თქმით, ხაიშელების აყრა თავისი ძირძველი ტერიტორიიდან არ უნდა მოხდეს და ამ პროექტმა ხუდონჰესის ძველი გეგმა-პროექტი უნდა ჩაანაცვლოს. ამ უმწვავეს საკითხს მოაგვარებს უახლესი სამშენებლო ტექნიკა. არსებობს გვირაბგამყვანი ხაზები და უკვე კეთდება ისეთი გვირაბები, როგორიც საფრანგეთსა და ინგლისს შორისაა. ამდენად, სვანეთშიც კაშხლების ნაცვლად, შეიძლება სწორედ ასეთი სისტემა გამოიყენონ წყლის დასაგროვებლად.

ოლეგ ბაშარულის აზრით, თუკი გვირაბის მეშვეობით დაგროვდება წყალი, ეს ორმაგი პლუსი იქნება, რადგან შეხება არ ექნება გარემოსთან. თანაც გვირაბი სეისმოლოგიურად გაცილებით უფრო მდგრადია, ვიდრე ჩვეულებრივი კლდე. აქედან გამომდინარე, კაშხლის აუცილებლობა არ არსებობს.

“ამ პროექტით ცუდი არაფერი მოხდება, რადგან მას შეხებაც არ ექნება გარემოსთან. მასობრივი აორთქლება აღარ მოხდება, როგორც ეს ენგურის შემთხვევაშია, სადაც ეკოლოგიაზე ზეგავლენა დღესაც გრძელდება. თუკი ხუდონის კაშხალზე ავარია მოხდება, ეს გამოიწვევს ენგურის კაშხლის გარღვევასაც და მთელი დასავლეთ საქართველოს თურქეთში ჩატანას”, – აცხადებს ოლეგ ბაშარული.

ენერგეტიკის მენიერებათა დოქტორი მირონ ფირცხელანი “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ ხუდონთან დაკავშირებით კახი კალაძის ახალი გეგმის დეტალები მისთვის უცნობია: “არ ვიცით, რაზეა ლაპარაკი. ღმერთმა ქნას, უკეთესობა იყოს, მთავარია, ადგილობრივი მოსახლეობა არ შევიდეს შეცდომაში”, – ამბობს ფირცხელანი.

“მწვანე ალტერნატივას” წარმომადგენელი დავით ჭიპაშვილი “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ დიდი ელექტროსადგურების განხორციელებამდე ქვეყანამ უნდა იცოდეს, რისთვის სჭირდება ესა თუ ის პროექტი. უნდა მოხდეს ამ პროექტების დასაბუთება, როგორც ტექნიკური თვალსაზრისით, ასევე, დანახარჯების მიხედვით და დადგინდეს ამ პროექტს ქვეყნისთვის (და არა ინვესტორისთვის) სარგებელი უფრო მეტი მოქვს თუ ზიანი?

“ხუდონის ირგვლივ თუ ისეთი გეგმა იქნება წარმოდგენილი, რომელიც არ გულისხმობს სოფლების დატბორვას და სარგებელს მოუტანს მოსახლეობას, შესაძლებელია, ადგილობრივებთან მოლაპარაკების გზით დაიწყოს ამაზე საუბარი. ამას შესწავლა სჭირდება. ხალხს არ სურს გადასახლება, ადამიანებს არ უნდათ თავიანთი მამაპაპისეული მიწების დატოვება, საფლავების, ეკლესიის ჩაძირვა. ცხადია, პროექტი, რომელიც დატბორვას გულისხმობს, სრულიად მიუღებელია. ყოველთვის, როცა ვითხოვდით ალტერნატიული პროექტების წარმოდგენას, მთავრობის პასუხი იყო, რომ არ ჰქონდათ ამის დრო, სადღაც ეჩქარებოდათ. ეს ყველა ჰესს ეხებოდა, მაგრამ ხუდონთან დაკავშირებით მუდამ ჩქარობდნენ როგორც ძველი, ისე ახალი ენერგეტიკის მინისტრები, მათ შორის, კახა კალაძეც.

რეალურად, ხუდონჰესის აშენება დაკავშირებულია კომპლექსურ პრობლემასთან. თუნდაც კუმულაციურ ზემოქმედებასთან, რადგან ზემო სვანეთში, ენგურზე არის უკვე ენგურჰესი, დიდი რეზერვუარი, გადამცემი ხაზი. შესაბამისად, სახელმწიფოს კიდევ დაგეგმილი აქვს 35 ჰიდროელექტროსადგურის აშენება ზემო სვანეთში, ამ მცირე ტერიტორიაზე, რომელიც გულისხმობს, როგორც რეზერვუარიანი, ისე დერივაციული ტიპის ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობას. შეფასებული არ იყო არც გეოლოგიური რისკები და საფრთხეები, როგორც ეს მოხდა ნენსკრასთან მიმართებით, რომელზეც ნებართვა ისე გაიცა, რომ დეტალურად გეოლოგიური შესწავლა არ მომხდარა”, – აღნიშნა დავით ჭიპაშვილმა და გაიხსენა დარიალზე, დევდორაკზე შექმნილი პრობლემები, ასევე, თბილისში მდინარე ვერეს მიერ დატრიალებული ტრაგედია, რაც ბუნებაში ხელოვნურად ჩარევამ გამოიწვია. მისივე თქმით, ხუდონზე უზარმაზარ კაშხალზე ლაპარაკი ზედმეტია, რადგან ენგურმა უკვე შეცვალა კლიმატი არათუ მიმდებარე ტერიტორიებზე, არამედ მესტიაშიც, სადაც სინესტე მომატებულია. ამიტომ ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რატომ და რისთვის ვაშენებთ ხუდონს. იქნებ, არსებობს ალტერნატიული ტექნოლოგიები? ეს აღარ არის ზღაპარი, ჩველებრივი რეალობაა.

“რატომ არ შეისწავლეს ეს საკითხი? ახალი ტექნოლოგიების დანერგვა ხომ ავტომატურად ნიშნავს სამუშაო ადგილების გაჩენას საქართველოში? ჩვენი ქვეყანა თუ გეზს აიღებს ახალ განახლებად ენერგიებზე (მზე, ქარი, თუნდაც ეს ბატარეა), ეს დააბალანსებს გენერაციის ობიექტებს. იქნებ ეს არის ჩვენი გზა? სამწუხაროდ, დღემდე არ გვაქვს ენერგეტიკის განვითარების სტრატეგიული გეგმა. ენერგეტიკაში ჩვენ პრობლემა გვაქვს არა ელექტროენერგიის წარმოების თვალსაზრისით, როგორც ეს სურს წარმოაჩინოს ენერგეტიკის სამინისტროს, არამედ სხვა ენერგოპროდუქტებთან დაკავშირებით, როგორიცაა გაზი და ნავთობპროდუქტები. ჩვენ ეს პროდუქტები შემოგვაქვს, ამიტომ ქვეყნის ენერგოსტრატეგია მიმართული უნდა იყოს ზუსტად ამ პროდუქტების ჩანაცვლებაზე. ამ დროს კი დღემდე ენერგოეფექტურობის შესახებ კანონიც არ გვაქვს.

ზოგიერთები ფიქრობენ, რომ ხუდონის პროექტი ისევე შეიცვლება, როგორც ეს ნამახვანში მოხდა. სინამდვილეში, ნამახვანზეც ბევრი არაფერი შეცვლილა. უბრალოდ, თავდაპირველად დაგეგმილი სამი კაშხლის ნაცვლად, უნდა აშენდეს ორი კაშხალი. შესაძლოა, გარემოზე ზემოქმედება იმხელა აღარ არის, რამდენიც სამი კაშხლის შემთხვევაში იქნებოდა, მაგრამ არც ნაკლებია და ეს პროექტი მოსახლეობის გასახლებას მაინც გულისხმობს”, – ამბობს დავით ჭიპაშვილი.

მართალია, ნამახვანზე ხუდონივით 200-მეტრიან კაშხალს არ გეგმავდნენ, მაგრამ იქაც არის 100-მეტრიანი კაშხალი და ერთი 50-მეტრიანი კაშხალი, მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ნამახვანის ხეობა გაშლილია, საკმაოდ დიდი ფართობის დატბორვას იწვევს; მაშინ, როცა 200-მეტრიანი კაშხლის შემთხვევაში, ხაიშის ვიწრო და მაღალმთიან ხეობაში იმაზე ნაკლები იტბორება, ვიდრე ნამახვანზე.

“სვანები დაიღალნენ. წარმოიდგინოს ყველამ, რომ 35 წელიწადია, ამ ხალხს ვიღაც უჩიჩინებს, უნდა გადასახლდეთ. ეს მორალური ზეწოლაა ადამიანებზე. ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებით ჩვენ ავიღეთ ვალდებულება თუნდაც წყლის ჩარჩოდირექტივასთან მიმართებით. ამის შემდეგ უნდა ჩატარდეს სტრატეგიული გარემოს დაცვითი შეფასება და უნდა ვიცოდეთ, რა ზემოქმედებას ახდენს ხუდონჰესი გარემოსა და მოსახლეობაზე”, – ამბობს დავით ჭიპაშვილი.

„რამდენიმე მიკროჰესის აშენებას აპირებენ…“

ხაიშის მკვიდრი გოჩა თორია “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ სვანები დღემდე ძველ პოზიციაზე რჩებიან და სოფლიდან აყრას, წინაპრების საფლავების მიტოვებას არ აპირებენ. იმ შემთხვევაში თუ ენერგეტიკის სამინისტროს ახალი გეგმა მისაღები იქნება, ამ გეგმის განხორციელებას ხელს არ შეუშლიან.

“არ ვიცი, რა გითხრათ. ხუდონის ახალ გეგმას ჯერ არ გავცნობივართ. შეიძლება მიუღებელიც იყოს, შეიძლება – მისაღებიც. შევხედავთ სვანები, თუ დამანგრეველი იქნება, მაშინ, ალბათ, ამის წინააღმდეგ წავალთ და თუ არაფერს აფუჭებს, რატომ უნდა შევუშალოთ ხელი? არავინ მოსულა ჩვენთან, არავინ დაგვლაპარაკებია. რაც ხუდონჰესის მშენებლობის გეგმა შეჩერდა, მას შემდეგ ჩვენთვის არაფერი უთქვამთ. ჩვენი ინფორმაციით, რამდენიმე მიკროჰესის აშენებას აპირებენ. რაც თავად ვნახეთ, ეს მიკროჰესები არაფერს აზიანებს. თუკი მსოფლიოში ახალი ტექნოლოგიები ინერგება, შეიძლება ჩვენ, უბრალო ხალხმა, ამის შესახებ არაფერი ვიცოდეთ, მაგრამ მინისტრებს მაინც ხომ უნდა ესმოდეთ ამდენი? სვანეთი, როგორც მთიანი რეგიონი, ჩვეულებრივ რყევასაც ვერ იტანს, არათუ მძიმე და დიდი ჰესების აშენებას”, – აცხადებს გოჩა ლორია.

“ბიზნეს-რეზონანსი” ენერგეტიკის აკადემიის პრეზიდენტს, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორ რევაზ არველაძესაც დაუკავშირდა. მან აღნიშნა, რომ ხუდონის ახალი გეგმის შესახებ არაფერი იცის, თუმცა, თუკი ძველი გეგმა არ განხორციელდება, მაშინ ხუდონჰესის მშენებლობა აზრს დაკარგავს. ეს ნიშნავს, რომ იმ დონეზე უნდა დასწიონ კაშხლის სიმაღლე, რომ წყალსაცავი აღარ იყოს და ჩამოდინებაზე იმუშაოს.

“ხუდონზე პატარა ჰესებს თუ გააკეთებენ, ეს უკვე ხუდონჰესი აღარ იქნება. მე ვფიქრობ, იგი უნდა აშენდეს ისეთ პარამეტრებში, როგორც წარმოდგენილია პროექტში. ევროკავშირთან ხელშეკრულება გვავალდებულებს, რომ 20%-მდე ავიყვანოთ ენერგიის განახლებადი წყაროების წილი ელექტროენერგეტიკულ ბალანსში. ჩვენ 2 %-ზე კი არა, 80%-მდე გვაქვს აყვანილი და დავიწყეთ საპილოტე პროექტების მშენებლობა, როგორიცაა ქარის ელექტროსადგური გორში და მზის ელექტროსადგური აეროპორტის მიდამოებში. სიმართლე გითხრათ, ეს საქართველოსთვის გამოსავალი არ არის. პირველ რიგში, საქართველომ უნდა აითვისოს ჰიდროენერგეტიკული რესურსები, რაც გააჩნია. რა თქმა უნდა, ეს იქნება წყალსაცავიანიც, არაწყალსაცავიანიც. ხუდონზე ხალხის განსახლების პრობლემა პრობლემად რჩება. მსოფლიო ბანკის მარეგულირებელი დოკუმენტი ითვალისწინებს, რომ ხალხს არ უნდა შეუქმნან იმაზე უარესი პირობები, ვიდრე მანამდე ცხოვრობდნენ. თუ დათანხმდებიან, ხომ დათანხმდებიან. მე მგონი, ძალადობას არავინ აპირებს”, – აღნიშნავს რევაზ არველაძე.

შეკითხვის საპასუხოდ, რა ბედი ელის ადგილობრივი მოსახლეობის წინაპრების საფლავებსა და ეკლესიას, აცხადებს, რომ ეს კარგად არის გაწერილი მსოფლიო ბანკის დოკუმენტში, თუ როგორ უნდა მოხდეს ამ საფლავების გადატანა მუნიციპალიტეტის მიერ გამოყოფილ ადგილებზე. გარდა ამისა, ერთი ეკლესიაა იმ მიდამოებში და ისიც გადავა.

ენერგეტიკის აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი ანზორ ჭითანავა “ბიზნეს-რეზონანსთან” საუბრისას აცხადებს, რომ, ცხადია, არსებობს იმის ვარიანტი, რომ ხუდონის გამო ადგილობრივი მოსახლეობა არ აიყაროს, თუმცა, სადგური, რომელიც ამ სქემით განხორციელდება, ეფექტური და ეკონომიკისთვის მისადაგებული არ იქნება. ის დანაკარგი, რომელსაც ენგურზე მივიღებთ ასეთი სქემის განხორციელების შემთხვევაში, ეკონომიკურადაც და სოციალურადაც გაუმართლებელი იქნება.

“საუბარია დერივაციულ დანადგარზე, რომელიც დაბალი კაშხლისა და დერივაციული გვირაბის მეშვეობით შეუერთდება იმ ნაგებობებს, რომლებიც დღეისთვისაა განხორციელებული. ასეთ შემთხვევაში, გვექნება მოდინებაზე მომუშავე სადგური. ალბათ, კალაძეს მხედველობაში აქვს მოსახლეობის ღირსეული სტანდარტებით დაკმაყოფილება, რასაც მივესალმები, რადგან მოსახლეობა არ უნდა დაიჩაგროს და ყველა შესაძლო შეღავათები მიიღოს, რაც ამ მშენებლობასთანაა დაკავშირებული”, – განუცხადა “ბიზნეს-რეზონანსს” ანზორ ჭითანავამ.

——————–

„ახალი თაობა“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ინტერვიუ ოთარ დანელიასთან: „დეპუტატობა მინისტრობას არ ჩამოუვარდება“ // „მაჟორიტარული არჩევნები მნიშვნელოვანი არჩევნებია“

„ქართული ოცნების“ წევრი, აგრარულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე, სოფლის მეურნეობის ყოფილი მინისტრი ოთარ დანელია „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში აცხადებს, რომ მინისტრობაზე არანაკლები პასუხისმგებლობაა, როდესაც არჩეული დეპუტატი ხარ.

- ბატონო ოთარ, თქვენ იყავით სოფლის მეურნეობის მინისტრი, დღეს ხართ პარლამენტის წევრი. რამ განაპირობა ეს ცვლილება?

- ჩემთვის ეს ამპლუა განსაკუთრებულია, რადგან მე გახლავართ მაჟორიტარი დეპუტატი და ეს ჩემთვის გაცილებით დიდი პასუხისმგებლობაა. ერთია, იყო აღმასრულებელი ორგანოს წევრი და მეორეა, იყო ხალხის მიერ არჩეული და მანდატ მონიჭებული. მე ვთვლი, რომ ეს პასუხისმგებლობა ნამდვილად არ ჩამოუვარდება მინისტრის პოზიციას. მე ახლა უშუალოდ იმ ადამიანების წინაშე ვარ პასუხისმგებელი, რომელთაც ამირჩიეს და თავიანთი მანდატი მომანდეს.

- თუ მაჟორიტარული არჩევნების გაუქმების საკითხი კვლავ დღის წესრიგში დადგა, თქვენ მას მხარს არ დაუჭერთ?

- მე უკვე გითხარით, რომ მაჟორიტარული წესით არჩეული ვარ და, ამდენად, ჩემთვის მაჟორიტარული არჩევნები ძალიან მნიშვნელოვანია. ცხადია, ეს ზოგადად ხელისუფლების, პოლიტიკური სპექტრის გადასაწყვეტი საკითხია, თუ როგორი საარჩევნო სისტემა იქნება ქვეყანაში, მაგრამ მაჟორიტარული არჩევნები ძალიან მნიშვნელოვანი არჩევნებია. ამ შემთხვევაში ადამიანები ანგარიშვალდებულებას ერთიორად გრძნობენ იმ ადამიანების წინაშე, რომელთაც ის აირჩიეს.

- ბატონო ოთარ, ხელისუფლებამ ახალი გუნდი შესთავაზა საზოგადოებას, ვგულისხმობ „ქართული ოცნების“ დეპუტატებს. გაამართლა ამ სტრატეგიამ?

- ცხადია, რომ გაამართლა, რადგან ამ გუნდმა არჩევნები მოიგო.

- საქმით თუ გაამართლებს?

- საკმაოდ საინტერესო ახალი გუნდი წარმოადგინა „ქართულმა ოცნებამ“, რომელიც ძალიან კომპეტენტურია. ეს შემართება ყოველთვის კარგია, პოზიტიური ცვლილება ყოველთვის დადებითი შედეგის მომტანია. ნამდვილად იყო სწორი სტრატეგია. მით უმეტეს, ამ ადამიანების უმრავლესობას ძალიან კარგად იცნობს ჩვენი საზოგადოება.

- როგორც ყოფილ მინისტრს, გეკითხებით, რა საკანონმდებლო ინიციატივები სჭირდება იმ სფეროს, რომელსაც ხელმძღვანელობდით, რომ სოფლის მეურნეობის მიმართულებით უფრო მეტი წარმატება გვქონდეს, თუნდაც ექსპორტის კუთხით?

- ძალიან ბევრი მიმართულებით ვაპირებთ მნიშვნელოვანი ნაბიჯების გადადგმას. ექსპორტის კუთხით მნიშვნელოვანი ნაბიჯებია გადადგმული და ეს მიმართულება გაგრძელდება. პრემიერ-მინისტრის ინიციატივით, სახელმწიფომ ოთხპუნქტიანი გეგმის შესრულება დაიწყო. ეს გეგმა მთელ რიგ საკანონმდებლო ცვლილებებს, ინიციატივებს ითვალისწინებს. მეტიც, ხშირ შემთხვევაში ეს ცვლილებები შეიძლება რევოლუციურიც კი იყოს. სოფლის მეურნეობის განვითარებას ჩვენი ხელისუფლება ვერანაირად ვერ აუვლის გვერდს.

- ამ სფეროში ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი, რაც ამ ეტაპზე უნდა გადაიდგას, რა არის?

- ამ კონკრეტულ დროში ეს არის ბიუჯეტი. ბიუჯეტი არის ყველაზე მნიშვნელოვანი საშინაო დავალება, რომელიც სწრაფად უნდა გადავწყვიტოთ.

- ბიუჯეტის გაზრდა იგეგმება?

- ამ ეტაპზე არ იგეგმება, მაგრამ პრიორიტეტები არის სახელმწიფოში განსაზღვრული და სწორედ ამ პრიორიტეტების შესაბამისად მოხდება ბიუჯეტის გადანაწილებაც. მიუხედავად იმისა, ძალიან დიდი ქომაგი ვარ სოფლის მეურნეობის დარგის, დათმობა ყველა უწყებას მოუწევს.

- ლიბერალები ხშირად ამბობენ, რომ საქართველოს განვითარების მთავარი პრიორიტეტი არ არის სოფლის მეურნეობა, რომ ეს დარგი იმდენს ვერ მოგვცემს, რამდენიც მას სჭირდება. თქვენ რას ფიქრობთ?

- სოფლის მეურნეობა არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმართულება. საქართველოს მოსახლეობის ნახევარზე მეტი სოფლად ცხოვრობს და ეწევა სოფლის მეურნეობის საქმიანობას. როგორ შეიძლება ეს არ იყოს მნიშვნელოვანი, როგორ შეიძლება სოფელი უგულებელყოფილი იყოს. თუ ჩვენ იმაზე ვსაუბრობთ, რომ ეკონომიკის სხვა მიმართულებებიც არსებობს, რომლებიც უფრო მეტი შემოსავლის მომტანია სახელმწიფოსთვის, ეს უკვე შესაძლებელია, კონკრეტულად განვიხილოთ და კონკრეტული მაგალითები იქნას გაანალიზებული და შედარებული. თუმცა ის, რომ სოფლის მეურნეობა არის უმნიშვნელოვანესი დარგი, ეს ნამდვილად უდავოა, ყოველგვარი დისკუსიის გარეშე.

„ახალი თაობა“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ინტერვიუ ჯონდი ბაღათურიასთან: „არ ვიცი, ხადური რატომ მოხსნეს“ // „ლარის გამყარებისთვის ინვესტიციების ზრდაა საჭირო“

„ახალი თაობის“ კითხვებს ქართული დასის ლიდერი ჯონდი ბაღათურია პასუხობს.

- ბატონო ჯონდი, პარლამენტმა ახალი მთავრობა დაამტკიცა. როგორია თქვენი მოლოდინი, ელით ცვლილებებს საშინაო და საგარეო პოლიტიკაში?

- მოდით, ვიყოთ ობიექტურები, ახალმა მთავრობამ ჯერ რამე უნდა გააკეთოს ან გააფუჭოს და ამის მერე იქნება ჩვენი შეფასება უფრო ობიექტური და კვალიფიციური. ამ ეტაპზე ჩვენ შეგვიძლია შევაფასოთ ცალკეული მინისტრები, რომლებიც წარსულში იყვნენ წარმატებულები ან არ იყვნენ წარმატებულები. ამ შემთხვევაში ჩემი შეფასება ზუსტად ემთხვევა საზოგადოების განწყობას და შემიძლია წარმატებულობის თვალსაზრისით რამდენიმე სამინისტრო გამოვყო.

- კონკრეტულად?

- ეს არის ჯანდაცვის სამინისტრო, მთელი თავისი გუნდით. აქ სერიოზული, კვალიფიციური ადამიანების გუნდი არსებობს. სასჯელაღსრულების სამინისტრო, კახა კახიშვილის მეთაურობით. აქ ჩვენ ვხედავთ, როგორი სერიოზული რეფორმები მიმდინარეობს, ახლაც ვხედავთ ბევრ ახალ ინიციატივას. ეს უწყება იყო ყველაზე სამარცხვინო ლაქა ჩვენი ქვეყნის ისტორიაში. დღეს ასე აღარ არის. ასევე სოზარ სუბარის უწყება, დევნილთა და განსახლების სამინისტრო. ჩემამდე არც ერთხელ არ მოსულა ხმა, რომ იქ კორუფციაა და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ. იქაც ძალიან მნიშვნელოვანი რეფორმები მიმდინარეობს.

- იყო ისეთი სამინისტროები, სადაც მინისტრები აუცილებლად უნდა შეცვლილიყვნენ?

- ეს პრემიერის შესაფასებელი საკითხია. ცალ-ცალკე რომ შევაფასოთ, მე შემიძლია ხადურზეც ვთქვა, რომ ის პროფესიონალი იყო და ერთი რამეა თვალშისაცემი, მის ყველაზე უკიდურესად უნამუსო ოპონენტსაც კი არ უთქვამს, რომ ის კორუმპირებულია, ან მის უწყებაში კორუფცია არსებობს.

- მაშინ რატომ შეცვალეს?

- ვერ გეტყვით. მისი შეცვლის მიზეზი თუ მხოლოდ ის არის, რომ მას ვანოს შოუში ხშირად მოიხსენიებდნენ, ასეთი დამოკიდებულება ობიექტური არ არის. მისი ცვლილება პრემიერ-მინისტრის პრეროგატივაა და შეიძლება რაღაც ხედვები ჰქონდა ამასთან დაკავშირებით. საერთო ჯამში კი, მთავრობის მუშაობას წარმატებულად ნამდვილად ვერ შევაფასებ.

- რატომ?

- რამდენიმე ძირითად მიმართულებას ჩამოვთვლი. პირველი არის სამართლიანობის აღდგენა, რომელიც არ განხორციელებულა. სამართლიანობის აღდგენის პროცესში იგულისხმება წართმეული ქონების დაბრუნება, საკუთრების უფლების აღდგენაც და ასევე ძალიან მძიმე დანაშაულში მხილებული ადამიანების დასჯაც. ეკონომიკური მიმართულებით რეფორმა არ გვქონია. თუ ამისთვის გაათავისუფლეს ხადური, რომ ის აჩერებდა ამ რეფორმებს, მე არ ვიცი, მაგრამ ახლა ვნახოთ, რა რეფორმებს გაატარებენ.

- რას იზამს ქუმსიშვილი? მან უკვე დაიმსახურა საზოგადოების კრიტიკა - კრედიტები ლარში აიღეთ და არა დოლარში და ნაკლებად დაზარალდებითო. ეთანხმებით მას?

- რა თქმა უნდა, შევეკამათები ახალ ფინანსთა მინისტრს. იმიტომ, რომ ლარში სესხები გაცილებით უფრო ძვირია, ვიდრე დოლარში. 18-19%-ზე დაბლა ლარში სესხს ვერ აიღებ და დოლარში სესხები არის 6-7%. იმაზე, რომ ლარის კურსი ასე არ უნდა ვარდებოდეს, ნამდვილად უნდა ეზრუნა სწორედ ეკონომიკის სამინისტროს! იმ დროსაც, როცა ეკონომიკის მინისტრი იყო ბატონი ქუმსიშვილი და ახლაც უნდა იზრუნოს!

- ეკონომიის სამინისტროს ბრალია, ლარი რომ ამ დღეშია?

- მხოლოდ ეკონომიკის სამინისტროს და ქუმსიშვილს ვერ დავდებ ამაში ბრალს. ზოგადად მთავრობას არ განუხორციელებია მნიშვნელოვანი რეფორმები, რაც ამ შედეგს აგვაცილებდა. ლარის კურსს ვერ გავამყარებთ, თუ არ გვექნება ეკონომიკა.

- ანუ?

- თუ ადგილზე წარმოებული პროდუქციის რაოდენობა არ გაიზრდება, თუ საქართველოში ნაწარმოები პროდუქცია არ დაიკავებს საქართველოს ბაზარს და არ ჩაანაცვლებს იმპორტს და შემდეგ თუ არ დაიწყებს გასვლას იმპორტზე.

- ლარმა რეკორდი მოხსნა, გადასცდა 2,51-ს. როდემდე უნდა გაგრძელდეს ეს ტემპი?

- სწორედ ამიტომაც, დროა, შეცვალონ პოლიტიკა. დამნაშავეს ეძებენ სხვაგან. დამნაშავე არ შეიძლება იყოს ერთი პირი. ერთი კონკრეტული სამინისტრო.

- ეს კომპლექსური პრობლემაა?

- დიახ და ამას სჭირდება რამდენიმე მიმართულებით რეფორმების განხორციელება. პირველ რიგში, საქართველო უნდა გახდეს საინტერესო ქვეყანა ინვესტიციების განხორციელებისთვის. ამისთვის კი საჭიროა საგადასახადო ტვირთის შემცირება, რაც ყოველთვის იზიდავს ინვესტორს. ასევე ასარჩევია პრიორიტეტები.

- რა უნდა იყოს ჩვენი პრიორიტეტი?

- პრიორიტეტი და ქართული ეკონომიკის ხერხემალი ყოველთვის იყო სოფლის მეურნეობა. საქართველო აგრარული ქვეყანა იყო და ეს უნდა შევინარჩუნოთ. ჩვენ თუ გვინდა, რომ ტურიზმი განვითარდეს, ეკოლოგიურად სუფთა ქვეყანაც ვიყოთ, ჩვენი ჰაერი ისუნთქებოდეს და ტურისტი აქ ამ მიზნით ჩამოდიოდეს, მაშინ სწორედ რომ სოფლის მეურნეობა უნდა განვავითაროთ.

- პრემიერმა განაცხადა, რომ 2017 წლის ბიუჯეტში პენსიების მატება გათვალისწინებული არ არის...

- ეს არ არის სწორი. ეს არაადეკვატური პოზიციაა. ეს არ არის ადეკვატური იმ სოციალური მდგომარეობის, რაც ამჟამადაა. წინა მთავრობას არც საპენსიო რეფორმა განუხორციელებია, არც – განათლების. ჯამში რომ შევხედოთ ყველაფერს ერთად, ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკაში და სოციალურ პოლიტიკაში გვაქვს სრული სტაგნაცია, უძრაობის ხანა! ეს გამოიწვევს უკმაყოფილების ზრდას და დიდხანს ფარად ნაციონალური მოძრაობისკენ ხელის გაშვერა ვეღარ გამოადგება ამ ხელისუფლებას.

„ახალი თაობა“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ინტერვიუ პაატა ჯიბლაძესთან: „ქართული ოცნება“ ქულებს აწერინებს ასაკრძალ პარტიას“ // „არასაპარლამენტო ოპოზიციის ნაწილი სააკაშვილის საქმეს აკეთებს“

„ახალი თაობა“ მიმდინარე მოვლენებზე ესაუბრა მემარცხენე ალიანსის პოლიტიკურ მდივან პაატა ჯიბლაძეს

- არასაპარლამენტო ოპოზიციის ნაწილმა ერთობლივი განცხადება გააკეთა იმის თაობაზე, რომ 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნები არ ყოფილა სამართლიანი და თავისუფალი...

- ჩვენ ამ ძალებთან კონსულტაციებიც არ გვქონია. რომ მივეწვიეთ კიდეც, მათთან არ გავერთიანდებოდით. ჯერ ერთი, ბევრი პარტია სააკაშვილისგან იმართება. საარჩევნო თემაზე ადრე დაწყებულ შეხვედრებში აქტიურად მონაწილეობდნენ ნაციონალური მოძრაობის სატელიტები. მაგალითად, შალვა ნათელაშვილი, პაატა დავითაია, ზურაბ ხარატიშვილი. ხარატიშვილმა პოლიტიკაში მოსვლამდე სახელი გაითქვა იმით, რომ ცესკოში აყალბებდა არჩევნებს ნაციონალური მოძრაობის სასარგებლოდ. იმ პარტიებს შორის, რომლებიც ბოლო არჩევნების შედეგებს აპროტესტებენ, მარტო ნაციონალების სატელიტები არ არიან, მაგრამ ისინიც აკეთებენ იმას, რაც ნაციონალურ მოძრაობას ჰქონდა დაგეგმილი. თუ ქალბატონ ნინო ბურჯანაძეს უნდა ამაში მონაწილეობა, ეს მისი საქმეა.

- ფიქრობთ, რომ არასაპარლამენტო ოპოზიციის ეს ნაწილი ნაციონალური მოძრაობის წისქვილზე ასხამს წყალს?

- ეს ოპოზიცია სააკაშვილის საქმეს აკეთებს. არ გამოვრიცხავთ, რომ სადმე, რეგიონში, არჩევნების დროს ყოფილიყო დარღვევები, მაგრამ მასობრივ გაყალბებასა და არჩეული პარლამენტის ლეგიტიმურობის ეჭვის ქვეშ დაყენებაზე საუბარი სწორად არ მიგვაჩნია. ამიტომ ოპოზიციის ამ ჯგუფს არ ვუერთდებით. ეს ხალხი ბინძურ თამაშში ჩაება. ყველაფერს ხალხი განსჯის. ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ სხვა პარტიებს ეშინიათ იმათი, ვისაც სააკაშვილი მართავს.

- თვითონ ნაციონალების საპარლამენტო აქტივობებზე რისი თქმა შეიძლება?

- ძალიან მძიმე საყურებელია ეს აქტივობები. ნაცმოძრაობა ნიანგის ცრემლებს ღვრის. ამ ასაკრძალ პარტიას აწუხებს ხალხის მდგომარეობა ლარის კურსის ვარდნის გამო.

- ნაციონალები ლარის გასამყარებლად ხელისუფლებას ბიუროკრატიული ხარჯების შემცირებისაკენ მოუწოდებენ...

- ხარჯების შემცირებას ჩვენი პარტია დიდი ხანია მოითხოვს, მაგრამ ნაციონალური მოძრაობის გამოსვლები უზნეო და არაადეკვატურია. აბესაძე რომ სხვას დაუთვლის ხარჯებს, სასაცილოა! აბესაძე და სხვა ნაციონალები რომ იყვნენ მერიაში, მაშინ ჩინოსნებს უზარმაზარი პრემიები ჰქონდათ. არც საკრებულოში ამბობდნენ პრემიებზე უარს. ირაკლი აბესაძესა და სევდია უგრეხელიძეს წელიწადში თითოს ასი ათასამდე შემოსავალი გამოსდიოდა.

საპარლამენტო უმრავლესობა ამაზე დუმს. „ქართული ოცნება“ ქულებს აწერინებს ასაკრძალ პარტიას! ქამრების შემოჭერას ურჩევს ხელისუფლებას რომან გოცირიძე. მის წარსულ შეცდომებზე არ ვისაუბრებ. თუ ასეთი ყაირათიანები და მართლები არიან, პარლამენტში ორ ფრაქციას რატომ ქმნიდნენ? ეს არაა ხარჯი? ესაა დანახარჯები მანქანებით დაწყებული, აპარატის თანამშრომლებით დამთავრებული! ნაცმოძრაობას სხვისი კრიტიკის მორალური უფლება არ გააჩნია. საქმე ისაა, რომ „ოცნებას“ ისევ ხელს აძლევს ადვილად დასამარცხებელი ნაციონალური მოძრაობის ოპოზიციაში ყოფნა.

- ფრაქცია „მრეწველებსაც“ შეუქმნეს...

- ეს სხვა შემთხვევაა. პარლამენტში მოხვდა „მრეწველების“ ერთი დეპუტატი. მასთან ფრაქციაში გაერთიანდნენ უპარტიო წევრები. „ნაციონალები“ ხმაურობენ ქამრების შემოჭერაზე იმ დროს, როცა თვითონ ზრდიან ხარჯებს. „ნაცმოძრაობას“ შეეძლო, არ შეექმნა მეორე ფრაქცია. მაგრამ ესეც გააკეთეს და ამ პარლამენტშიც სხვას არიგებენ ჭკუას. გრძელდება ადრე დაწყებული კოაბიტაცია. ეს კოაბიტაცია რომ არა, ყველაფერი თავის ადგილზე დადგებოდა – უმძიმეს დანაშაულებზე კანონის წინაშე პასუხს აგებდა სააკაშვილის დამნაშავე სისტემის ბევრი მონაწილე. სამართალს რომ პური ეჭამა, ამ პარლამენტში ნაციონალები ამ რაოდენობით ვერ მოხვდებოდნენ და საკანონმდებლო ორგანო ჯანსაღი ძალებით შეივსებოდა.

- პარლამენტში მცირე რაოდენობით მესამე ძალაცაა წარმოდგენილი...

- „ნაციონალებისგან“ განსხვავებით, „პატრიოტთა ალიანსს“ აქვს მორალური უფლება, აკრიტიკოს ხელისუფლება. როცა „ქართული ოცნება“ არასწორად იქცევა, მას ჩვენც ვაკრიტიკებთ. ჩასაფრებულის პოზიციის არჩევა სწორი არ არის. საკანონმდებლო ინიციატივები ადრეც წარგვიდგენია პარლამენტში. ზოგიერთი წინადადება გაუთვალისწინებიათ, ზოგი თაროზეა შემოდებული. თუ მათ ყურადღება არ მიაქციეს, შესაბამისად მოვიქცევით. ნაციონალურ მოძრაობას და მის მიერ მართულ ძალებს არ ვგულისხმობ, მაგრამ პოლიტიკურმა ძალებმა, არასამთავრობო სექტორმა, უპარტიო ადამიანებმა ჩვენი წვლილი უნდა შევიტანოთ ქვეყნის მშენებლობაში. ქვეყანას მარტო „ოცნების“ რესურსი არ ეყოფა. ამ თანამშრომლობით ჩვენი პოლიტიკური კულტურა ამაღლდება.

- „ქართული ოცნება“ თუ აპირებს სხვებთან ურთიერთობას? გიორგი კვირიკაშვილმა მეორედ აღნიშნა, რომ არ ითანამშრომლებს პატრიოტთა ალიანსთან.

- იმედი მაქვს, რომ ხელისუფლება სწორ ნაბიჯებს გადადგამს პოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის მიმართულებით. „ქართულმა ოცნებამ“ არჩევნებზე მიიღო საკონსტიტუციო უმრავლესობა. ხალხმა მხარი დაუჭირა პატრიოტთა ალიანსსაც. ეს ამომრჩევლის გადაწყვეტილებაა. იმედი მაქვს, რომ „ქართული ოცნება“ ითანამშრომლებს პატრიოტთა ალიანსთან, ისევე, როგორც სხვა ჯანსაღ ძალებთან და საზოგადოებასთან.

„ახალი თაობა“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ინტერვიუ გიორგი ჩიტაურთან: „ახალგორში ვლადიმირ პუტინის სურათი რომ დავინახე, კინაღამ გული გამისკდა“ // „ასე თუ გაგრძელდა, კიდევ რამდენიმე რეგიონს დავკარგავთ“

როგორ ცხოვრობენ ქართველები ახალგორში, რას ითხოვენ ისინი ხელისუფლებისგან, რა პროცესებს უნდა ველოდოთ საზღვრისპირა რეგიონებში? – ამ თემებზე „ახალ თაობას“ ლეიბორისტული პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი, მომღერალი გიორგი ჩიტაური ესაუბრება.

გიორგი ჩიტაური:

- ახალგორი ყველა ქართველის დიდი ტკივილია და არც მე ვარ გამონაკლისი. აქაურობასთან ბევრი კარგი მოგონება მაკავშირებს, ჩემი ნათესავები ცხოვრობდნენ იქ და ხშირად დავდიოდი. 2008 წლის აგვისტოს მერე იქაურობა ჩემთვისაც ჩაიკეტა. საშინლად მომენატრა იქაურობა და გადავწყვიტე, ჩემს მეგობრებთან ერთად გიორგობას ახალგორში შევხვედრილიყავი. იქ ქართველები სპეციალური საშვებით შედიან, მეც რომ მომენდომებინა, გავაკეთებდი ამ საშვს, მაგრამ პრინციპულად ვთქვი უარი ამ გზაზე – ახალგორი ჩემი სამშობლოა და იქ შესასვლელად რუსისგან ნებართვას არ ვითხოვდი.

- აბა როგორ გადახვედით ახალგორში?

- მთის ბილიკებით. მთაში გაზრდილი ვარ და ამ გზის გავლა არ გამჭირვებია. ჩემ გვერდით სხვებიც იყვნენ, მაგრამ მათ ვინაობას არ დავასახელებ. ისინი ახალგორიდან არიან, ხშირად უწევთ იქ ჩასვლა და არ მინდა, ჩემ გამო რაიმე პრობლემები შეექმნათ.

- რა ხდებოდა ახალგორში? როგორც ამბობენ, იქ რუსები ახალ-ახალ სამხედრო ობიექტებს აშენებენ...

- ჩვენ ძირძველ მიწას ოსები და რუსები ლენინგორად მოიხსენიებენ. კომუნისტების დროს ამ რაიონს ასე ერქვა და ეს სახელი დაუბრუნეს. ახალგორის ცენტრში რუსი სამხედროები ყოველი ფეხის ნაბიჯზე არიან და რაღაც ობიექტებს აშენებენ. ცენტრში რომ გავიარე, კინაღამ გული გამისკდა – პუტინის და თიბილოვის უზარმაზარი ფოტოები იყო გამოკრული.

- მათი ფოტოები ვის რა ჯანდაბად უნდა?

- არავის არ უნდა, მაგრამ ეს უზარმაზარი ბილბორდები ქართული ცნობიერების მოსპობას ემსახურება. იქ დარჩენილ ქართველებს უნერგავენ, რომ მათი პრეზიდენტები თიბილოვი და პუტინი არიან.

- ახალგორში ქართველები ბევრნი არიან?

- ბევრნი აღარ არიან, მაგრამ ცხოვრობენ. გულისმომკვლელია იმის ყურება, შენივე მიწაზე უცხოდ რომ გრძნობ თავს. ეს ადამიანები ვერც საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან გრძნობენ ყურადღებას და ყველაზე მეტად ეს უკლავთ გულს. იქ ყოფნის პერიოდში არაერთ ქართველს ვესაუბრე, მითხრეს, რომ რუსები ახალგორში ყველაფერი ქართულის წაშლას ცდილობენ. სკოლებში, ბაღებში, საჯარო დაწესებულებებში თუ საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში ქართულად საუბარი აკრძალულია.

- ქუჩაში თუ ისმის ქართული საუბარი?

- რას ლაპარაკობთ, რა ქართულად საუბარი? ოსურადაც კი არავინ საუბრობს. იქ მხოლოდ რუსული ისმის. ქუჩაში ძირითადად რუსი სამხედროები და სპეცსამსახურების თანამშრომლები დადიან. ისინი ცდილობენ, მოსპონ ყოველგვარი ქართული.

- რუსებთან არ შეგექმნათ რაიმე პრობლემები?

- ვცდილობდი, თვალში არ მოვხვედროდი. როცა გადავედი, იმ საღამოს შეიძლება დავეჭირე, მაგრამ მათგან ოსებმა მიხსნეს. ერთმა ოსურმა ოჯახმა შემიფარა.

- უთხარით, რომ ქართველი იყავით?

- რა თქმა უნდა. მოხუცი ცოლ-ქმარი იყო, დიდი სიყვარულით მიმიღეს. სუფრა გამიშალეს და მითხრეს, აქ დარჩი, რუსებმა არ დაგიჭირონო. დილით მათი რამდენიმე მეზობელი მოვიდა. აგრესია მათგანაც არ მიგრძნია. ბევრ რამეზე ვისაუბრეთ.

- რა ენაზე მიდიოდა საუბარი?

- რა თქმა უნდა, ქართულად. ამ ხალხთან შეხვედრამ იმის იმედი მომცა, რომ ჯერ კიდევ შეიძლება პრობლემის მოგვარება. იქაური ოსებიც შეწუხებული არიან რუსების ქმედებებით, მაგრამ ისინიც ვერაფერს ცვლიან. ან რა უნდა შეცვალონ, როცა საქართველოს ხელისუფლება არ იღებს ხმას.

- თქვენ თქვით, რომ ახალგორში ქართული საუბარი არ ისმის. სოფლებშიც იგივე სიტუაციაა?

- სოფლებში უფრო სხვანაირად არის საქმე. იქ ჯერ ისევ ქართულად საუბრობენ. გიორგობა დღეს ცხვარი დავკალით და ქართულად აღვნიშნეთ ეს დიდი დღესასწაული. ბევრიც ვიმღერეთ.

- ზემოთ თქვით, რუსები ცდილობენ, იქ ყველაფერი ქართული მოსპონო. ქართული ეკლესიებიც დაექვემდებარა ამ წესს?

- არა, ეკლესიებს არ შეხებიან, მაგრამ არც ამ მხრივ არის კარგად საქმე. ეკლესიაში არავინ აღარ დადის, უპატრონო ეკლესიას კი, როგორც ამბობენ, ეშმაკები ეპატრონებიან.

მინდა მოვუწოდო საპატრიარქოსაც და ხელისუფლებასაც, რომ ამ საკითხების მიმართ დიდი ყურადღება გამოიჩინონ, თორემ, ერთ მშვენიერ დღეს, აქაც დაიწყებენ ეკლესიების რესტავრაციას და მათ რუსული ხუროთმოძღვრების ნიმუშებად გამოაცხადებენ. ახალგორში რამდენიმე დღე გავატარე და იქ ბევრი ახალგაზრდა ვნახე, რომელიც მზადაა, საჭიროების შემთხვევაში თავიც კი გაწიროს და ტერიტორიული მთლიანობისთვის იბრძოლოს. აშკარაა, ხელისუფლებისთვის ეს საკითხი აღარ არის მნიშვნელოვანი.

- რატომ გგონიათ, რომ ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხი ხელისუფლებისთვის მნიშვნელოვანი აღარ არის?

- მნიშვნელოვანი რომ იყოს, ამ თემაზე არ ისაუბრებდნენ? ბოლოს მათგან როდის მოისმინეთ ამ თემაზე საუბარი? რანაირად უნდა მჯეროდეს იმ ხელისუფლების, რომელიც აღარც კი ამბობს, რომ აფხაზეთი და სამაჩაბლო საქართველოა. ამ ტერიტორიებზე დარჩენილი ქართველების ბედიც არ აღელვებთ. აბა დამისახელეთ ერთი ქართველი პოლიტიკოსი მაინც, რომელმაც იქ ჩასვლის სურვილი გამოთქვა. იქ ჩასვლას ვინ ჩივის, საოკუპაციო ზოლთანაც კი ვერ მიდიან ახლოს. ამ ხელისუფლების პირობებში ჩვენ, შესაძლოა, კიდევ რამდენიმე საზღვრისპირა რეგიონი დავკარგოთ.

„ახალი თაობა“, 29 ნოემბერი, 2016 წელი

ინტერვიუ ვახტანგ ყოლბაიასთან: „საერთაშორისო თანამეგობრობამ რუსეთთან სერიოზულად უნდა იმუშაოს“

აფხაზეთის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია „ახალ თაობასთან“ აცხადებს, რომ შეიძლება კარასინი-აბაშიძის ფორმატი სხვა ფორმატში გადავიტანოთ.

- ბატონო ვახტანგ, ბოლო დროს რუსეთის დუმის დსთ-ის კომიტეტის თავმჯდომარე გააქტიურდა. ისე წარმოაჩენს საქმეს, თითქოს რუსეთი საქართველოსთან აფხაზეთსა და ცხინვალში კონფლიქტის მოგვარებით დაინტერესებულია. თქვენ აცხადებთ, რომ აფხაზეთში მუდმივად ვერ გაგრძელდება ის მდგომარეობა, რაც დღეს არის და აფხაზებს მოუწევთ ქართველებთან შეთანხმება და ცხოვრება. რა გაძლევთ ამის თქმის საშუალებას?

- ის, რაზეც რუსეთის დუმის დსთ-ის კომიტეტის თავმჯდომარე საუბრობს, შემდეგ ის პოლიტიკა უნდა გაგრძელდეს. თუმცა, გალის სამხედრო ქალაქად გადაქცევის თაობაზე მოარული ხმები რომ დადის, ერთმანეთთან ბმაში არ მოდის.

- „მოარული ხმები“ დადისო, რატომ თქვით, მგონი, პუტინმა განკარგულება გამოსცა...

- ამგვარი განკარგულება არის და გამომდინარე აქედან ჩვენ სიტუაციის შეცვლას ველოდებით. ეს ჩვენ უნდა გვცოდნოდა. თუ სახელმწიფო მზად არ არის, თუ არ აკვირდება მოვლენებს, რა ხდება რუსეთის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების შემდგომ, მაშინ ის რა სახელმწიფოა. რუსეთმა ხელი მოაწერა მემორანდუმს, ასევე კრიმინოგენურ სიტუაციასთან სისხლის სამართლის საქმეებთან დაკავშირებით რეჟიმის გამარტივებას სოხუმთან, ე.ი. მოსალოდნელია რაღაც ქმედებები რუსეთის მხრიდან.

- რა იქნება ეს ქმედებები?

- რა იქნება ეს ქმედებები, უნდა დავსხდეთ და გავაანალიზოთ. რუსეთი თავის ნამოქმედარს შუა გზაზე რომ არ დატოვებს, ფაქტია. მემორანდუმის ხელმოწერის შემდეგ სიტუაცია კარდინალურად რომ იცვლება, ცხადია. რუსეთი მთლიანად იქნება იქ არსებული შენაერთების ბატონ-პატრონი.

- რუსეთის ამ ქმედების საპირისპიროდ რის გაკეთება შეიძლება?

- აქ დასავლეთმა თავისი გაბედული სიტყვა უნდა თქვას. თუმცა, ჩემს თავს შევეწინააღმდეგები. იმაზე გაბედულად უფრო, ვიდრე უკრაინასთან დაკავშირებით დასავლეთმა თქვა, ვერ იტყოდა, მაგრამ რა შედეგი გვაქვს? შედეგი გვაქვს ემბარგოებით მოცული რუსეთი, რომელიც თავის პოლიტიკას არ იშლის. ამის მიუხედავად, დასავლეთმა უფრო გაბედულად უნდა დააფიქსიროს თავისი პოზიცია მემორანდუმსა თუ რუსეთის მიერ განხორციელებული ქმედებების მიმართ.

- საქართველოს ხელისუფლების პოზიცია როგორია?

- ძალიან მომეწონა პრემიერ-მინისტრის განცხადება, რომ ჩვენი იარაღია საერთაშორისო თანამეგობრობა. ჩვენ ომს არ დავიწყებთ, მაგრამ ჩვენ ამ რუტინაში ყოფნას არ ვაპირებთ და კონფლიქტის მოგვარების პროცესში რაღაც გარღვევაა საჭირო.

- რა უნდა იყოს ეს გარღვევა?

- არ ვიცი. ყოველ შემთხვევაში, უნდა ვივარაუდოთ, რომ საქართველოს ხელისუფლებას რაღაც საპასუხო ქმედებები აქვს განსაზღვრული იმგვარი ქმედებების მიმართ, რასაც რუსეთი ახორციელებს საქართველოს, კონკრეტულად კი, გალის მიმართ. დარწმუნებული ვარ, თვითონ აფხაზებმაც არ იციან, რას აპირებს რუსეთი. აფხაზების ხვალინდელი დღე საქართველოსთან ურთიერთობაშია. სხვანაირად არ შეიძლება. ეს, პირველ რიგში, აფხაზებს სჭირდებათ. არანაკლებ გვჭირდება ქართველებს, რომ ურთიერთობაში ვიყოთ აფხაზებთან და სამაჩაბლოელებთან. ხვალინდელი დღე ერთად ყოფნაშია.

- ამას რა სჯობს, თუ რუსეთი მისცემს მათ ჩვენთან ურთიერთობის საშუალებას...

- გეთანხმებით, მეც ეს მქონდა მხედველობაში. რუსეთთან ურთიერთობაში ჩვენი იარაღია საერთაშორისო თანამეგობრობა. საერთაშორისო თანამეგობრობამ რუსეთთან სერიოზულად უნდა იმუშაოს და ისეთივე მკაცრი უნდა იყოს, როგორც უკრაინის გამო იყო. თუ რუსეთს შეუტევენ, როგორც უკრაინის, ასევე საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციის გამო, შეიძლება ეს მისთვის სერიოზული პრობლემა იყოს.

- დუმის დსთ-ის კომიტეტის თავმჯდომარე კალასნიკოვი ხელისუფლებისგან, იგივე პუტინისგან დამოუკიდებლად შეიძლება რაღაც გარკვეულ შემოთავაზებებს აკეთებდეს?

- არა, არავითარ შემთხვევაში.

- როდესაც გალის ძლიერ სამხედრო ნაწილად გარდაქმნის პარალელურად, დუმის ერთ-ერთი კომიტეტის თავმჯდომარე გვთავაზობს, რომ კონფედერაცია კარგი იქნება საქართველოსთვის და მისი კონფლიქტების მოგვარებისთვის, ეს რას ნიშნავს, უნდა გავჩუმდეთ, დავთანხმდეთ ამას და თან სამხედრო ნაწილი უმტკივნეულოდ დაამაგროს ჩვენი ქვეყნის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე?

- ეს იმას ნიშნავს, რომ რუსებს უნდათ კონფლიქტის მოგვარება თავისთვის ყველაზე უმტკივნეულო ფორმით. ასე რომ არ გამოვა, თვით რუსეთის დიდმა პოლიტიკოსებმაც ძალიან კარგად უწყიან. პუტინის გარეშე შემოთავაზება არ იქნებოდა, მაგრამ ვფიქრობ, ეს არის მიპატიჟება საუბრისთვის.

- როგორც ჟენევის მოლაპარაკებების მონაწილე, რას ატყობთ სიტუაციას, მოლაპარაკება რუსებთან შესაძლებელია იმ საკითხზე, რაც ჩვენ გვაინტერესებს, კერძოდ, ტერიტორიების დეოკუპაციასთან დაკავშირებით? რაიმე სივრცე არის მოლაპარაკებებისთვის?

- გარდა ჟენევისა, არის კარასინი-აბაშიძის ფორმატი.

- ისინი არ საუბრობენ დეოკუპაციაზე...

- ორივე ფორმატი უფრო გაბედულად არის გამოსაყენებელი. ერთ-ორდღიანი მოლაპარაკების პროცესი არ იძლევა ასეთ მნიშვნელოვან საკითხებზე მსჯელობის საშუალებას. საგნობრივი განხილვაა საჭირო იმ თემების გათვალისწინებით, რაც ახლა რუსულ-ქართულ ურთიერთობაშია. ამიტომ კარასინი-აბაშიძის ფორმატი შეიძლება სხვა ფორმატში გადავიტანოთ. დეოკუპაციის, სამხედრო ბაზების განთავსებისა და ასეთი მნიშვნელოვანი საკითხები უნდა განიხილებოდეს პერმანენტულ შეხვედრებზე. იმ ვითარებაში, როდესაც საქართველოს ტერიტორიები ოკუპირებულია, ცხადია, საქართველოს ხელისუფლებას გაუჭირდება უპირობოდ შეხვედრების გამართვა, მაგრამ ის, რასაც ახლა კალაშნიკოვი ლაპარაკობს, იძლევა საშუალებას, კულუარებში მოეწყოს საუბრები. თუნდაც ჟენევისა და აბაშიძე-კარასინის ფორმატში.

- პოლიტიკოსები ამბობენ, რომ რუსეთი ამ საკითხებზე საერთოდ არ საუბრობს. ჟენევის ფორმატში ამ საკითხებს განიხილავთ?

- ჩვენი დღის წესრიგი განსაზღვრულია. არის პოლიტიკური საკითხი ომის განუახლებლობის შესახებ ხელშეკრულების ხელმოწერაზე, ჰუმანიტარულ-სოციალური ხასიათის პრობლემებზე ოკუპირებულ ტერიტორიაზე და დევნილთა დაბრუნების საკითხი. ჟენევის ფორმატი სხვა საკითხებს არ ითვალისწინებს, რადგან, როცა ის შეიქმნა, ტერიტორია ოკუპირებული არ იყო.